Societatis iesv, segoviensis
Yüklə 14,73 Mb.
|
|
homini seruitus imponi valeat, qui nullum præter Deum dominum recognoscit? Est autem de re- bus ad personas vsitatum in jure argumentum, vt probat Euerardus in Topicis legalibus loco 38. & personæ rebus quibuslibet pretiosissimis præ- ponuntur l. Sancimus Cod. de Sacros. Eccles. & alibi. Sufficiat ergo Indis quòd semper cum metu vi- uant, hoc enim genus seruitutis est iuxta Horatii illud Epist. 16. quam: Non illis durius aliud seruitutis genus adiicia- mus. nale seruitium perseuerat, obnitentibus quibus- dam vrbibus aut etiam Prouinciis, eò quòd di- cant non posse aliter ea, quæ ad victum necessa- ria sunt, ex terræ fructibus, aut re pecuariâ com- parari? Respondeo tales, si in malâ fide sint, nequa- quàm absoluendos, vt est compertum, cuius erit indicium, si de seruitii talis coactione in Confes- sione se accusent. Si verò vt dubii, Confessarius suo non desit officio, id quod est obligationis aperiens. Quid enim? Dicat seruitium esse lici- tum? Mentietur. Pœnitentis id conscientiæ re- linquat? Non erit id certè conueniens, nec lice- bit: ideò enim dubitationem proponit suam, vt à Confessario, Claues non solùm potestatis haben- te, sed scientiæ etiam, dirigatur. ter suspicari, si illicitum dicat esse seruitium, & re- stitutionis obligationem aperiat, Pœnitentem ni- hilominùs contra illius declarationem acturum, ex quo maius in ipsum damnum resultabit, quod euitare Confessarius debet, temporale vnius in- commodum spirituali alterius posthabendo. Verùm hoc non videtur stare posse in casu, de quo loquimur: rogat enim Pœnitens an pecca- tum sit in eo foro, in quo nequit Confessarius responsionem legitimam denegare. Si præsertim confiteatur se sub eo dubio seruitium retinuisse: an scilicet grauiter peccarit, nec ne? Tunc enim graue peccatum est, vt communiter Doctores admittunt. Si enim Confessarius id Pœnitentis conscientiæ remittat, conscientia dubia relinqui- tur, vt erat anteà, & ita similiter suspicari poterit eum in peccatum relapsurum. Si enim id ratio- nabiliter detectâ veritate suspicatur, multò id erit certius dubio permanente. Et quidem Pœ- nitens tenetur veritatem inquirere: ergo & Confessarius directè respondere. Videantur Portel Tomo 2. Casu. 45. num. 5. P. Thomas San- chius lib. 2. de Matrimonio, disp. 38. num. 8. P. Co- ninck disput. 8. de Sacramento Confeßionis num. 14. P. Layman lib. 3. tract. 6. cap. 13. quæst. 4. num. 7. & P. Palaus Tomo 4. tractat. 23. Puncto 18. nu-
ex manifestatione peccatum graue in retentione seruitii verosimiliter timeatur, poterit dissimulare Confessarius, juxta valde receptam doctrinam, pro quâ P. Palaus suprà num 7. plures adducit, quos & ipse sequitur, sicut & Portel n. 1. & seqq. & circa quam sic loquitur Eligius Bassæus in Floribus Theologiæ Moralis ver. Confessarius 4.<-P>@@
speratur vtilitas, & ignorantia inuincibilis est, siue facti siue iuris diuini, naturalis aut humani, non tenetur Confessarius docere, vel monere: immò tenetur in hoc casu tacere propter inconuenien- tia, quæ inde sequerentur. Et hoc verum, quam- uis per ignorantiam peccatum illud sit in detri- mentum proximi. Ratio est, quia nulli laqueum debemus iniicere: sed admonere in hoc euentu nihil aliud esset quàm laqueum & offendiculum apponere: nam constitutus in statu bonæ Fidei, Confessarii monitione in malo & periculoso versabitur. Vnde cauere debet Confessarius ne plus respondeat quàm à Pœnitente interrogatur: ad summum contentus sit ipse Confessarius in- terrogare Pœnitentem, nihilnè sit, quod animum eius grauet, aut conscientiam scrupulosam red- dat: quo pacto intelliget an culpatâ ignorantiâ laboret. Sic Bassæus, pro quo & videndus P. Escobar de Mandoza Tomo 2. Theolog. moral. lib. 16. num. 630. Et quod de Confessario dictum est, de Prædicatore pariter asserendum. Si enim in aliquod veniat oppidum, in quo tale aliquid receptum vsu perspiciat, & ex admonitione id timeat, quod diximus, debet ab admonitione temperare; cùm præsertim monitiones huiusmo- digrauia soleant incommoda suscitare. Vnde cùm Augustæ contractus quidam vsurarius inualuis- set, quem tamen defendebant ciues, consultus Gregorius XIII. iniquum esse respondit, neque absoluendos, qui ab eo non abstinerent: sed ne- que in suggestrâ, neque in cathedrâ eam rem tra- ctandam, ne daretur turbis occasio. Sic P. Sac- chinus Parte 4. Historiæ Societatis lib. 3. n. 121. Reipublicæ vtiles inuiti conduci, vel id debeant sub grauis culpæ reatu Re- ges Catholici prohibere. Recensentur labores, & diuersæ sententiæ, ac Primò Assertio proponitur. res, aut Regiâ facultate concessi, vsuuè introducti, pro colendis sci- licet agris, pro pastoritiâ curâ, pro litterarum commercio; aut tabellariatu, pro pannificio, pro ædificiis sacris & communibus, pro viarum ho- spitiis, pro exportandis rebus ductu & oneribus iumentorum, aliisq́ue: de quibus meritò dubi- tatum an licitè inuitis imponantur. lorzanus plures passim doctos pariter ac pios & Religiosos viros se agnouisse, qui Indorum cau- sam agentes, & miseram atque abiectam eorum conditionem dolentes, iniuriasque ac oppressio- nes, quas sæpè horum seruitiorum occasione pa- tiuntur, coactionem istam absolutè & generaliter damnarunt, qui & Regias aures assiduis litteris & quere lis super ea tollenda implere non desinunt.<-P> @@0@ @@1@ gentia fundamenta proponit. Et nihilominùs contrariam amplectitur, vt videri potest Tomo 2.
Nouem tamen cautiones omnino seruandas ap- ponit, seu mauis dicere conditiones ad coactio- nis huiusmodi justificationem, scilicet justè dis- pertiendos inter omnes labores, vt non quidam nimis onerentur, aliis otiantibus: vt seruitia sint consueta & moderata: vt propriis commodis priùs consulere sinantur; vt robusti tantùm, & post annos plenæ pubertatis, senibus, fæminisque prorsus exclusis: ne longiùs à suis oppidis abdu- cantur: vt salarium competens in manu propriâ soluatur: vt moderato pretio ea, quæ ad vitæ sustentationem necessaria sunt, in locis, vbi labo- rauerint, possint inuenire: vt in publicam vtilita- tem designatos in priuatam nullus traducere per- mittatur, aliis vsibus applicando, & quandoque vendendo: vt circa fidem, & Christianam pro- fessionem nullum accipiant detrimentum. Qui- bus luculenter exornatis, sic subiicit, n. 97. cap. 5.
liticâ pag. 105. Col. 2. ædificauerat, videtur penitus demoliri. Ait enim amplectendam affirmantium sententiam sub con- ditionibus antè visis. Atqui eôdem attestante, conditiones tales sunt seruatu difficiles, & iis non seruatis in tyrannidem incurritur: ergo sententia talis nequit sustineri. Consequentia est legitima: quia id, ex quo in tyrannidẽ facilè prolabi potest, nequit tutâ conscientiâ permitti, vt est cuiuis sanè sapienti manifestum. Præterquàm quòd paria sunt aliquid esse impossibile, & multùm difficile.
& alia apud eumdem Cap. 4. cit. num. 109. Si er- go difficilè est, & valdè quidem difficilè, vt expe- rimentis est innumeris comprobatum, conditio- nes seruari prædictas, impossibiles debent pro- fectò reputari. Ex quo sequitur prædictam sen- tentiam locum habere non posse, cùm impossi- bilia requirat; & prætereà impossibile esse non incurri tyrannidem; cùm sit impossibile poni illud, per quod certum periculum tyrannidis tol- leretur. Quibus præiactis labores aliquos Reipublicæ inprimis necessarios Christianâ moderatione compelli, juxta dicta superiùs. Sic P. Acosta lib. 3. de procurandâ Indorum salute cap. 17. & plures alii non minùs pii, docti, & prudentes Theologiæ ac Iurisprudentiæ Pro- fessores, vt testatur Dom. Solorzanus Cap. 4. cit.
ipse adeò robustè & eleganter probat, vt de veri- similitudine, ac morali ferè euidentiâ vix dubio<-P>@@
qui in Animaduersionibus pluries allegatis con- tra personale seruitium acerrimè præliatur, illud in Peruuio admittendum asserit, si fiat vt in Chi- lensi regno, cum piâ scilicet tractatione, etiamsi aliqualis compulsio interueniat. Sic fol. 67. & 68. & generaliùs fol. 86. & 87. Quod & leges Catholicorum Regum nostrorum mihi validè persuadent, cùm à piissimis, & post consultatio- nem iteratam ac sedulam, sint profectæ pectori- bus: de quorum præsertim erga Indos beneuo- lentiâ multiplicia extant argumenta. Et prætereà est ratio penitus irrefragabilis: nam vasalli liberi possunt ad opera Reipublicæ necessaria compel- li, quæ per alios præstari commodè nequeunt, cum eâ moderatione, quam lex naturalis & Chri- stiana præscribit: ergo & Indi, etiamsi liberi. Antecedens est certum: nam vasalli sunt mem- bra Reipublicæ: ergo vt talia seruire in necessa- riis debent. Cùm ergo debeant, ad Principem spectat eos iuxta necessitatis diuersa genera cum debitâ moderatione compellere. Et quidem po- test Princeps subditorum vitam in bello expo- nere, vt cum communi sententiâ obseruat P. Lessius Lib. 2. cap. 4. num. 58. pro quo & videndus Diana Parte 6. tractat. 4. Resolut. 25. & Caramuel in Theologia morali num. 60. vbi sic definit domi- nium iurisdictionis: Est ius publicum conseruandi communitatem, quæ dicitur subesse tali dominio, simul- que destruendi quemcumque inuasorem; & hoc in com- modum Reipublicæ. Talé Regi concedimus in singula membra Reipublicæ, tale in omnia subditorum bona, tale in omnium actiones; publico prospicere bono, legi- busq́ue directiuis, coactiuis, & pœnis etiam capitalibus, omnia damna sibi commisso populo imminentia tenetur auertere. Hæc ille. Sicut ergo cùm bellum immi- net, compelluntur Hispani, & non Indi, quia illi præ istis idonei: ita ad alia, quæ meliùs ab Indis præstari possunt, & communi bono congruunt, illi præ aliis possunt, debentq́ue compelli.
uenienter possunt compelli. Indi, congruâ laboris mercede, & op- portunitate temporis assignatâ. Sic citati: & con- stat, quia occupatio hæc omnium est maximè ne- cessaria ad vitæ sustentationem, circa quam à no- stris est Regibus opportunè prouisum. Videndus Dom. Solorzanus Tomo 2. lib. 1. Cap. 7. & in Po- liticâ lib. 2. cap. 9. Illud difficile, quod ad salarium spectat; vi- detur enim tenue, cùm duplo maius voluntariis soluatur agricolis, ex quo apparet illud neque infimi attingere quantitatem. Accedit alimenta etiam esse tenuia; solùm enim mayzium tostum, aut aquâ ferè merâ decoctum, quotidie tribui- tur: vnde isti coguntur toto sui laboris tempore pane & aquâ jeiunare. Quod scimus loquimur, & quod vidimus testamur. Et mirum quidem est, quòd cùm rerum omnium pretia supra mo- dum excreuerint, & omnium artificum stipen- dia sint majora, in solis Indis ad laborem ex la- ribus propriis & patriis extractis, labor æqua-<-P> @@0@ @@1@ quam voluntarij, prout illis fuit visum, adauxe- runt. Videntur ergo justitiæ leges exigere, vt circa hoc Regia prouidentia disponat quod fa- cto opus est, ne Deus in terras modis iniquis ex- actas noua maledicta congerat, & pro pretiosis fructibus spinas faciat & tribulos germinare. Hinc admonet Spiritus Sanctus Eccli. 7. v. 3. ver- bis illis: Fili, non semines mala in sulcis iniustitiæ, & referant Interpretes, eum etiam habere possunt, quem intendimus. Comedere autem frugem mendacij quid sit, benè P. Cornelius exposuit di- cens fruges & fructus dici mentiri, cùm tantum non reddunt, quantum in germine promitte- bant: puta, cùm seges siccitate vel aurugine in agro deperit, aut in horreis à vermibus, aut ven- to, aëreúe corrupto atteritur, consumitur, & eua- nescit. Et huiusmodi diuinæ maledictionis effe- cta passim videmus. cura dicendum. Circa quam Dom. Solorzanus
tica pag. 122. Col. 1. piè & sapienter obseruat sa- larium Indis pastoribus assignatum, eorum esse labori valde improportionatum, & minus mul- tò quàm agricolis dari solitum, iuxta taxam sta- bilitam: quia sic arbitratus prudentissimus aliàs legislator; videtur sanè deceptus, existimans pa- stores, dum greges in pascuis quietè pabulantur, aliquid posse, quod quæstum aliquem præstet, operari. Quod cùm ad Reges nostros esset de- latum, pietate solitâ de maiori stipendio proui- derunt. Video autem gregum dominos ingenuè fateri, non posse ex pacto genus hoc commer- cij sustineri, quia suorum est perexiguum. Quæ fortè querela ad Regias aures perueniet; nec ta- men proptereà ab incepto desistendum: licet e- nim huius generis minus aliquid sit; id tamen e- rit, quod sustentationi sufficiet, frugali inquam: & quod ex hoc fortè defecerit, potest alimento- rum aliorum copiâ suppleri. Poterit etiam Re- gia Maiestas, vt pristina abundantia non desit, gregum dominis aliquid de vectigali exactione remittere; quod eius erit piâ & magnificâ pro- uidentiâ dignissimum; vel aliter post sapientium consilium prouidere. modo licitè Indi compelli possunt in hospitiis deseruire. Videndus Dom. Solorzanus suprà Cap. 11. & in Politica Libr. 2. Cap. 13. ad finem. Neque circa illud videtur esse specialis difficultas, nisi quòd bestiarum custodibus nimis est tenue salarium assignatum. Misero enim Indo, qui per noctem, frigoribus & sæpè imbribus aut niui- bus horridam, sub Ioue profectò frigido, & a- pertis camporum spatiis, oneraria, & sessoria iu- menta custodiuit, regalis vnus tribuitur, cùm sit labor ille multò ampliùs æstimandus. Debent ergo Reges Catholici circa hoc etiam curam & pietatem suam extendere; cùm sit etiam conside- ratione dignissimum hospitia quamplura esse In- dorum subsidio destituta, ob eorum penuriam; vnde labor iste mercium similitudine ponderan- dus, quæ fiunt ob raritatem pretiosiores. Quam-<-P>@@
videlicet ab itinerantibus Indi præfati inhuma- nè tractantur, incommodorum tædio; & diuino ac humano timore posthabito, iis in locis, vbi non habent miseri pusillitatis ingenitæ defenso- rem. Cumque essent in agro, consurrexit Cain aduer- sus fratrem suum Abel, & interfecit eum: Genes. 4. vers. 8. raritas effecit, vt id, quod iam pridem erat in vsu apud nos, in desuetudinem ferè abierit, quòd scilicet Indi onera quædam ex hospitio vno ad aliud portent. Quod quidem licitè fieri posse cẽsent aliqui, quos adducit & sequitur Dom. Zo- lorzanus Cap. 11. n. 11. & seqq. & in Politica suprà §. 4. & seqq. Quia tamen visum est nostris Re- gibus inhumanum, pluribus id rescriptis abro- garunt, apud citatum videndis Auctorem. Qui- bus non obstantibus prædicta sententia proce- dit, quia illius propugnatores existimant in ali- quibus regionibus vix, aut ne vix quidem posse onerationem istam excusari. Neque credibile esse Reges nostros hanc itinerantium molestiam peruidisse, aut peruisam non curasse. Congruâ deinde mercede labori solutâ, & onerum mo- deratione prouisâ, non videtur locus scrupulo superesse, cùm Indis de more sit oneratis iter a- gere, & illud sanè longinquum.
ne grauibus Indorum incommodis conceduntur: vnde non immeritò à Regibus nostris sæpiùs prohibitæ: licet aliàs etiam con- cessæ cum moderationibus numquàm obserua- tis, neque vspiam obseruandis. Quando enim Indi inuoluntarij sunt, officinæ dictæ in diros carceres conuertuntur, & pro diurnis pensis ser- uorum more tractantur. Negari profectò ne- quit pannificia huiusmodi valde vtilia Indicis esse Prouinciis; sed vtilitas hæc aliis potest mo- dis obtineri, si videlicet officinæ tales concedan- tur iis, qui eas intra vrbes habere voluerint, vo- luntariis operariis conquisitis. Quo pacto multis pauperibus fæminis subueniri posset, quæ in lani- ficio possent vtiliter occupari. Ad quod etiam Yüklə 14,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|