Societatis iesv, segoviensis

1. Si quis Episcopatum desiderat, bonum opus desi-

derat.

  26 Ne autem quispiam eo deceptus ambi-Ex Aposto-|li loco de|Episcopatus|desiderio nō|colligi am-|bitionis ille-|cebram.

tionem foueat, occurrit Cap. Qui Episcopatum. 8.

quæst. 1. vbi sic dicitur: Itaque à studio cognoscendæ

veritatis nemo prohibetur; quod ad laudabile pertinet

otium; locus verò superior, sine quo regi populus non

potest, & si ita teneatur atque administretur, vt decet,

tamen non decenter appetitur. Quamobrem otium san-

ctum quærit charitas veritatis; negotium justum susci-

pit neceßitas charitatis; quam sarcinam, si nullus im-

ponit, percipiendæ atque intuendæ vacandum est veri-

tati. Si autem imponatur, suscipienda est propter chari-

tatis neceßitatem. Sic ibi ex Diuo Augustino Lib.D. August.

19. cap. 19. de ciuitate Dei. Sit ergo licet bonum

opus Episcopatus; sit licet (vt hoc etiam demus)

desiderium (pro quo videri potest P. Henriquez

Lib. 10. cap. 32. & Bassæus v. Episcopus nu. 3. alios

adducentes) non tamen decenter ambitur: ali-Non omne,|quod desi-|derari po-|test, est cum|effectu pro-|curabile.

qua enim desiderari possunt, quæ non possunt

procurari. Sic desiderare Sacerdos potest, vt

scelerati capitali afficiantur supplicio ob commu-

ne bonum, quod tamen solicitare nequit, irregu-

laritatis aliàs pœnam subiturus. Videantur alia<-P>@@

<-P>apud P. Suarium Tomo 4. de Religione lib. 6. cap. 7.

& 8. P. Bauny Tomo 1. Tractat. 8. in Epitome Capi-

tis 4. §. Sextò, ne ambitu, & alios: quorum est

potiùs probanda doctrina, quàm ea, quæ placuit

Dom. Villaroel suam causam agenti Parte 1. Pa-

cificæ gubernationis, Quæst. 1. Articul. 13. præsertim

numer. 54. & seqq. & numer. 76. vbi de pro-

motione.

  27 Est autem tunc indignior & damnabi-Venalitas|in prædictis|pestis peni-|tus abolen-|da.

lior ambitionis pestis, cum venalitatis aliquid in-

tercedit, quam præsertim Diuus Gregorius abo-

lendam dixit citato Cap. Sicut is. Et in prætenso-

ribus Indicis est penitius dispiciendum, qui ad hu-

iusmodi conquistas solent accedere aureis & ar-

genteis armis roborati. Si præsertim Religiosi

fuerint, qui à Curiâ penitus relegandi, spe omni

obtinendi, quod ambiunt, obtruncatâ. Et licèt

omnes simoniæ se dicant monstrum hæreticale

perhorrescere, nescio an reipsâ virus eiusdem eui-

tetur. Cùm enim auro & argento res agatur,

mutabuntur quidem nomina, mali pernicie non

mutatâ. Circa quod subtiliter & eleganter Ca-

ramuel, non ambitu, sed meritorum suffragio

jam Episcopus, in hunc modũ declamat, simonis

Magi historiâ præmissâ, de quâ Act. 8. in Theolo-

giâ morali n. 865. Cùm rigorem hunc verborũ subaudio

(scilicet D. Petri dicentis simoni; Pecunia tua tecum

sit in perditionem, quoniam donum Dei existimasti pecu-Elegās Ca-|ramuelis|discursus|circa Simo-|niæ pallia-|tionem, v-|su commẽ-|datam.

niâ poßideri) hæreo totus, & miror, vel nostrates esse tam

doctos, vel tam indoctum Petrum. Piscator ille erat, hi

Doctores: sed permisit Omnipotens multa reprehensione

digna in verbis Doctorum, nulla in Piscatorum reperiri.

An non posset Simoni Petrus vendere, non quidem

spiritum sanctum, sed honorem inde resultantem, eo

modo, quo locus honoratior pro sepultura vendi dicitur

citra simoniam? & quidem Simonem non curasse spi-

ritum sanctum, sed plausum atque auctoritatem, quam

apud vulgus habere poterat, videtur ex verbis sequenti-

bus D. Petri suaderi, videlicet: Non est tibi pars, neque

sors in sermone isto; cor enim tuum non est rectum co-

ram Deo. Deinde, cur non posset Petrus abstrahendo

ab spiritu sancto, vendere laborem insumptum in con-

ceßione huius potestatis: nam vel debebæt manussimo-

ni imponere, vel aliquem locum adire, vel aliqua verba

proferre; quæ omnia physica & materialia pretio æsti-

mabilia sunt, juxta eorum doctrinam, qui docent inter-

cedendi onus & laborem itineris suscepti pro collatione

Beneficij vendi posse? & si sine simoniâ poßimus

res spirituales commutare, vt si te obstringas ad dandam

Eleëmosynam tali pauperi, & ego ad conferendum Be-

neficium; cur non posset Petrus potestatem illam trade-

re, & titulo eleëmosynæ pecuniam oblatam accipere?

Verè hæc omnia obscura & intricata sunt, quia si po-

tuerunt fieri, non est cur tam crudè Simon à Petro re-

prehendatur; maximè cùm debeamus proximorum a-

ctiones in meliorem partem interpretari. Fateor me

hærere, cùm hanc historiam lego; videtur enim omnes

opiniones benignas, quæ in hac materiâ sunt, destruere.

Sic ille. Et verò vt historia illa omnes benignasQuas opi-|niones cir-|ca Simo-|niam, D.|Petri sen-|tentia con-|uellat.

opiniones non destruat; quosdam certè venali-

tatis palliatæ modos, quos magna artium magi-

stra adinuenit ambitio, neque Consiliariis Regiis,

viris sanè scientissimis ignoti esse possunt, aper-

tissimè demolitur. Vbi ergo tale aliquid, quod

absit, olfecerint, sic infamibus portæ non pateant

dignitatum. Cap. Infamibus, de regulis juris in sexto:

earum præsertim, quæ inter omnes amplissi-<-P>

@@0@

@@1@46 Thesauri Indici Titulus II. Cap. V.

<-P>mæ, de quibus proposita Assertio pronun-

tiauit.

  28 Dico quartò. In Beneficiis aliis præten-Assertio 4.|in Benefi-|cijs alijs|prætensionẽ|non argue-|re indigni-|tatem.

sio non probat indignitatem, si nihil prætereà

vitiosum, de quo nuper, admisceatur. Probatio

est facilis, quia aliàs non liceret concursus oppo-

sitorum ad Beneficia, quem tamen Concilium

Tridentinum in prouisione Parochialium iniun-

git Seßione 24. cap. 18. de Reformatione, & Pius V.

in Constitutionibus An. 1566. die 15. Aprilis. Quòd

si in Parochialibus id licet curam animarum ha-

bentibus, minùs erit inconueniens in simplici-

bus, vnde etiam pro illis concursus quandoque

præcipitur, vt in Canonicatibus, de quibus TituloConcursus|ad Benefi-|cia vt li-|ceat.

præced. cap. 10. & in multis patrimonialibus. Vnde

& viros virtute insignes scimus per concursum

Beneficia non semel assecutos, qui posteà me-

morabiles fuerunt in Dei Ecclesiâ Prælati. Et

quidem cùm edicta ponuntur, idonei omnes ad

concursum euocantur, vnde qui concurrunt, am-

bientes dici nequeunt, subituri examen, & ele-

ctionem aliorum judicio submittentes. In aliis

autem non ita est justificata prætensio, quia non

veniunt vocati, neque se subiiciunt examini. Sed

tamen quia ipsa Beneficii vacatio quoddam ge-

nus videtur vocationis, & merita etiam judicio

prouisuri trutinanda proponuntur, non est id,

nisi vitiosum aliquid, vt dixi, interueniat, penitus

reprobandum. Ceteris autem paribus, non præ-

tendens, & benè notus præferendus, quia absque

dubio dignior, juxta D. Gregorii doctrinam, de

qua num. 25.

  29 Vt autem DD. Consiliarii eligendorumEligendorũ|forma ex|D. Hormis-|da.

formam præ oculis habeant, illam hîc breui de-

scriptione subiiciam ex Diuo Hormisdâ Papâ de

Hispanis Episcopis ad Episcopos Hispanos etiam

scribente Epist. 4. c. 1. in hunc modũ: Irreprehensibiles

enim esse conuenit, quos præesse necesse est, corrigendis;

nec quidquam illi deesse personæ, penes quam est reli-

gionis summa, & substantia disciplinæ. Promptus de-

bet esse ad impertiendum, beneuolus viduis, hospitalis,

promptus ad ministrandum, facilis ad subeundas vexa-

tiones, nil habens, in quo erubescat, non ignorans quis

sit dignior subleuatione. Sic ille. Ex Concilio etiam

Carthaginiensi 4. cui Diuus Augustinus inter-

fuit: Capite enim 1. sic habet: Qui Episcopus ordi-Et ex Con-|silio Car-|thaginiensi.

nandus est, anteà examinetur, si naturâ sit prudens, si

docibilis, si moribus temperatus, si vitâ castus, sisobrius,

si peruigil, si semper suis negotiis cauens, si humilis, si

affabilis, si misericors, si litteratus, si in lege Domini in-

structus, si in Scripturarum sensibus cautus vel acutus,

si in dogmatibus Ecclesiasticis exercitatus, &c. Cap.

Qui Episcopus 23. dist. Item ex Synodo Romanâ

sub Eugenio II. & Aquisgranensi Can. 13. vbiEt ex A-|quisgra-|nensi.

sic scriptum: Ille modis omnibus debet ad exemplum

viuendi pertrahi, qui cunctis carnis paßionibus moriens,

jam spiritualiter viuit, qui mundi prospera contemnit,

qui nulla aduersa pertimescit, qui sola æternæ desiderat.

Cuius intentioni benè congruens, nec omnino per im-

becillitatem corpus, nec valdè per contumaciam repu-

gnat spiritus; qui ad aliena capienda non ducitur, sed

propria largitur, qui nulla illicita perpetrat, sed perpe-

trata ab alijs vt propria deploret. Sic ibi.

  30 At dicent: Et vbinam tales? Certè nonQuærendi|tales extra|Curiam.

inter Curiæ strepitum, & aulicas intrusiones.

Quærantur ergo alibi, sicut quæruntur strenui

duces, cùm aliquid momenti magni bello tra-<-P>@@

<-P>ctandum occurrit. Quòd si non inueniantur om-

nibus præfatis dotibus exornati, optimi erunt,

qui iuxta Poëtam, vitiis, sine quibus nemo vixe-

rit, minimis vrgebuntur. Hoc dum non fit, ne-

que tuta esse conscientia potest, nec sana Respu-

blica; Indica præsertim, cui serò, & à longè præ-

sidia sanitatis aduehuntur.


CAPVT V.

Grauia quædam incommoda, quæ vita-

re Regij Consiliarij debent in Episco-

porum prouisione, vt tuta esse ipso-

rum conscientia queat.

31 PRimum sit, ne Episcopi ex vno re-1. Incom-|modum in|prouisione|Episcoporũ|longinqua|translatie.

gno ad aliud transferantur, quando

id sine magnis sumptibus, & longis-

simis itineribus terrâ marique esse nequit, si

præsertim senes fuerint, aut aliis corporis incom-

modis præpediti. Ex Nouâ-Hispaniâ ad Peru-

uium vidimus nonnullos tales aduenisse, qui in

regno illo poterant decentissimè promoueri, aut

victuros parùm, aut cum difficultate victuros.

Vnum aliquem feliciorem in hac parte, Illustris-

simum D. Dom. Ildefonsum Ocon, qui ex Inca-

tanensi Ecclesiâ in Cuscensem promotus, Argen-

topolitanus Archiepiscopus obiit Anno 1656.

dicentem audiui, nihil inconsultius & dissonan-

tius illo suo transitu fieri potuisse. Quod qui-

dem si ex notitiæ defectu oritut, id esse constat

non leui ex culpâ damnabile, vt dictum Cap. 1.Vacantiũ|Ecclesiarũ|damna.

si alio respectu; nullus certè occurrere talis po-

test, qui adeò est vacantibus Ecclesiis pernicio-

sus, detrimentosus pauperibus, opportuno sub-

uentore carentibus, quorum & necessaria subsi-

dia in expensis itinerum consumuntur. Cùm ta-

men ita disponi res debeant, vt eorum cautela, &

Ecclesiæ seruentur indemnes, & cuicumque necessaria

pro suo modo ministrentur. Cap. Ecce, 39. dist. ex D.D. Gregor.

Gregorio lib. 8. Epist. 4.

  32 Secundum, ne nimiùm senes eligantur,2. Ne ni-|mis senes|eligantur.

quia vel eos mortuos electionis instrumenta re-

perient, vel Sede non conscensâ decedent, seu

paullò pòst: sicq́ue vacatio vna aliam diuturnam,

& plenam periculis subsequetur. Vidimus hoc

non multis abhinc annis, octogenariorum, &

supra, electionibus non sine ingenti detrimento

frustratis. Pro quo & est à Diuo Gregorio de-D. Gregor.

cretum Libr. 12. Epistol. 6. quod habemus in Cap.

Archidiaconum, 85. dist. vbi sic dicitur: Archidia-

conum Florentinum Ecclesiæ Anconitanæ qui ad Episco-

patum fuerat electus, Scripturæ quidem sacræ scientiam

habere, sed in ætatis senio jam confectum accepimus, vt

ad regiminis officium non poßit assurgere, &c. Neque

obstat aliquem in quibusdam vigorem conspici

annis superiorem; fallax enim ille, & itinerum

defatigatione marcesset. Episcopus Ciuitatis

Purensis, seu Conceptionis in Chilensi regno,Episcopi|Purensis|mors.

ad Ecclesiam ciuitatis Sancti Iacobi in eôdem

regno promotus, ætate longissimâ, iam iam

conscensurus nauim, dum nescio quid cibi te-

nuioris sumit & potûs, animam exhalauit. Do-

let paternis visceribus Diuus Leo Epistol. 84.

Cap. 1. quòd Sacerdos, (Episcopum intelligit)

ad dura fuerit laboris huiusce compulsus; cui<-P>

@@0@

@@1@Incommoda vitanda in promotione & electione &c. 47

<-P>non ob molestiam ægritudinis, non ob sæuitiam hiemisMolestiam|itineris in|Episcopo|dolet D.|Leo.

darentur induciæ: sed iter asperum & periculis plenũ,

per inuiascautes (aliàs, niues) agere cogeretur. Quibus

certè non minora in itineribus Indicis conspi-

ciuntur, nisi quòd etiam longiora.

  33 Tertium, & grauissimum profectò,3. longæ|vacantiæ|Ecclesiarũ.

iamq́ue insinuatum, dum non sedulò prouide-

tur ne Sedes Episcopales diuturnâ vacatione ta-

bescant. Pro quo est Cap. Ne pro defectu, de ele-

ctione, in quo sic statuit Innocentius Tertius:

Ne pro defectu Pastoris gregem Dominicum Lupus ra-Cap. Ne|pro de-|fectu.

pax inuadat, aut in facultatibus suis Ecclesia viduata

graue dispendium patiatur: volentes in hoc etiam oc-

currere periculis animarum, & Ecclesiarum indemni-

tatibus prouidere: statuimus vt vltra tres menses Ca-

thedralis Ecclesia vel Regularis, Prælato non vacet

&c. Idem antiquiorum Patrum decretis statutum

fuisse habemus in Cap. obeuntibus 63. dist. vbi sic

dicitur: Obeuntibus sanè Episcopis, quoniam vltraCap. Obe-|untibus.

tres menses vacare Ecclesiam, Sanctorum Patrum pro-

hibent sanctiones &c. Concilium etiam Tridenti-

num Episcopis æquâ ex caussâ absentiam trium

concedit mensium, eorum super hoc conscien-

tias onerando. Et quia absentia illa trimestris,Concilium|Tridenti-|num.

cum detrimento gregis futura regulariter credi-

tur, id vt prouideant ne ita sit, verbis grauissimis

admonentur Seßione 23. Cap. 1. de Reformatione.Quanta il-|lius in In-|diis, &|quâm fre-|quentia|detrimen-|ta.

Quæ cùm ita se habeant, facilè videri potest

quàm sit Indiarum Ecclesiis exitiosa futura, non

vnius aut alterius, sed plurimùm annorum sæ-

pè vacatio: & quàm eorum grauatæ conscientiæ

maneant, qui potuerunt, nec voluerunt tamen,

opportuniùs prouidere. Argyro-politanam Ec-

clesiam septennio vidimus viduatam Pastore: Ec-

clesiam S. Iacobi Chilensem non minori spatio

etiam nunc videmus solatio eiusdem orbatam; &

nondum statim finis: Pompaianensis duodenna-

lem sustinuit orbitatem: Panamensis, Chartagi-

niensis, S. Marthæ, & fortè aliæ, diuturnâ vi-

duitate mirum erit si non penitus marcuerunt.

Et damna quidem videmus, cùm eorum non vi-Quibus|tribuenda.

deamus auctores: certè tamen scientes ad Con-

silium Regium remedij ipsorum curam pertine-

re: siue totum illud sit, aut illius portio, Came-

ræ scilicet, iuxta diuersas circa hoc dispositio-

nes, quarum vtilitates ipsi viderint disponentes;

dummodò communis, & non priuatorum com-

modi ratio potissimùm habeatur.

  34 Præfata autem vacantiarum incommo-Præfatorũ|damnorum|caussæ, fa-|ciles sæpè|Episcoporũ|mutatio-|nes.

da, ex alio non semel oriuntur incommodo, mu-

tatione inquam Prælatorum: non enim ita facilè

repletur Sedes ac contingit vacuari: neque tam

opportunè spirituale Matrimonium contrahitur

cum secundo, ac cum translato dissoluitur. Et

de translatione quidem Innocentius Tertius Cap.

Quantò personam, de translatione Episcopi, ita lo-Cap.|Quanto|personam.

quitur: Non enim homo, sed Deus separat, quos

Romanus Pontifex (qui non puri hominis, sed ve-

ri Dei vicem gerit in terris) Ecclesiarum neceßitate, &

vtilitate pensatâ, non humanâ, sed diuinâ potiùs au-Neque ne-|cessitas ne-|que vtili-|tas com-|muniter in|illis.

ctoritate dissoluit. Sic ille. Hanc autem necessi-

tatem, vel vtilitatem in huiusmodi mutationi-

bus rarissimè in Indiis accidere, nos, qui vide-

mus & tangimus, non dubij possumus protesta-

ri. Et mirum profectò est Consilij Dominos

meliùs videre, & penetrare profundiùs, longis-

simo terrarum & marium diuortio separatos.
@@

  35 Fateor vtilitatem amplos habere termi-Non quā-|libet vtili-|tatem esse|sufficien-|tem.

nos, & ita posse illam, licet non eximiam, ali-

qualem tamen, in mutationibus iftis deprehen-

di. Verùm neque hoc videtur satisfacere, quia

hi, qui rem istam proximiùs & intimiùs inspi-

ciunt, nihil tale deprehendunt: & satis periculosa

res est, quandoquidem, vt cum aliis habet P. A-

micus Tomo 8. Disput. 22. num. 73. transsatio fa-

cta sine sufficienti caussâ, saltem probabiliter

æstimata, est irrita; sicut dispensatio in votis,

vel in matrimonio. Deinde, qualiscumque v-

tilitas, quæ scilicet parui monenti est, non de-

bet ad tales mutationes attendi, quia per illas

Matrimonium spirituale dissoluitur, vt constat

ex citato Capite, & præsertim ex antecedenti satis

memorabili, quod incipit Inter corporalia; in quo

maius illius vinculum quàm matrimonij corpo-

ralis esse deciditur, & probatur: Atqui matri-

monium corporale non qualicumque vtilitate,

sed maximâ dissolui potest, vt omnes de hoc a-

gentes Doctores affirmant. Præterquam quòd

vtilitas talis non est considerabilis ad mutatio-

nem, quando ex mutatione ipsâ frequentia in-

conuenientia resultant, ad quæ potiùs attenden-

dum: quandoquidem id, quod vtilitatis Eccle-

siæ vni videtur accrescere, decrescit alteri, quæ

vtili sponso viduatur.

Ex transi-|tu ad aliā|Religionem|arguitur.|communi-|ter non|probato.|D. Tho-|mas.

  36 Propter quam rationem Doctores com-

muniter improbant transitum Religiosi ad Reli-

gionem alteram, intuitu etiam maioris perfe-

ctionis. Pro quo sic D. Thomas 2. 2. quæst. 189.

artic. 8. in Corpore: Respondeo dicendum quòd tran-

sire de Religione ad Religionem, nisi propter magnam

vtilitatem vel neceßitatem, non est laudabile: tum

quia ex hoc plerumque scandalizantur illi, qui relin-

quuntur: tum etiam quia faciliùs proficit aliquis in

Religione, quam consueuit, quàm in illa, quam non

consueuit, ceteris paribus. Sic ille adducens statim

verba Abbatis Nesterotis apud Cassianum Col-

lat. 14. Cap. 5. vbi sic ait: Vnicuique vtile est, vtCassianus.

secundùm propositum, quod elegit, siue gratiam, quam

accepit, summo studio ac diligentiâ ad operis arrepti

perfectionem peruenire festinet, & aliorum quidem lau-

dans admiransque virtutes, nequaquam à suâ, quam

semel elegit, profeßione discedat. Hæc ille. Nec o-

mittenda alia ex Cap. 6. vbi ita loquitur: Impos-

sibile namq́ue est vnum eumdem hominem, simul v-

niuersis, quas superiùs comprehendi, fulgere virtuti-

bus. Quas si quis voluerit pariter affectare, in id eum

incidere neceßè est, vt dum omnes sequitur, nullam

integrè consequatur: magisque ex hac mutatione ac

varietate dispendium capiat, quàm profectum. Viden-

dus P. Suarez Tomo 4. de Religione Tract. 8. Lib. 3.Ob defe-|ctum vtili-|tatis.

Cap. 9. Iuxta quæ constat non quamlibet vtili-

tatem sufficere, vt sit mutatio ista laudabilis, &