Societatis iesv, segoviensis
Yüklə 14,73 Mb.
|
|
@@1@ tiam succurrere, & ita iniustè possideri. Et fa- mam dictam à fide dignis ortam probauerat ipse
gotiationem ementium mancipia ab in- delibus esse iniustam, & iniquam, & omnes eam exercentes esse in statu damnationis æternæ, nisi quem fortè inuincibilis ignorantia excuset, in qua neminem esse eorum, audet affirmare. Sic ille in quartâ conclusione, vbi absolute loquitur; tres enim præcedentes sunt conditionales. Prima scilicet licere emptorem, si ij, qui emuntur, bello iusto capti sint ab iis, qui illud gerunt, vt con- tingit aliquando geri à Lusitanis. Secunda licere item si ij, qui venduntur ob sua crimina, in serui- tutem redacti sunt, quando crimen tale est, vt seruitus sit proportionata illius pœnæ. Tertia et- iam esse licitum, quando parentes fame pressi fi- lios vendunt, vt quicumque alij facere possunt: vnde si hoc inter Æthiopes accidat, iure se pos- sunt naturæ tueri. Sic ergo cùm præmisisset, con- clusione quartâ id statuit, quod iam ex ipso po- suimus; vbi quidem non loquitur de bello captis à Lusitanis, quod cum aliquibus ex illis gentibus iustum esse dixerat, Disput. 34. vt cum Angolanis, & si qui sunt alij Mauricæ sectæ Professores, qui eo ipso immane odium in Christianos ad omnem hostilitatem expromptum præseferunt. De iis autem, qui bellum gerentes cum aliis eos capiunt, & vendunt, resolutio dicta procedit. stianam inducendam in illas regiones non suc- currit, fauendum esse negotiationi ipsi quantùm saluâ conscientiâ fieri potest; quia sic magnum illud bonum, minimè aliàs consequentur, è bar- baria educti, in quâ brutorum potiùs, quàm ho- minum more viuere comperiuntur. Tertium, non aliter seruitutem istorum, & cuiusque illorum permittendam, quàm si luce clarius eam iustam esse constet, tum quòd liber- tatis caussæ; quippe quæ piissima est, per se sit suffragandum. Tum etiam quòd vt magno es- set adiumento, vt fides nostra, moresque Chri- stiani, in illis locis propagarentur. Addit, tempo- ralia etiam commoda ex humaniori commercio futura, & sic concludit: quamuis autem aliud non
indicans in negotiatione istâ conscientias nego- tiantium naufragare. eum, qui emit ab eo, qui bonâ fide cœpit possi- dere, & posteà de iusto titulo dubitauit, non te- neri integrè restituere, sed adhibitâ diligentiâ, & non exploratâ veritate, tantùm teneri partem re- stituere, iuxta dubij quantitatem; quia in ius suc- cedit alterius, qui factâ diligentiâ non tenebatur restituere, cùm sit melior conditio possidentis. Quintum vnde suprà: ementem cum inuin- cibili ignorantia, si postea dubitare incipiat, non teneri restituere, si factâ diligentiâ dubium perstet,<-P>@@ <-P>ob meliorem possidentis conditionem, ratione cuius nihil restituere tenetur, vnde neque par- tem, neque totum, quando bonâ fide possessio- nem inchoauit. Sextum, ex Disputat. 36. §. Primum & præci- emi posse, quia non spectat ad subditos exami- nare an merces licitè asportentur in regnum, sed ad Principem; cùm ergo ille videatur probare, non est circa id scrupulosiùs indagandum. tio, qui exactissimè rem istam inuestigauit inter Lusitanos scribens, & Primum eius pronuntia- tum adeò negotiationi huiusmodi contradicat, affirmat P. Fagundez Libr. 2. de Iustitia & iure, Cap. 2. num. 5. & 8. eum illam approbare & abs- que scrupulo exerceri posse pariter affirmare. Quod quidem non video quomodo dici à viro tanto potuerit, cùm mens Auctoris adeò testata ab ipso fuerit relicta, vt nihil magis perspicuum inueniri posse videatur. Vnde P. Palaus Tract. de iustitiâ, & iure, Disput. vnica de Iustitia in genere. Puncto 9. num. 11. negotiationem dictam in pri- ma emptione condemnans, pro sententia sua meritò P. Molinam allegat. Cuius quidem Pri- mum pronuntiatum cum P. Sancij primo item consonet, satis apparet ex eo non posse pro ne- gotiatione istâ patrocinium aduocari; nisi fortè quatenus de bello Captis aliter videtur sentire, quandoquidem illud est iustum communi im- mò & Regiorum Iudicum sententiâ iudicatum. Sed certè vt dubitari de iustitia possit, dubitatio ipsius Patris facit, qui Disput. 34. §. Paulus verò ait visam à se instructionem, quæ à Rege Seba- stiano data est post longam discussionem in Cō- silio Conscientiæ, electo Duci contra Angolæ Regem ituro, & ita postea subiicit: Quæ Instru-
seruatâ instructione, vbi de auaritiâ esse satis fun- data suspicio poterat, quando bellum illud non tantùm ob vindicandas iniurias, sed propter ar- genti fodinas, quæ in eo tractu esse fama vulga- uerat, potiùs agebatur. quidem annuendum, sed cum addita præcautio- ne, quantùm scilicet saluâ conscientiâ fieri possit. Non vult Christus fidem iniuriis stabiliri; cùm aliàs negotiationi isti vacantes, fidei negotium non agant, sed lucri studio ad illam penitus mouean- tur. Vnde si scirent eos, quos asportant, Chri- stianos minimè futuros, similiter asportarent: non ergo ipsis circa auro pretiosiorem liberta- tem irrogatæ iniuriæ ex fidei commodo, quod accessoriè sequitur, compensabiles censeantur. Sic infidelium filij inuitis parentibus nequeunt baptizari. Quod autem in Tertio habetur, est quidem piè, & sapienter dictum; sed certè non esse ne- cessarium pro seruitute permittenda, vt luce cla- rior illius titulus sit, ex priori est pronuntiato deducendum. Cùm enim negotiationi fauen- dum sit, quantum saluâ conscientiâ fieri possit, non est certè necessarius titulus luce clarior, cùm sufficiat esse probabilem; tuta enim conscientia<-P> @@0@ @@1@ huiusmodi, sicut circa alia, & de bello est satis communis sententia inter Recentiores. Et verò si titulus luce clarior ad seruitutem permittendam requiritur, bello capti Angolani non poterunt in seruitutem redigi, quia justitia illius belli non est luce clarior. Vt numero præcedenti dicebamus. Videndus P. Rebellus num. 13. ex quo P. Frago- sus num. 26. enim videtur ad plus teneri, qui emit ab eo, qui bonâ cœpit fide possidere, licèt posteà dubitaue- rit, quàm ipse venditor, qui in ius illius plenè suc- cedit. Et ita P. Sancius citato Cap. 4. num. 15. §. Nota, hoc absolutè asserit, ementem eodem iure posse se tueri; citat autem pro eo P. Molinam ci- tatum, item à se, Lib. 2. de Matrim. disput. 41. n. 28. vbi etiam in specie casus præsentis loquens, idem tenet, & nullius restitutionis obligationem indi- cit; vnde non benè allegatus videtur P. Molina, qui restitutionem aliquam faciendam esse præ- scribit, & modum, ac quantitem indicat, Disput. 35. §. Sit nihilominùs; nisi quatenus ait non esse obligationem manumissionis. Sed cùm proba- bilis videatur sententia P. Molinæ, iuxta illam oritur dubium; quomodo circa libertatem sit par- tialis facienda restitutio, & dici potest; facien- dam seruitiorum diminutione, & meliori tracta- tione, vt instar famuli habeatur. Quòd si pretium dare velit dominus, erunt qui iudicent id contra rationem seruitutis esse; sed certè non est, quia serui dominium rerum aliquarum habere pos- sunt, pro quo plures casus adducit P. Molina
quid à domino datur, vt eius sit; & tale domi- nium esse perfectum, citati affirmant. Pro quo videri etiam potest P. Oñate Tomo 1. Disput. 4. num. 111. Potest autem seruus id, quod datur ipsi, non admittere, volens conseruare jus suæ li- bertatis, & vt parte alia pretij datâ se redimat; in casu enim dubiæ seruitutis existimo posse domi- num compelli à judice, vt redemptionem admit- tat, quia est ius illius imperfectum, & est maximè libertati fauendum. bus faueat, cùm eorum mala fides à citato auctore fuerit contestata; sic enim loquitur Disput. 35. Con- clus. 4. Omnesque, qui illam exercent, lethaliter pecca- re, esseque in statu damnationis æternæ, nisi quem in- uincibilis ignorantia excuset, in quâ neminem eorum esse affirmare auderem. Sic ille. Denique quod in sexto dicitur non videtur Primo pronuntiato conformari, pro quo præce- dentia verba ex eodem adducta videntur apertis- simè militare. Si enim Mercatores tales vendere non possunt: ergo neque ab eisdem emi, eadem pro emptore stante ratione, quę stat pro vendito- re; quia scilicet eorum, qui venduntur, non est verosimilis titulus seruitutis. Et quidem vt circa Tertium pronuntiatum vidimus, citatus Auctor ad seruitutem admittendam titulum luce clario- rum exigit; cùm tamen nihil tale in venditione appareat, quam proptereà adeò acerbè condem- nat: non ergo emptio licet, vbi ad illam titulus minimè fundatus occurrit. <-P>licet examen de huiusmodi mercibus non specta- re, sed ad Principem, quem tamen videmus ven- ditionem permittere: nam sicut hæc ratio non valet vt venditio justificata sit, aliàs vendentes non erunt in statu æternæ damnationis, ita neque ad emptionem. Princeps ergo permittit, quia illi de manifestâ iniustitiâ non constat, vel si constat, rationes habet vt permittat, maiorum damnorum euitandorum caussâ: subditi autem, qui ex com- muni famâ iniustitiam agnoscunt, nec permissio- nis jus habent, nequeunt negotiationem dictam, dum emunt, fouere, illius esse consortes, & non tantùm verbis, sed factis etiam approbare. Ne- que item satisfacit, quod citato §. Primum, & præcipuum, adiicit in hæc verba: Ea autem, quæ à nobis disputationibus præcedentibus dictæ sunt, licèt per- suadere videantur plurima mancipia asportari ex illis locis, iniustè seruituti subiecta: non tamen persuadent omnia, ac proinde de nullo in singulari id persuadent: Hæc ille: quæ quidem, vt dixi, non satisfaciunt, quia cùm plurima mancipia iniustè addicta ser- uituti, vendantur, licèt de hoc in speciali non constet, debebat tamen positiuè constare, iuxta, ea, quæ idem Pater docet incitato §. Sit nihilomi- nùs, Disput. 25. vbi ait peccare lethaliter eum, & cum onere restitutionis, qui sine præuio examine emit aliquid, de quo verosimiliter præsumitur esse furto ablatum. Quæ doctrina communissi- ma est, & eam casui præsenti adaptat, vt ne- queant Mercatores Lusitani mancipia ab infideli- bus emere. Quòd autem præsumptio sit satis fundata, ab eodem ostenditur §. Sed iam ad Æ- thiopum: vbi probat inter Æthiopes rarissima esse bella iusta. Cùm ergo mancipia, quæ adducun- tur, maxima ex parte talia sint, & bello capta ab eisdem Lusitanis perpauca, comparatione illo- rum; fit planè ex eo peccare lethaliter iuxta ipsum qui sine examine illa ab eisdem emunt; aliàs eius discursus est prorsus infirmus; quia etiam cùm Lusitani emunt, non constat illis hunc, & illum esse iustè captum, & licet vendentes id affirment, non esse illis credendum satis constat, cùm nul- lius fidei testes sint. Quòd si Mercatores ipsi iu- stum titulum seruitutis affirmant, Christiani pro- fectò homines, cùm tamen ordinariè talis non sit, vt ipse Pater multis prosequitur; quid de bar- baris ad Europæas mersiculas, & pueriles orna- tus anhelantibus, æquum fuerit sentiamus? Ex his ergo, & aliis Doctoris tanti pronuntiatis ha- bemus negotiationem istam esse damnabilem, vt neque emere Lusitani Mercatores queant, neque consequenter vendere. Vnde & idem de em- ptione eorum, qui ab eisdem emunt, dicen- dum, consequentia doctrinæ videtur clarissimè persuadere.
quid P. Molina in detestationem nego- tiationis huius, citatis Disput. 34. & 35. accumulat, libenter complectitur, & corroborat, rationum & narrationum irrefragabilium additis firma- mentis, & veritatis quidem pondere, in ea est asserta compulsus, non veritus illam odium pari-<-P> @@0@ @@1@ nos fulminat, doctissimus, & elegantissimus Lusi- tanus. Sed illius asserta videamus. Numero quarto. Cùm aliis Societatis nostræ Magistris affirmat negotiationem esse licitam, si Mercatores ordinationes Regias seruent de examine circa titulum seruitutis faciendo. Se- cùs si alijs modis seruos emant, prout facere di- cuntur, inscijs Regijs ministris, ad quos istud examen spectat, quâ ex parte emptio de manu peccatorum non caret scrupulo, si præsertim acce- dat verosimilis querimonia serui, quòd iniustè sit factus seruus, quamuis regulariter non teneatur herus seruo credere, affirmanti se iniustâ seruitute detineri, & modo, quo id factum fuerit, narranti. Addit num. eodem ex aliis. Si Mercator contra præscriptam à Rege formam seruos malâ fide emerit, nec pauciores illi sint respectu aliorum, qui sunt empti bonâ fide, quia forma seruata, & omnes ita admixti, vt dicerni non possint; omnes manumittendos, quia melior est conditio inno- centium: si autem pauciores sint iniustè empti, omnes posse vendi. Num autem 5. & 6. juxta propriam sententiam asserit, quòd siue numerus dictorum æqualis sit, siue inæqualis, & culpa Mercatorum euenerit, nullum posse vendi, quia culpa emptoris non debet cedere in iniuriam in- nocentis, qui sibi iacturam debet imputare. Si autem sine culpâ Theologicâ, mittendas esse sor- tes inter seruos, ex eorum consensu; quòd si renuant, ad id compellendi à Mercatore, qui dominus eius multitudinis existit, vel ab ordina- rio Iudice; quia non est æquum quempiam dam- num adeò graue sine suâ culpâ pati; immò etiam si culpa tantùm fuerit venialis; quo euentu pro- portionatum culpæ tantùm damnum subeun- dum. Et hoc esse melius ait, quàm si dicatur posse omnes vendi, sed admonitis emptoribus de incertitudine seruitutis, quod etiam videtur probabile reputare. Quod si circa libertatem dubium occurrat, pro illâ esse in vtroque foro judicandum, si æquale sit dubium pro seruitute affirmat num. 7. negotiationem ostendit, affirmans, non solùm an- te emptionem, sed etiam post emptionem, teneri Mercatores indagare veritatem; quia sunt malæ fidei possessores; quod si indagatione nequeant verum titulum seruitutis deprehendere; teneri manumittere. Si autem bonâ fide emerint, ad inuestigandum similiter teneri: veritate autem non exploratâ teneri restituere, iuxta dicta num. 192. & præter iniustum titulum seruitutis, addit iniustitiam aliam ex eo quòd miseri isti certissimo mortis periculo in nauigationibus exponuntur, vt quotidianis experimentis constat. Item ex eo quòd plures ad laborandum in auri, & argenti fodinis emuntur, qui labor illis incomportabilis est, & ad quem, nisi morte digni, nequeunt con- demnari. Addit autem ex P. Suario posse licitam esse emptionem ad laborem talem, si illis talis la- bor iusto aliquo pretio compensetur, & in naui- gatione commodè illis prouideatur, vt possint re- spirare. Hoc enim ex magno totius orbis com- modo sustineri potest, dum aurum, & argen- tum eruitur generaliter profutura: hæc doctus Pater fusiùs illustrata.
esse licitam, quando Regia in illâ præscripta ser- uantur, quod ita doctissimi Patres judicarunt. Sicut & scrupulum pro non seruatis; nec leuem illum superesse. Hoc enim ea ostendunt, quæ pro iniustitiâ contractus huiusmodi ab eodem affe- runtur. Illa siquidem planè ostendunt Regia præscripta non seruari, vt in talibus videmus con- tingere. Pro quo est id, quod annis his proximis in Paraquariâ est actum regione. Lusitani enim Portus S. Pauli indigenæ & Paraquariis finitimi, armatâ manu in eos sæpiùs irruperunt, & inte- gros populos ad fidem Christianam indefessis laboribus Patrum Societatis nostræ reductos, post cædes, & crudelissimam vexationem, op- pressos vinculis in Brasiliam deportarunt; vbi eos vti mancipia, postpositis humanis & diuinis legibus, neque attentis Pontificiis censuris, labo- raturos sine humano solatio diu, noctuque, ven- diderunt. Vnde pro defensione oportuit inno- centes armari, vt iam non audeant ad prædam huiusmodi ita confidenter inhiare. Quæ ergo de seruatis Regiis ordinationibus apud Æthiopes possit præsumptio suffragari? Fit igitur ex dictis sine graui scrupulo stare non posse emptionem apud nos, quando tales sunt venditores. pâ Mercatoris accidit, omnes debere manumit- ti; videtur optimâ ratione fundari. Posset ta- men numerus iniustè emptorum adeò esse exi- guus, vt non deberet proptereà venditio aliorum impediri. Quo euentu iuxta coniecturas agendũ, vt scilicet tot extrahantur, quot iniustè empti, in quibus verosimile aliquid appareat, licet non ita fundatum, vt probabilem saltem possit reddere persuasionem: & certè interrogando emptos vix est credibile non posse verosimilem notitiam hauriri. Quod autem ad sortes attinet, valde vi- detur difficile: iis enim stantibus, stare etiam po- test magnam in seruitute copiam eorum remane- re, qui nullo ad illam titulo possunt addici, & consensus quidem eorum, si detur, non est suffi- ciens, quia inuiti faciunt inter angustias depre- hensi, tali volentes se fortunæ committere, dum aliam non inueniunt viam recuperandæ liberta- tis. Ab hero autem compelli nequeunt, quia non est verum esse dominum multitudinis, sed eorum tantùm, qui licitè empti sunt. Iudex autem Hi- spanus non est competens respectu innocentium; eo enim ipso, quòd iniustè empti sunt, alterius fori censentur, ad quod ante emptionem perti- nebant. Item iudex nullum potest innocentem Yüklə 14,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|