Societatis iesv, segoviensis
Yüklə 14,73 Mb.
|
|
dentur inuiti. bet, vt quod ex censibus soluitur, vtiliter ex- pendatur, fine eorum constitutionis attento, & illorum, quibus id traditur, quod ex arcâ censua-<-P>@@
nim ipse adesse non possit in omnibus populis, vt videat qualiter expendatur pecunia, curare ta- men debet, vt ratio illius ab accipientibus red- datur. Pecunia enim in Caciquiorum manibus periculo est fraudandi finis obnoxia, pro quo extracta est. In quo quidem si dissimulare con- tingat ob munera ab eisdem accepta, de grauita- te delicti constat, sicut & de restitutionis obliga- tione Communitati faciendæ omnium eorum, quæ eidem subtracta sunt. Et licet obligatio talis in defectum præcipui debitoris sit, quia tamen de Caciquiis sperari nequit soluturos aliquando, quod in vsus non debitos expenderunt, præcipui sunt debitores reputandi; vel conari, vt Caci- quij opportunè soluant, ad id Iudicis officio dili- genter inuocato. ex censibus in arcam delata extrahatur, vt mutuò tradatur, sic supremis Magistratibus postulanti- bus, aut iubentibus. Quibus licet obsequendum sit, dum pro potestate iubent, obsistendum ta- men viriliter quantùm saluâ subiectione possit; quia in eo ordinariè loquendo inordinatè a- gunt. Et quemadmodum si propria Admini- stratoris pecunia exigeretur, omnia tentaret, vt locum non haberet extractio; ita & pro pecuniâ Communitatum Indorum pariter repugnandum. Solet namque sic mutuò accepta difficilè reddi: pro quo etiam est diligenter insistendum, ac si de pecuniæ propriæ recuperatione ageretur. Hæc enim est regula optima, quam Doctores adhibere solent ad declarandum qualis debeat esse diligentia eorum, qui res alienas admini- strant, vnde & culpæ qualitas deducatur, an sci- licet lata, leuis, aut leuissima sit, de quo dictum aliàs. Tit. 9. n. 59. citè debet cauere, ne expensæ nimiæ in redden- dâ Indis pecuniâ fiant; solent etenim ad hoc plu- res Ministri concurrere, & omnes volunt emolu- mentum, ex pallio pauperis, aut iusti, vt dici solet, habere. In quo quidem pretio redimi ve- xatio solet: quod tamen Administrator vitare debet, iudice compellato: nisi talis ille fortè sit, de quo nequeat quidquam sperari vetandis vexa- tionibus opportunum: & regula tradita de dili- gentiâ pro pecunia propria in casu præsenti non penitus congruit: nam pecuniæ propriæ vnus- quisque est dominus, & vt eam recuperet, po- test impedimenta subornatione depellere; id, quod est in vsu apud eos, qui ex arcis Regiis stu- dent debita per Officiales reddi ad huiusmodi ministerium deputatos. Pecunia autem, de quâ agimus, Administratoris non est, & ita, vt phrasi iurisperitorum quorumdam loquar; ex alieno corio non debet longas corrigias facere, & quod iura cauent, de alieno esse liberalis. Quod si con- tingat, quia iudicis famulos conciliare sibi stu- det, eò quòd omnes ex vno quasi gremio sunt, peccatum eorum est manifestum, & restitutionis vinculum non obscurum; vbi & dominij transla- tio nulla est, eò quòd id, quod datur, est alienum, vnde & furtum committunt accipientes, & cùm certum sit eos non restituros Administratori to- tum hoc onus incumbit. De quo hæc satis. @@0@ @@1@ Indorum. prouidentiâ dispositum, vt in præ- cipuis vrbibus, & oppidis aliis, vbi commodè fieri possit, Hospitalia sint pro ægro- tantium Indorum curatione. Et his quidem Re- gum ipsorum pietas magnâ liberalitate succurrit, tum ex Nouenis, portione considerabili desi- gnatâ, tum ex effectibus aliis competenti subsi- dio destinato. Habent illa prætereà pingues red- ditus ex prædiis, censibus, fidelium eleëmosynis, vt commodè possint sustentari. Et aliquando quidem Administratori stipendium soluitur, fre- quentiùs autem gratis munus istud obeunt viri primarij, electione eorum, quibus Hospitalium est cura commissa; & Senatum conficiunt, vo- luntarij omnes, & solâ ad hoc adducti & adacti charitate. Quod quidem cernere præcipuè licet in Hospitali Diuæ Annæ ciuitatis Regum, cum omnibus, quæ in Europa sunt amplissima, com- ponendo, siue ædificij pulchritudine, lætitiâ, la- xitate, inter viros, & feminas diuisione percom- modâ: siue subueniendi ægrotantibus ratione, lectis supra Indorum morem ornatis, medica- mentis, victu, solicitudine, vt nulli quidquam desit, cùm contingat aliquando supra trecentos ægrotos numerari & nuper supra quadringen- tos; quod tamen non frequens, magnus tamen semper numerus, quia aliunde aduenientes so- lent passim infirmari. De huius ergo, & aliorum Hospitalium Administratoribus aliquid oportet attexamus, & pro eo bent specialiter circa spirituale Indorum bonum prouidere, idoneos Capellanos conquirendo, qui ægrotis assistant, Sacramenta ministrent, & præsertim adstent morituris. Si quem obligatio- ni suæ non satisfacientem obseruent, vrbanè di- mittant, quia id facere & possunt & debent. Qui Capellanum domi habet, & minùs aptum suo intento deprehendit, potest sine iniuriæ vm- brâ dimittere, aut Ecclesiasticæ libertatis violatæ suspicione. Tales certè Beneficiarij non sunt, sed merũ habent ministerium; vnde sicut sponte vo- cati sunt ita & possunt non satisfacientes expelli. Quòd si caussa legitima non sit, contra charita- tem peccabitur, si non contra iustitiam, nisi ex dimissione aliqua infamia in sic dimissum resul- taret; vel aliud graue sequeretur incommodum, vt qui in Beneficiorum oppositione repellendus, eò quòd minùs aptus ad illa credatur, quæ Cu- rata Indorum sunt, qui eisdem infirmis, & com- modo sociorum adiutus, pessimè est inuentus succurrisse. Vnde in nominationibus, quæ ab Episcopis fiunt bona ex hoc merita solent recen- seri, & qui præsentant Patroni ea non parum æ- stimare.
mi morti sunt, quàm solicitissimè vigilandum tum Administratori, tum deputatis hebdoma- dariis, quia Indi specialiùs iurari in extremis de-<-P>@@ <-P>bent, tum vt integrè confiteantur: sunt enim ti- midi, & ad tacenda in confessione peccata pro- cliues; tum quia diaboli fallaciis magis propter defectum capacitatis, & paternas superstitiones expositi. Vnde mirabiles Dei misericordias in huiusmodi solemus extremè agentium articulis experiri. Solent autem Capellani nonnulli ægrè ferre, vt ad prædictam assistentiam ab iis, quos diximus, vrgeantur. Cùm enim negotium spi- rituale sit, & illius cura ad Sacerdotes pro eorum munere spectet, præfati videntur excedere, dum id vsurpant, quod ad ipsos nequit pertinere. Sed certè illi in hoc à vero peregrinantur. Sicut enim si quis Capellanum domi haberet pro dicendâ Missa, doctrinâ Christianâ docendâ, & in ne- cessitatibus spiritualibus sibi & familiæ protinus adfuturum, vrgere eum ad prædicta posset, quia sub ea est obligatione receptus, & temporalia accipit, spiritualia collaturus: ita & in Hospi- tali facere illius possunt administri, qui sunt fa- miliæ illius infirmantis Patres, neque vsurpantes jurisdictionem, sed œconomicè procedentes, & juxta charitatis regulas eorum æternæ saluti, qui in extremis sunt positi, consulentes. peccant circa curam hujusmodi negligentes, & si qui proptereà Sacramentis destituti, aut non benè instructi pereant, eorum animæ à Deo de ipsorum sunt manibus requirendæ, vt est apud Ezechielem 26. v. 33. & specialem hanc curam circa Indos necessariam recognoscens Conci- lium Limense, Actione 2. Cap. 29. sic habet. Iis qui è vita decedunt, dent operam Parochi, vt assistant & maxime periculoso tempore, animas sibi commissas iuuent: quòd si perse non possint, certè aliquem ido- neum substituant, qui morientem excitet, & cohor- tetur, atque Indis præsertim exhortatione ab hac Sy- nodo euulgatâ opitulentur. Sic Concilium. Capel- lani autem Parochorum vice funguntur ex spe- ciali Prælatorum concessione, vnde & iustitiæ, & charitatis legibus ad opitulationem dictam constringuntur. nem in spiritualibus Capellanis dictis nonnulla in vsu habeantur, quæ à Prælatis tantùm concedi possunt: dubium exortum est mensibus proxi- mis, an illi contra Prælatorum nouum manda- tum cum excommunicatione propositum, se tueri tali vsu possint, quod & factum interposi- tâ appellatione ad iudicem Apostolicum delega- tum juxta formam vsitatam. In quo verosimile apparet appellationem locum habere potuisse, quia illa est per Canones sacros variis in locis permissa; quando scilicet friuola non est. In ca- su autem dicto non fuit friuola; quia licet ea, de quibus agitur, ad Prælatorum jurisdictionem ordinariè spectant: Hospitalia tamen ista sub Regis protectione sunt, & modus eos gubernan- di jam diu vigens indicio esse potest cum Præla- tis ita esse concordatum, cui concordiæ debeat modernus Prælatus stare; quia hoc Regiæ Ma- jestati debetur, cui circa hoc singulariter esse de- ferendum satis declarat Concilij Tridentini de- cretum: Sessione 22. Cap. 8. de Reformatione. Vbi cùm statuat Episcopos posse & debere Hospita- lia visitare, ita subdit. Non tamen quæ sub Regum
@@0@ @@1@ men friuola reputari. Cùm præsertim dubium prædictum circa Sacramentorum administra- tionem non versaretur, vt ex illo ea, aut eo- rum aliquod, quoad confectionem suam du- bia remanerent, & ita docti aliqui censue- runt. iudicaui, quia id, quod de vsu afferri potest, ne- quit eidem incommodare: de concordiâ enim nō constat, & ita ille est in sui iuris possessione. Quod verò ab aliis vsus fuerit toleratus, nihil obstat, quia antecessorum gesta non possunt iura successo- rum infirmare; par enim in parem non habet potestatem, vt iura clamant. Hinc locationi fa- ctæ proprio nomine ab antecessore non tenetur stare successor, vt Doctores tradunt, quos addu- cit Barbosa de potestate Episcopi Allegat. 99. & con- tra reuerentiam, & obedientiam Episcopo debi- tam ab omnibus, qui in eius diœcesi sunt, non præscribitur. Cap. Cùm non liceat, de Præscriptio-
& videndus etiam Barbosa Allegat. 128. Nec consuetudo contra Episcopum valet, per quam
videtur accidere, obedientia à Capellanis Archie- piscopo denegata. Pro quo & est illustris tex- tus in Cap. Nihil prodest, de Præscriptionibus, in quo sic D. Gregorius Magnus. Sed illud vos scire
sic ait: Arg. Quod negligentia, vel taciturnitas Præ- lati, non præiudicat successori, &c. Et licet posteà addat per taciturnitatem contra Episcopum præ- scribi, quod ex toto Titulo dicto comprobari affirmat, quod & videtur certum, quia aliàs con- tra Ecclesiam non posset præscribi, cùm præscri- ptio ex taciturnitate procedat; quia tamen illa & longissimum tempus requirit, & etiam titulum, vt manifestè deciditur in Cap. Episcopum de Præscri- ptionibus, in sexto; qui tamen hîc deficit; doctrina illa nequit obstare. Quod autem titulus non sit, ex eo constat, quia nullus ostendi potest præter taciturnitatem (si & hæc etiam potest respectu omnium Prælatorum ostendi.) Et quia præter illam titulus specialis requiritur, vt vidimus: nul- lus ergo datur. Cùm ergo Archiepiscopus in possessione suæ iurisdictionis sit circa dictos Ca- pellanos, potest extraiudicialiter procedens eos excommunicare, etiamsi appellauerint, quia ap- pellatio non suspendit sententiam, quando Epi- scopus procedit vt pars ad conseruationem iu- rium suorum: sic constat ex Cap. Interposita, de
sequitur P. Thomas Sancius Tomo 1. Consiliorum, Lib. 3. num. 227. & hoc quidem supponendo id, quod sub excommunicatione præcipitur, esse a- liunde iustificatum; si enim tale non sit, quia aut ex falsa præsumptione descendit, siue ad instan- tiam partis, quæ non Dei zelo, sed cupiditate in- ordinatâ mouetur; aliter poterit in foro con- scientiæ judicari: in exteriori autem obedire o- portet; quia inobedientia sine graui scandalo sta- re non solet; & de re agitur in quâ nequeunt Ca-<-P>@@
nistratorem reuertamur: pro quo collectis Hospitalis redditibus, possit pecuniâ tali negotiari; si tamen proptereà quæ necessaria Hospitali sunt cariùs emat, aut deterioris condi- tionis, grauiter peccat, & ad restitutionem tene- tur. Quod ad negotiationem attinet, ex eo con- stat, quia ex eâ nullus læditur neque contra vo- luntatem Domini est: Dominus enim est Hospi- tale ipsum, seu pauperes, qui in illo curantur; quibus non est ingrata negotiatio; immò vide- tur futura gratissima, vt eo pacto sint, qui liben- ter administrationi se dedant, & ita opus hoc adeò necessarium non deficiat, sed inter viros potentes promoueatur. Aliud autem in Assertione propo- situm indubitabile est, quandoquidem damnum ex eo emergere nequit dubitari. Exemplum sit: si emendum triticum, quod sanè copiosum futu- rum, etsi præsenti emeretur pecuniâ, & melius, & minori pretio etiam emeretur: non emitur tamẽ, quia Hospitalis pecunia negotiationi deseruit: ibi certè graue conscientiæ grauamen est, & re- stitutionis obligatio manifesta; & huic similia alia esse possunt. prias merces maiori pretio Hospitali obtru- dere, quàm emi ab alio possent, vel alius ab ipso easdem emeret, etiamsi maioritas pretij intra la- titudinem pretij iusti contineatur. Probatur; quia in eo damnum apertum Hospitali infert, ex offi- cio enim debet omnem commoditatem quærere, quæ commodè haberi potest: atqui commodè haberi potest res, quæ emitur minori pretio: er- go ex officio ad id tenetur. Quod ex eo apertè conuincitur: nam si ipse merces tales non habe- ret, minori pretio emeret, & Hospitale eam vti- litatem haberet: Atqui ex eo, quòd ipse habeat, non est Hospitale deterioris conditionis, cùm potiùs melioris esse debeat, habens Administra- torẽ, qui de necessariis commodissimè sibi proui- dere potest: ergo nequit maiori pretio illas agge- rere: neque obstat pretiũ esse justũ; quia ratio ad- ducta persistit, nam si tales merces non haberet, minori pretio emeret intra latitudinem iusti, & Hospitale commoditatem illam haberet; ergo quòd intra latitudinem iusti pretij sit, obstare ne- quit. Quando præsertim res pauperum agitur, quæ nō debet esse materia augendi propria com- moda, cùm ex eo illis prouenit detrimentum. Pro quo deseruiunt ea, quæ citatis aliis adducit Bonacina Disput. 1. de Restitutione Quæst. 2. Puncto 6. num. 14. & 15. & P. Molina Disput. 552. §. Si
strator, qui ex propriis mercibus aliquas non ne- cessarias Hospitali applicat, etiamsi pretio iusto id faciat. Patet; quia in eo non agit juxta id, quod fidelitas officij exigit, & quod secum fieri vellet, si alius suâ bonâ administraret. Vnde & obligatio restitutionis incumbit iuxta doctrinam receptissi- de sumptibus superfluis, quos non debet domi- nus, cuius agitur negotium, admittere. Pro quo videndus P. Molina Disput. 553. §. Quando nulla: vbi ait teneri eum, cuius negotium geritur, admit- tere tantùm expensas iuxta valorem subsecutæ vtilitatis, semper autem aliqua vtilitas esse pote-<-P> @@0@ @@1@ quæ inferuntur, aliquam commoditatem addu- cent; vnde videtur ex hoc obligatio dicta moliri. Sed certè non ita conniuendum est istorum ho- minum auaritiæ, vt sicut de viduis quibusdam ab Apostolo dictum: luxuriari in Christo, id est Christiani nominis obtentu licentius lasciuire; ita & isti sub administrationis pauperum Christi prætextu cupiditati famulantur. Quod ergo ait P. Molina ita intelligendum est, vt vtilitas illa sumptuum debeat admitti, quatenus ratione il- lorum id obtinetur, quod per moderationem eo- rumdem haberetur, in eo, quòd si habeatur cen- seri debeat negotiorum gestor vtiliter negotium perfecisse. Vt si viginti expendit pro re vtili, cùm decem sufficerent, valor subsecutæ vtilitatis in de- cem tantùm computandus, & decem item tantùm admittenda. Pro quo & videndus P. Lessius in Resolutionibus posthumis. v. Restitutio, Casu 8. Si verò vtilitas non habeat genus aliquod necessitatis, li- cet ad voluptatem aliquam aut maiorem com- moditatem deseruire possit; in quibus nega- ri nequit quin aliqua vtilitas sit, sed non talis, quæ iuxta Domini voluntatem sit; tunc planè fa- cienda est restitutio. Quæ quidem nequeunt in speciali proponi, & iuxta rerum occursus varios sunt penitus iudicanda. Sit autem vnum pro multis exemplum, si administrator pileos in eius apothecis corrodendos tinea distribuat, quos conualescentes secum ferant. Hi enim pro Indis Insoliti. Vel si Linteola ad operienda capita, quæ licet Indis grata sint, & in vsu apud multos; dari tamen non solent, nisi fortè alicuius specialis ne- cessitas postularet. saluti Indorum attendere, sicut etiam Deputati, vt non permittant eos nisi valetudine firmata di- mitti. Ratio est; quia Indi aliter recedentes ob- noxij sunt periculosissimo recidiuo. Cùm enim in victu, & aliis, ad corporis sustentationem per- tinentibus, durè secum agant, & vix vlla circa hoc<-P>@@
residiui est periculum manifestum. Et residiui pe- riculum quantum sit, satis in eisdem, vt generalia Medicorum pronuntiata deessent, experimenta Yüklə 14,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|