Siyasal hükümler : Siyasal hükümler

Musul TC için güvenlik, insani boyut ve petrol açısından önemlidir

İng. İçin ise Hint yolu üzerinde bulunması ve petrol bakımından önemlidir

Musul’un önemli bölümü Mond. Müt. Sırasında Osm. elindeydi

Mondrosun ardından İng. Musul’u işgal etmiştir

Kurtuluş savaşında kurtarılamadan Mudanya Müt. İmzalandı ve Musul sorunu Lozan’a kaldı

Lozan’da Musul konusunda Türk tezi :

• Lozan’da Musul konusunda Türk tezi :

• Etnografik( bölge nüfusunun çoğunluğu Türkve Turan kökenli Kürt), hukuksal, tarihsel, ekonomik, siyasal, askeri ve stratejik noktalar

• Lozan’da Musul konusunda İngiliz tezi :

• İngilizler TC’nin iddialarını kabul etmiyor ve onlara göre Türkler bölge nüfusunun 1/12 sini oluşturuyor ve Kürtler Türk soyundan değildir

İsmet Paşa Musul sorununun Lozan barışının yapılmasını engellememesi için ve 1 yıl içinde İng. İle çözümlenmek üzere gündemden çıkarmış ve MC’ne bırakılmıştır.

• İsmet Paşa Musul sorununun Lozan barışının yapılmasını engellememesi için ve 1 yıl içinde İng. İle çözümlenmek üzere gündemden çıkarmış ve MC’ne bırakılmıştır.

• Haliç Konferansı :19 Mayıs 1924

• Bu konferanslar Musul’un yanı sıra Hakkari’yi de Süryaniler için istemişlerdir.İng. Nin amacı TC’ne kabul etmeyeceği isteklerle gelerek sorunu MC.ne götürmek

MC, Musul Sorununu 20 Eylül 1924’te konuyu görüşmeye almıştır

• MC, Musul Sorununu 20 Eylül 1924’te konuyu görüşmeye almıştır

• TC, plebisit yapılmasını istemiş

• İng. ise sorunun bir sınır sorunu olduğu ve halkın da cahil olduğu gerekçesiyle plebisit yerine bir komisyon kurulmasını istemiştir

• TC ise komisyonun halkın duygularını bilemeyeceği iddiasıyla plebisit konusunda ısrar etmiştir

• MC İng.nin görüşü doğrultusunda tarafsız devletlerden oluşan 3 kişilik bir komisyon kurmuştur.

Komisyon : Macar, Belçika ve İsveç temsi.

• Komisyon : Macar, Belçika ve İsveç temsi.

• Komisyon Raporu:

• Brüksel Hattı- Musul – Hakkari arası

• Komisyon 16 Temmuz 1925’te sunduğu raporunda Irak’ın verdiği istatistikleri geçerli saymıştır

• Bölgedeki Kürtlerin ne Türk ne de Arap olduğunu belirtmiştir

• Buna göre Ahali hiçbir tarafa katılmak istememektedir

• Ülke 25 yıl MC mandası altında kalacaktır (1932)

Adaletin yürütülmesi için Kürtlerden memur istenecek, Kürtçe resmi dil kabul edilecektir

• Adaletin yürütülmesi için Kürtlerden memur istenecek, Kürtçe resmi dil kabul edilecektir

• Manda sona erer ve Kürtlere özerklik sağlanmazsa, halk Araplar yerine TC’yi tercih edecektir

• TC’nin durumu Irak’tan iyi olduğundan bölgenin o zaman TC’ye devri gerekecektir

• Yine de bölgenin taksimine karar verilirse küçük Zap suyu sınır olabilir, Musul R’ye, Kerkük Irak’a verilecektir

Bu kararı İng. kabul etmiştir

• Bu kararı İng. kabul etmiştir

• Ancak TC, Lozan Antl.nın MC’ye bağlayıcı karar alma yetkisi tanımadığı gerekçesiyle itiraz etmiştir

• Bunun üzerine MC Meclisi Uluslararası Adalet Divanından ;

• MC Meclisinin Lozan Ant.nın 3. Md.ne göre vereceği kararın hukuksal niteliği nedir?

• Hakem kararı mı, tavsiye kararı mı ? Arabuluculuk mu ?

Böyle bir karar oybirliği ya da oyçokluğu ile mi alınmalı ?

• Böyle bir karar oybirliği ya da oyçokluğu ile mi alınmalı ?

• İlgili taraflar oylamaya katılabilir mi ?

• Divan, MC kararının bağlayıcı olduğu, oybirliği ile karar alınması gerektiği ve tarafların da oylamaya katılabileceği ancak oybirliği hesaplanırken tarafların oylarının hesaplanmayacağı konusunda karar almıştır.

MC Misakının 15. md.si MC Meclisi bağlayıcı karar alamaz demekle beraber, Lozan Antl.nın3/2. md.si Musul’un kesin geleceği bu karara bağlı ifadesi yer aldığı için bu karar bağlayıcıdır.

• MC Misakının 15. md.si MC Meclisi bağlayıcı karar alamaz demekle beraber, Lozan Antl.nın3/2. md.si Musul’un kesin geleceği bu karara bağlı ifadesi yer aldığı için bu karar bağlayıcıdır.

• Sonuçta Brüksel hattının kuzeyi TC’ye, güneyi Irak’a bırakıldı.

• Bu dönemde TC MC:ne üye değildi, ancak İng. En etkili üyeydi

• TC İng. ve Frs. Gibi ülkelerin kurtuluş savaşında planlarını bozmuştur

• Adalet Divanına temsilci göndermemiştir

• Komisyonun Estonya’lı üyesini ülkeye sokmamıştır

• Şeyh Sait ayaklanması – Halifeliğin kaldırılması

5 Haziran 1926’da TC, İng ve Irak arasında imzalanan “ Türk-Irak Sınırı ve İyi Komşuluk Antl.” ile Irak-TC sınırı belirlendi

• 5 Haziran 1926’da TC, İng ve Irak arasında imzalanan “ Türk-Irak Sınırı ve İyi Komşuluk Antl.” ile Irak-TC sınırı belirlendi

• Irak 25 yıl süreyle petrol gelirinin % 10’unu TC’ye verecek

• Türkmenler için azınlık hakları elde edilemedi

• Bundan sonra her 10 yılda bir antl. Düzeltilmiştir

• Alm. nın TC’ye yakınlaşma çabaları, İtalya’nın Akdeniz’deki faaliyetleri, II. Dünya Savaşı öncesi TC’nin İng. gözünde önemini arttırmıştır

• Revizyonist-statükocu kamplaşması

•