Sivas abideleri ve vakiflari (2) Prof. Dr. Refet Yİnanç III. KÖPRÜler

3- İşçi Ücretleri:

Sicillerde işçi ücretleriyle ilgili bazı verilere rastlanmaktadır. Bunlardan biri, kahvehâne işçileriyle ilgilidir. Öyle görülüyor ki, kahvehânelerde çalıştırılan işçilerin ücretleri, genelde işveren ile işçi arasındaki anlaşmaya bağlıydı.

17 Ocak 1656 tarihinde kahveci tâifesinden Hacı Mehmed, kahvehânesinde çalıştırmak üzere Mustafa oğlu Hüseyin ile üç seneliğine an-

____________________________________________________________________________

⁴³⁵ Tablo VlII'e bk.

⁴³⁶ Bk. G 184b/1.

⁴³⁷ Bk. K 122a/1.

TABLO Vlll

BAZI YILLARDA MUHTELİF EV EŞYALARI VE FlATLAR

Yıllar

Aylar

Defter no

Atlas kaftan

Beledi Döşek

Alaca ikilim

Beledi yastık

Ayaklı Sandık

Kebir Kaliçe

Şam-dan

Miinakkaş Makarna

Sîm Kuşak

Alaca Çarşeb

1064/1653

R.âhir

P 4b/1

110

40

460

1064/1653

Receb

P 3a/3

120

70

300

1064/1653

Ramazan

P 9a/2

190

49

70

1064/1653

Zilhicce

P 12a/1

50

1065/1654

C.evvel

P 18a/4

2

1066/1655

Muharrem

A 55b/1

100

50

150

1066/1655

Receb

A 31b/1

600

226

150

70

35

50

1067/1656

Muharrem

A 55a/3

2000

1067/1656

R.evvel

P 118a/2

55

1067/1656

Râhir

P 162b/1

59

185

1067/1656

Şaban

P 168b/1

500

1068/1657

R.âhir

P 92a/2

25

1068/1657

C.âhir

P 97b/2

150

120

19

1069/1658

R.âhir

P 110b/1

620

40

1069/1658

C.evvel

B 38b/1

150

270

400

1070/1660

R.âhir

P 175b/2

110

150

80

1200

80

Yıllar

Aylar

Defter no

Mısır Hasırı

Yanboli kebesi

Şehri Ham İpek

Arakiyye

Gömlek

Siyah Kapama

Tülbent

Çıntiyan

Yan Keçesi

1064/1653

R.âhir

P 4b/1

50

50

1064/1653

Ramazan

P 9a/2

40

15

20

80

140

1065/1654

C.evvel

P 18a/4

30

1034/1624

G 184b/1

3

1066/1655

Receb

A 31b/1

70

1,5

1067/1656

Muharrem

A 55a/3

40

100

1067/1656

R.âhir

P 162b/1

35

90

200

1067/1656

R.evvel

P 118a/2

1

1068/1657

R.âhir

P 92a/2

1,5

50

1068/1657

Zilkade

B 15b/3

3

1069/1658

C.evvel

B 38b/1

70

300

200

130

1070/1659

Şevval

P 149b/1

3.5

laşmıştı. Anlaşmaya göre Hüseyin'in günlüğü 10 akçe olacaktı. İşveren ücretin 50 kuruşunu peşin ödemiş, ancak işler yolunda gitmediği için işverenle işçi mahkemelik olmuşlardı. Açtığı davada işveren, işçisinin işbaşı yapmadığını, dolayısıyla peşin ödediği 50 kuruşun geri verilmesini talep ediyorken, işçi de kahvehânede 60 gün çalıştığını ve bu hizmetine karşılık kendisine 1.200 akçe ödenmesi gerektiğini belirtiyordu. Neticede mahkeme, davacı ve davalıyı barıştırmış ve her ikisi de taleplerinden vazgeçmişlerdi. Bu tarihte bir Osmanlı kuruşu 80 akçe olduğuna göre⁴³⁸ 50 kuruş 4.000 akçe etmekteydi. Halbuki işçi 1.200 akçe istiyordu. Üstelik 60 gün karşılığı ücretin 600 akçe olması gerektiğinden, işverenin 3.400 akçe alacaklı ve haklı olduğu açıkça anlaşılmasına rağmen davanın işçinin lehine neticelenmesi ilginçtir⁴³⁹.

Belgelerden bir diğeri de Eski Yeni Han'da Yani adında bir tâcirin yanında hizmetçi olan Nikola adlı bir Ermeniyle ilgilidir. Yani, Nikola ile seneliği 800 akçeye anlaşmış, ancak bu arada Niko-

____________________________________________________________________________

⁴³⁸ Mantran 1986: I, 234.

⁴³⁹ A 68a/1.

la hastalanarak yatağa düşmüştü. Daha sonra herhangi bir meselenin çıkmaması için patron mahkemeye başvurarak işçisinin malının tespit edilip kaydedilmesini istemişti. Bu isteğe binâen yapılan tespitte, işçinin giydiği birkaç parça eşyası çıkmıştı. Bu belgeye dayanarak, işçi ücretlerinin piyasa şartlarına göre düşük bir düzeyde olduğu söylenebilir⁴⁴⁰.