Şirvani Ədilli
Mətnlə musiqinin ritmik və tonik uyğunluq məsə-ləsi
Yüklə 0,79 Mb.
|
| Mətnlə musiqinin ritmik və tonik uyğunluq məsə-ləsi. Mahnıların musiqisi adətən ritmik olduğundan ritmik cəhətdən sözlər musiqiyə tabe olur. Hətta dəqiq, mü-kəmməl ritmik sistemə malik əruz şeirinə də elə musiqilər bəstələnə bilər ki, musiqidə əruzun ritmi pozular. Məsə-lən, Türkiyənin dövlət himninin musiqisinin qitmi onun rəməl-6 qəlibində yazılmış mətninin ritmindən kəskin fərqlənir və himn oxunduqda əruz qaydaları tamamı ilə pozulur.
Ritmik mahnılarda sözlər ritmik cəhətdən musiqiyə tabe olduğundan mətnin ritmik quruluşu ilə musiqinin ritmik quruluşu fərqləndikdə mahnı oxunarkən musiqinin tələbi ilə məcburi olaraq sözlərdəki qısa hecalar uzun və ya uzun hecalar qısa tələffüz olunur. Mahnıda bu hallar nə qədər çox baş verirsə, mahnının gözəlliyinə o qədər çox xələl gəlir. Ona görə də bu hallara mahnılarda müm-kün qədər az yer vermək lazımdır. Sözə musiqi bəstələn-dikdə ritmik uyğunluğun məsuliyyəti bəstəkarın üzərinə, musiqiyə söz yazıldıqda isə şairin üzərinə düşür. Təəssüf ki, müasir Azərbaycan mahnılarında mətnlə musiqinin ritmik uyğunluğu çox pozulur. Bəlkə də bunun səbəbi mə-sələnin nəzəriyyəsinin lazımınca öyrənilməməsidir. Bu-nun üçün ilk növbədə sözlərdə uzun və qısa hecaları biri-birindən fərqləndirə bilmək lazımdır. Qısa hecalara saiti uzanmayan açıq hecalar, uzun hecalara isə qapalı hecalar və saiti uzanan açıq hecalar aiddir. Mətn və musiqinin ritmik uyğunluq məsələsində müasir Türkiyə estradasının bir çox nümunələri demək olar ki, idealdır. Misal:
Dada-dada-dahdah dah-dadah Bi-re i-ki ver-dim al-sa-na Dada-dada-dahdah dah-dadah Ge-çip gi-der-ken bak bu ha-yat Dadahda-dahdah dahda-dadah He-ye-can la-zım in-sa-na Dadadah-dahdah dah-dadah Yü-rek-te kıv-rak ten-de kıv-rak Dadahda-dahdah dahda-dahdah Se-ver de bil-mez dur du-rak Dadahda-dahdah dah-dadah A-te-şi çı-kın-ca bağ-la-nın-ca Dada-dada-dahdah dahda-dahdah Aş-ka kıs-kıv-rak Yüklə 0,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|