“Ruhani” qəlibi) müəyyən edə bilərik:
Dah-dada dah-dada dahdada-dah Və ya:
45
Dahda-dadah dadadah dadadah ġərti misal: Sanma ki, mən bunu bilməmiĢəm
X. İ Əhməd təfilələri ilə:
Müftə’ilün fə’ilün fə’ilün 3. “Müxəmməs”, “Baş sarıtel” və xeyli sayda digər aşıq havalarının ortaq ritmik vahidləri üzərində aşağıdakı
qəlibi (şərti olaraq “Müxəmməs” qəlibi) müəyyən etmək
olar:
Dada-dadah dahda-dadah ġərti misal: Gələcəyəm, gözlə məni
Burada çox önəmli bir məsələyə diqqət yetirmək
yerinə düşər. Qəlibdə ilk üç heca dalbadal qısa
hecalardır. Azərbaycan əruzunda istifadə olunmuş 266
qəlibin heç birində dalbadal gələn üç qısa hecaya rast
gəlinmir (ərəb əruzunda belə təfilə mövcud olsa da
istifadə olunmur (1)). Bu da Azərbaycan türkcəsində üç
ardıcıl qısa hecaya malik bir çox sözlərin (gələcəyəm,
gedəcəyəm, alacağam və s.) əruzda işlədilməsini
mümkünsüz etmişdir və şairlər məcburən bu sözlərin
yerinə gələcəm/gedəcəm, gələrəm/gedərəm kimi ifadələr
işlətmişlər. Müəyyən etdiyimiz “Müxəmməs”qəlibi
üzərində isə, bu kimi sözlərin istifadəsinə imkan yaranır.
4. “Kərəm gözəlləməsi” aşıq havasının və “Bilmir- dim –bileydin” xalq mahnısının ortaq olan ritmik
quruluşlarıüzərində aşağıdakı əruz qəlibi alınır:
Dahda-dadah dahda-dadah dahda-dadah dah-dadah Bu
qəlibə real misal elə “Bilmirdim–bileydin” xalq
mah
nısının sözləridir:
