Societatis iesv, segoviensis

rum Officialibus.

CAPVT I.

CApitulares Ciuitatum, siue Rectores,

an pro electione officialium accipere

aliquid possint, & quædam alia circa

illud. Num. 1

CAPVT II. De electione Alcaldiorum,

& qualiter in illâ soleant delinquere Se-

natores, vbi & de iuramenti obligatio-

ne. 8

CAPVT III. Alcaldiorum obligatio-

nes in conscientiæ foro specialiùs explica-

tæ. 13

CAPVT IV. Senatores vrbani an

abesse possint ad cœtum vocati in Indijs.

Vbi de peculiaribus quorumdam muneri-

bus. 25

CAPVT V. Circa obligationes Fide-

lis Executoris. 30

CAPVT VI. Generalis Depositarij

obligationes pro foro animæ. 33

CAPVT VII. De Ministris Vrba-

norum Senatuum. 38

TITVLVS IX.

De Consulatu Mercatorum, & aliis ad

Indicos contractus spectantibus. N. 1

CAPVT I.

QVi iudicandi modus in Consulatu de-

beat obseruari. 2

CAPVT II. In quibus Judices Con-

sulatus grauiter peccare contingat. 6

CAPVT III. De contractu argen-

tearum pinnarum. 11

Difficultas circa obligationem legum, quæ

perfectionem auri & argenti præscri-

bunt, in quibus contractari licet. 20

CAPVT IV. De contractu argenti signa-

ti Regia marcha, vulgò de Barras. 23

Difficultas I. An sit graue peccatum Bar-

ras ponderis maioris efficere. 23

Difficultas II. Contractatio in illis quo-

modo licita habentibus determinatum

valorem. 26

Difficultas III. Qualiter Ecclesiasticis

prohibita. Casus specialis. 33

CAPVT V. De contractu Argenti viui. 45

Circa venditionem alijs præter Regem fa-

ctam, Disquisitio. 52

@@0@

@@1@CAPITVM ET PARAGRAPHORVM.


Circa pretium Difficultas, 55


De obligatione alia ex contractu prædicto

resultante. 58

CAPVT VI. De contractu circa Indos

pro Mineris assignatos. 67

CAPVT VII. De contractu alio Indis

& Hispanis Metallarijs vsitato. 73

CAPVT VIII. An Mercatores Jndi-

ci possint merces ex Europâ allatas pro

libitu vendere, aut per publicam potesta-

tem poßit pretium debita cum modera-

tione taxari. 81

CAPVT IX. De lucro cessante, &

quomodo in contractibus Indicis illius

sit habenda ratio. 98

Circa lucrum cessans in mutuo Difficultas.

105

CAPVT X. De periculis quæ haben-

da ratio in Indicis contractibus.

Difficultas I. In mutuo an pacisci de ali-

quo præmio possit. 111

Difficultas II. Stante assecuratione. 121

Difficultas III. Ex præfata emergens. 122


Difficultas IV. De simulante se fidelem

& securum. 123


De Molestia. 124

Specialis argumenti enodatio. 125


CAPVT XI. De damno emergente

circa Indicos contractus. 127

CAPVT XII. Contractus alij In-

dici percurruntur, præsertim Ecclesiasti-

corum.


§. I. De contractu circa Cocam. 140


§. II. De aliquibus Religiosorum Con-

tractibus, qui negotiationem videntur

præseferre. 141

§. III. De contractibus Clericorum, &

speciali pro Indijs prohibitione. 145

§. IV. Circa Parochos Indorum quid spe-

ciale ex Concilio Limensi. 151

§. V. Circa dispensationem notanda do-

ctrina. 155

Digressio circa potestatem dispensandi in

Decretis Concilij Prouincialis. 158

§. VI. Postrema resolutio, & solutæ ob-

iectiones. 167@@

§. VII. De nonnullis alijs Religiosorum

& Clericorum contractibus. 173

§. VIII. De contractu Æthiopicorum

mancipiorum. 180

P. Molinæ Pronuntiata vt faueant, &

quàm consequentia sint. 187

P. Rebellus pro Æthiopum libertate vt pu-

gnet, cuius Asserta proponuntur. 195

Quid sentiant alij, & quid in præsenti

caussa iudicandum. 200

§. IX. De contractu cum Commendata-

rijs Mercatorum. 212

TITVLVS X.

De Indicis Minerariis. Num. 1.

CAPVT I.

ENumerata quædam, in quibus Mine-

rarij manifestè delinquunt. 2

CAPVT II. Vtrùm Ordinationes cir-

ca detectionem, & iuridicam manife-

stationem Minarum, obligent in foro

conscientiæ. 13

CAPVT III. De conquirentibus

Minas in fundis alienis. 17

CAPVT IV. Minarum pretium

quomodo computandum. 22

CAPVT V. Minerarius an possit vi-

uum argentum vendere pro Minis pro-

prijs à Regiis Officialibus acceptum. 26

TITVLVS XI.

De Protectoribus Indorum ac quibus-

dam aliis.

CAPVT I.

PRotectores Indorum quibus sint obliga-

tionibus intra conscientiæ forum ob-

noxij. Num. 1

CAPVT II. De Administratore cen-

suum Indorum. 7

CAPVT III. De Administratore

Hospitalium Indorum. 12

@@0@

@@1@FACVLTAS R. P. PROVINCIALIS.


PHilippus de Ossa Societatis Iesu in Prouinciâ Toletanâ Præpositus Prouincia-

lis, potestate ad id mihi factâ à R. Admodum Patre nostro Ioanne Paulo Oliua

Præposito Generali, facultatem facio vt liber inscriptus Thesaurus Indicus, duobus

tomis distinctus, Auctore Patre Didaco de Auendaño nostræ Societatis Theologo,

& eiusdem Societatis grauium, doctorumque hominum iudicio approbatus, typis

mandetur. In quorum fidem has litteras manu nostrâ subscriptas & sigillo nostro

munitas dedimus. Matriti in nostro imperiali Collegio die decimâ-quintâ De-

cembris, anno Millesimo sexcentesimo sexagesimo quarto.

                    PHILIPPVS DE OSSA.

------------------------------------------------------------

APPROBATIO CENSORIS.


INfrascriptus legi librum, cui titulus R. P. Didaci de Auendaño Societatis Iesu

Thesaurus Indicus, cum attestatione R. P. Philippi de Ossa eiusdem Societatis,

Prouinciæ Toletanæ Præpositi Prouincialis, quâ declarat eumdem grauium do-

ctorumq́ue hominum iudicio approbatum, typis mandari posse; præsentium te-

nore fidem facio eumdem nihil continere quod Fidei Catholicæ aut bonis mori-

bus aduersetur. Datum Antuerpiæ xii. Septembris, anno Domini m. dc.

lxvii.


                    Aubertus Vanden Eede I. V. L. Protonot. Apostolicus,

                        Canon. & Archidiac. Antuerp. Librorum Censor.

------------------------------------------------------------

SVMMA PRIVILEGII REGII.


CArolvs Dei gratiâ Hispaniarum Indiarumque, &c. Rex Catholicus, Archi-

dux Austriæ, Dux Burgundiæ, Brabantiæ, &c. Serenissimus Belgarum Princeps,

diplomate suo sanxit; ne quis librum, cui titulus est R. P. Didaci de Auendaño

Societatis Iesu Thesaurus Indicus, duobus tomis distinctum, citra Iacobi Meursij

voluntatem, proximis nouem annis imprimat, aut alibi terrarum impressum in

Germaniæ inferioris ditiones importet, venalemúe habeat: qui secùs faxit, con-

fiscatione librorum & aliâ graui pœnâ mulctabitur, vti latiùs patet in litteris datis

Bruxellæ xvi Decembris anni m. dc. lxvii.

                    Signat

                              LOYENS.

@@0@

@@1@1

THESAVRI,

ET INSTRVCTORIS INDICI

TITVLVS PRIMVS.

De Indiarum jure, & Catholicorum Regum obligationi-

bus circa illarum administrationem.

Cùm prædictum Ius amplißimæ hujus disputationis funda-

mentum sit, ab illo exordium est optimo iure captan-

dum: Vnde pro eo rogat

CAPVT I.

An liceat de jure Indiarum in

Catholicis Regibus dubitare.

§. I.

Negatiua Positio stabilitur.


STat pro illâ id, quodN. 1

Cardinalis Bellar-Card. Bell.

minus Tractatu de

Potestate Pontificis in

temporalibus, sapien-

ter ostendit, præser-Papam ha-|bere pote-|statem in|temporali-|bus, dogma|certum.

tim Cap. 3. vbi be-

nè admonet contra

Gulielmum Barcla-

ium, potestatem Pontificis in temporalibus

non esse rem dubiam, neque ab opinionibus

pendere Doctorum. Id enim sacri Canones

variis in locis determinant: pro quo etiamDiana,

Diana strenuè & eruditè decertat Parte 1. Tract.

2. Resolut. 122. & 123. Parte 10. Tract. 6. Resolu-

tione vnica & Tract. 17. Ac primò ex additis, Reso-Pontificia|pro eo defi-|nitio.

lutionibus præsertim 8. & 9. Vbi plurimos con-

gerit huic dogmati suffragantes. Et vt alia præ-

teream, veritatem istam luculenter proban-

dam, & definiendam assumpsit Bonifacius

Octauus in Extrauag. Vnam Sanctam, in quâ,Duo gladij|à Christo|dati.

cùm de duobus gladiis, spirituali scilicet &

materiali, quibus instructa Ecclesia, elegantem

discursum præmisisset, sic concludit: Porrò

subesse Romano Pontifici, omni humanæ creaturæ,Extrau.|Vnam|Sanctam.

declaramus, dicimus, definimus, & pronuntiamus

omnino esse de neceßitate salutis. Sic ille: vbi

sensus est juxta præmissa; subesse inquam om-

nem humanam creaturam, non solùm spiritua-

liter, sed temporaliter: de spirituali enimOmnes o-|ues com-|missæ.

dubium non suberat, cùm Christus Diuo

Petro omnes oues commiserit; pro quo ibi-

dem Pontifex sic locutus: Dicente Domino ipsi

Petro: Pasce oues meas. Ioan. 21. v. 17. meas inquitIoan. 21.|v. 17.

& generaliter, non singulariter, has vel illas: per

quod commisisse sibi intelligitur vniuersas. Ita ille:<-P>@@

<-P>vnde quod specialiter suâ definitione consti-

tuit, adtemporalem pertinet potestatem: ex

quo orta in Rege Franciæ, & regnicolis illa sus-

picio, quam Clemens Quintus suâ Constitu-Ex Bonifa-|cij VIII.|Constitu-|tione non|est noua in-|ducta sub-|iectio.

tione submouit, declarans per definitionem &

declarationem dictam, nullum Regi & regno

præjudicium generari; neque ampliùs Pontifi-

ci subjectum, quàm ante prædictam declara-

tionem & definitionem. Et meritò quidem:

nam Bonifacius suâ declaratione & definitione,

nouum jus non statuit, sed quod erat Ecclesiæ

proprium, declarauit, & vti Fidei dogma stabi-

liuit. Non ergo major inde in Regibus, &

aliis exorta subjectio, sed quæ diuinitus dataNullum ius|declaratio|inducit, ne-|que alteri|præiudicat.

Pontifici, manifestius declarata. Pontifex enim

procedens per viam declarationis, nihil noui

inducit, neque alteri præjudicat: vt obseruat

Marescotus Libro 2. cap. 24. n. 52. GomeciumMarescot.

allegans id pleniùs prosequentem.

  2 Tunc vltra. Virtute huiusmodi pote-Positio su-|perior ra-|tione mon-|stratur.

statis non solùm Indicæ conquistæ facta copia,

sed & amplissima conquisitarum & conqui-

rendarum Regibus Catholicis à Pontifice in-

dulta largitio, vt ex Bullis constat authenticis:

non ergo licet de illorum jure inter legitimos

Ecclesiæ filios dubitare.

  Vbi non satisfacit scribentium quorumdamEuasio præ-|clusa de so-|lâ in Ca-|tholicis Re-|gibus pro-|tectione.

effugium, qui dicunt Catholicis Regibus solam

Euangelicorum ministrorum transmissionem,

& conuertendorum protectionem solicitam

demandatam, supponendo legitimam aliàs fu-

turam expug nationem, juxta illa, quæ Docto-

res pro ipsâ honestandâ requirunt. Qui, cùm

sic loquuntur, manifestè indicant præfatas se

donationis Bullas minimè perlegisse; ex qui-

bus præcipua, scilicet Alexandri Sexti, die 4.Dominium|datum o-|stenditur.

Maij anni 1493. sic habet: Auctoritate Omni-

potentis Dei nobis in Beato Petro conceßâ, ac Vicaria-

tûs Iesv Christi, quâ fungimur in terris, cum om-

nibus illarum dominiis, ciuitatibus, castris, locis, &

villis, juribusque, & jurisdictionibus, ac pertinentiis

uniuersis, vobis, hæredibusq́ue & successoribus vestris

(Castellæ & Legionis Regibus) in perpetuum teno-

re præsentium, donamus, concedimus, & aßignamus,

&c. Sic ibi Pontifex; quod in Bulla alia eius-

dem Datæ confirmat, prioris factâ mentione,

cum priuilegiorum auctario, quæ regibus fue-<-P>

@@0@

@@1@2 Thesauri Indici Titulus I. Cap. I.

<-P>rant Portugalliæ concessa pro similibus expe-

ditionibus. Repertas, & reperiendas in posterum,

quæ sub actuali dominio temporali aliquorum Domi-

norum Christianorum constitutæ non essent, cum om-

nibus illarum dominijs, ciuitatibus, castris, locis, villis,

jurisdictionibus vniuersis, vobis, hæredibusq́ue &

successoribus vestris (Castellæ, & Legionis Regibus)

in perpetuum motu proprio, & ex certâscientiâ, at-

que de Apostolicæ potestatis plenitudine, donauimus,

conceßimus & aßignauimus. Verba illius sunt.

  3 Pro quo & extat Bulla alia eiusdem,Et inuesti-|turæ.

anno eodem, sexto Kalendas Octobris, in quâ do-

nationem extendit, & roborat, inuestituræ jam

factæ mentione subjunctâ, illis verbis: Vosq́ue,

ac hæredes, ac successores præfatos, de illis inuestiui-

mus &c. Constat autem apud omnes sacro-

rum Canonum, & Ciuilis jurisvel mediocriter

conscios, quid inuestitura sit, missio scilicet in

possessionem, aut titulus ad illam, cui stare de-Quid illa|vide P.|Oñate|disp 117.|de Con-|tractib.|Cap. Per|tuas.

bet inuestiens, & inprimis Ecclesia, vt habe-

tur in cap. Per tuas, de donationibus, in quo

inuestiti ab Episcopo Florentino nobiles qui-

dam de certo fundo ob quosdam terrę modios

ex præcepto Pontificis attributos, apud eum-

dem de fraude in mensurâ adhibitâ conque-

runtur, & sic respondet illis: Nos igitur atten-

dentes, quòd Ecclesia in actibus suis fraudem nonFraus non|est in Eccle-|sia actibus.

debet aliquam adhibere; respondemus quòd feu-

dum ipsum securè poteris integrare, cùm terra illa

quatuor modiorum ipsis fuerit aßignata. Sic ibi.

Quod & præsenti causæ conuenienter possu-

mus adaptare: quandoquidem Pontifex Ca-

tholicis Regibus noui orbis terras donauit,

concessit, assignauit, vt ipse loquitur. Si ergo

donatio, concessio & assignatio nulla fuit, me-

ritò illi possent, & eorum pariter hæredes po-

terunt apud Apostolicam Sedem fraudem ma-

nifestissimam proclamare.

  4 Nec prætereundum id, quod in citatâDonatio|Regibus|Portugalliæ|à Sede Apo-|stolicâ fa-|cta.

Bullâ 2. quæ incipit: Eximiæ deuotionis sinceri-

tas, post adducta verba, in hunc modum habe-

tur: Cùm autem aliàs nonnullis Portugalliæ Regi-

bus, qui in partibus Africæ, Guineæ, & Mineræ

auri, ac alias insulas etiam ex simili conceßione &

donatione Apostolicâ eis factâ repererunt & acquisie-

runt, per Sedem Apostolicam diuersa priuilegia &c.

Ex hoc enim habemus donationẽ & inuestitu-

ram in terris Indiarum non à solo Alexandro

Sexto factam, sed etiam aliàs à Sede Apostoli-

câ diuersis Portugalliæ Regibus: vt iterata

huiusmodi concessio jus arguat in illâ non du-

bium, sed inuiolabili subnixum veritati.

  5 Et prædicta quidem verba manifestèSine illâ|nullum in|Christianis|Principibus|dominium,|i$unclearn quo de-|ceptus Co-|quæus.

conuincunt deceptum Leonardum Coquæ-

um, virum sanè eruditissimum, & optimè de

Sede Apostolicâ meritum, dum in Antimornæo

contra progressum 64. pag. 307. ita scribit: Et

eodem diplomate Pontifex declarat se nullo modo tol-

lere jus quæsitum alijs principibus Christianis in illas

insulas & terras, quos judicat fuisse justos domi-

nos, etsi nullâ auctoritate Apostolicæ Sedis illarum

dominium adepti fuissent, & Orientalis Indiæ &c.

Cùm enim constet ex concessione & donatio-

ne Apostolicâ prædictas terras & insulas à

Christianis Principibus acquisitas; non priùs

earum veros dominos fuisse apertissimè com-

probatur. Quod quidem ex non visis Ponti-<-P>@@

<-P>ficiis Bullis accidit Auctori prædicto, sicut &

aliis, qui proptereà minùs sunt accuratè in cau-

sâ præsenti locuti. Neque Alexander SextusAliæ Ponti-|ficum con-|cessiones.

concessionem aliquam aut donationem viuâ

voce factam à Prædecessoribus, aut scripto fir-

matam, nobis tamen incognitam, memoratur;

extat enim Nicolai Quinti, viri profectò san-

ctissimi. Ne quispiam Alexandri minùs pro-Alexandri|VI. probitac|propugna-|ta.

batam vitæ rationem obiiciat: (quod tamen

impertinens ad intentum,) cujus vitia virtutes

æquarunt, vt videri potest apud Petrum

Opmeerum in opere Chronologico circa annum

1502. Immò & superarunt, vt ostendit Tho-

mas Bozius lib. 7. de signis Ecclesiæ, cap. 7. & Cal-Opmeerus.|Bozius.|Solorzan.

listi Tertij, quæ videri potest apud Dom. So-

lorzanum Tomo 1. de Indiarum jure lib. 2. cap. 24.

n. 29.

  6 Hinc est vt Cardinalis Bellarminus,Card. Bel-|larminus|pro Pontifi-|cia dona-|tione mili-|tat.

qui lib. 5. de Romano Pontifice cap. 2. §. vltimo,

minùs conuenienter de præfatâ Alexandri fue-

rat donatione locutus, posteà in Retractationi-

bus ad eundem librum, ita scribat: pag. 508.

Quod attinet ad Bullam Alexandri Sexti de diuisione

orbis nuper inuenti, & debellatione Indorum Occi-

dentalium, cùm ea scriberem, Bullam non videram,

& ideò secutus sum doctrinam Cardinalis Cajetani

in 2. 2. q. 66. art. 8. Francisci Victoriæ in 2. Rele-

ctione dejure belli, & Dominici Soto in 4. sent. dist.

5. quæst. vnica art. 10. ad 5. argumentum, tum

propter eorum rationes, tum quia Cajetanus vixit

tempore Alexandri Sexti, & superuixit: proinde

facilè scire potuit quid sibi voluerit Alexander Pon-

tifex, cùm Orbem recèns inuentum diuisit. Sic ille.

In cuius discursu id, quod ad Cardinalem Ca-

jetanum spectat, facilem habet solutionem;

licèt enim tempore Alexandri vixerit; cùm

tamen præfatæ illius Bullæ expeditæ sunt, Car-

dinalis non erat, sed juuenis annorum 25.

mortuus est enim anno 1534. & ætatis 66. vt