Societatis iesv, segoviensis
Yüklə 14,73 Mb.
|
|
rum, pinnas scilicet plus valituras; & ita huic con- tractui applicatur doctrina illa de anticipatâ solu- tione: sic enim quæstio proponitur, An scilicet liceat minoris emere, ob anticipatam solutionem, vt videri apud Auctores potest. Si ergo incertum sit quale sint habituræ pretium, sitque moraliter contingens, vt minùs valeant, non videtur esse difficultas, vt videri potest apud P. Lessium Lib. 2.
tis argumento ex eo procedenti, quòd in contra- ctu dicto non sit propria ratio venditionis, cùm non sit permutatio mercis pro pecuniâ, nec futu- ra speretur quando pretium traditur. ad alterum accedat, & petat ab eo mutuum, re- nuatque ille; dicat tamen daturum se, si in tritico soluat messis tempore pretio currenti, cùm ta- men ille prædium non habeat, nec aliunde tale commercij genus, vsura in eo videtur intercede- re; datur enim mutuum cum obligatione huius- cemodi; ideò enim apponitur, quia creditur sic petentem non habiturum triticum, & ita redditu- rum quod accepit, & præterea interesse, ex eo quòd triticum non reddat, cùm obligatio illa sit pretio æstimabilis; ponitur ergo pro mutuo o- bligatio contra rationem mutui propriam, vnde vsuræ incurritur turpitudo. Itaque triticum non emitur, quia neque est, neque futurum speratur: si enim esset moralis potentia ad illud, etiamsi quis non sit agricola, & animus reddendi adsit, contractus est licitus, iuxta ea, quæ adducit Dia- na Part. 1. Tract. 8. Resolut. 26. Vnde non tradi- tur pecunia nisi mutuò, quia contractus alius esse nequit, & additur obligatio, ex quâ redditur vsu- raria. Quæ doctrina est communissima apud om- nes agentes de vsuris, & ex definitione vsuræ con- stat, iuxta quam dicitur lucrum ex mutuo. Hoc autem quod in casu prædicto euenit, similiter in eo, de quo agimus, inuenitur. Cùm enim homi- nes pecuniâ opus habeant, nec mutuam inue- niant, modo prædicto se obligant, alieni prorsus in cogitatione suâ à pinnarum traditione; sicut & pecuniam tribuentes, qui probè sciunt quid sit<-P> @@0@ @@1@ namque, quod verosimiliter euenturum creditur, vsuræ qualitas innotescit: vnde si quis tradat mu- tuò certas mensuras tritici, accepturus tot alias tempore quo plus creditur valituras, si ita reci- piat, vsuram committit, vt docet P. Lessius suprà num. 152. & cum conditionibus ab eodem ex- plicatis non videtur posse negari, licet sint aliqui generaliter asserentes, in mutuo semper posse exigi eamdem mensuram, seu idem pondus re- rum: intelligendi enim sunt cùm is, qui mutuò dedit, rem non erat leuaturus, aut incertum erat pretium futurum tempore solutionis, & mutua- tarium ad non soluendum ante certum tempus obligauit. ducta, non vrgent: loquimur enim de contra- ctu iuxta ea, quæ secundùm se dicit, alia autem, aut nimiùm probant, aut mutuo etiam possunt conuenire. Prima enim ratio est ob lucrum ces- sans, & tertia ob periculum amittendi pretium: quæ quidem accidentaria sunt, & in mutuo pos- sunt reperiri, iuxta sententiam communem; se- cunda autem ex eo, quòd res præsens multas ha- beat opportunitates, quas non habet futura; pro- bat ex mutuo lucrum posse accrescere, quia pe- cunia præsens fimiliter plures habet opportuni- tates: ergo qui eâ se se alienat, dum mutuam tra- dit, aliquid proptereà lucrari potest. Quod con- stat quàm sit à Catholicâ doctrinâ alienum, iuxta quam vsuræ non licent; licerentautem si ob ca- rentiam pecuniæ fas esset lucrum reportare. Pro quo videndus Cardinalis Lugo Disput. 25. de Iu- falsissimam reiicit, dicentium pro obligatione non repetendi mutuum posse aliquid vltra sor- tem accipi, quod amplexus est Caramuel in Theo- logia morali num. 799. & sequenti. Quod si non amplexus ex integro, satis amplectendi animum indicauit; dum adeò verosimile conatur ostende- re, & ad rationem oppositam, desumptam ex pro- prio mutui conceptu, solutionem est suo iudicio sufficientem meditatus. Sed sit hoc vtcumque probabile, vt nonnullis videtur apud Caramue- lem; in nostro certè casu non videtur habere lo- cum: quia in eo non paciscitur iuxta illud, vt sci- licet tradens anticipatè pecuniam, ex eo lucrum velit; quia se obligat ad non repetendam vsque ad certum tempus, quod quidem deberet in pactum deduci; sed alio diuerso modo contractum em- ptionis præseferente. efficaces ad probandum licitum esse minoris e- mere anticipatâ solutione, quandoquidem duæ ex illis etiam mutuo communes sunt, & alia mul- tùm probat, ac propterea nihil: responderi po- test nobis non incumbere omnes Auctorum ra- tiones pro resolutionibus probabilibus defende- re, cùm non semel plures earum inefficaces re- periantur, & pro opinione dicta aliæ profectò sunt satis genuinæ: vt meritò propter illas, acce- dente grauium scriptorum auctoritate, debeat valde probabilis iudicari. In casu autem nostro illæ non habent locum, vt videri potest apud P. Lessium in tertiâ, & quintâ ratione, quarum prior ex eo desumitur, quòd sicut modus ven- dendi creditò, inducit multitudinem emptorum,<-P>@@ <-P>& ita facit pretium crescere; ita è contrario mo- dus vendendi solutione anticipatâ facit pretium decrescere, quia pauci sunt, qui hoc modo e- mant, & plurimi qui vendant. Secundo: quia si res solùm vendi possent pretio currenti, res tem- pore traditionis minùs valerent ratione copiæ. Et quia venditores passim merces ingerunt, præ- sertim si terræ fructus sint, ob vitandos sumptus in illis colligendis, & conseruandis, & ob necessi- tatem pecuniæ ad soluenda debita, quæ tunc in- stant ob expensas circa eosdem. Quæ quidem pro casu præsenti non militare omnino perspi- cuum est. à nobis adductam pro casu priori, quando cum Minerariis contrahitur, esse legitimam; quia ex eo quod est valde accidentarium contractui, de- sumitur; scilicet ex periculo amittendi pretium. Respondeo absolutè loquendo ita quidem esse, sed quia periculum tale ita certum est, vt rarò absit, iuxta illud rectè posse argumentum proce- dere, vbi non de metaphysicis rationibus agimus, & à circumstantiis penitus abstractis, sed secun- dùm circumstantias semper moraliter adhæren- tes. Ne autem ex eo solùm probare videamur; ad- di potest etiam ratio iam insinuata: nam venden- tes pinnas solutione anticipatâ, emptores rogāt, eò quòd pecuniâ indigeant ad expensas in metal- lis elaborandis multiplices, & ita cùm vltroneæ merces sint, vilescunt; iuxta tritum axioma, & ad- dunt multi pro tertia parte. dictus admittendus; an autem probabile sit illum esse licitum, erunt fortè qui censeant, & ita vidi ab aliquibus affirmari, qui tamen rem seriò, ma- turè, & per otium non videntur expendisse. Nec fauet pro asserendâ probabilitate Caramuel num. 746. qui cum aliis censet licitum esse tradere pe- cuniam soluendam tempore messis in tritico, pre- tio eiusdem assignato, quod non debet esse cur- rens messis tempore. Ille enim de emente agit ab eo, qui est rusticus, & ita qui triticum creditur habiturus. Quod autem addit num. sequenti. o- bligationem scilicet non exigendi pecuniam vs- que ad messis tempus esse pretio æstimabilem; non est absolutè admittendum, quando mutuum est datum vsque ad tempus illud; quia de ratione mutui est vt nequeat repeti ante tempus, pro quo datur, iuxta dicta num. 15. & 16. Est enim libe- ralis quædam donatio pro illo tempore, & in eo ab omnibus aliis contractibus distinguitur, qui onerosi sunt. Sicut autem pro donatione nihil exigi potest per modum pretij, ita neque pro mu- tuo; est enim contractus, quem humanæ naturæ sincerum dictamen inuenit, vt homines sibi be- nefaciant nihil amittendo, sed quod illis non est opus pro tempore aliquo tribuendo, recepturi post tempus assignatum; & ita beneuolentiam generaliter habituri. Quâ explicatione corruit, quidquid à Caramuele, & aliis, ac præcipuè à P. Lessio Cap. 20. citato, dubit. 14. iuxta eorum, & non propriam mentem, adducitur aut adduci potest. Pro quo etiam videndus Cardinalis Lu- go Disputat. 25. Sect. 3. vbi ingeniosè suo more philosophatur. Neque Caramuel contrarium as- seruit citato loco; locutus enim de obligatione non repetendi, etiamsi indigeat: quo euentu verum<-P> @@0@ @@1@ Nec de pinnis plura modò occurrunt, quæ autem de illis dicta sunt, ad argenti glebas extenden- dum, quæ in quauis aliâ formâ, ante quintatio- nem circumferri inter Mercatores solent, & ad aurum similiter, siue in glebis, siue in puluere, vt dicitur, circa quæ tamen quæri vlterius potest, & sit pro eo perfectionem auri, & argenti præscri- bunt, in quibus contractari licet. trium tantùm legum, vt vulgò dicitur, esse possit, viginti scilicet, & quatuor graduum, quos Characta dicimus, seu qualitates, & est om- nium perfectissimum; vel viginti duorum, vel sal- tem viginti. Quod si aurifices alio vsi fuerint in- fra gradus prædictos, pœna amissionis eisdem imponitur in Pragmaticâ Regum Catholicorum die 25. Iulij anni 1499. cap. 3. quæ est lex 4. Lib. 5. Titulo 24. compilationis. Pro argento autem est lex eorumdem 12. Aprilis anni 1488. & 1. ac 2. in citato libro & Titulo, & aliæ quæ habentur toto Titulo 22. vbi statuitur debere illud habere vnde- cim nummos, vulgo dineros & quatuor grana, nec posse aliud ab Argentarijs ad opera adhiberi, vn- de nec Regia Marcha signari. Nummus autem, seu denarius, vt alij vocent, non significat mone- tam aliquam, sed gradum perfectionis argenti, iuxta minutissimas diuisiones, vsque ad grana, quæ iuxta pondus grani triticei solitæ regulari: quamuis per legem 3. citato Titul. 22. conficien- dorum granorum noua forma præbeatur. De quâ exactissimâ diuisione agit ex professo Mi- chaël de Roxas in libello, quem inscribit. Iardin de en sayadores, & ante illum Matienzus ad ci- tatas leges post Couarruuiam exactissimum, & eruditissimum tractatorem, cuius ille se la- bore profecisse ingenuè profitetur. Qui in Glossa 1. Circa legem 4. citatam Titul. 24. num. 8. obseruat circa auri æstimationem, & argenti di- uersam in Indiis haberi rationem ab eâ, quam le- ges generaliter præscribunt, sed certê quoad communem Marchæ æstimationem vix est in quo discrimen videatur: num. etiam 7. aduertit Marchum, seu Marcham argenti non signatum Regiâ Marchâ minoris æstimari pro quinta parte, quæ scilicet Regi debetur. Cùm ergo leges ita circa auri, & argenti æstimationem statuant, vi- dendum qualis ex illis conscientiæ obligatio sub- oriatur. Circa quod auro, & argento viliori vtantur, quàm sit per le- ges permissum, & illud vti legitimum ven- dant juxta gradus designatos, peccant mortali- ter cum obligatione restitutionis. Id quod om- nino apparet manifestum; quia rem vilem pro pretiosa vendunt in quo est fraus cum iniustitia coniuncta. Dico secundò: ob præcisam violationem le- gis non videtur esse in casu dicto mortale pecca- tum. Probatur: primò ex communi doctrinâ de lege ciuili pœnali non obligante in conscien- tiâ. Tales autem leges pœnales sunt, vt ex eorum<-P>@@
mentum Reipublicæ sequi, dum aurum vile pro pretioso obtruditur, & similiter argentum. Con- tra hoc est, quia non est verum prædicta obtrudi, quandoquidem iusto pretio venduntur. Deinde aurum, & argentum ignobiliora non frustrà natura produxit, vt debeant tamquam vilissima alia tractari, aut penitus abiici. Cùm ergo serui- re debeant humanis vsibus, in illis si iustè omnia fiant nullum est Reipublicæ detrimentum. Et hæc sit ratio secunda. non obligat in conscientiâ in auro & argento Regiâ Marchâ non signato. Probatur: quia leges de illâ non loquuntur, vt constat, quan- doquidem illud prohibent in ordine ad contra- ctationem. Dico quartò: Aurum, & argentum non signatum Regiâ marchâ non habent minorem valorem signatis pro quintâ parte vt ex Matienzo positum num. 20. Ratio est; quia quandoqui- dem leges de illis non loquuntur, æstimatio su- menda est ex vtilitate, quam illa pro humanis possunt vsibus exhibere: deficiente enim legitimo pretio, succedit naturale, juxta omnium scriben- tium doctrinam. Nec dici potest per legem ha- beri, ex eo quòd auro & argento signatis per le- ges est valor assignatus, & ita consequenter non signatis, ex quibus quinta pars debetur Regi, vnde non debet cum alijs æstimari: nam licet debeatur Regi, qui ita contrahunt, existimant in conscientiâ non deberi, & illis non minoris com- moditatis est id, quod signatum non est, quàm id, quod signatum, immò & frequenter maioris, vt annorum proximorum experientia compro- bauit. Prætereà: non est verum etiamsi quinta pars detrahenda sit, valorem esse, qui respondeat quatuor ex legis taxatione; quandoquidem lex circa hoc non determinat, & secundùm tempo- rum contingentias potest humanis vsibus plus aut minus deseruire. Vnde cùm valor pinnarum proximis annis vsque ad sexaginta ferè regales ex- creuerit, modò quadraginta, & octo venduntur; multò certè maioris quàm si quintæ tollatur par- tis valor; Marchus enim argenti signati sexaginta sex regalibus, & sex marapetinis æstimatur; iuxta eumdem Matienzum; vnde detractâ quintâ parte valor deberet esse quadraginta trium regalium, & non nihil amplius, quamuis secundùm no- uiores ordinationes Marchus tantùm habeat sexaginta quinque regales, vt videri potest apud D. Escalonam secunda parte Gazophylacij pag. 129. num. 2. Non est autem credibile Reges nostros ita voluisse argenti non signati valorem consti- tuere, vt contra communem æstimationem adeò inferior remaneret: non est ergo fixus & stabilis, vt ne fas sit à puncto illius fixo de- clinare. Et hæc pro contractu pinnarum, iam pro aliis sit
@@0@ @@1@ Marchâ, vulgo de Barras. dispositum; vt mille argenti ponde- ra non excedant, vel quod centum & viginti Marchos tantùm habeant, & quod iu- xta hanc mensuram Regia iura in transuectione soluantur: vnde circa hoc resoluenda occurrit deris efficere, quàm Regiâ sit ordina- tione dispositum. Barrarum adstant, grauiter peccant, si Barras effici sinant ponderis notabiliter exceden- tis, & cum restitutionis obligatione. Probatur; quia suo officio desunt in re magni momenti iuxta Regiam æstimationem. Sic enim pro Barrâ excedentis ponderis eadem Regi iura soluuntur quæ pro habente pondus lege dispositum: vnde Regia defraudantur iura, & ita Officiales fidei da- tæ desunt in contractu, quem ineunt cùm ad officium admittuntur, curandi scilicet Regias vti- litates, vt Rex eorum infidelitate nihil minùs ha- beat, quàm quod ipsi soluendum legibus ordi- natur. Quod quidem iuxta communem doctri- nam est, de quâ sæpiùs. liquantulum excedat, idque non semper, sed se- mel, aut iterùm fiat, non videtur in eo graue pec- catum esse. Ratio est; quia in eo videtur ratio legis cessare, ne scilicet iura Regia in transuectio- ne fraudentur, in maiori enim illo excessu parum est, in quo defraudatio esse queat, vnde non est verosimile Regis voluntatem esse ad obseruan- tiam ita rigidam obligare; si fortè etiam potest, de quo ob materiæ leuitatem meritò possit dubi- tari. Quando autem id esset frequens, alia est ratio, quia sic ex multiplicatione Barrarum notabilis esse potest Regiorum iurium defrau- datio. cum notabili excessu, eatenus peccare potest, quatenus Officiales Regios ad peccandum indu- cit. Quòd si illis non conniuentibus, tale aliquid fiat, non videtur in eo graue esse peccatum, quia solutio Regalium iurium pro transgressione in- certum est an in conscientiâ obliget, & vt obliga- tio aliqua sit, ea non est lege istâ, de quâ loqui- mur, imposita, sed aliâ; contra quam tantùm itur, quando cum effectu iura negantur: & contin- gere etiam potest, vt Barra numquàm transueha- tur, sed vel ad monetam seruiat, vel aliis vsibus applicetur. Dico quartò. Aliquando sine vllo scrupulo Barræ excessiui ponderis transuehi possunt solu- tione communi habentium pondus lege præscri- ptum. Probatur; quia multoties Barræ minoris<-P>@@ <-P>ponderis transuehuntur, & tamen eadem iura pro illis soluere compelluntur transuehentes, ac si ponderis præscripti essent. Propter quod Con- sulatus Limanus apud Regem de hac est iniuriâ conquestus, & ad Proregem rescriptum, vt circa hoc opportunè prouideret. Cùm ergo iusta circa hoc compensatio esse queat, non sunt ita facientes violatæ iustitiæ vllatenus ar- guendi.
varietur, & vendi, ac emi more aliarum mercium. Ideò enim moneta vendi maiori aut minori pretio nequit, quia illum habet lege præ- scriptum sicut & alia, quorum valor proptereà dicitur consistere in indiuisibili, ad distinctionem valoris naturalis, seu vulgaris, qui latitudinem habet iuxta receptissimam doctrinam. Accedit Barras censeri monetas, cùm sint argentum Regio signaculo consignatum cum valoris de- terminatione: nihil enim aliud videtur ad ra- tionem monetæ necessarium, licèt non ita vsua- lis ac aliæ; deseruit tamen ad contractus amplio- res, vnde & monetam esse plures censent. Ni- hilominùs Dico primò. Licita est contractatio Barra- rum pretio intra latitudinem iusti variato: sic est vsu receptum, & non solùm vulgari opinione, sed doctorum, ac piorum assensu, & vsu comproba- tum. Pro quo præsertim Heuia in labyrintho Cap. Yüklə 14,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|