Societatis iesv, segoviensis

adducens P. Palaus Tomo 2. Tractat. 12. Disput. vnicâ

de reuerentia debitâ Ecclesiasticis Puncto 9. num. 6.

Cardinalis Lugo suprà num. 125. P. Fragosus To-

mo 2. Disput. 3. §. 18. num. 324 Vers. Quòd si exi-

gantur. Bonacina suprà num. 16. Diana Parte 5.

Tract. 1. Resolut. 11. §. Sed notandum, apud quem

alii. Contrarium tamen videtur tenere P. Sancius

suprà num. 19. dicens limitationem illam, Modò

laicorum bona non sint, quam tres Doctores ab eo-

dem citati apponunt, ceteros non ponere, neque

eam vsum obseruare; sed cùm hæc sint in com-

mune bonum Clericorum & laicorum, omnes

debere contribuere. In quo quidem minùs cau-

tè locutum affirmat Cardinalis Lugo suprà.

Admissà autem limitatione, quam jus apponit,

sufficere ad obligationem Clericorum, si bona

ciuitatis propria non sint, etiamsi aliàs priuato-

rum suppetant facultates, docet P. Suares suprà n.

15. & P. Palaus n. 9. Quod tamen negant Diana

Resol. citatâ, & alii apud ipsum.

  129 Mihi indubitatum videtur standum ju-Stricta ob-|ligatio est|standi iuris|dispositioni|circa ma-|teriam præ-|sentem.

ris Canonici dispositioni, quidquid nonnulli

contendant citata Capita strictam non imponere

obligationem, quando communes Clericis &

laicis necessitates sunt, sicut & videtur P. Suario

nu. 14. citato, qui id asserit sine dubitatione dicen-

dum: & constat ex adductis num. 120. Textus

enim illi de communibus necessitatibus proce-

dunt: cumq́ue limitatio non sit inutilis existi-

manda, in quâ tantum momenti residet, neque

id dici sine egregia temeritate possit, sicut neque

in eo Pontificem excessisse, & Concilium gene-

rale deceptum; eiusdem necessariò decisioni iuxta

Christianam obligationem adhærendum. Et

licèt ius naturæ contributionem videatur exige-

re, quia communes necessitates communibus

sunt expensis subleuandæ: ipsum etiam naturæ

ius exigit, vt qui ad diuersum gremium spectant,

neque habent eam, quam alii, respectu magistra-

tuum subiectionem, sed alteri parent superiori;

non debeant aliorum dispositioni stare, nisi iuxta

modum, quem status eorum postulat, & supe-

rioris dispositio præscribit. Tenentur ergo

Ecclesiastici contribuere, sed iuxta Pontificis di-

rectionem, quando communes vtrisque necessita-

tes sunt: dispositio itaque, quæ in citatis extat

Capitibus, omnino seruanda.

@@0@

@@1@96 Thesauri Indici Titulus III. Cap. XIII.


  130 Neque P. Sancius hoc negauit, vt eumP. Sancius|idem tenet,|nec benè|Cardina-|lem Lugo|eum mi-|nus cautè|locutum|afferuisse.

minùs cautè locutum Cardinalis Lugo debuerit

pronuntiare: nam reuerà id non tenet, sed po-

tiùs oppositum: quod poterat citatus Auctor in

eodem obseruasse. Citato enim Cap. num. 38. de

gabella quadam loquens Granatæ impositâ, &

eam iniustam fuisse determinans, sic rationem

reddit: Primò, quia licèt vtilitas sit communis totius

regni, & sic Clericorum; at non constat facultates

laicorum non sat esse ad prædictam contributionem:

immò ipsi fatentur quotannis superesse sibi plusquam

Clerici contribuunt. &c. Sentit ergo clarè opposi-

tum ei, quod ipsi citatus Auctor imponit. Quan-

do igitur aliud videtur docuisse, congruâ debet

explicatione molliri, vt tantùm velit id, quod

citatis dudum verbis videtur expressisse. Cùm e-

nim dicat iniustam fuisse gabellam illam Grana-

tensem, quia facultates laicorum ad necessitatum

subleuationem erant sufficientes, quandoquidem

quotannis supererat plusquàm Clerici contri-

buebant: si non sufficerent, ad contributionem

Clerici tenerentur. In prædictâ autem excussio-

ne facultatum, non ad priuatorum bona respe-

ctus habitus, vt vnusquisque pro sua maiori co-

piâ abundantiùs conferret; sed omnium vna est

ratio habita, vt moderatum quid omnes tribue-

rent, vnde exactio parùm onerosa omnibus red-

debatur. Quia ergo sic contribuentibus solis lai-

cis, satis erat vnde communis subleuari necessi-

tas poterat, non debuerunt Clerici ad contribu-

tionem sine licentiâ Pontificis obligari. In hoc

ergo sensu locutus P. Sancius; & alium non es-

se in vsu asseruit, vnde à communi sententiâ non

recessit, nec debuit minùs cautæ locutionis à

prædicto Auctore notari.

  131 Deinde, Mihi etiam apparet certum,Ciues non|debere iux-|ta cuiusque|contribue-|re faculta-|tes.

etiamsi bona priuatorum talia sint, vt ab ipsis

iuxta copiam contribuentibus extrahi possit

quidquid est ad vrgentis necessitatis subleuatio-

nem necessarium, Clericos ad contributionem

teneri, si illa modo nuper dicto per minutas par-

tes quotidianas communes omnibus, vt in Sisâ

fieri solet, non possit subleuari. Itaque grauare

paucos diuites excessiuis oneribus, inhumanum

est, quia & diuites valde vtiles sunt Reipublicæ:

ipsi enim pauperibus subueniunt, opera pia pro-

mouent, maiores faciunt expensas, vnde & vti-

litates maiores ad Regem, & bonum commune

redundant. Et quidem si pro necessitatibus com-

munibus grauandi essent; cùm illæ sint frequen-

tes, citò diuites esse desinerent. Præterquam

quòd molestissimum est patrimonia singulorum

excutere, & quid quisque habeat impossibile pe-

nitùs explorare. Cùm ergo contributio com-

munis illis & aliis esse debeat, valdè moderata sit

oportet. Quâ moderatione perspectâ, an suf-

ficiat laicorum tantùm dispiciendum est; quòd

si sufficiat, non poterunt Ecclesiastici grauari: si

autem insufficiens sit, ad contribuendum obli-

gandi. Et hoc, & non aliud videntur Pontificiæ

Sanctiones superiùs adductæ statuisse.

  132 Non ergo ad obligandos Clericos sa-Si Propria|non suffi-|ciant, non|ideò gra-|uandi Ec-|clesiastici.

tis est sii$unclearpropria communitatis non suppetant,

aliàs parùm ipsis faueret immunitas: rarò e-

nim propria in eâ quantitate sunt, vt ad com-

munes necessitates, pro quibus vectigalia im-

poni solent, sufficere possint. Quod & præ-<-P>@@

<-P>tereà vsus quotidianus confirmat: sic enim vide-

mus Ecclesiasticos à contributionibus eximi, &

vel in ipsa emptione nihil reddere; aut si tribuant,

in fine anni restitui: cùm tamẽ necessitates & vti-

litates communes illis & laicis sint. Pontifices et-

iam contributionem aliquoties concedentes, con-

ditionem in Iure expressam addunt, & de pro-

priis ciuitatum nullam habent rationem; quòd

scilicet non sufficiant: sed laicorum facultates non

sufficientes, pro concessionis executione requi-

runt. Pro quo videri potest Diana citatâ Resolut.

11. Vbi præsertim Vrbani Octaui pro Ducatu

Mediolanensi specialia verba subjungit, hæc sci-

licet: Cùm autem sicut eadem expositio subiungebat,Vrbani 8.|Verba, pro|forma|concessio-|nis.

in muniendis ciuitatibus & locis prædictis, ingenti pe-

cuniarum vi opus, ærariumque ipsius Philippi Regis

valde exhaustum & attritum sit; ex munitione quo

huiusmodi totius status, ac tam Cleri, quàm populi

securitati prospiciatur: communitatum verò ac vniuer-

sitatum, & hominum eiusdem Status propter eorum

inopiam ad totam impensam necessariam supportan-

dam facultates non suppetant, nisi Clerus & Eccle-

siastici quoque eò aliquid conferant &c. Et posteà sub

eâ conditione concedit, vt narrata constent.

  133 Contendit autem Diana ex præfatis ver-Facultates|laicorum|non benè|à Diana.|explicatas,|vt debeant|Clerici ra-|tione earũ|excusari.

bis colligi non solùm facultates communes, sed

etiam particulares attendendas esse; & cum Me-

gala sic explicat, vt Clerici tantùm in subsidium

ad collectas teneantur, quando laici per gabel-

lam imponendam cogerentur se eis priuare, quæ

quotannis ipsis necessaria essent ad viuendum se-

cundùm conuenientiam sui statûs. Sed hoc certè

ex præfatis verbis non sequitur, quia explicari

possunt iuxta modum à nobis assignatum: vt

priuatorum quidem bona non sufficiant secun-

dùm conuenientem moderationem collecta, quæ

copiosis, & tenuibus tribuenda designetur. Et

aliud equidem nimis odiosam redderet Ecclesia-

sticorum exemptionem: homines enim laici

præter ea, quæ opus habent ad viuendum secun-

dùm conuenientiam sui statûs, multis indigent

ad prouidendum necessitatibus, quæ possunt oc-

currere, ad dotandas filias: & velle eos ad præ-

cisos terminos necessitatis quotidianæ reducere,

nimis periculosum negotium esset: cùm præser-

tim de necessitatis remedio agatur, quæ Clericos

& laicos pariter tangit: qui aut patrimonialia

tantùm bona habent, aut Beneficialia. Si Pri-

mum; non est quòd doleant aliquantulùm se

grauari, quando in laicali statu similiter graua-

tur. Si secundum; cùm præter sustentationem

congruam, quod reliquum est, debeat pauperi-

bus erogari; minùs aliquid erogent, iam piè im-

pensum, & sic non erit cur doleant de grauami-

nis Societate.

  134 Videtur autem pro sententiâ illorum,Ex lege|Hispaniæ|obiectio, vt|defectus|Propiorum|sufficiat.

qui defectum sufficere Propriorum existimant,

lex Hispaniæ vrgere, quæ est. 11. Tit. 13. Lib. 1.

in qua sic dicitur: En estas cosas tales (quæ scili-

cet ad communes necessitates spectant Clerico-

rum & laicorum, de quibus ibi in speciali) à fal-

lecimiento de propios del Consejo, deben contribuir los

Clerigos por quanto es pro comen de todos, y obra

de piedad. Ad quod aliqui facilè responderint le-

gem esse ciuilem, quæ incommodare Pontificiæ

nequit, vt Sacra Rota sæpiùs in hac materiâ con-Fit illi sa-|tis.

clusit. Sed vlteriùs respondeo eam legem iuxta<-P>

@@0@

@@1@Quid Proreges Indici possint circa gabellarum impositionem. 97

<-P>plurium Doctorum sententiam fuisse latam, qui

ita sentiunt, vt vidimus num. 123. quæ tamen

vix iam probabilis reputatur, cùm Pontificum

mens sit manifestiùs declarata. Dari etiam potest

Clericos teneri contribuere, sed seruatis seruan-

dis, cum debito inquam ad Pontificem recursu,

aut ad inferiores Prælatos, si mora sit in pericu-

lo, iuxta dicta.

§. VII.

Circa Indias, & Religiosos quid specia-

le, cum vtili animaduersione.


135 POtest autem ex dictis id, quod ad re-Distantia|in Indiis|recursum|ad Ponti-|ficem non|excusat.

cursum præfatum spectat, in Indiis fa-

cili negotio deduci. Propter distantiam enim ne-

quit Pontifex in casibus occurrentibus adiri, vn-

de inferiores Prælati consulendi. Quod quidem

tunc accidet, cùm Proreges licentiam specialem

ad hujusmodi dispositiones habebunt, juxta di-

cta. §. 1. Si enim non habeant, & à Rege postu-

landa sit, difficile ipsi non erit Apostolicam Se-

dem per suum Oratorem adire: in casu inquam,

in quo necessarius videatur esse recursus, qui

frequens, vt credo, non erit: tot enim sunt o-

piniones Doctorum Regiæ potestati fauentium,Ecclesia-|sticos non|debere tur-|bas excita-|re, cum à|Rege ali-|quod gra-|uamen ac-|cidit, cum|Sapientiũ|consilio di-|rigatur.

quæ & probabiles reputantur, vt juxta eas pro-

cedere omnino tutum censeatur. Quòd cùm ac-

cidet, non arbitror expediens fore vt Ecclesia-

stici turbas excitent, & suæ immunitatis zelo, aut

commodi potiùs temporalis intuitu, damna ma-

jora congeminent, Regibus Catholicis dedecus

in honoratæ Ecclesiæ obiicientes, cùm ipsi nihil

gloriosius habeant, quàm vt se obsequentissimos

illius filios possint singulariter profiteri. Num-

quàm equidem illi sine consilio doctissimorum

hominum res tales attentant: & quando sic res

agitur, non sunt facilè dispositiones eorum in-

cusandæ. Vt etiam admonet P. Villaroel post

hæc scripta visus Parte 2. Quæst. 18. Artic. 5. num.

83. Pro quo & P. Henriquez Lib. 10. Cap. 15.

num. 5. ita scribit Doctores prudenti ratione & ex-P. Henri-|quez mo-|nitum ob-|seruandũ.

perimento deducunt varios casus pro rerum, temporum,

& locorum exigentiâ, ob vitandum periculum, aut

magnum inconueniens. Qui casus prudentum, exper-

torumque virorum arbitrio diiudicandi relinquuntur.

Quòd si iudex laicus, sapientium auctoritate, aut Se-

natûs Regij mandato ductus, proceßit bona fide con-

tra Clericum non contribuentem, & moderatè exegit

sine vi, & sine personæ Ecclesiasticæ contactu, hic, vt

excusatur à culpa mortali, ita & ab excommunicatio-

ne. Nec huic iudici imputatur damnum, quod per

accidens, & præter eius intentionem, præiudicat Cle-

rico. Sic ille post appositum casum, de quo

num. 113.

  136 Quibus addi potest, cùm PontificesPontifices|in conces-|sionibus|non defi-|nire, sed|probabiles|sententias|amplecti,|aliis non|damnatis.

exactiones pro communibus necessitatibus in-

dulgent, quæ pariter Clericos & laicos attingunt,

sub explicatâ conditione, nihil ad fidem spectans

è Cathedra decernere, aut opinionum proba-

bilia fundamenta conuellere; sed id, quod im-

munitati magis fauet, relictâ opinionum diuer-

sitate, complecti. Vnde licet annuant Christia-

norum Principum petitionibus, & iuxta narra-

tionem in petitione expressam procedi conce-

dant, quod illi piè & laudabiliter faciunt, vt se-<-P>@@

<-P>riùs procedatur, & turbæ vitentur: numquàm

tamen contra aliter facientes, nec recurrentes in

necessitatibus prædictis, Pœnale quidquam est

à Pontificibus fulminatum. Et ita Diana suprà §.

Sed notandum, cùm eorum opinionem posuisset,

qui in necessitatibus prædictis, (quæ scilicet tan-

gunt principaliter laicos & remotè tantùm, ac

per consequentiam Clericos, sed æquè principa-

liter ac proximè omnes) non esse faciendam ex-

cussionem bonorum censent. Sed in alijs, vt

sunt Arrachinus, Menochius, Zeuallos, & alij,

ita subdit: Non desunt tamen Doctores contrariumDiana.

sentientes, (citat Sousam, Gratianum, & Martham)

& ego, vt verum fatear, video Summos Pontifices huic

sententiæ adhærere. Nam Vrbanus Octauus &c. Vbi

cùm priori sententia, & illius patronis proposi-

tis, ita loquatur, vt vidimus, scilicet non deesse

Doctores contrarium sentientes, satis prioris

sententiæ probabilitatem ostendit. Addens verò,

& cum quadam formidinis specie, Pontifices cō-

trariæ sententiæ adhærere, id iudicat, quod adjeci-

mus, Pontifices inquam non definire, neque opi-

nionum diuersitatem expungere, sed sententiam

illam, quæ Ecclesiæ immunitati plus fauet, am-

plecti. Tuentur ergo illi jurisdictionem suam,

tuentur & Principes quam se habere bonis fun-Notanda|obserua-|tio.

damentis intelligunt, & si bellum est, certè non

injustum; sicut & in aliis contingit, dum de tem-

porali agitur potestate.

  137 Quæri tandem circa præsentem mate-Quid Cle-|rus cuius|requiren-|dus con-|sensus, cir-|ca quod|variæ sen-|tentiæ.

riam potest, quid nomine Cleri intelligatur, cùm

jus præcipit Episcopi & Cleri consensum requi-

rendum. Circa quod P. Suarez Cap. 26. citato

num. 10. Satis probabile esse ait Capitulum in-

telligi, quia illud in Iure solet nomine Cleri cen-

seri. Addit tamen in hoc multùm posse valere

consuetudinem. Nam vbi ex mero præscripto

Episcopus habuerit Consilium suorum Officia-

lium vel Clericorum ad hoc munus deputato-

rum, & cum eis grauiora Ecclesiæ negotia ex-

pedire solet, illud videri potest sufficiens ad id,

de quo agimus, conditionem scilicet à iure re-

quisitam adimplendam. Ex quibus patet non

benè Dianam citatâ Resolut. 11. §. Quæro secun-

do. P. Suario absolutam sententiam de Capitulo

adscribere, cùm ipse eo modo, quam vidimus,

opinetur. Et quod ad probabilitatem attinet à

P. Suario assertam, eum sequitur P. Palaus Pun-

cto 9. citato num. 8. Sed non sufficere Capitulum

affirmant alij, quos adducit & sequitur Diana

suprà, & sacra Rota declarauit apud Farinacium

Tomo 2. Decis. 42. n. 7. Cùm autem Clerus varios

contineat sacrorum hominũ status, & personas,

vocari omnes non semper esset possibile, neque

etiam expediret. Vnde saltem alia Vrbis vocan-

da Capitula, si qua sint, & Vicarios foraneos,

ex aliquorum mente affirmat Diana, & inter eos

adducit Barbosam in Collectaneis ad ius Cano-

nicum Lib. 3. Tit. 49. numer. 7. omisso Capite.

Est autem 4. & satis celebre Non minùs nec n. 7.

sed 6. vbi tamen absolutè pronuntiat totum Cle-

rum vocandum, pro quo alios Doctores allegat.

Et ratio id probat: nam, vt ille aut, quod om-

nes tangit, particulariter ab omnibus approbari

debet. Cap. Cùm omnes, de Constitut. & Cap. Quod

omnes, de regulis iuris in Sexto.

  138 In quo sentiarum dissidio negari ne--<-P>

@@0@

@@1@98 Thesauri Indici Titulus III. Cap. XIII.

<-P>quit quin sententia, quæ Capitulum sufficere as-ffi Sucere|Capitulum|est valde|probabile,|& securũ|in praxi.

serit, sit valde probabilis, & secura in praxi: li-

cet aliquoties aliter fuerit practicatum. Quia et-

iam cùm consensus totius Cleri requiritur, suffi-

cit consensus Capituli, vt in Cap. Cùm Apostolica,

de iis, quæ fiunt à Prælato sine consensu Capi-

tuli, in quo sic dicitur, D. Leonis Magni verbisCap. Cùm|Apostoli-|câ.

adductis: & cum totius Cleri consensu, atque tra-

ctatu id eligat, quod non sit dubium Ecclesiæ profutu-

rum. Sic ibi. De Capitulo autem esse sermonem

manifestum est ex allatis illius Tituli verbis, &

ita sine controuersiâ affirmat Glossa. §. Cleri. Vi-

deatur etiam Cap. Irrita, eodem Titulo. Deinde.

Multa alia ad spirituales caussas spectantia potest

Episcopus cum solius Capituli consensu dispo-

nere: ergo & hoc, de quo agimus, in quo de

grauamine tantùm agitur temporali. Antece-

dens constat ex Titulo citato, & Consequentia à

maioritate rationis.

  139 Deinde, si contrariæ sententiæ stan-

dum sit, omnes debent Ecclesiastici vocari, adIuxta con-|trariam|sententiam|quomodo|proceden-|dum.

quos potest grauamen, de quo agimus, perueni-

re. Hoc videtur certum ex ratione adductâ,

Textibus roboratâ, quæ vel hoc probat, vel

nihil. Quia verò impossibile multoties erit, vt

omnes conueniant; etsi etiam possibile, magua

ex tot concurrentium vocibus posset timeri con-

fusio, vnus aut plures ab illis, qui de Capitulo

non sunt, aut in ciuitate præcellens officium non

habent, Procurator, aut Procuratores eligendi:

quod & ratio satis ostendit expediens, & vsus vi-

detur comprobare. Quidquid aliter dispositum

fuerit, arbitrarium poterit æstimari, & sine fun-

damento in Iure: vnde non vocati legitimè con-

queri poterunt, & Rempublicam, non sine gra-

uibus incommodis perturbare. Præcellens au-

tem officium Parochiale est, aut Vicariatus eidem

æqualis, vel ferè; siue quod aliud, pro quibus

præcedat consultatio, in hoc enim Episcopus

cum Capitulo poterit, quod opportunum vi-

sum fuerit, prouidere.

  140 De Religiosis autem Ius non loquitur,Religiosos|ad contri-|butiones|non teneri.

quia non debent ad contributionem aliquam

obligari, cùm paupertatem profiteantur. Et qui-

dem nomine Clericorum in odiosis non veniunt,

vt ex Angelo, Siluestro, & Tabiena obseruat

P. Thomas Sancius in Opere morali Lib. 6. Cap. 15.

num. 74. quia in illis speciales qualitates concur-

runt, quæ in communibus Clericis non inue-

niuntur. Et quoad præsentem casum id est mani-

festum: cùm enim, vt diximus, profiteantur pau-Quia pau-|peres.

pertatem, immeritò ad contributiones traheren-

tur. Et quidem pauperes ad solutionem gabella-

rum non teneri plures Doctores affirmant, quos

adducit & sequitur idem P. Sancius Lib. 2. Consi-

liorum. Cap. 4. Dub. 15. Ergo multò potiùs id

de voluntariis Christi pauperibus asserendum.

Accedunt Pontificia priuilegia, quæ illos ab ex-

actionibus immunes præstant, & pro Societate

Iesv habentur specialissima, præsertim Pauli Ter-Et ob pri-|uilegia,|quæ spe-|cialia in|Societate.

tij, Pij Quarti, & Gregorij XIII. priorum fa-

cientis mentionem in Bullâ, quæ incipit, Pasto-

ralis officij, & sic loquentis iuxta tenorem Bullæ