Societatis iesv, segoviensis



Yüklə 14,73 Mb.
səhifə12/143
tarix14.08.2018
ölçüsü14,73 Mb.
#70987
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   143

bantur aliqui, alij contrà sentientes validiùs infi-

gebant. Statutum est nihilominùs in schedulâQui sem-|per vrget.

præfatâ oppositum; sed non ad tranquillandos

Regios animos noui & sanè docti consiliantes

suffecerunt. Iterùm de tollendo deliberatum gra-

uamine, & designatum tempus pro executione

commodiùs inducendâ. Nequidquam tamen; &

ita res in eôdem statu, quem & nunc habet, est

relicta.

  110 Est ergo caussa hæc pro vtraque parte

satis superq́ue ventilata, vt nihil à me addi in

præsenti possit, cuicumque adhæsero, quod ma-

gni queat esse momenti. Licitum si dixero esse

grauamen, iam melioribus testibus id firmatum,

quorum auctoritate res agitur. Si illicitum asse-

ruero, nihil meâ existimatione confecerim; neque

currentem hanc tanto impetu machinam pusillæ

vocis instantiâ reuocauerim. Fr. Michël de Agia

Franciscanus ex professo probandum assumpsitF. Michaël|de Agia|affirmantis|partis acer|propugna-|tor, qui &|alios con-|gerit non|penitus|sufficientes.

licitā esse Indorum ad metalla effodienda com-

pulsionem, sic Regium Rescriptum Philippi Ter-

tij Anno 1601. transmissum interpretans pag. 60.



& seqq. Cuius sententiæ quamplures viri docti

in Limanâ hac vrbe subscripserunt; duodecim

inquam maioris abollæ Theologi, & Iuris vtrius-

que Professores, aut in eôdem versati; & præ-

ter eos decem alij S. Philippi Collegæ, qui vi-

dentur ad augendum numerum subscribentium

adsciti: licet enim in eo Collegio plures fue-

rint, qui Iurisprudentiæ studentes, in eâ insignes

euaserint facultate, & primarias in hoc regno se-

des occuparint; dum tamen ibidem agerent, vix

gradum studentium prætergressi, neque expe-

rientiâ, neque rerum notitiâ adeò excellere po-

tuerunt, vt eorum iudicium in re tantâ, contrà

sentientibus & clamantibus quamplurimis sciẽ-<-P>@@



<-P>tiâ, prudentiâ, experientiâ, & religione conspi-

cuis, tanti fieri debuerit, & tot subscriptionibus

paginas onerari. Illud maioris profectò momẽ-

ti, quod citatus Pater attestatur, Proregem scili-

cet Dom. Ludouicum à Velasco, affirmasse ipsi,

alios à se consultos idem censuisse, & in re om-

nes esse conformes, licèt viis diuersis incedentes.

Quod si ita est, cur non & eorum subscriptiones

dictus Pater obtinuit, & suæ lucubrationi con-

texuit?


  111 Contrarium tamen, vt dixi, quamplu-Contra il-|lum duo|ex eâdem|Religione|depugnant.

rimi corditùs tenuerunt, ex quibus eiusdem Re-

ligionis alumnus Fr. Ioannes de Silua in Ani-

maduersionibus iam citatis fol. 69. pag. 1. cuius,

quia nimis acerba, nolo verba transcribere. Et

R. P. Fr. Antonius Martinez, vir ob insignem

probitatem & doctrinam, muneraq́ue in eâdem

Religione præclarè gesta, magnæ apud omnes

existimationis; qui id non solùm verbo, sed &

scripto testatus, vt citatus Auctor affirmat, qui

contra se Religiosos omnes aliorum Ordinum

videtur habuisse, cùm nullum ex illis habeat sui

placiti subscriptorem. Et erant tunc Limæ viri

doctissimi, si vspiam aliàs. Habuit etiam alios

spectatæ doctrinæ mastyges, inter quos fuit, quiEt vali-|diùs P.|Franciscus|Coëllius è|Societate,|cum laude|adductus.

satis doctum circa hoc elaborauit opusculum,

quod apud me habeo manu-scriptum, in quo

pius, expertus, & eruditus Auctor P. Agiæ sen-

tentiam apertissimâ ratiocinatione conuellit, &

quàm sint eius leuia fundamenta, & verò etiam

falsa, demonstrat. Ignoratum autem à me Au-

ctorem Dom. Solorzanus fecit manifestum To-



mo 1. Lib. 2. Cap. 23. num. 7. & Tomo 2. Lib. 1.

Cap. 14. num. 2. & in Politicâ Lib. 2. Cap. 16. in

principio. Fuit enim Senator priùs Regius in Li-

mano Prætorio, & postea Societatis nostræ Re-

ligiosus, P. Franciscus Coëllius, ab eôdem qui-

dem meritò, sed citra meritum, felici quondam

discipulo in Salmanticensi Academiâ collauda-

tus. Et eius quidem opusculi subsidiis instructus,

aliaque à se, aut ab aliis adiecta perpendens cita-

tus Scriptor, sententiam Magistri sui præferen-

dam censuit citato Lib. 1. Cap. 15. num. 6. vtpo-

tè in vtrôque foro securiorem, & solidioribus

rationibus innitentem. Indicat autem opposi-

tam satis probabilem Cap. 14. num. 1. Quod egoSententia|affirmans|probabilis|tantùm ab|extrinseco.

quidem negare nequeo, sed extrinsecâ proba-

bilitate, ab auctoritate inquam multorum, de

quâ dictum, addito sapientium Consiliariorum

in Regio Senatu, aliorumq́ue, inter quos res est

agitata, iudicio. Si enim eius fundamenta ex-

pendantur, leuia quidem deprehenduntur, &, vt

dixi, nonnulla etiam apertè falsa. Et ita Dom.

Solorzanus in Politica loco superiùs adducto, qui

respondet num. 1. Capitis 14. nihil de probabili-

tate subiunxit, ne sic ansam continuationi præ-

staret.

  112 Quod vt ampliùs ostendam, obseruoGrauia in-|conuenien-|tia in coa-|ctione hu-|iusmodi|nostri Re-|ges agnos-|cunt, vnde|circa illam|religione|tanguntur.



id, quod est quidem obseruatione dignissimum,

Principes inquam nostros grauia inconuenientia

dignoscere, quæ in hac metallicâ coactione si-

ne vmbra aliqua tergiuersationis occurrunt, &

ad onus hoc tollendum potenter induci, immò

& impelli, vt iam dictum. Pro quo Regis nostri

Philippi Secundi Salomonis Hispani in regnan-

di scientiâ, verba præstat auscultari; sic enim lo-

quitur in Rescripto quodam, quod adducit ci-<-P>

@@0@

@@1@26 Thesauri Indici Titulus I. Cap. XII.

<-P>tatus P. Coëllius num. 123. Siguen se grandee in-

conuenientes: especialmente que como van muchos ta-

les Indios à seruir fuera de su tierra y naturaleza,

cinquenta, y otras mas leguas, à donde estan las mi-

nas, è ir cargados con sus comidas, mantas, y camas,

adolecen algunos de ellos, y mueren. Demas que la

doctrïna Christiana, que à los tales se auia de dar, se

impide, y se cometen otras ofensas de Dios nuestro Señor,

è se memos caba la gente de esa nueua España, è se

siguen muchos daños è inconuenientes à lauida y sa-

lud de los dichos Indios &c. Rescriptum autem hoc

Nouæ-Hispanię missum, Carolo Quinto guber-

nante, & eius nomine Maximiliano & Mariâ

Caroli ipsius filiâ Hispaniæ gubernatoribus die

22. Februarij Anni 1549. Sed à Philippo Secun-

do die 30. Nouembris Anni 1568. ad PeruuiumRescriptum|ad vnam|Prouinciā|quomodo|aliis com-|mune.

extendi iussum, vbi eadem ratio, & ita eadem

iuris dispositio erat pariter requisita. Quod in

Regiis schedulis vim legis habentibus specialiter

locum habere, cum aliis probat Dom. Villaroel



Parte 2. Pacificæ gubernationis Quæst. 11. Artic. 4.

num. 42. & seqq. Præfata autem inconuenientia

non minora modò, quàm olim; nisi quòd im-

minuto valde Indorum numero, onus dictum ad

pauciores reducitur, & ita magis importabile red-

di necessarium est; vnde & Reges nostri pro illo

submouendo soliciti, modum quærunt, sed

non inueniunt, procrastinatione vtcumque con-

tenti.


  113 Sed rogo iam cur ita sint circa nego-Ex timore|conscientiæ|Regum no-|strorum|arguitur|contra præ-|tensam|probabili-|tatem.

tium istud anxij, cùm eorum conscientiæ possint,

non subleuato grauamine, de quo loquimur,

tranquillari? Ad tranquillandam enim conscien-

tiam opinio satis probabilis sufficit, ea præsertim

quæ & intrinsecâ & extrinsecâ probabilitate

prædita comperitur. Hac de caussa cùm India-

rum occupationem licitam multi esse negarent,

nec leuibus fundamentis, quia nec Pontifex po-

tuit, quod erat alienum conferre: Regum tamen

nostrorum conscientiæ omnino fuêre tranquil-

læ, nec de dimittendo tali dominio tractarunt,

quia pro illis erat probabilis satis opinio de pote-

state Pontificis, quam ipsos secutos Pontifices

multi Doctores affirmant; & hoc satis superq́ue

est ad tranquillitatem conscientiæ quantumuis ti-

moratis inducendam. Item Catholici Reges de

dimittendo regno Portugalliæ numquàm cogi-

tarunt; cùm tamen essent plures, qui non sine

fundamento alterius ius præferendum affirma-

rent: quod meritò ab ipsis præstitum, quia sen-

tentiam sunt probabilem satis amplexi, auctori-

tate, Iuribus, & rationibus commendatam. Quod

& in multis aliis possem similiter demonstrare.

Cùm ergo eorum animi in eâ, quam sequuntur,

de grauamine Indorum sententiâ conquiescant,

signum est illam non eâ probabilitate gaudere,

quâ gaudent aliæ, & ita non solidis fundamen-

tis comprobari.

  114 Si dicas hoc ipsorum pietati tribuen-Non sola|eorum pie-|tas, sed &|iustitia de-|bet in tali|causa mi-|litare.

dum. Fatebor equidem: quis enim Regum no-

strorum perspectissimam non habeat pietatem?

Sed certè non sola ibi pietas, sed iustitia etiam

videtur pro miseris istis aduocare. Quod mani-

festè constat ex eorum attestatione in nuper ad-

ducto Rescripto, in quo damna commemorant,

quæ Indi ex statutâ coactione ad metallorum

effossionem incurrunt: ad ea enim impedienda<-P>@@



<-P>non sola pietas, sed iustitia compellit, cui pro-

prium est ius suum vnicuique conferre, & ser-

uare incolume, dum ratione officij peculiaris o-

ritur obligatio.

  115 Et hoc quidem quod in Mineris aliisIn Mineris|argenti vi-|ui id cer-|tius compe-|ritur.

censetur durum, in Minera Huanca Velicensi,

quæ viui est argenti, durissimum sanè videtur.

Vnde præfatus P. Agia, qui Indos ad huiusmodi

operas compelli posse probauerat, vbi rem pro-

priis oculis attentè perspexit, in profunditatem

centum quinquaginta statuum descendens (est

autem nobis Status, humani corporis mensura)

per scalas pensiles, & exiguæ lumine lucernæ,Palinodiæ|P. Agiæ.

palinodiam testatissimam recantauit, vt constat

ex vltimâ clausulâ dictæ lucubrationis. Et licèt

modò Indorum labor in monte illo non ita dica-

tur esse terribilis, vti erat quando à prædicto Pa-

tre profunditas est illa lustrata; semper tamen

damna paruo discrimine perseuerant. Vnde Rex

noster Philippus Quartus, votis communibus

sospitandus, post vltimam consultationem circa

hoc habitam, Regiâ sanè & Christianâ magnani-

mitate promisit, obtentâ, vt speratur, pace, quam

tot vndique bella disterminant; Indos à labore

prædicto penitus releuandos, & ex Hispaniâ,

Germaniâ, ac Prouinciis aliis magnis quantum-

uis sumptibus, necessariam argenti viui copiam

exportandam. Sic Dom Solorzanus Cap. 15. ci-



tato num. 91. Sit ergo pax, ô pacis Auctor, in

diebus nostris, vt post nostros dies pacis fructum

pacifici maris accolæ, quem desiderant, conse-

quantur. Neque ego de hoc plura, vbi non per

campos eruditionis excurso, sed rem conscien-

tiæ ago, consulens breuitati, certusque post lon-

giores discursus nihil obtinendum amplius, quàm

quod postremâ illâ est consultatione firmatum.

  116 Vnum illud addam, quod minimè præ-Indi monti|Huanca|velicano|sacrificant.|vt euadāt|incolumes

tereundum duxi, cùm rei notitia ad me hoc ip-

so, quo ista scribo, tempore, Nostrorum per

litteras relatione delata fuerit, heri videlicet: De-

prehensum scilicet Indos, qui ex regione non

parùm dissitâ ad Huanca velicanum montem ad-

uehuntur, cùm propè accedunt, monti sacrificare

solitos hoc ritu, vt intra domum aliquam con-

uenientes, ex mayzio, & aliis terræ fructibus,

familiari ipsorum alimento, quilibet coram se

paruum disponat aceruum: hos autem omnes

copulantes, ex iis grandiorem aceruum consti-

tuunt, & illum monti suis ceremoniis immolant,

ab eo enixè postulantes, ne illis noxius & exi-

tialis sit, vt de more habet, nec tremuli & into-

xicati fatalis & lethalis pulueris haustu, sed in-

columes ad lares proprios reuertantur. Adeò

parùm in istis prouexit fides post diuturnam il-

lius prædicationem, dum importuno huic labori

affixi, vix possunt seriò, & cum debitâ ad fidem

affectione piâ, de illius necessario ad salutem di-

ctamine cogitare.

  117 Dum Hebræi in Ægypto intolerandisIntolerandi|labores fi-|dei obices.

laboribus affliguntur, periclitatur fides, & in Ido-

lo latriæ barathrum eorum plurimi deturbantur.

Hinc Deus illis per Ezechielem 23. vers. 8.Ezech. 23.|v. 8.

sic exprobrat: Insuper & fornicationes suas, quas

habuerat in Ægypto, non reliquit. Hinc & vitulum

in deserto post tot Dei mirabilia à Deo in eorumEx Hebræis|in Ægypto|comproba-|tum.

patrata gratiam, mirè infideles adorant, quasi A-

pin Ægyptium, vt boni testantur Interpretes.<-P>

@@0@

@@1@Circa Indorum seruitium personale. 27



<-P>Videndus P. Cornelius circa Exodi 1. v. 10. &Exodi 2.|v. 1.

Deo quidem de ipsorum agente libertate, Moses

hæret, qui ad eam perficiendam mittebatur. Re-

spondens Moyses, ait; Non credent mihi, neque audient

vocem meam, sed dicent; non apparuit tibi Dominus.

Exodi 2. v. 1. Non credent conturbati animi op-

pressione durissimâ. Si enim conturbatus ani-

mus non est aptus ad exequendum munus suum,

munus inquam circa communes & familiares et-

iam functiones: quomodo aptus ad res fidei sit,

vbi supernaturale negotium geritur, & cum iis

agitur, qui ad huiusmodi vix quieti & cessantes

emergunt, instructionibus iteratis? Apparuit

(Gedeoni) Angelus Domini, & ait; Dominus te-

cum, virorum fortißime. Dixitq́ue ei Gedeon: si Do-Et ex Ma-|dianitica|seruitute.

minus nobiscum est, cur apprehenderunt nos hæc om-

nia? vbi sunt mirabilia eius, quæ narrauerunt Patres

nostri, atque dixerunt: De Ægypto eduxit nos Dominus?

Iudic. 6. v. 12. & 13. Ecce vocem vacillantiumIudic. 6.|v. 12 & 13.

circa fidem, dum plus æquo à dominantibus ex-

ercentur. Et oppreßi sunt valdè ab eis. v. 1. Ipsa vi-v. 1.

detur nutare Gedeonis fides, viri fortissimi: quid

ergo faciant imbecilles?

  118 Ergo singularis Protector fidei RexFelices vi-|ctoriæ ex|profligata|Idololatria|in Indijs|Regi Ca-|tholico pro-|mittuntur.

Catholicus illam in suis Indis radicandam accur-

ret, durissimi laboris oppressione submotâ: sic

victorias sibi de infestissimis poterit hostibus

præclaras & frequentes polliceri. Timeo enim

ne Idololatria in regionibus istis non penitus ex-

tirpata, cursum victoriarum impediat. Victurus

Gedeon, & memorabili profectò victoriâ, præ

aliis omnibus, quæ in Scripturis sacris celebran-

tur, ab Idololatriæ expunctione captare jubetur

auspicium, cùm ei dicitur: Destruesque aram Baal,



quæ est patris tui: & nemus, quod circa aram est,

succide. Fecit sicut præceperat Dominus. v. 25. & 27.Iud. 6. v.|25. & 27.

& Deus pariter, quod promiserat, adimpleuit

felicissimâ victoriâ, qualem in Euangelii Luce

futuram Euangelicus Vates annuntiat, cùm ait:



Superasti, sicut in die Madian: quia omnis violenta

prædatio cum tumultu, & vestimentum mistum san-

guine erit in combustionem, & cibus ignis. Isaiæ 9.

v. 4. & 5. Violenti, & tumultuum excitatoresIsaiæ 9.|v. 4. & 5.

inhiantes prædæ, quæ ex Indiis optima transmit-

titur, feliciter superandi, & totus ille sanguineus

apparatus ferro flammaq́ue mactandus. Vbi &

Iacobi Iansonlj expositio sic habet: Violentiam

Tyrannorum, amor religionis, quasi quidam ignis, absu-Iacobus|Ianssonius.

met. Sic illi scribens in Psalmum 47. v. 9. Si ergo

Tyranni eò deueniunt per Dei gratiam, vt amor

religionis eos quasi quidam ignis absumat: quod

de Rege nostro æquum fuerit expectemus, in

quo tyrannicum nihil, sed paterna omnia, vnde

Augusto feliciùs: spontaneis imperat,




                    Victorque volentes

  Per populos dat jura, viamq; affectat Olympo.

Virgilius 4. Georgicorum. Absumet eum profe-Virgilius.

ctò ignis religionis, vt zelo fidei exæstuans, eam

in remotis hisce terris stabilire curet, idololatriæ

reliquiis penirus profligatis. Sic autem hostesFelix præ|alijs in No|uâ Hispa-|niâ conuer-|sio, quia In-|di ad Mi-|neras non|compulsi.

suos fortunatissimè superabit, sicut in die Madian:

paucis scilicet militibus plures, & Christianis po-

pulis pace desideratissimâ restitutâ. Pro quo con-

sideratione dignissimum occurrit id quod in

Noua-Hispania felicissimè dicitur obtigisse, in

nouis inquam conuersis nullas Idololatriæ reli-

quias deprehensas. Cuius rationem adducit P.<-P>@@

<-P>Fr. Ioannes de Silua, suprà fol. 47. pag. 2. & fol. 91.P. Fr. Ioan.$unclear|de Silua.

pag. 1. quòd Indi ad Mineras non compellantur.

Qui & sol. 46. pag. 1. ex argenti abundantiâ in

regno illo per voluntarios Indos educta arguit,

vt in Peruuio, & aliis Indicis regionibus, idem

sibi possint Reges nostri polliceri. Pro quo item

fol. 84. & 85.


CAPVT XIII.

An Reges Catholici securâ conscientiâ

indulgere possint aut permittere In-

dorum seruitium personale.


119 SEruitium personale specialiter di-Quid ser-|uitiũ perso-|nale sit.

ctum, vt modò de illo disserimus,

quoddam est seruiendi genus coa-

ctum, ad voluntatem eorum, qui eam sibi licere

existimant facultatem, siue quia Commendatarii,

siue aliis titulis: ratione quorum aliquem erga

Indos exercent dominatum. Itaque aut cogunt

seruire semper inuitos, libertatis titulo conserua-

to, aut certis diebus, tenuissimi victûs stipendio,

vt possint diebus aliis suo commodo laborare.

Circa hoc

  120 Dico, vti certissimum, sine graui pecca-Non licere|resoluitur.

to, & restitutionis onere, id non posse constare.

Videndus Dom. Solorzanus Tomo 2. lib. 1. cap. 1.



& in Politica lib. 2. cap. 2. Pro quo & militat P.

Fr. Ioannes de Silua in Animaduersionibus pro

Indicâ gubernatione fol. 26. & toto ferè Memo-Fr Ioan.$unclear|de Silua.

riali 2. ac præsertim fol. 41. vbi ait in Concilio

Prouinciali Mexicano Anni 1583. Patres omnes,Concilium|Prouincia-|le Mexica-|num.

nemine discrepante, distributionem Indorum ad

seruitium præfatum iniquam judicasse. Ratio est,

quia hoc est genus quoddam seruitutis, à quo

Indi sunt prorsus eximij, vt vidimus cap. 11. Item,Ratio asser-|ti ex Indo-|rum liber-|tate.

quia hoc legibus in speciali prohibitum, de qui-

bus Dom. Solorzanus citato cap. 1. num. 12. &

seqq. Ex quo sequitur neque Reges. Catholicos

tale genus seruitij indulgere alicui, aut permitte-

re posse, nisi fortè in delicti pœnam, quod & ab

ipsis vetitum respectu cuiusuis particularis: nam

ad ministeria publica, & Regium famulitium, ni-

hil obstat obligari. Reges namq́ue subditorum

sunt Angeli tutelares, & defendere tenentur eos,

ne iniuriam ab aliis, nihil tale meriti, patiantur.

Et quemadmodùm eos non possunt seruituti to-

tali subiicere, ita neque partiali, quæ sine ingenti

eorum oppressione non solet stare communiter;

cùm ingens aliàs oppressio, sit violenta diminutio

libertatis.

  121 Quia vero aliqui longi temporis vsu seNeque cir-|ca hoc suf-|fragari|consuetudi-|nem.

possunt hac in parte tueri, omnis consuetudo cir-

ca hoc per easdem est leges reprobata. Et vt non

expressè reprobaretur, nihil proptereà juuare illa

posset, nisi quòd ratione illius ad maiorem resti-

tutionem, ob multiplicatas per spatia temporum

iniurias, tenerentur. Quando enim tale quid in-

ter Christianos visum, vt alii aliorum personali

addicantur seruitio, nullo pœnali merito, inter

Hispanos præcipuè, vbi inconcussa habentur jura

pretiosissimæ libertatis? Non potest quispiam

seruitutem in rebus constituere, nisi qui dominus

earum est, vt constat ex Institut. de seruitutibusInstit. de|seruitut.



lib. 2. Titul. 3. §. 4. etiamsi seruitute dominium ab-<-P>

@@0@

@@1@28 Thesauri Indici Titulus I. Cap. XIV.

<-P>solutum non amittatur. Quomodo ergo liberoSeruitus in|rebus nisi à|domino ne-|quit impo-|ni, vnde|pro personis|arguitur.|l. Sanci-|mus.


Yüklə 14,73 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   143




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin