Societatis iesv, segoviensis
Yüklə 14,73 Mb.
|
bus occurrere voluerit, fideiussor quoque liberatur. Nulla ergo remanet obligatio: & rationem re- gulæ esseait, quia licet ex quolibet contractu obligatio naturalis oriatur, ius enim naturæ fidem in contractibus seruandam præscribit; vt lex ob publicum bonum potest hanc obligationem im- pedire: videtur autem id manifestè efficere quan- do contractum ipsum omnino vitiant & cassant, quod est illi prorsus resistere. Sic ille philoso- phatur; apud quem tamen regulam prædictam reprobat Menchaca, dicens & probans resisten- tiam legis non esse signum sufficiens sublatæ na- turalis obligationis: & alij etiam ex Nouioribus regulam eamdem minimè veram arbitrantur. bus resistentibus contractibus pupillorum apud eumdem Disput. 38. citatâ, num. 20. quæ sunt satis perspicuæ: & tamen ille obligationem natura- lem in ipsis cum Auctorum agmine numeroso defendit, & num. 36. ad leges respondet; licèt responsiones aliquæ non adeò exactæ & verosi- miles videantur. Licèt ergo leges Indicæ contra- ctibus Indorum sine Protectoris auctoritate re- sistant, ex eo nequit solidum pro excludenda na- turali obligatione, ac penitus inconcussum fun- damentum deriuari. Pro quo & stat id quod cum aliis proponit P. Oñate Disput. 7. citatâ, num. 63. vbi ait ita quidem esse vt tunc contractus nullus sit quando ei lex resistit, obligationem om- nem excludens: id tamen non solitum ius com- mune facere, nisi quando contractus ipse ex se nullus est, quia deest illi aliquid essentiale, vt propter defectum in consensu, vel rei, de quâ nequeat esse contractus; vel ob turpitudinem contrahentis, vt in vi & dolo &c. Atqui in casu nostro nihil horum esse supponitur: non ergo naturali obligationi locus denegatur. incommodis parùm interest quod obligatio natu- ralis in eorum contractibus extet. Id probo: nam in primis actionem habent ad petendam rescis- sionem contractus, quàm dubio procul obtine- bunt. Si dicas futuros sumptus in lite, id nihil of- ficit; maiores enim in repetitione extraiudiciali futuri, & id sibi debent imprudenter agentes im- putare. Deinde, habent pro se opinionem valde probabilem de nullitate contractus, qua se tueri possunt, acsi certa omninò sententia foret, & Confessarios eorum agere partes conuenien- tissimum erit, immò & ferè semper necessarium, quia aliàs occasio erit eisdem in statu peccati re- manendi, cùm valdè difficulter obtinendum ab eis sit vt vel restituant, vel à se data non repetant,<-P>@@
est etiam probabile, vt cum aliis tenet P. Fa- gundez suprà num. 24. quotiescumque id com- modè recuperare nequeunt, in quo sunt læsi ij, qui contrahere sine auctoritate alterius prohi- bentur.
distraxit, neque ex eo locupletior factus est, & bona in eo fide processit; sicut repetere in iudicio potest, sine obligatione reddendi pretium, ita & compensatione vti, si rem nequeat obtinere; quia contractus fuit nullus in vtroque foro secundùm satis probabilem opinionem, cum quâ & com- pensatio licèt etiam probabiliter, vt in legato ex testamento minùs solemni, tenent multi, & ex P. Becano Parte 2. Tractat. 3. Cap. 7. Quæst. 7. Con- clus. 1. habet Diana Parte 5. Tractat. 3. Resol. 119. cùm hæres ab intestato retinet. Et in compen- satione pecuniariâ pro famâ ex PP. Lessio & Tannero, & ex Aragonio & Ioanne de la Cruz Parte 3. Tractat. 5. Resolut. 3. & cùm quis iudicat rem esse suam, etiamsi aliter iudicet, & nullus pos- sidet, potest sibi adiudicare, donec constet non esse suam, ex S. Angelo Bossio Tomo 1. n. 1854. qui addit sine violentia id futurum. Cum tamen in casu nostro debitum liquidum sit ex sententiâ judicis necessariò reddendum. Minor etiam, qui id, quod soluit, recuperare nequit, potest debi- tum à se aliunde, non soluere, vt cum alijs tenet P. Thomas Sancius suprà num. 34. cùm tamen iu- xta ipsum is, qui cum Minore contraxit, non te- neatur nisi post iudicis sententiam acceptum redhibere. tamen sit debitum in spe, locus est compensa- tioni, ex P. Tannero Tomo 3. Disput. 4. num. 406. quando tempore præfixo non est commodè ob- tinendum, id affirmante, & Diana id valde com- mendante, quia quotidianum, Parte 2. Tract. 16.
locupletiore, iuxta communem scriptorum do- ctrinam est de restitutione loquentium, vt ratio- ne rei acceptæ bonâ fide non teneatur quis, nisi inquantùm factus est locupletior Et sunt qui in casu nostro obligationem naturalem tantùm agnoscant, quando Minor factus est locupletior, pro quo P. Thomas Sancius num. 22. id non ad- mittens: sed est sanè probabile: quia cùm valde probabile sit, absolutè loquendo, non consurge- re obligationem naturalem, & similiter contra- rium, sententia præfata media est, addens aliquid priori, & negans aliquid oppositæ. ca ea, quæ ipsis sine Protectoris assistentiâ pro- hibentur, communiter loquendo, non firmantur iuramento, quidquid de firmitate huius generis sit circa alios similiter contrahentes, de quo Do- ctores varietate sententiarum quæstionem agi- tantes, vt videri potest apud P. Oñate ceteris co- piosiorem Disput. 11. præsertim Sect. 4. Quod pro- bo ex eo quòd tenet P. Thomas Sancius suprà num. 16. alios pro eodem adducens; scilicet ad confirmandos tales contractus requiri in iuranti- bus pubertatem, nec sufficere proximos esse illi, ob defectum capacitatis ad res huiusmodi quoad conuenientiam & incommoda discernendas. Sunt autem illis Indi simillimi, communiter lo-<-P> @@0@ @@1@ firmantur. Europæis multis exæquandi, sicut naturaliter obligari possunt, vt diximus, ita & iuramento: non enim dubitari potest plures esse, qui Euro- pæos multos excedant in ætate quatuordecim annorum, quâ pubertas inchoatur. Et cùm non agamus de priuilegio aliquo peculiari à Principe concesso Indis, quod pro eisdem possit fauorabi- liter extendi, sed de obligatione ex iure diuino consurgente; id certè attendendum pro eâ, quod præcipuæ considerationis esse solet, mentis in- tegritas in iurantibus, quam Ius præsertim atten- dit: Authent. Sacramenta puberum, num. 9. C. Si
ctis suppetat, eorum contractus iuramento po- terunt roborari. ca prædicta sine alia caussa, quàm quòd talium sunt, poterunt à Prælatis relaxare. Negat hoc P. Sancius de pupillis loquens num. 17. quia re- laxatio talis est in præiudicium tertij, respectu cuius est naturalis obligatio. Sed id tenet, licèt obligationem naturalem agnoscat Ludouicus Lopez Lib. 2. de Contractibus, Cap. 39. fol. 485. P. Palaus Tomo 3. Lib. 3. de iuramento, Disput. 3. Puncto 2. vers. Sextò, parentes. P. Vincentius Tancredi
alij. Quamuis enim obligationem naturalem videantur inducere, hoc est incertum, & eâ non obstante sunt rescindibiles: quod satis esse vide- tur vt locus sit relaxationi. Similiter ergo de In- dis dicendum. Et licet ij, de quibus Assertione præcedenti, puberibus exequentur, quorum iu- ramenta relaxari nequeunt, ex Authent. citatâ, ibi: Inuiolabiliter custodiantur: quod docere om- nes affirmat P. Sancius num. 13. ita vt duo illa verba dispensationem omnem, relaxationem, & omne aliud contraueniendi remedium exclu- dant, vt ex omnium etiam mente habet P. Oñate
impuberibus assimilari; tum quia sunt qui cen- seant contractus Minorum, etiamsi puberes sint, non firmari iuramento, neque Authenticam de illis agere, quando sine auctoritate Tutorum contrahunt, sed quando cum illâ. Tum etiam quia hîc iam agitur de priuilegio Indorum, licèt non speciali, sed à iure communi concesso: vnde, quia fauorabile, debet extendi; maximè cùm si- mus in negotio religionis ac fidei, pro quâ sum- ma militat ratio, vt dictum sæpiùs. Quod autem diximus, ad relaxationem sufficere rationem illam ex iurantium conditione desumptam, conforme est grauium scriptorum doctrinæ, qui de impu- beribus loquentes affirmant defectum ętatis suffi- cere, vt videri potest apud P. Sancium citato n. 17. tectores posse iuramenta prædicta Indorum irri- tare, sicut de Tutoribus Doctores affirmant apud P. Sancium citat. num. 17. Ludouicus Lopez, P. Palaus & P. Tancredi nuper adducti. Protecto- res namque instar Tutorum sunt, & ob eamdem rationem Indis assignati, inopiam inquam iudicij ad se & sua moderandum: vnde & vtrisque com- petit vt acta ab ipsis sine eorum auctoritate irrita penitus habeantur quoad ciuiles actiones. @@ De Testamentis Indorum. 1. Cap. 27. num. 74. & seqq. & in Po- liticâ Lib. 2. Cap. 28. §. El qual, circa finem: & af- firmat in illis non debere se Protectoribus intro- mittere, quia in ordine ad testandum habent In- di plenam libertatem: nisi in illis falsitatem ali- quam interuenisse intelligatur. Item, receptum esse vt sine Tabellione, & testibus vicinis ac ro- gatis fieri possint, sufficereq́ue vt aliquis ab eo- rum Gubernatoribus designatus illa scribat; & duo aut tres testes assistant, siue vicini siue fœmi- næ, si opportunè occurrerint. Quòd si posteà co- ràm competente iudice comprobetur, qui sibi verum esse persuadeat, eò quòd specimen verita- tis habeat & scriptis conformia deponunt, testa- mentum ritè factum pronuntiatur, & executioni mandari iubetur; quidquid litis contra illud fue- rit intentatum. Id enim Indorum multa simpli- citas operatur, & scribentium aut testium sæpiùs copiâ non repertâ. Ex quâ ratione videtur non esse necessarium vt testamentum scripto fiat; mul- toties enim qui sciat scribere desiderabitur, & Gubernator deerit, qui scientem designet. Po- terunt ergo tunc Indi vltimam suam voluntatem coràm iis, qui adfuerint declarare. cient, & eorum dictis, nullo addito adminiculo, iudex deferri poterit, vt legitimum pronuntiet testamentum? Difficile sanèid videtur, neque in eo casu loquitur Dom. Solorzanus, qui præter testes, qui adfuerint ad confectionem cum scri- bente, alios requirit ad comprobationem, quibus, si eorum dicta scriptis conforment, fides adhi- betur. Statq́ue insuper illius doctrina Cap. eodem, num. 57. & in Politicâ §. Lo qual nos da: quòd scilicet sex Indi vnum tantùm idoneum effi- ciant. fidem facere possunt, si verosimiliter deponant. Id probari potest: nam cùm ad pronuntiandum testamentum validum id tantùm exigatur, vt ex testium depositione iudex sibi persuadeat illos verum dicere, si hoc duorum testificatione obti- neri potest, habetur equidem quod necessarium secundùm receptam praxim iudicatur. Atqui id duorum testificatione haberi potest, quia verosi- militer possunt deponere, dum suspicio non ob- uiat falsitatis; quia ex eo quòd testamentum va- lidum sit, nihil ipsi commodi reportant, aut eorum proximi, neque ab aliquo inducti com- periuntur. Quod firmari potest ex eo quòd in multis testamentis, eò quòd priuilegiata sint, te- stes duo minimè aliàs idonei vt sufficientes ad- mittuntur, vt duæ fœminæ in testamento inter li- beros. Pro quo Diana Parte 7. Tractat. 6. Resol. 33. P. Fragosus Tomo 3. Lib. 4. Disput. 6. §. 2. num. 32. cùm Glossa, Baldo, Iulio Claro, & P. Molinâ: & quamplures alij, quos adducit & se- quitur Angelus Bossius Tomo 2. Titulo 9. num. 75.
sas, pro quo Diana suprà, Resolut. 16. P. Molina<-P> @@0@ @@1@ alios congerens. In testamento militis, de quo P. Molina Disput. 129. apud quem alij. P. Frago- sus num. 104. Diana Resolut. 47. cùm Ferdinando Vasquio & Hunnio, Bossius num. 78. cum aliis: & Titul. 11. num. 4. & esse eamdem rationem tem- pore pestis, sunt qui censeant apud P. Molinam
35. quod aliis citatis tenet Bossius num. 70. & seqq. & præsertim num. 75. qui & de peregrinis citato num. 78. Quid ergo mirum, si duo Indi pro Indorum testamento in pari necessitate suffi- ciant, aut etiam vbi ratio similis videtur militare, cùm etiamsi minor sit, debeat reputari sufficiens, quandoquidem omnium maximè priuilegiati comperiuntur. dis Hispanorum, vbi & Tabellio, & testes legiti- mi suppetunt, debent iuxta leges regni testari. Sic vsu receptum, licèt Dom. Solorzanus suprà affirmet vbique consuetudinem inoleuisse vt Indi modo explicato testentur, neque de ciuitatum incolis quidquam diuersum asseueret. Et ratio quidem ab eo adducta ita tenendum insinuat, dum pro ea tenui solemnitate multam Indorum simplicitatem allegat, quæ quidem vbique vide- tur suffragari. Addit & frequentem scribentium & idoneorum testium defectum: quod quidem non arguit aliter dicendum, quando & scriptores & copia testium haberi facilè possunt: sed fre- quentem illam rationem in caussâ fuisse vt gene- ralis illis facultas ad testandum modo dicto tri- bueretur; quia res esset multis dubijs, & ita etiam litibus obnoxia, si in vno loco hoc modo, & in alio aliter deberent illi testari. Cùm etiam fre- quenter accidat vt in oppidis etiam Hispanorum qui pro eis scribat non ita opportunè accedat, neque testes valeant aduocari. Et quod ratione loci licet, etiam licet ratione impedimenti, iuxta ea, quæ ex aliis habet Bossius citato Titulo 9. num. 111. & est iuxta dicta ab ipso num. 61. & 62. & de militibus Titul. 11. num. 32. Ideò verosimi- le omnino videtur quod à Dom. Solorzano dici- tur, esse generaliter accipiendum. Quòd si Indi more Hispanorum in eorum oppidis sæpè testen- tur, id non tollit quin aliter factum debeat à Re- giis iudicibus, & etiam in foro conscientiæ su- stineri.
ciuitate testantem, cuius est factus incola, debere cum eâ, quâ ciues alij, solemnitate testari, licèt dum iure ageret minor solemnitas pro illius te- stamento sufficeret: etsi rure testatus sit, eius testamentum non valebit, si moriatur intra an- num in ciuitate, vt cum aliis tenet P. Fragosus
§. Vsuras. D. de legatis 2. quod caussa priuilegij cessat, priuilegium etiam cessat. Respondeo enim pro Rustico quidem domicilium mutante nullum extare priuilegium, quia cùm ciuis fit, mores ciuium haurit, & licet simplicioris ingenij sit, id non interest, quia aliàs in pluribus ciuitatum in- colis deberet titulus idem attendi; cùm sit cer- tum in ciuitatibus multos simplices & bardos, ac rusticiores ipsis rusticis inueniri: quod esset sanè difficillimum. Non ergo debuit in generali di- spositione illud statui discrimen, sed debuit illa<-P>@@ <-P>potius ciues omnes verè tales sine differentiâ complecti: pro Indis autem alia est ratio, quia ferè per accidens contingit vt incolæ ciuitatum sint, cùm studiosè curetur vt ad sua oppida redu- cantur, ad quæ iudicantur pertinere. Vnde pro eis iuuat quod de ciue testante in rure, fortuitò ibi ægrotante, tradunt multi, quos citat Bossius
argumentum. Iuuat item quod de illis docent Baldus, Imola, & Ripa, ex quibus P. Fragosus
testamento rure, moriatur in ciuitate, sed vt ad- uena, etiam post annum, testamentum sustine- bitur, eò quòd non transtulerit domicilium. Im- mò etsi transferant, tenent Iason, Corneus, & alij, quos adducit & sequitur Bossius numer. 30. & ratio pro eo vrget eadem, ex hominum huius- modi simplicitate desumpta, quæ eos etiam in ci- uitatibus comitatur: & quæ ab Imperatore pro- ponitur in Authent. de instrum. Caut. & fide §. Hæc autem: & ita tenet Negreiros apud Bossium num. 108. Ex quo fit Indos etiam in Hispaniâ, in quam aliquando transfretare contingit, posse modo prædicto testari, sicut etiam in mari. Pro aliis autem priuilegiatis circa hoc in nauigatione Indicâ, vt sunt milites, & in expeditione versan- tes, videri potest P. Fragosus num. 109. & 110. vbi hæc habet. Indicis locorum hostilium existentes, ad prælian- dum paratos, priuilegio gaudere, de quo numer. 180. Quod est iuri communi conforme per Textus & Auctores apud Bossium Titulo 11. num. 28. Secundò non gaudere præsidiarios in terris non hostilibus, sed pro illarum quiete constitu- tos, quamuis stipendiatos. Sed pauci profectò in Indiis sunt, qui licet in terris hostilibus non sint, non debeant præfatâ iuris indulgentiâ poti- ri: semper enim hostile aliquid timeri potest ab exteris aut intraneis, vt necessarium sit quodam- modo esse in procinctu. Pro quo D. Petrus Auendannus in Dictionario Hispanico verb. Caballeros pag. 176. vbi ait milites regni Nauarræ. Granatæ, Neapolis, & Stationarios Lusitaniæ dicto priuilegio gaudere. Et de Stationarijs alijs, vulgò de guarnicion idem tenent plures, quos citat & sequitur Bossius citato Titul. 11.
aliis Hispaniæ portubus) militiæ nomen dede- runt, & Regiis expensis ad Orientalem Indiam nauigant (idem est de Occidentali) aut classi- bus vehuntur ob caussam militiæ, quamdiu naui- gant nō posse testari iure militari, quamuis animo militandi nauigent. Ex Ægidio Lusitano in L. 1. C. de Sacr. Eccles. 2. p. §. 1. n. 7. & 8. Ratio esse potest; quia tales neque in castris sunt, neq; in expeditio- ne, seu procinctu, aut proxima dispositione ad prælium; cùm tamen Imperator Iustinianus. §. Illis. & §. Sed hactenus, Instit. de militari testament. requirat vt in castris, aut in expeditione sint. Naues enim illæ, de quibus citatus scriptor, non eos vehunt vt proprios milites; sed tales alibi fu- turos. Sicut de ijs, qui à Pontifice, aut alijs Prin- cipibus mittuntur Imperatori, aut alijs Dominis, tenet Merenda apud Bossium suprà numer. 52. ex<-P> @@0@ @@1@ que enim omnes sic missi indifferenter admit- tuntur. Quod equidem parùm verosimile ap- paret: nomen enim expeditionis benignius est interpretandum: & sic in expeditione esse dicun- tur, qui se ab omni alia curâ expediunt, & ad præliandum, longis licet itineribus, progrediun- tur. Cùm etiam in nauigatione ipsâ occurrere occasiones præliandi possint; propter quod & milites in nauibus hujusmodi proprij conuehun- tur. Et ita videtur idem Auctor sentire, subdit enim.
indubitabile, Nauarchos & Trierarchos nauium Indicarum, & classium, iure posse militari testa- ri, sicut & omnes remiges in classibus & trire- mibus, quia censentur milites L. vnica §. Item
vbi alij legunt Triarchos Lusitanos item, qui na- uibus Indicis præficiuntur duces, & nauim scri- bas, ac nautas, quia & milites reputantur L. ex eo tempore D. de milit. testam. quia occupantur in expeditione, cùm properent ad bellum ineun- dum cum hostibus. Et idem ait de iis, qui soluunt è portu ad Insulas expectaturi naues ex Indiâ redeuntes, vt præsidio suo eas ab hostili tueantur classe, & tutas in portum reducant. Hæc ille Yüklə 14,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|