Societatis iesv, segoviensis
Yüklə 14,73 Mb.
|
|
aliquid simul esse vtile, & disconueniens. Sed hoc non vrget. Quia Doctores non ne- gant aliquando esse conuenientiam posse; alio- quin secum ipsis eorum dicta pugnarent: di- cunt autem communiter, & vt in plurimùm non esse conuenientem, & ita sine magnâ conside- ratione non esse ad illam deueniendum. Est au- tem inter illos non vnus circa hoc sentiendi mo- dus: aliqui enim conuenientiam in eo specialem agnoscunt: pro quo videri potest P. Azorius
duba in Summa Quæst. 117. quos adducit, nec reprobat Diana supra. Et Cardinalis Lugo suprà etiam num. 27. benè statuit pro regulâ hoc ad prudentiam Principis cum consilio virorum pru- dentium ac timentium Deum spectare, qui de venditionis conuenientiâ iudicabunt. Indias potest cum eôdem gradu probabilitatis extendi, & fortè majori: Quia cùm in illis ho- mines locupletiores sint, maior inde vtilitas po- test accrescere ad occurrentium necessitatum su- bleuamen, minora etiam patiuntur grauamina quàm ij, qui in Hispaniâ degunt, qui cùm ad contributiones frequentes adigantur, minorem reportant fructum ex officiis pretio comparatis. bentia vendi etiam possunt à Regibus Catholi- cis. Sic citati, si nonnullos excipias, contra quos ingeniosè philosophatur Cardinalis Lugo num. 28. & seqq. Probatur autem ex eôdem funda- mento, quod vel hoc probat, vel nihil. Vbi tan- tùm dici potest periculum in venditione subesse tali, quia iudicaturam emens, vt pretium à se datum compenset, iustitiam vendet, & etiam in- iustitiam, si cum emolumento futurum sit. Quod certè non vrget: cùm supponamus venditionẽ talẽ non nisi dignis hominibus faciendam, à quibus nihil timeri tale cum fundamento possit, sicut in aliis est officiis asserendum, in quibus etiam si- mile periculum esse potest. Et quidem multi plus tabellionem, quàm iudicem timent, cùm à fide instrumentorum maxima quæque iustitiæ mo- menta dependeant. Vbi & conuenientiæ ratio afferri potest, de quâ P. Azor suprà, quòd scili- cet emens officium, cum moderatione procedet, ne simul, si secus egerit, & officium perdat & pretium. Et cùm venale officium sit, vereri me- ritò potest, ne Princeps facilè contra se credat obiecta, vt nouum emolumentum ablatione of- ficij, & venditione iteratâ conquirat. exemplo, qui Vritano Principatu vendito, pre- tij summam vno die est pauperibus dilargitus: & tamen Principatûs talis iurisdictionem habebat, sicut & Reges nostri vasallagium vendunt, cum Titulo Ducatûs, Marchionatûs, Comitatûs, Vi- cecomitatûs, & similibus, vbi licèt discrimen a- liquod esse videatur inter Titulatos istos, & in- feriores judices, quod Cardinalis Lugo sapien- ter expendit: non tamen absolutè conuincit, sed majorem aliquam conuenientiam probat, quod<-P> @@0@ @@1@ le etiam existimet vasallorum dominum posse officia vendere, si ipse vasallagium emit, suspicio esse potest, quòd sit illa etiam, quæ iurisdictio- nem habent, venditurus: ergo non euitatur in- conueniens, nullumq́ue est inter officia prædi- cta discrimen: possunt igitur vendi à Rege, vti- litate dispectâ. iam respectu Indiarum locum habere potest. Probatur ex dictis circa illam, & circa secundam. Item à simili. Nam Auditores Regij nequeunt intra Prouinciam matrimonium contrahere, si- cut neque eorum filij: quod ita seuerè leges pro- hibent, vt ex solo tractatu pœnam amissionis of- ficij subeant. Cuius ea est ratio, quòd scilicet iustitiam non censeantur rectè administraturi, carnis & sanguinis respectibus retardati. Qui- bus non obstantibus, licentiæ ad hoc frequenter conceduntur pretij non leuis intuitu, quod ser- uitium dicitur: & ita in Regali Audientiâ Li- manâ maior Auditorum pars hujusmodi poti- tur indulto. Quod ergo esse inconueniens po- terat, pretij exhibitione sopitur, quia vtilitas ex venditione non contemnenda deprehenditur: cùm tamen in ordine ad exercitium iustitiæ per idoneos ministros leges prohibitiuæ seruentur, & ita iudiciale aliquid vendi est manifestum. Er- go & in venditione officij pariter dici potest. Nec dicas, licentias tales injustè dari; id enim dici ne- quit absolutè loquendo: quia sicut Rex potest legem dictam abrogare, ita & in eâdem dispen- sare. Dixi, Absolutè loquendo, nam in casu indi- uiduali videndum attentè quibus concedatur in- dultum: grauia enim ex hujusmodi matrimoniis incommoda oriri experientia monstrauit, & me- rentur tales vt in solitudinem à cognatis, aspe- ram licet ipsis, transferantur. los Indos exercetur jurisdictio, non possunt li- citè vendi. Hoc probo: nam in officiis dictis, quod ementes inquirunt, non est honor, sed v- tilitas & copia pecuniæ: ergo cùm & pecunia tradita, & alia multò numerosior, sit per empto- ris solicitudinem congerenda, necessarium est miseros istos supra modum grauari, & eorum sanguine conuiuium istud auaritiæ fæculentissi- mum apparari. Et quale hoc in Christianâ Re- publicâ monstrum, cùm Tullius Lib. 2. de officiis, gubernatores non solùm à cupiditate liberos, sed ab illius etiam suspicione futuros esse testetur? Nec dicas, pingue stipendium assignatum à Re- ge: nam licet illud justum fuerit visum, quan- do talia sunt officia disposita, & res paruò con- stabant, neque ita vanitas & ambitio prouexe- rant: vix tamen jam ad expensas itineris suffi- ciunt, si præsertim ex Hispaniâ Prætores veniant, aut tota sit conducenda familia, adjectis syndica- tûs sumptibus, qui non mediocres esse solent. ficio datur, quàm quod salarij præstat valor, co- guntur sic ementes sine Regio salario seruire; & ita illud è visceribus Indorum excutient. Atqui sine Regio salario seruire Regios Ministros, & eius nomine iustitiam administrantes, & illud a- liunde corradere, indignissimum est, & Turci- cum sapit ingenium: cùm tamen ex diametro<-P>@@
Pro quo ita scribit P. Adamus Contzen Libr. 1. Politicorum Cap. 16. Duo sunt hoc tempore potentes Monarchæ, Hispaniarum Rex, & Turcorum Impera- tor: diuersa studia vtriusque, hunc tyrannum, illum legitimum Regem ostendunt, Hispanus Academiis, arte bellicâ, nauigationibus, plurimo sumptu subditos ex- ercet, ad magna excitat, & tantas opes ad Principum dignitatem, ad nobilitatis splendorem, animos alendos ac firmandos impendit. Othomanides verò inscitiâ, pauperie, seruitio, tot populos premit: Timariotas, & Ianizaros, Prouinciarum spoliis saginat. &c. Quid ergo ita Hispano magis indecorum Imperio, quàm si tale quid dici possit, Gubernatores scili- cet stipendio fraudatos Prouinciarum Indicarum spoliis saginari? Pro quo multa alia dici pos- sent, sed pietati isthæc satis; quæ si absit, inutile fuerit dies & noctes Tullios, & Demo sthenes declamare. Videatur Illustrissimus Ioannes Za- pata Parte 2. Cap. 18. num. 5. & seqq. vbi cum multis potestatem concedit, conuenientiam ne- gat, & tres conditiones apponit, quæ quia rarò adesse possunt, venditio regulariter esse solet in- justa. Vna ex illis ad salarium spectat, de quo dictum. Pro quo & Pontius Disp. 59. q. 1. imponere. quo specialiter videri potest dudum citatus Antistes Parte 2. Cap. 19. Constat, quia vasalli sunt, & ita Regi debent pro necessariis ad commodam administrationem re- gni succurrere. Circa quod sic D. Ioannes Chry- sostomus Homilia 23. Apostoli præceptum ex- pendens ad Rom. 13. v. 6. & 7. Propterea ab an- tiquis temporibus communi omnium sensu Principes à nobis sustentari debere visum est, ob id quòd sua ipso- rum negligentes, communia curent. Quòd si Paulus tunc, cùm Gentiles adhuc essent Principes, ista præ- cepit, multò magis oportet ea fidelibus exhibere. Sic ille. Verba Apostoli sunt: Ideò enim & tributa præstatis: ministri enim Dei sunt in hoc ipsum seruien- tes. Vbi tributi præstiti geminam rationem in- duxit: quia scilicet Reges Dei ministri sunt bo- no publico destinati. Seruientes. Vt quasi aliis, qui vtiliter ex conuentione seruiunt, sua debeat merces congrua & opportuna persolui. Nec seruitium quodlibet, sed continuum designat A- postolus: verbum enim Græcum σ$θνψλεαρκαρτερο̃ν- τε significat continuam diligentiam & intensam curam, vt Dei loco bonis sint in tutelam, malis in vl- tionem, vt doctè P. Cornelius adnotauit. Et D. Augustinus Lib. 4. de doctrinâ Christianâ Cap. 29. vno verbo expressit, pro Seruientes reddens Perse-
omnibus debita: Cui tributum, tributum: Cui vecti- gal, vectigal. Quod sic construendum iuxta ci- tatum Interpretem, subintellecta supplendo: Reddite omnibus debita: Cui tributum debetis, tribu- tum reddite: Cui vectigal debetis, vectigal reddite. Reddant ergo Indi: sed continuam illam, dili- gentem, & intensam curam sibi præ aliis debitam<-P> @@0@ @@1@ peribus, & qui labore suo ingentes Regibus Ca- tholicis thesauros congesserunt. Circa quod non est opus dixisse plura, sed verbis P. Acostæ Lib. 3. de Procurandâ Indorum salute Cap 6. claudere probationem; sic enim scribit: Quam rem, cùm & diuinorum Librorum auctoritas, & ratio ipsa satis muniat atque confirmet; neque nostrorum Theologo- rum, eorum quoque qui caussæ Indicæ studiosiores sunt, aliquanta ab eis tributa exigi posse quisquam neget, ni- hil est cur in hoc loco plano & expedito ampliùs immo- remur. Sic ille. Quæ autem in hoc esse mode- ratio debeat, Indorum diuersitas, & terrarum varietas, post considerationem, Christianâ pie- tate inter præcipuos Consiliarios adhibitâ, se- riam & industriam indicabit. Vt aliquid tamen circa id subiiciam, necessitate laborantibus non videtur vllo modo licitum aliqua imponi tributa. Ratio est vrgens. Nam stipendium est labori eorum inæquale, vn- de qui voluntariè laborant, plus multò lucran- tur: ergo quod stipendij deest, remissione de- bet tributi aliquatenus compensari. Nec dicas stipendium non à Rege, sed à Minerarum domi- nis esse soluendum; id enim minimè satisfacit: nam tales domini stipendium tantum modò per legem taxatum soluunt, & huius impropor- tionis caussa est ipsa lex. Præterquam quòd ex huiusmodi labore commodum magnum repor- tat Rex, cùm ipsi quinta pars eruti thesauri red- datur: ergo debet ille relaxatione tributi, quod minus est mercedis labori redditæ compensare. Si tamen compensatio dici potest, vbi etiam re- laxatione positâ, valde est minus, quod labori redditur miserorum. Et Assertionem nostram probant ea, quæ adducit Dom. Solorzanus To- mo 2. Libr. 1. Cap. 18. & præsertim num. 50. & seqq. & in Politicâ Pag. 174. §. Lo qual. Quòd cùm tot, atque adeò grauia seruitia (de quibus in præceden- tibus Capitulis egimus) Indi subire cogantur; in tri- butis, quoad fieri poßit, leuari debent: cùm operarum & munerum personalium præbitio inter tributa con- numeretur, ipsisque tributis non minùs vtilis & ne- cessaria sit, vt latè docet & probat Adamus Contzen Libr. 8. Politicor. Cap. 8. pag. 637. & nemo debeat duplici onere molestari, nec vltra vires prægrauari, vt in Rubri. Et Nigro. C. Ne operæ à Collatoribus exigan- tur. l. Priuatæ. Et l. Euidenter C. de excusat. Muner. Lib. 10. &c. Quis enim non videat doctrinam hanc Assertioni propositæ apertè suffragari, vt vel eam probet, vel nihil? Cùm enim seruitium, quod in Mineris effodiendis Indi exhibent, adeò graue sit; nec stipendium ipsi proportionatum accedat; dum soluere aliàs tributum coguntur labore ipso affatim persolutum, manifestum est duplici onere molestari, quod omni est aduer- sum æquitati, & dissonum pietati. ta capita tantùm exigendum: & graue peccatum est à communitate indiscriminatim exigi, quid- quid Indorum Reguli clament aliquorum mor- tes comprobantes. Ratio est clara; nam mor- tui tributa non debent, & quæ debebant à viuis exigere, inhumanum est, & justitiæ penitus ad- uersatur. Et ita decisum Regio rescripto Regis nostri Philippi Secundi An. 1562. apud Dom.<-P>@@ <-P>Solorzanum suprà num. 97. & in Politicâ pag. 176. Col. 2. Vnde ab illius, & successorum alie- nissimum pietate, quod narrat Fr. Ioannes de Silua in Animaduersionibus sæpiùs citatis fol. 88. pag. 1. inuentam scilicet viduam, quæ pro ma- ritis tribus, duobus filiis, & genero vno, mor- tuis omnibus, tributum soluere cogeretur. alios, & qui nascuntur & ob minorem ætatem à solutione tributi eximuntur, grandiores factos ad eam obligari: & sic posse quorumdam defe- ctus aliorum superuentione pensari. Vnde sunt Iurisconsulti aliqui magnæ auctoritatis, qui o- bligationem agnoscunt in communitate ad quo- tam tributi aliquam solui solitam, etiamsi ad mi- norem numerum Capita sint redacta: cuius ea videtur esse ratio, præter consuetudinem; quòd licet minor nunc numerus sit, aliquando fuit major, & deinceps etiam major esse possit, sicut in censibus accidit: pro quo videnda quæ addu- cit Dom, Solorzanus suprà num. 94. & seqq. qui tamen, dum ibidem contrarium tenet, non vi- detur posteà locutus consequenter Cap. 20. num. 13. & seqq. compensationem dictam admittens & probans, dum pro mortuis nouò nati suffi- ciuntur. Pro quo & in Politicâ pag. 195. Col. 2. §. Y en efeto. illa stare possit, quæ non est ita recepta, in præ- senti nequit applicari: constat enim Indorum numerum non crescere, sed minui; vnde com- pensatio locum habere nequit: sicut neque ha- beret in censibus, si semper fructus minores es- sent, vt contingeret si res censuaria redderetur ex parte infructifera: tunc enim pro rato pensio minuenda, juxta Bullam Pij V. de Censibus, pro quâ videri potest P. Lessius Libr. 2. Cap. 22.
nes.
gore justitiæ tributa possunt imponi. Sic P. A- costa suprà, quem sequitur Dom. Solorzanus
nus est Rex Catholicus, cùm sit absolutè domi- nus Indiarum, sub cuius etiam sunt tutelâ, de- betque illis in temporalibus ac spiritualibus pro- uidere. Quod autem ad conuenientiam spectat, videndum an id expediat vt sic ad fidem compel- lantur, duriorum inquam tributorum exactio- ne, juxta Diui Gregorij doctrinam Libr. 3. E- pist. 26. aliqui enim Indos filios timoris vocare solent. Quòd si ita ad fidem venientes non soli- di Christiani sint futuri; erunt certè eorum fi- lij, aut nepotes. Si autem medium hoc parùm opportunè cedat, liberalitate potiùs ac benigni- tate trahendi, pro quo est grauis obligatio in conscientiâ, cùm à Catholicis Regibus debeat Indorum salus mediis commodioribus procura- ri. Vnde & nouiter conuersis onus tributandi non statim imponitur, & quæ succedit imposi- tio valdè moderata esse solet, sic Regum nostro- rum mitissimo ingenio dispensante. Et ita Para- quaria Ecclesia, Primitiuæ æmula, non igne & ferro, sed placidissimâ Patrum Societatis nostræ tractatione fundata, Regum nostrorum ad- miniculante clementiâ, & magnificentiæ fructi- bus exundante, vt & Ministri ex Hispaniâ ve-<-P> @@0@ @@1@ sustententur. stationem aliquam obligari possint, quia & pro illis cura Regalis inuigilat, in Indiis tamen non debet tale ipsis onus imponi, sicut in Peruuianis prouinciis factum, non sic in quibusdam aliis, de quo Dom. Zolorzanus cap. 19. num. 5. & seqq. & in Politicâ lib. 2. cap. 20. post principium. Ratio est, quia earum est census tenuissimus, & ita erga reculas suas afficiuntur, vt pro numulo vno mille clamores emittant. Scio esse plures pro suâ te- nuitate munificas, vbi pietatis negotium agitur; sed ex iis istæ, quæ specialiùs instructę, & ex com- mercio cum Europæis, plus & censûs, & Chri- stianæ consuetudinis compararunt. Aliarum mi- nutissimæ facultates, & juxta eas animi magnitu- do. Quid ergo ab istis exigatur, quibus satiùs fuerit tribuisse? Prouidentißimi Principis est grauiter
Theodoricus ore Magni Cassiodori lib. 4. 36. vbi & illud; Tributa enim non debent à tristibus exigi,
næ tributa soluunt, non sine ingenti tristitiâ ea- rumdem exigenda; per eas tamen Reges nostri feliciter tributarios accipiunt, quos pariunt, nu- triunt, educant, vt omnium maximè de tributis meritædebeant reputari. Accedit communis sen- tentia, quam cum multis tenet P. Thomas San- Yüklə 14,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|