that/which was stolen has finally been found.
Türkçede bu tür bir yapı, İngilizcenin aksine, önce nitelik, sonra da nitelenen ad şeklinde yapılmaktadır:
Çalınan yüzük sonunda bulundu.
Nitelik Ad
Bu örnekten de anlaşılacağı gibi, çeviri yaparken nitelik ile adın yerlerini değiştirmek gerekmektedir. Türkçede ayrıca yükleme "-En" ya da "-DIğI" eklenir.
2. DEFINING RELATIVE CLAUSE
2.1. who/which/that
Nesne adları için which ya da that kullanılır.
Tom didn't like the computer which they recommended.
|
Tom, önerdikleri bilgisayarı beğenmedi.
|
Kişi adları için ise who ya da that kullanılır.
The man who killed the leader is being questioned.
Peter does not know the name of the man ..... borrowed his bicycle yesterday.
A. whose
B. which
C. whom
D. who
E. of whom
Bağlayan sözcüğün (who, which, ..) hemen arkasından bir yüklem gelmesi durumunda bağlayan sözcüğün kullanılması zorunludur.
The car which was parked there was towed away.
Bağlayan sözcüğün (who, which, ..) hemen arkasından bir yüklem gelmemesi durumunda (ad + [who/which/..] + ad/adıl) bağlayan sözcüğün kullanılması zorunlu değildir.
The man my sister loves is an engineer.
Ad + Ad
İngilizcede kimi yüklemler ve sıfatlar bir preposition ile birlikte kullanılırlar (look at, listen to gibi). Bir Relative Clause yapıda bu türden bir preposition olması durumunda yüklem ya da sıfata ait preposition who / which sözcüğünün hemen önüne alınabilir.
He didn't tell me who he shouted at.
He didn't tell me at whom he shouted.
The game ..... I am interested is called water-polo.
A. in which
B. with which
C. which
D. whose
E. that
Bu yapıda prepositiondan sonra kesinlikle that kullanılamaz. Who yerine de whom kullanılır.
All that ... yapısında "-En/DIğI herşey" anlamı vardır. Dikkat edilmesi gereken nokta, kimi zaman iki yüklemin birbiri ardına gelmesidir.
All (that) I own is yours.
I will give you all you want.
None /All / .. (of) those / the people /.. .. who /whom /.. yapısı "-EnlErIn tümü / hepsi / .." anlamını taşır.
All those who want a ticket should go to the entrance
anything / nothing /.. to + yüklem yapısı aslında anything / nothing /.. which someone can / will / .. + yüklem yapısıdır.
I can't find anything to say. (= anything I can say.)
Relative Clause yapılarda what sözcüğü de - the thing which anlamında - kullanılabilir.
The gained first position in what is the most important competition of the year.
The man ..... wife died a year ago is in a hopeless mood.
A. who
B. that
C. of whom
D. which
E. whose
2.2. Ving clause
Bu tür tümceler who/which ile yapılan tümcenin bir tür kısaltması niteliğindedir. Örneğin,
I like the girl (who is) studying over there.
Bu yapıda genelde yükleme continuous anlam yüklenir. Bu nedenle de, örneğin,
* The boy bringing the milk has been sick in bed for some time,
tümcesi yanlıştır. Buradaki mantıksızlık, oğlanın hem sütü getiriyor olması (The boy [who is ] bringing) hem de bir süredir hasta yatıyor olmasıdır. Bu tümce,
The boy who brings the milk has been ill for some time,
şeklinde düzeltilebilir.
People ..... in flats above the second floor complain about water problem.
A. live
B. lived
C. living
D. have lived
E. have to live
2.3. Past Participle (=V3) Clause
Bu yapıda adı izleyen ve past participle durumda kullanılan yüklem, edilgen (= passive) özellik taşımaktadır.
The purse (which was) lost has not been found yet.
Soldiers ..... at the battlefield were all taken to the nearest hospital tent.
A. to wound
B. wounded
C. wounding
D. who wounded
E. whose wound
2.4. Prepositional Phrases
.. the man who is waiting over there.
.. the man waiting over there.
...the man over there.
Bu yapı çeviri açısından bir sorun oluşturmaz.
2.5. Cleft Tümce
Tümcenin belirli bir parçasını vurgulamak gerektiği zaman, Türkçede vurgulanacak bölüm yükleme yaklaştırılmaktadır. İngilizcede bunun yazı dilinde yolu vurgulanacak bölümün altını çizmek ya da o bölümü yatık harflerle yazmak, ya da bazı yapılar için devrik yapı kullanmak; konuşma dilinde ise sesin yükselmesi ile vurguyu belli etmektir.
Relative Clause özelliği taşıyan cleft tümce, vurguyu sağlamanın bir diğer yoludur. İki tür cleft tümceden söz edilebilir.
a) It is/was/.. who/that..
My mother threw an egg at the President yesterday.
It was my mother who threw an egg at the President yesterday.
It was an egg that my mother threw at the President yesterday.
It was at the President that my mother threw an egg yesterday.
It was yesterday that my mother threw an egg at the President.
b) What ... is / was
What my mother threw at the President was an egg.
My left leg hurts. What hurts is my left leg.
I like her charm. What I like in her is her charm.
3. NON-DEFINING RELATIVE CLAUSE
Bu yapıda kesinlikle that kullanılmaz. Tamlayan bölüm bir tür fazladan bilgi verir konumdadır ve bu yüzden de ana tümceden virgül yolu ile ayrılmaktadır. Non-defining relative clause bu özelliğinden ötürü Extra Information Clause olarak da tanınır.
3.1. , who(m) / which
John, whom you know well, is totaly crazy
tümcesinde
whom you know well
bölümü, aynı Defining Relative Clause yapılarda olduğu gibi, kendisinden önce gelen adı nitelendirmektedir. Bu nedenle, çeviri esnasında aradaki virgülleri yok saymak yeterli olacaktır.
John whom you know well is totally crazy.
The doctor, who was rather disappointed with the operation results, didn't know what to tell the patient's relatives.
A. Doktor hasta yakınlarına ameliyat sonuçlarından hayal kırıklığına uğradığını ve ne söyleyeceğini bilemediğini söyledi.
B. Ameliyat sonuçlarından ötürü hayal kırıklığına uğrayan doktor, hasta yakınlarına ne söyleyeceğini bilemedi.
C. Doktor ameliyat sonuçlarının kendisini hayal kırıklığına uğrattığını söyleyince, hasta yakınları ne diyeceklerini bilemediler.
D. Doktor oldukça hayal kırıcı ameliyat sonuçları karşısında hasta yakınlarına ne diyeceğini bilemedi.
E. Doktor, ameliyat sonuçları karşısında hayal kırıklığına uğrayan hasta yakınlarına ne söyleyeceğini bilemedi.
I liked your neighbours, ..... I met at your New Year party.
A. that
B. when
C. where
D. which
E. whom
Aristotle, ..... natural science dominated the western thought for centuries, was a Greek philosopher.
A. that
B. which
C. of whom
D. who
E. whose
3.2. , where / when
Who, which ve that yerine where ve when sözcüklerini kullanmak da mümkündür. Bu yapı defining relative clause için de geçerlidir.
Edinburgh, where I was born, is a beautiful city.
Where / when sözcüklerinin defining ve non-defining relative clause içinde kullanımı:
|
when / where + tümce
when / where = preposition + which
|
I'll have to go back to the place ..... I probably dropped my keys.
A. that
B. when
C. where
D. which
E. whom
3.3. all / none / both / .. of whom / which
He has three sisters, all of whom are students.
tümcesi aynı bir Defining Relative Clause gibi ele alınabilir ve bu şekilde Türkçeye aktarılabilir. Ancak, en iyisi virgülden sonra gelen bölümü ayrı bir tümce halinde aktarmaktır.
Üç kızkardeşi var; üçü de öğrenci.
Bir başka örnek bunun nedenini daha iyi açıklayacaktır.
Tim invested all his money on four companies, three of which went bankrupt in a year.
tümcesi tek bir tümce halinde Türkçeye aktarıldığında ortaya çıkan
* Tim bütün parasını üçü bir sene içinde iflas eden dört şirkete yatırdı,
tümcesi hatalı bir anlam aktarıyor olacaktır, zira, bu durumda Tim üçü zaten iflas etmiş dört şirkete parasını yatırmış olmaktadır. Oysa virgülden sonra gelen bölüm ayrı olarak aktarılırsa,
Tim parasını dört şirkete yatırdı; bunlardan üçü bir sene içinde iflas etti
tümcesi ile anlam tam ve doğru olarak aktarılmış olmaktadır.
Kurt Vonnegut, one of ..... books I had translated, wrote his best novels during the 80's.
A. his
B. those
C. which
D. whom
E. whose
3.4. Sentential Relative Clause
Sentential Relative Clause diğer relative clause yapılardan farklı bir özellik taşımaktadır. Bu nedenle de çeviri esnasında büyük dikkat gösterilmesi gerekir. Defining ve non-defining yapılarda ortak olan nokta tamlayan bölümün kendisinden önce gelen adı nitelendirmesidir.
Sentential Relative Clause yapıda ise tamlanan virgülden önceki tümcenin tümüdür.
He died young, which was a pity.
Around 40,000 people bought tickets for the stadium concert, which was more than was expected.
The rain has finally stopped, ..... is to say that we can go out now.
A. that
B. which
C. what
D. this
E. for which
NOUN CLAUSE
1. TANIM
Noun Clause bir tür basit tümce olarak ele alınabilir ve çeviri işlemi de buna göre yapılabilir. Tümce ne kadar karmaşık yapıda gözükürse gözüksün, aşağıdaki bölümlerde yer alan örnek tümcelerden de anlaşılacağı gibi, aslında bir S+V+(O) yapısı bulunmaktadır ve bu yapı Türkçeye Ö+(N)+Y şeklinde aktarılır.
Zaman uyumu:
|
Ana tümce - Present / Future ise Yan tümce - Present / Future / Past
Ana tümce - Past ise Yan tümce - Past
|
2. THAT CLAUSE
2.1. Reported speech
a) Normal tümceler
Ann told me that Tom liked beer.
|
Ann bana Tom'un biradan hoşlandığını söyledi.
|
b) Emir / İstek tümceleri
We told the boys to keep away from the cake.
Before the start of the final test, we told the students ..... dictionaries or grammar books.
A. didn't use
B. don't use
C. not to have used
D. not to use
E. not using
2.2. be + that
Be yükleminin ardından, öznenin niteliğini açıklamak için that ile bağlanan bölüm kullanılabilir.
My assumption is that inflation will remain a problem.
2.3. realise / see / .. + that
Bu yapıda notice, realise, understand, see, hear, imagine gibi yüklemlerin ardından that ile başlayarak bu yüklemin nitelediği unsur anlatılmaktadır. Çeviri ya da kullanım açısından diğer Noun Clause yapılardan bir farklılığı yoktur.
I noticed that he was telling the truth.
2.4. Ad, that ..
The report, that he will take measurements, justifies me.
Don't you think it is significant .....?
A. in case so many people would have marched in protest
B. if the resolution had been passed
C. how quickly they had cancelled all the flights
D. whether they were re-elected
E. that 26 people have resigned since Mr Fairfax was appointed manager
I doubt ..... she will pass the test.
A. as
B. how
C. that
D. when
E. why
2.5. That ...
That the budget deficit will increase is obvious
türü bir tümce çeviri açısından sorun oluşturabilmektedir. Bunun nedeni de tümcenin başındaki That sözcüğüne aldanılıp "Bu ..." ile çeviriye başlanmasıdır. Böyle bir çeviri, yukarıdaki örnek tümce açısından, iki yönden yanlıştır.
Birincisi, That sözcüğü that book / pen / man gibi yapılarda olduğu gibi kendisinden sonra gelen adı niteliyor olsa, bu durumda örnek tümcedeki the sözcüğünün kullanılmaması gerekirdi. İkincisi, tümce "Bu" sözcüğü ile başlanarak aktarılacak ise bu durumda tümce incelendiğinde,
That the budget deficit will increase is obvious
S V ?
durumu ortaya çıkacaktır. Yani tümcenin sonunda yer alan is obvious bölümü ortada kalacaktır.
Bu tür tümceler
That the budget deficit will increase is obvious (S( THAT +S+V+O) + V + O)
yapısı taşımaktadır ve tümcenin başındaki That Türkçeye "yüklem + -DIğI / -EcEğI" şeklinde aktarılır.
Bütçe açığının artacağı ortada(dır).
That ile başlayan tümceler It ... that ... yapısı ile de oluşturulabilir.
It is obvious that the budget deficit will increase.
3. WH CLAUSE
Who(m/se), which, where, when, why, how (much / many / far / tall / .. ) gibi yapıların kullanıldığı tümcelerdir.
..... how they can expect to make any profit at all.
A. We were puzzled
B. They didn't assume
C. I don't see
D. It has already been
E. They had been denied
3.1. Reported Speech
Konuşan kişinin sorularının aktarımıdır.
Peter asked where they had put the box.
3.2. WH .. + be + (WH ..)
Why he didn't call the police is a mystery.
What I gave Tom was not what he wanted from me.
3.3. be + WH
Be yükleminin ardından, öznenin niteliğini açıklamak için WH ile bağlanan bölüm kullanılabilir.
The problem is how the children find the way.
3.4. realise/see/.. + WH
Bu yapıda notice, realise, understand, see, hear, imagine gibi yüklemlerin ardından WH ile başlayarak bu yüklemin nitelediği unsur anlatılmaktadır. Çeviri ya da kullanım açısından diğer Noun Clause yapılardan bir farklılığı yoktur.
His wife cannot understand why Peter refused the offer.
3.5. Ad, WH
Your question, why Max didn't tell it, is interesting.
3.6. WH + to
WH sözcüğünü izleyen bölümde should ya da ought to kullanılması durumunda bu yapı,
WH + to
olarak kısaltılabilir.
I don't know where I should go / to go.
It is surprising ......
A. so that his chilhood was not spent very profitably
B. that she had given in her resignation so suddenly
C. where such accurate and detailed information had come from
D. how much attention even the more serious newspaper will have given him.
E. how few people have ever seen an original Van Gogh painting.
4. YES/NO CLAUSE
4.1. Reported Speech
Konuşan kişinin bir soru sözcüğü (WH) kullanmadan oluşturduğu soruların aktarılmasıdır.
My lawyer asked me if / whether I had sent the form.
..... whether estimating future manpower requirements is definitely desirable.
A. From the ongoing discussion, it is not obvious
B. We were extremely concerned
C. The manager wondered
D. It had been under discussion for a long time
E. The committee was asked
4.2. whether to
Whether sözcüğünü izleyen bölümde should ya da ought to kullanılması durumunda bu yapı,
whether to
olarak kısaltılabilir.
The boss doesn't know whether he should believe his excuse / to believe his excuse
4.3. If ve whether farkı
Kullanım açısından if ve whether çeşitli farklılıklar gösterirler. Whether daha geniş bir kullanım alanına sahiptir.
a) Whether + tümce + V + (O) yapısında if kullanılmaması önerilir.
Whether he would pass the test was doubtful.
b) be + whether yapısında if kullanılmaz.
My problem is whether I will get a pay rise.
c) preposition + whether yapısında if kullanılmaz.
Everything depends on whether they will come on time.
d) .., whether yapısında if kullanılmaz.
You have yet to answer my question, whether I can count on your vote.
e) whether + to yapısında if kullanılmaz.
I don't know whether to stay.
f) whether or not yapısında if kullanılmaz.
He didn't tell us whether or not he will be staying with us.
5. EXCLAMATIVE CLAUSE
He didn't know what a great chance he had missed.
It is incredible how fast he can run.
Bu yapı kimi zaman iki ayrı anlam taşıyabilir ve doğru anlamın çıkarılması için tümcenin geçtiği metnin içeriğine bakılması gerekebilir.
I told her how late she was.
(a) Ona ne kadar geciktiğini söyledim [saatten haber verdim].
(b) Ona ne kadar da geciktiğini söyledim.
They didn't know what mistake they had made.
They didn't know what a mistake they had made.
6. INFINITIVE CLAUSE
Türkçeye "yüklem + -mEk" şeklinde aktarılabilir.
6.1. Ad, to ..
Your ambition, to become a lawyer, requires hard work.
Bu yapının benzeri, It .. ile sık olarak kullanılır.
It is natural for them to be together / that they are together / that they should be together.
It would be unwise for you to marry her / if you were to marry her.
6.2. Noun Clause Benzeri Diğer yapılar
6.2.1. To ..
To join the army was his only dream.
6.2.2. To ..+ be + to ..
To challenge him is to risk your life.
6.2.3. .. nesne + to
My father didn't want me to argue with Tom. /my arguing ...
7. -ING CLAUSE
Türkçeye "yüklem + -mEk" şeklinde aktarılabilir.
7.1. Ad, Ving
Her thesis, studying cognitive factors, takes up all her time. (S(NOUN, -ING+O) + V + O) / Bilişsel unsurları incelemek konulu tezi tüm vaktini alıyor.
7.2. Noun Clause Benzeri Diğer Yapılar
7.2.1. Ving ..
Watching TV has been his only enjoyment.
7.2.2. be + Ving
His first job had been selling computers. (S +V + O(-ING+O)) / İlk işi bilgisayar satmak olmuştu.
7.2.3. .. my/his/..(=Possessive) + Ving
I am against their digging the area.
7.2.4. My/His/..(=Possessive) + Ving ..
My forgetting her name was a great mistake.
7.2.5. There ... no /any + Ving ...
Bu yapının Türkçeye aktarılması için her zaman kullanılabilecek bir yol önermek olanaksızdır.
There was no / wasn't any mistaking that voice.
There is no / isn't any knowing what they will do next.
8. BARE INFINITIVE CLAUSE
8.1. Ettirgen Yapı (Causative)
Ettirgen yapının özelliği:
|
Ettirgen yapı, İngilizcede yüklemin ikiye bölünüp nesnenin araya girdiği iki yapıdan biridir (diğeri phrasal verb).
have + nesne + V
get + nesne + to + V
have + nesne + V3
get + nesne + V3
make + nesne + V
(They put the fire out. Phrasal Verb)
|
a) have + nesne + V = birisine birşeyi rica ya da atama yolu ile yaptırmak.
We had the waiter clean the table.
Finally, they've had to have a locksmith ..... the lock for them.
A. open
B. to open
C. opening
D. to be opening
E. opened
b) get + nesne + to + V = birisine ikna yolu ile birşey yaptırmak.
Can you get your father to lend you the car ?
He is very stubborn; it is almost impossible ..... him ..... with you.
A. getting/agree
B. having got/agreed
C. to have got/being agreed
D. to get/agreed
E. to get/to agree
c) make + nesne + V = birisine birşeyi (zorla) yaptırmak.
I'm not guilty ! They made me do it.
Make ile oluşturulan ettirgen yapının edilgen hali sorun oluşturabilmekte:
|
Edilgen hali = be + made to + V
|
As we didn't have an official invitation, we were kindly made ..... the Celebration Party.
A. leave
B. leaving
C. left
D. to have left
E. to leave
d) have / get + nesne + V3 = birşeyi yaptırmak
She has had her hair dyed.
Even though her diamond ring was stolen, she was lucky as she had got it ..... only a few days before.
A. being insured
B. insure
C. insured
D. to be insured
E. to insure
İngilizce ettirgen yapıların çevirisi esnasında sorun oluşturmasa da, yanlışlıkla eklenecek bir "t" harfi yanlış anlam ile sonuçlanabilmektedir. Yani, hatalı olarak "yüklem + -DIrmEk" yerine "yüklem + - DIrtmEk" yapısının kullanılması. İkinci yapının doğru olarak kullanılması aşağıdaki örnekte açıklandığı şekilde olmalıdır.
I've had the car cleaned.
Dostları ilə paylaş: |