Societatis iesv, segoviensis
Yüklə 14,73 Mb.
|
|
ad seruitutem obligare. Videtur ergo res ista te- stimonio eorumdem dirimenda, & verosimili- bus vtendum coniecturis, vt scilicet alij de aliis interrogentur, ab inuicem separati. Posse enim querimonias istorum esse verosimiles ipse P. Re- bellus affirmat num. 4. vt iam vidimus, & addu- cta quidem ostendunt, vendi non posse admo- nitis emptoribus, quia iniustitia respectu inno- centium non cessat ex eo, qui neque rigeroso pretio, neque moderato vendi possunt, sicut ne- que emi. Et quod ille addit de fauore libertatis, hoc videtur probare: quia cùm dubium æquale sit circa quemlibet illorum, quod scilicet, seruus, vel non seruus, pro singulorum est iudicandum libertate. @@0@ @@1@ non posse consequenter admitti, quandoquidem non dubium, sed moraliter certitudo est, constat ex dictis numer. 184. Nauigationis item pericula esse certissima satis ex adductis constat, pro quo & quotidiana experimenta possumus cumulare. Sed verò ad substantiam contractationis illa non spectant, & cum iusta possunt emptione com- poni; quia & in iis, qui iustè capti sunt, talia so- lent incommoda deprehendi. Si autem in naui- gatione specialis de illis habeatur cura, pauci et- iam periclitari solent, vt accidit quando illi ex piorum Mercatorum manibus in aliorum deue- niunt potestatem. Id autem quod de fodinis au- ri, & argenti dicitur, tantum habet patronum; vt nequeat quasi inuerosimile, refutari. Erit autem omnino à ratione alienum, si id, quod de istis di- ctum est, velit quis ad Indos transferre, qui ad metalla effodienda compelluntur: est namque in illis magna diuersitas: Æthiopes namque iusto titulo serui supponuntur, & difficultas de illis est, an si tales apud infideles sint, emi possint ad auri & argenti fodinas aperiendas: vt Angolani, & alij. Indi autem neque in suâ infidelitate serui fuerunt, neque fideles facti peioris esse debent conditionis. Prætereà de seruis etiam illis lo- quendo, censuit P. Suarez licitam futuram em- ptionem, si fiat iusta compensatio pro eiusmodi tam extraordinariis, ac periculosis seruitiis, quàm ipsi non nisi irrationabiliter recusabunt. Atqui Indis nulla talis compensatio fit; ergo diuersa est in illis ratio: habemus ergo ex Auctore dicto ni- hil esse, quod negotiationi, de quâ agimus, pos- sit suffragari. caussa iudicandum. num. 108. & seqq. adductis P. Moli- na, P. Rebello, Augustino Barbosa, Soto, Le- desma, & Mercato; contractationem istam, eo- dem, quo illi gradu, videtur improbare. Pro eo- dem est Nauarrus in Manuali Latino Cap. 23. n. 96. & in Hispano Cap. 28. in additionibus ad cita- tum num. 96. Cap. 23. Petrus de Nauarra Lib. 3. de Restitutione Cap. 1. num. 215. ait se non audere iustificare eum, qui cum ea suspicione, & dubi- tatione emeret, de quâ Mercatus testatur esse de- bere, ob publicam famam iniustæ acquisitionis, cùm discretum sit, & probabile dubium de iniustitia, nisi aliunde veritas iustæ seruitutis constaret; quæ sunt illius verba. Franciscus Garcia de contractibus. Par- te 1. Cap. 17. omnino infensus est isti contracta- tioni, sicut & P. Palaus citatus iam num. 190. vbi tamen addit posse emi secunda emptione à Mercatoribus; quod tamen est intelligendum, quando præsumptio non est in contrarium, iux- ta dicta, vt consequens possit esse doctrina. P. Fragosus Tom. 3. Lib. 10. Disput. 22. num. 13. & statuit, quòd licet defendi ab iniustitia possit em- ptio Æthiopum, quæ sit in Lusitania de manu Mercatorum ob præsumptionem bonæ fidei ex- portantium; nihilominùs verosimilius videri,<-P>@@
negotiationem respectu Mercatorum in Æthio- piâ ementium. Quod equidem intelligendum est stante prædictâ præsumptione. Atqui illa communiter cessat; sicut enim Auctores isti ta- lem præsumptionem non habent ob commu- nem famam, ita & alij communiter habere pos- sunt; ita enim publica dicitur: illâ ergo deficien- te, non poterit stare emptio; videantur, quæ de noxia præsumptione conscientiarum dictorum Mercatorum idem Auctor adducit num. 26. rali num. 440. & 441. de Indis loquens ait: pos- se seruos effici, quando ab aliis Indis capti, siue iustè, quia inter eos bella iusta esse possunt, siue iniuste, quia ab eisdem erant occidendi; quod facere solent vt eos comedant; immò & aliquan- do eorum carnes in macello emendas exponere. Nec posse tantùm, sed etiam debere, si possint emere: quia debet eo pacto subueniri in extre- mâ necessitate constitutis: neque esse obligatio- nem, vt fiat gratis, quando sic periclitantes ha- bent, quo valeant sibi de remedio prouidere, scilicet libertatem. In quo quidem aliorum sen- tentiam sequitur, quamuis neminem citet, præ- sertim P. Sancij Ciitato Cap. 4. num. 1. qui id iux- ta probabilem sententiam multorum statuit, iux- ta quam non tenetur quis gratis subuenire alicui, quando id facere alio modo potest, vt mutuan- do, vel commodando. De Æthiopibus autem citatus Auctor nihil speciale tradit, sed remittit se ad P. Sancium, vnde negotiationi isti non ali- ter, quàm ille fauet, & sic parum, aut nihil. Est autem in eodem notandum, ita scribere initio illius dubij: cùm videas tot seruorum millia ex Indiis
ergo cùm resolutio eiusdem procedat: in fine circa Nigros id addit, quod diximus. Præter Nigros ergo apertè significat ex Indiis multa seruorum millia in Hispaniam adduci. Quod ta- men à veritate est prorsus alienum: Indi enim suâ libertate fruuntur, præter Chilenos aliquos bello captos post tenacissimam, & infestissimam rebellionem: ex quibus nescio an aliquis in Hi- spaniam fuerit deportatus. Quòd autem circa eorum infantes videatur Regiam dicere clemen- tiam, siue etiam iustitiam, dictum suprà Titulo 1. Cap. 11. §. 2. stitia & iure, vnus est, qui negotiationem istam defendendam susceperit, ad omnia, quæ contra illam obiiciuntur, conatus respondere. Fatetur tamen, quod negari nequit, Mercatores in Æ- thiopia ante emptionem mancipiorum debere seruitutis titulum examinare: aliàs futuram iniu- stam. Hoc ergo cùm facere debeant, & re ipsa facere credendum est; quandoquidem contra- rium nequit comprobari. Pro quo etiam facit à Rege in illis partibus ministros esse deputatos, qui rei huic diligenter aduigilent, quos etiam non licet officij sui ita incuriosos credere, vt in nego- tio adeò graui, & conscientiis grauandis supra modum obnoxio, postposito Dei timore dissi- mulent, Deo & Regi pariter infideles.
dùm maiorem partem mancipiorum, qui in illis partibus emuntur, est illicita, iniusta & cum one-<-P> @@0@ @@1@ ctæ conuincunt. Dico secundò. Mancipiorum copiam à Mer- catoribus, qui ea ex Africæ regionibus asportant, non est licitum emere in Indiis, & Europâ. Hoc etiam ex dictis constat. Dico tertiò: neque vnum aut alterum manci- pium licet emere ex eisdem, stante suspicione, ob fundamenta dicta. Sic Nauarra num. 215. cita- tus cum Mercado, & ratio est clara; quia de vno, & altero an sit iusto titulo emptus, ignoratur, si- cut de copia asportatorum. Dico quartò. Generaliter loquendo & iuxta principia dicta, non licere emere huiusmodi man- cipia, etiamsi plures dominos habuerint. Proba- tur: quia ex multiplicatione dominorum non melioratur titulus seruitutis; contra libertatem siquidem non est præscriptio, vt habetur com- muni iure præscriptum. L. Finali. C. de præscriptio-
pium possit contra seruitutem præscribere spatio viginti annorum, si adsit bona fides, etiamsi desit titulus coloratus, vt constant ex L. 2. vnde su- prà; & communiter tradunt scriptores, & vt be- nè Mercatus Citato Cap. 15. ex infecta origine non potest aqua sana procedere. Videantur di- cta num. 183. & Europa iustificari potest aliqualiter. Primò: quia Doctores aliqui, licet eorum quidam incon- sequenter ad suam ipsorum doctrinam, eam non esse apertè damnabilem affirmant, immò & illi fauent, vt P. Molina, P. Rebellus videndus n. 4. P. Palaus, P. Fragosus, P. Fagundez. Et alij, Se-
omnes status complectitur: Episcopos, Religio- sos, sine vllo in hac parte scrupulo procedentes.
emit, & vendit, cuius exemplum sequi integrum est vasallis, cùm in eo debeant iustitiæ exempla- ria prælucere. Quartò: quia Episcopi contra fu- rantes mancipia excommunicationes fulminant ad dominorum instantiam; eorum ius certum reputantes. Quintò, quia cùm mancipia ista vi- deantur ad seruiendum nata, vt multi expen- dunt, non videtur circa illa eodem, quo circa a- lios, exactissimo iure agendum, sed minore titu- lo, dummodò aliquis non penitus inuerosimilis appareat, emptores debere esse contentos. Sextò: quia pro Indiis adeò sunt necessarij, vt sine illis stare Respublica ista nequeat. Cùm ergo vilissimi isti inter homines sint, dispensari cum aliquo re- quisito iuris gentium potest, ne Indicæ regiones, quarum conseruatione res Christiana agitur, ab eo cadant statu, qui adeò necessarius comproba- tur. Tandem: quia asportatio eorum in Indias nequit impediri, quia ad eam permittendam, im- mò & auctorizandam, Reges nostri vrgentes habent rationes. Cùm ergo asportandi sint, ne- queunt sine magno periculo in suâ libertate re- linqui, & ita conuenienter seruituti addicuntur. Quam quidem illi, licet in assiduo labore sint, non ægrè patiuntur, sed inter laborandum tri- pudiare solent, dummodò de alimentis proui- deatur, & dies habeant à laboribus feriatos. tiationis huius ostendendâ non leuiter disputata,<-P>@@ <-P>& stabilita sunt, erunt pauci qui practicè com- plectantur, vltimæ huic Assertioni libentius in- hærentes; vnde & videri possunt illa superuacuè constituta. Sed certè pro veritate pugnasse, & agonizasse pro iustitia, vt Scriptura loquitur, non poterit, vt credo, rectè sentientibus non pro- bari. Sic enim & in scriptorum multis est cerne- re, quos pro eiusdem causæ defensione militan- tes allegauimus. Quin etiam, qui à nobis dicta deseruire prætereà poterunt, vt mancipiorum istorum domini humaniùs cum ipsis agant, scien- tes ius dominij, quod in ipsos se habere existi- mant, esse adeò dubium, vt opus sit in re ista, ne lumen veritatis obsistat, clausis ferè oculis ambu- lare. Adaperiat illos vtinam Deus, quos auari- tia excœcare solet, crudelis Erynnis, in iis, qui, & emunt priùs dura passos, postmodum duriora. De quique hæc satis. De contractu hydromelici potus apud Indias vsitato. licitus, quia Indi, & Nigri eo nimium quantùm vtuntur, eò quòd & sapidum ipsis, & sapidum ipsis, & vili prætereà pretio constat, si cum vini pretio componatur. Est tamen Indis noxium, quia calidioris illi naturæ feruido hoc haustu cum frequentibus morborum periculis incalescunt. Vtrisque autem ebrietatem inducit, cuius esse solent exitus infelices, cœdibus perpe- tratis; quòd si minora damna; talia tamen, quæ non sine sanguine soleant frequentari: & occur- rendum quidem talibus, sublatâ malorum occa- sione, & iustitia in Magistratibus, & charitas in omnibus videntur postulare. Accedit ad do- ctrinam fidei, de qua cum istis agitur, recipien- dam, magnum hoc videri obstaculum, de quo Concilium Limense 3. Actione 2. Cap. 20. Ex quo multorum doctrina de licita venditione rerum indifferentium videtur infirmari, quando respe- ctu poculi istius, ratio specialis ex aduerso est; ob- staculum inquam fidei in regionibus istis penitus propulsandum: quia summa est ratio, quæ pro reli- gione facit, vt iura clamant, & dictum non semel. Quod si ratione illius in multis dispensatur, & priuilegia extendi possunt, vt est multorum do- ctrina, multò potiùs id agendum, aut omitten- dum est, in quo nullâ est opus dispensatione, sed cum omni stare lege potest, & præcipuè cum charitate, & iustitia constare. Hinc verba illa D. Pauli Corint. 8. vers. 8. & seqq. Neque enim si manducauerimus abundabimus, neque si non mandu- cauerimus, deficiemus, videte autem ne fortè hæc scientia vestra offendiculum fiat infirmo. Et peribit in tua scientia frater, propter quem Christus mortuus est sic autem peccantes in fratres, & percutientes con- scientiam eorum infirmam, in Christum peccatis. Qua- propter si esca scandalizat fratrem meum, non man- ducabo carnem in aternum, ne fratrem meum scan- dalizem. Nullus autem frater ita videtur infirmus vt Indus, aut Niger ad ebrietatem maximè pro- cliues, neque aduersus illam fidei constantiâ ro- borati.
@@0@ @@1@ licere huius poculi venditionem, non solùm eò quòd non liceat res indifferentes abusuris ven- dere, qui tales verosimiliter præuidentur, quæ est sententia eorum, quos adducit Diana Parte 1. Tractat. 8. Resolut. 41. & aliis locis de quibus suprà Titulo 1. numer. 144. sed ob rationes nuper adductas. Prætereà, quia doctores venditio- nem rerum indifferentium approbantes, quan- do abusus præuidetur, proportionatam caussam venditionis requirunt, vt videri potest apud Dia- nam, qui eosdem adducit: id quod specialiter inculcat P. Thomas Sancius. Non videtur autem qualis esse caussa proportionata in præsenti queat: & sola afferri potest vtilitas venditionis, est enim magna. Atqui si hæc ratio valeret, sem- per venditio indifferentium esset licita, semper enim ex venditione vtilitas prouenit, & ex con- tinuatione illius non potest non esse magna pro vendentium conditione; & prætereà frequentia peccata, & damna alia, de quibus nuper, cum impedimento fidei, adeò magna sunt mala, vt vtilitas dicta non videatur cum illis habere pro- portionem. Damna enim ingentia sunt, non ita temporariæ vtilitates, & deinde illa spiritua- lia, temporalia ista: inter quæ esse proportio nequit, cùm spirituales vtilitates temporalibus debeant anteferri; quandoquidem, & vita ipsa multoties postponenda est ob salutem alterius spiritualem, vt est receptissima Theologorum sententia, ex quo fit proportionaliter esse de aliis vtilitatibus philosophandum, quando inter se contigerit comparari. probabiliter sustineri. Probatur: primò ex eo- rum doctrina, qui censent res indifferentes pos- se vendi, etiamsi aliqui abusuri præsciantur nul- lâ adiectâ limitatione; quando scilicet verè in- differentes sunt, & juxta communem disposi- tionem ad malum non ordinatæ. Quod præci- puè docuit Caietanus 2. 2. Quæst. 10. art. 4. & alij, quos adducit P. Salas de contractibus Dub. 47. Tractatu de emptione, & venditione. Et Diana
si in contractu emptionis, & venditionis, qui omnino necessarius ad conuictum est humanum, ad prædictum examen vendentes tenerentur, discernendi scilicet quis ad bonum, quis ad ma- lum vsum empturus accedat, molestissimus red- deretur, vnde non est credibile ad illud venden- tes obligari. P. Suarez Disputat. 10. de Charitate sect. 4. in principio. Duram eorum sententiam vo- cat, qui res indifferentes vendi posse negant, malo eorum vsu præuiso; stante autem hoc il- lius judicio, quod est etiam aliorum, vix aliqua adduci regula potest, iuxta quam debeat id, quod generaliter licet, in particulari illicitum judicari. Vnde idem Pater num. 7. ad circum- stantias id reuocat, seruato ordine charitatis. Ex quo fit ex se licitam esse venditionem, & solùm ob circumstantias vitiari posse: quod quidem & in rebus ad bonum ex institutione suâ ordinatis contingere potest, vt si quis Rosa- rium emat, ad hyprocrisim, vel vsus dete- riores.
<-P>licitam venditionem talem dicunt, quando est illius proportionata caussa: atqui esse propor- tionatam caussam pariter dicunt multi vtilitatem ex venditione secutam; quia sic res propriæ di- strahuntur, aliàs cum incommodo retinendæ, vt videri potest apud eos, quos adducit P. Bau- ny Lib. 1. de Contractibus, Tractatu 2. Quæst. 11. quibuscum ipse sentit: neque ex eo fit venditio- nem generaliter licere, cùm semper ex venditio- ne vtilitas consequatur. Potest namque com- munis doctrina cum prædictâ positione consta- re: quia multoties ex venditione rei, quæ abu- suro traditur, nulla specialis vtilitas sequitur: vt si quis talis abusurus accedat emptionem affe- ctans, & alius simul non abusurus, nequit priori vendi, si res indiuidua sit; quia ex tali non ven- ditione nullum patitur detrimentum, quando- quidem non abusuro vendit. Si autem rerum copia sit, & abusuro non vendat, jacturam non venditionis incurrit, ad quod non tenetur, quia jam pro venditione caussa rationabilis oc- currit.
loquimur, specialis etiam ratio videtur suffraga- ri. Nam Indi, & Nigri non sunt cogendi ad solius aquæ potum; id enim videretur inhuma- num; vinum autem & carius est, & ira eorum conditioni non ita conforme, & prætereà ma- gis noxium, vt constat, cùm & calidius, & aptius ebrietati concitandæ. Possunt ergo familiare po- culum sibi commoditissimo pretio comparare. Quâ veritate suppositâ, cogendi non sunt vt in publico bibant, vt est manifestum: vnde & consequenter emere poterunt quas voluerint mensuras sibi, & suis familiolis sufficientes: nec Yüklə 14,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|