Romana Ecclesia, cui nos Christus præesse voluit, pro-
posita est; ab omnibus, quidquid statuit, quidquid
ordinat, perpetuò quidem & irrefragabiliter obser-
uandum est. Hæc ille, vt in Cap. Enimuerò,
eadem dist.
18 Iuxta quæ non videtur excessisse Dom.
Solorzanus, dum citato cap. 24. n. 58. sic ait:Donationẽ$unclear|Indiarum|infensi, qua|censura di-|gni iuxta|Dom. So-|lorzanum.
Qua de causa, magnæ audaciæ & temeritatis, immò
& impietatis esse videtur asserere, vel attentare,
quòd Pontifices non possunt prædictas donationes fa-
cere, vel quòd eas frustratoriè fecerunt, & tamquàm
aërem verberantes. Sic ille, pronuntiatum suum
multipliciter pergens demonstrare. Ego vnum
illud addam, quod consideratione dignissi-
mum occurrit: nihil scilicet à fundata perNoui Orbis|detectio &|conuersio|quanti fa-|cienda.
Christum Ecclesia, & eiusdem per Vicarios
suos statuto & progrediente regimine, maius
accidisse noui Orbis detectione, & consequen-
ter ad Christianam fidem conuersione: de cu-
ius magnitudine, cui nullatenus possit tripar-
tita antiquioris mundi æquari diffusio, passim
Auctores disserunt, quos congerit Dom. So-
lorzanus Lib. 1. citato in prioribus Capitibus,
sed præcipuè in 6. n. 4. & in Politica libro etiam
1. in sex prioribus. Debuit ergo negotiumA Sede A-|postolica|summa at-|tentione, &|Cardina-|lium, quos|semper in|Concilium|aduocat,|Consilio|tractata.
tantum à Sede Apostolica summa diligentia &
attentione tractari, ac fundamentum conuer-
sioni jacere penitus inconcussum. Nihil certè
quod grauis momenti sit, sine Cardinalium
disponit illa consilio: Decet namque ipsi Roma-
no Pontifici per Fratres suos, Sacrosanctæ Romanæ
Ecclesiæ Cardinales (qui sibi in executione officij Sa-
cerdotalis Coadiutores assistunt) libera prouenire
consilia: decet ipsius nullo modo vacillare judicia &c.
vt habetur in cap. Fundamenta, de Electione in 6.Cap. Fun-|damenta.
Sic ergo causa fuit, de qua agimus, agitata,
cuius momenti non erat illa, quam summus
Pontifex Nicolaus Tertius, aliàs Quartus, ci-
tata in Constitutione versabat: in qua statuit
Senatorum Romanorum annuam esse guber-
nationem debere: & tamen ibidem Consi-
lium Cardinalium se adhibuisse testatur, di-
cens: De fratrum nostrorum Consilio hæc irrefraga-
bili, & in perpetuum valiturâ Constitutione sanci-
mus. Quod ergo ad noui Orbis conuersionem
quasi pro fundamento est, donatio inquam
Catholicis Regibus facta, non errori adscri-
bendum, sed suffragio irrefragabilis veritatis.
Vel si erratum hîc, quis veritatem inuiolabilem
inesse sanctionibus aliis arbitretur.
19 Vnde Marquardus de Susannis inAssertio|negũs quo-|modo sapiat|hæresim.
Tractatu de Iudæis & Infidelibus 1. parte cap. 14.
non dubitauit asserere potestatem Pontificis
ad donationem dictam adeò esse certam, vt
oppositum dicere sapiat hæresim. Quod si<-P>
@@0@
@@1@6 Thesauri Indici Titulus I. Cap. II.
<-P>explicemus iuxta id quod habet P. Suarez Dis-Marquar.|dus de Su-|sannis.
put. 19. de Fide. Sect. 2. n. 16. & 17. mirè con-
gruit. Obseruat enim verbum Sapere per me-
taphoram significare non esse claram & cer-Et quid sa-|pere hære-|sim sit iux-|ta P. Sua-|rium.
tam hæresim, sed habere quemdam saporem
eius: quia magnam quidem speciem hæresis
habet, eò quòd ex illa, coassumptis aliis prin-
cipiis in Ecclesia valdè receptis, & ferè certis,
ex illis sequitur hæresis, probabilissima, &
communiter receptâ consequentiâ. Quod ita
in præsenti applicari potest: Nam ex hac pro-
positione: Papa errare potest in solemni do-
natione factâ Catholico Principi post matu-
rissimam considerationem, & consultationem,
in ordine ad conuersionem mundi, aut ma-
ximæ illius partis. Et ex aliâ: Errare etiam po-
test, quamuis id spectet ad tollenda impedimẽ-
ta conuersionis, sequitur probabilissima con-
sequentia non habere absolutam potestatem
ad propagandum Euangelium per orbem v-
niuersum; aut etiam non habere materialem
gladium in omnes oues Christi, contra Bo-
nifacij Octaui definitionem, de qua n. 1.
20 Si autem huiusmodi qualitatem expli-Alia expli-|catio sapo-|ris hæresis,|& illius|accommo-|datio.
cemus iuxta Alfonsum de Castro apud P. Sua-
rium suprà, & alios; ex quibus P. Turrianus in
Selectis. Par. 2. Disput. 30. Dub. 1. quòd pro-
positio sapiens hæresim sit illa, quæ primâ fa-
cie, & ex solis terminis spectata, hæresim præ-
seferat; quamuis intimiùs inspecta, sensum pos-
sit habere Catholicum: facilè etiam potest ap-
plicari. Nam asserere Papam errare posse, me-
dia adhibendo conuersioni mundi, quæ post
maturam considerationem, & consultationem
sunt conuenientia iudicata, pro quibus est so-
lemnis Constitutio vulgata; speciem habet hæ-
resis, quamuis fortè aliqui iuxta Catholicum
sensum velint assertionem huiusmodi decla-
rare.
21 Quibus addo, iuxta id, quod à P. Sua-
rio de sapore est dictum, posse etiam propo-Alia item|ex eo qui|sapidè ab|hæreticis|assumatur,|quod osten-|sum in|Anglis
sitionem dictam ita exponi, vt sit ea, quæ præ-
terquam quòd malè sonat, sapida est hæreticis,
qui illam libenter vsurpant, & passim incul-
cant, cum religionis Christianæ dedecore:
quod accidit in præsenti. Clamant enim illi
iteratis clamoribus & irrisionibus contra A-
lexandrum Sextum & eiusdem donationem,
negantes Pontifici talem à Christo traditam
potestatem. Et his ipsis diebus Caramuëlis e-
dicta sic blaterant: Vnde in Papa potestas ad
aliena inuitis dominis tribuenda, cùm Christus
cuius ille se gloriatur esse Vicarium, ab eorum
diuisione inter fratres abstinuerit, ad quod
fuerat inuitatus? Homo (ait ille) quis me consti-Lucæ. 12.|v. 14.
tuit iudicem aut diuisorem super vos? Lucæ 12.
v. 14. Quod argumentum in Anglicanos
Principes potest validiùs retorqueri, qui se
Christi vicarios in Anglicana esse Ecclesia con-
tendunt. Quomodo ergo non solùm iam a-
liena diuidunt, sed & diripiunt, Indicas diuitias
piraticis aggressionibus deprædantes? Pote-Diuisio he-|reditatis|inter fra-|tres cur à|Christore-|cusata.
rat quidem Christus id facere, quod ab eo ho-
mo ille, hereditate iniustè fraudatus postulabat,
vt negare potest nullus: erat enim actio hone-
sta, & circa iustitiæ obseruantiam versabatur:
noluit tamen, quia minùs tunc congruentem<-P>@@
<-P>iudicauit: cùm enim diuitiarum, & mundi
contemptum prædicaret, bona cælestia pro-
mittens, circa diuisionem terrenorum renuit
occupari. Et quidem qui rogabat illum, tali
re pulsa, magis aptus Dei regno, & sequelæ ip-
sius Christi reddebatur, temporalium diuitia-
rum impedimento sublato.
22 Quòd si ad illius hominis salutem, quæAdmitten-|da illa, si|ad salutem|spiritua-|lem peten-|tis expedi-|ret. Vnde|pro dona-|tione Pon-|tificis ar-|gumentũ.
petebatur diuisio tunc conueniens videretur,
eam Dominus minimè respuisset. Quare il-
lius Vicarius tale quid præstare poterit, quan-
do id fore commodum pro salute hominum
fuerit arbitratus. Videantur Interpretes, ex
quibus P. Cornelius benè admonet, docere
Christum Ecclesiasticos & spirituales viros nō
debere sæcularia tractare, sed diuina, iuxta il-
lud. 2. Tim. 2. v. 4. Nemo militans Deo implicet
se negotiis sæcularibus, ex D. Ambrosio. Euthy-2. Tim. 2.|v. 4.
mio, Beda, & Lyra, & ex D. Augustino Ser-
mone 196. Addit tamen hic: Id intellige, nisi
fidelium pax, charitas, & pietas aliud exigat: qua
de caussa olim Episcopi sæculares fidelium lites diiu-D. Augu-|stinus.
dicabant; vti se fecisse testatur S. Augustinus Li-
bro de Opere Monachorum Cap. 29. Hæc ille. Iux-Sæculariũ|negotiorum|vt deceat|tractatio.
ta quæ constat Papam potiori iure posse sæ-
cularium negotia tractare, & temporalium di-
uisioni va care, quando fidelium pax, chari-
tas, & pietas id videantur exigere; quod in ca-
su, de quo loquimur, constat vrgentiùs mili-
tare. Nec de his plura: pro quibus videri pos-
sunt Dom. Solorzanus Tomo 1. Lib. 2. & 3.
& in Politica Lib. 1. Cap. 10. 11. & 12. Diana
Parte 6. Tract. 4. Resolut. 16. & 18. & Aucto-
res alij, quos ipsi adducunt, & titulos alios
iustæ possessionis expendunt. Vrgentissimum
ego & irrefragabilem penitus conatus sum pro
viribus illustrare, quem & vnicum sunt boni
qui censeant Scriptores, talem tamen vt pro
multis satis esse possit. Iam ad alia.
CAPVT II.
An earum terrarum, quæ occupatæ à
Catholicis Regibus non sunt, possit
tutâ conscientiâ expugnatio, &
Coloniarum deductio, aliis Chri-
stianis Principibus impediri.
§. I.
De infidelibus & hæreticis quædam
notatu digna præmittuntur.
23 DE Turcis & Saracenis iuratis
Christianorum hostibus nulla est
difficultas: sicut enim illis bellum
apertum potest indîci, ita & commodis ex-
pugnationis dictæ possunt, seruatâ penitus æ-
quitate, priuari. De aliis autem infidelibusQuibus in-|fidelibus|liceat au-|xiliari in|bello.
quæstio aliqua esse potest, quia hostes iurati
non sunt, & potest esse bellum iustum inter il-
los: Si enim iniustum sit, iniustè impugnato
auxiliari quicumque alius princeps potest,
quod magis est proprium Christianis, iuxta
vulgarem doctrinam de innocentium defen-<-P>
@@0@
@@1@Quod Exteri ab occupatione Indiarum arcendi. 7
<-P>sione. Si autem sit iustum; tunc iuxta dicta
Cap. præcedenti, cum distinctione videtur
respondendum. Nam vel Regi Catholico vti-
lius est, vt is, cui bellum infertur, in talis terræ
possessione sit; & sic impedire tutâ conscien-
tiâ potest; quia terræ illius est absolutus do-
minus, licèt subditum principem in tali susti-
neat possessione. Vel vtilius non est: & sic ne-
quit alterius vtilitatem impedire ex iusta vindi-
cta prouenientem. Id tamen limitandum, nisi
Rex Catholicus aliâ viâ possit efficere vt læso
principi is, qui læsit, iustam satisfactionem ex-
hibeat; tunc enim bellum debet prohibere,Bellum|malorum|cumulus|penitus a-|uersandũ.
quod est malorum maximum, quia malorum
irreparabilium infelicissimum aggregatum.
Arma enim non seruant modum, vt à Seneca di-
ctum in Hercule furente Tragædia 1. Hinc de
Bellona Tertullianus in Libro de Pallio Cap. 4.Seneca.
sic ait: Ob diuersam affectationem tenebricæ vestis,
& tetrici super caput velleris, in Bellonæ montesTertullian.
fugantur. Sic ille. Tenebricosum namque,Bellonæ te-|trica ve-|stis.
furuum, tetricum, & nigrum indumentum,
pro significandis ingentibus bellorum malis
notanter destinatum. Pro quibus videri potest
P. Adamus Contzen Lib. 10. Politicorum. Cap. 2.
24 De hæreticis autem videtur absque
dubio teneri Regem Catholicum pro viribusHæreticis|penitus|obsistendũ.
semper obsistere, quò minùs terras occupent,
quarum ipse est dominus à Sede Apostolica
constitutus. Hac enim conditione talis facta
donatio, vt ex tenore concessionis apparet in
citatis Bullis Cap. præced. §. 1. præsertim in
Bulla priori Alexandri Sexti, in qua sic ille:
Nos igitur huiusmodi vestrum sanctum & laudabi-Ex tenore|Pontisiciæ|concessionis|ostenditur.
le propositum plurimùm in Domino commendantes,
& cupientes vt illud ad debitum finem perducatur,
& ipsum nomẽ Saluatoris nostri in partibus illis in-
ducatur: hortamur vos quamplurimùm in Domi-
no, & per Sacri lauacri susceptionem, quâ manda-
tis Apostolicis obligati estis, & viscera misericor-
diæ Domini nostri Iesv Christi attentè requirimus;
vt cum expeditionibus huiusmodi omnino prosequi
& absoluere probâ mente, Orthodoxæ fidei zelo in-
tendatis, populos in huiusmodi insulis & terris de-
gentes ad Christianam religionem suscipiendam in-
ducere velitis, & debeatis &c. & vt tanti negotij
prouinciam Apostolicæ gratiæ largitate donati, libe-
riùs & audaciùs assumatis, &c. omnes insulas, &
terras firmas inuentas & inueniendas &c. Cùm
ergo Rex Catholicus negotium fidei ex vi do-
nationis huiusmodi solertissimè agere debeat:
consequens est vt nequeat permittere hæreti-
cos in portubus Indiarum pedem figere: ex
eo enim manifestè fieret Indiarum incolas per-
uersis dogmatibus imbuendos, & intentionem
Pontificum in prædicta donatione frustran-
dam; contra quorum non solùm monitio-
nem, sed præceptum tenditur, grauibus adeò
& manifestis verbis intimatum.
25 Videant ergo Reges Catholici, vi-Pacta cum|illis, vtpot è|cum lupis,|neutiquam|ineunda.
deant eorum Consiliarij, quomodò pacta cir-
ca huiusmodi occupationem cum hæreticis
ineantur, oues Christi Petro & Vicariis suc-
cessoribus ab eodem commissas, & ab iis illo-
rum curæ, custodiæ, prouidentiæ, & pietati,
lupis tradendo, qui dispergant & rapiant, iux-
ta attestationem summi verique Pastoris. Ioan.<-P>@@
<-P>10. v. 12. & lupus rapit, & dispergit oues. Cir-Ioan. 10.|v. 12.
ca quod sic P. Maldonatus: Lupi haretici sunt,
præsertim Caluiniani homines, fraudis & crudelita-
tis pleni: quæ res potißimum duæ maximè propriæP. Maldo-|natus.
sunt lupis. Sic ille. Congruit & illud. v. 16. &
alias oues habeo, quæ non sunt ex hoc ouili, & il-v. 16.
las oportet me adducere, & vocem meam audient, &
fiet vnum ouile, & vnus pastor. Vbi de illis lo-
cutus ouibus Pastor bonus, quæ sibi erant ex
Gentilismo in ouile Ecclesiæ congregandæ &
illas oportet me adducere. Oportet inquam, quia
necessarium, vt citatus docet interpres, quô
exactior nullus: Vt neceßitatem significet, non il-
lam quidem absolutam, quam Theologi vocant, sed
neceßitatem ex hypothesi. Oportet me adducere, vt
saluæ sint, alioqui perituræ. Aut, Oportet me ad-
ducere, vt omnibus partibus officij mei satisfaciam.
Hæc ille. Quæ quidem Rex Catholicus de-
bet consimiliter adaptare. Oues enim suas
Christus ex Gentilium multitudine in ouile
Ecclesiæ congregandas ipsi, Vicarij sui & mo-
nitione, & præcepto commisit, ex quo & ne-
cessitas talis congregationis incumbit. Incum-
bat ergo vt saluæ sint, aliter perituræ, lupis
permistæ, hæreticis scilicet Caluinianis, Lu-
theranis, Zuinglianis, Anabaptistis, & om-
nium deterrimis Puritanis. Oportet & ne-
cessè est illas adducere, vt omnibus partibus
officij sui satisfaciat; sunt enim illius partes
plures, quæ in Bullis Pontificiis extant, & præ
se etiam fert præclarissimum Catholici cogno-
mentum.
26 Anglica Manifesta conclamitant inQuid An-|gli circa|fœdus cum|Hispanis|conquerā-|tur, &|qualiter|fœdus dein-|ceps ineun-|dum.
fœderibus pacis stabilitæ inter Hispanos &
Anglos annis præteritis, nauigationis Indicæ,
& liberæ conquisitæ in iis, quę ab Hispanis oc-
cupata non fuerint, non adhibitam exceptio-
nem, vnde & datam abrumpendi fœderis oc-
casionem, de quo dictum. n. 21. Fiat ergo
clara & specialis exceptio, si redintegrari fœ-
dus obtingat. Quòd si contrarium ob vrgen-
tem aliquam rationem conueniens videatur,
consulendus Pontifex, & eius iudicio stan-
dum; quia ius habet, & intentionem funda-
tam exigendi à Rege Catholico, vt conditio-Rex Ca-|tholicus|conditiones|donationis|debet ad-|implere, ad|quod potest|à Pontifice|compelli.
nes adimpleat, sub quibus donatio facta, om-
nium maxima, quæ ab orbe extiterunt condi-
to, & vsque ad eius sunt finem extituræ. Qui
enim conditionem non adimplet, ad id potest
compelli officio iudicis implorato. Cap. Cùm
sit proprium, de donationibus appositis, ibi:
Tu ergo, si ita esse repereris, sic te exhibe, vt nec
illi monasterium deserendi sit facultas, & manu-Cap. Cùm|sit pro-|prium.|Ca. Quod|omnes.
mittentis voluntas non valeat præteriri. Et quia
fœdus, de quo agitur, conditionem donatio-
nis importat in re maximè substantiali, &
ad religionem spectante, iudicium eius præ-
sertim requirendum, qui eo in genere est præ-
cipuus, & ex cuius præteritione inconuenien-
tia possunt summi momenti resultare. Non
debet res momenti magni, eo inconsulto agi,
ad quem præsertim illam constat pertinere;
sit notissima Iuris regula in Sexto sic habens:
Quod omnes tangit, debet ab omnibus approbari.
Vbi opportunè Ioannes Andreas. Pro quo &
multa habet Glossa in Cap. Et si memb. Verb.
Contingere.
@@0@
@@1@8 Thesauri Indici Titulus I. Cap. II.
§. II.
Circa Christianos Principes resolutio af-
firmatiua.
MAnifesta sanè est circa illos prohibitio inClara cir-|ca Christi-|anos Prin-|cipes prohi.|bitio.
citata Bulla, & in alia, quæ incipit, Du-
dum siquidem. Prioris verba sunt. Ac quibus-
cumque personis qualiscumque dignitatis, etiam Im-
perialis & Regalis status, gradus, ordinis, vel con-
ditionis, sub excommunicationis latæ sententiæ pœnâ,
quam eo ipso, si contra fecerint, incurrant, distri-Bulla Ale-|xandi VI.
ctiùs inhibemus, ne ad insulas, & terras firmas iu-
uentas & inueniendas, detectas & detegendas,
versus Occidentem & Meridiem fabricando & con-
struendo lineam à Polo Arctico ad Polum Antarcti-
cum, siue terræ firmæ & insulæ inuentæ & inue-
niendæ sint versus Indiam, aut versus aliam quam-
cumque partem; quæ linea distet à qualibet insula-
rum, quæ vulgariter vocantur de los Azores, Y
Cabo-Verde, centum leucis versus Occidentem &
Meridiem, vt præfertur, pro mercibus habendis,
vel quauis alia de causa accedere præsumant, absque
vestra, atque hæredum & successorum vestrorum
prædictorum licentia. Non obstantibus &c. Sic
Pontifex, qui distantiam illam lineæ ad ducen-
tas & septuaginta leucas extendit, Herrera
decade 1. lib. 2. cap. 10.
28 Atque adeò, mens Pontificis videtur
esse expressa, in fauorem regum Hispaniæ,
hisverbis: Ita quod omnes insulæ, & terræ firmæ, re-Ad terras|non dete-|ctas prohi-|bitionem|extendi ex|tenore eius-|dem osten-|ditur.
pertæ & reperiendæ, detectæ & detegendæ, à præfata
linea versus Occidentem & Meridiem, per alium
Regem aut Principem Christianum non fuerint a-
ctualiter possessæ, vsque ad diem Natiuitatis Domini
nostri Iesv Christi proximè præteritum, à quo
incipit annus præsens millesimus quadringentesimus
tertius, quando fuerunt per nuntios & capitaneos
vestros inuentæ aliquæ prædictarum insularum, au-
ctoritate Omnipotentis Dei, & cætera, quæ do-
nationem continent posita. num. 2. Et post
ipsam sic subdit: Decernentes nihilominùs per
huiusmodi donationem, conceßionem, & aßignatio-
nem nostram, nulli Christiano Principi, qui actuali-
ter præfatas insulas, & terras firmas possederit
vsque ad dictum diem Natiuitatis Domini nostri
Iesv Christi, jus quæsitum sublatum intelligi posse,
aut conferri debere. Sic Pontifex, ex quibus ma-
nifestè constat omnes terras vltra lineam illam
contentas, Regibus Catholicis ab eodem con-
cessas, præter eas, quæ ad Portugalliæ Reges
pertinebant, præter quos nullus alius Princeps
vsque ad diem à Pontifice assignatum quid-
Dostları ilə paylaş: |