Солиқ ҳисобининг объекти ва предмети

Yuridik shaxslarning mulk solig’i bo’yicha:

Yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq bo’yicha soliq hisoboti 7-ilovada berilgan bo’lib, ____yildagi soliq davri uchun yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq bo’yicha joriy to’lovlarni hisoblash bo’yicha (mikrofirmalar va kichik korxonalari uchun) Ma’lumotnoma bilan to’ldirilgan.

Ushbu ma’lumotnomani mikrofirma va kichik korxonalar joriy soliq davrining 10 yanvariga qadar taqdim etiladilar. Yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq bo’yicha joriy to’lovlar har chorak uchinchi oyning 25-kunidan kechiktirmasdan to’lanadi.

Yirik korxonalar ham shunga o’xshash Ma’lumotnomani joriy soliq davrining 10 yanvariga qadar taqdim etadi. Yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq bo’yicha joriy to’lovlar har oyning 10-kunidan kechiktirmasdan to’lanadi.

"Hisobot davri" "Soliq davri"ga o’zgartirilib, endi yil ko’rsatiladi (ilgari hisobot davri chorak bo’lgan).

Hisob-kitobga barcha ilovalar saqlangan holda, ularga quyidagi o’zgartirishlar kiritilgan:

Yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq hisob-kitobiga 1-ilova (Soliq solinadigan ob’ektlarning o’rtacha yillik qoldiq qiymati (o’rtacha yillik qiymati) hisob-kitobi ilgari chorak, 1-yarim yillik, 9 oylik va yil yakuni bilan hisoblangan bo’lsa, endi esa yil yakuni bilan hisoblanadi.

Hisob-kitobdan, Ma’lumotnomalardan hamda ilovalardan nomoddiy aktivlar chiqarib tashlangan.

O’zbekiston Respublikasi Soliq kodeksining 268-moddasiga asosan mol-mulkning soliq solish bazasi soliq davridagi har bir oyning oxirgi kunidagi holatga ortib boruvchi yakun bilan aniqlanishi belgilanib, "Normativ muddatlarda ishga tushirilmagan, qurilishi tugallanmagan ob’ektlarning ro’yxati" 2-ilova va "Belgilangan muddatda ishga tushirilmagan asbob-uskunalar ro’yxati" 3-ilovalarida ko’rsatkichlar oyma-oy ko’rsatiladi.
YURIDIK SHAХSLARNING MOL-MULKIGA

SOLINADIGAN SOLIQ

2013 yil 1 yanvargacha	2013 yil 1 yanvardan
Yirik va kichik korxonalar	Yirik va kichik korxonalar
Har chorakda	Yilda bir marta
Yil uchun soliq hisoboti 8 (4+4) shakli	Yil uchun soliq hisoboti 2 (1+1) shakli

2. 
   Yer solig’i hisobi va hisoboti
   

Yuridik shaxslardan olinadigan yer solig’i to’lovchilari, soliq solish ob’ekti, bazasi hamda soliq stavkasini qo’llashning o’ziga xos xususiyatlari, soliq davrini hisoblab chiqarish va to’lash tartibini Soliq kodeksining (SK) 49-bobi bilan tartibga solinadi.

Yer uchastkalaridan foydalanganlik uchun byudjetga to’lovlar yer solig’i yoki yer uchun ijara haqi tariqasida amalga oshiriladi.

O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi, Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, mahalliy davlat hokimiyati organlari tomonidan ijaraga berilgan yer uchastkalari uchun to’lanadigan ijara haqi yer solig’iga tenglashtiriladi. Yer uchastkalarini ijaraga olgan yuridik shaxslarga yuridik shaxslardan olinadigan yer solig’i stavkalari, yuridik shaxslardan olinadigan yer solig’ini to’lovchilar uchun belgilangan imtiyozlar, soliqni hisoblab chiqarish, soliq hisob-kitoblarini taqdim etish va soliqni to’lash tartibi tatbiq etiladi.

Yuridik shaxslar mulk huquqi, egalik qilish huquqi, foydalanish huquqi yoki ijara huquqi asosida foydalaniladigan yer uchastkalari uchun yer solig’i to’laydilar.

Soliq to’lovchilar - Mulk huquqi, egalik qilish huquqi, foydalanish huquqi yoki ijara huquqi asosida yer uchastkalariga ega bo’lgan yuridik shaxslar, shu jumladan O’zbekiston Respublikasining norezidentlari yer solig’ini to’lovchilaridir.

Ko’chmas mulk ijaraga berilgan taqdirda, ijaraga beruvchi yer solig’ini to’lovchi bo’ladi.

Yer uchastkasidan bir nechta yuridik shaxs birgalikda foydalangan taqdirda, har bir yuridik shaxs yer uchastkasining foydalanilayotgan maydonidagi o’z ulushi uchun yer solig’ini to’lovchidir.

MISOL. Korxonaning 4 xonali ofisi Тoshkent shahrining 12-zonasidagi (yuridik shaxslardan 1 ga uchun soliq stavkasi - 80 488 634 so’m) ko’p qavatli binoda joylashgan. Kvartira belgilangan tartibda noturar joyga aylantirilgan. Ofisning umumiy maydoni 120 kv. m (0,012 ga), shundan foydalanishdagi maydon 72 kv. m ni tashkil qiladi.

Soliq solinadigan maydon ishlab chiqarish (ofis) egallagan umumiy maydonni qavatlar soniga bo’lish orqali aniqlanadi. Soliqning yillik summasi soliq undiriladigan maydonni 1 ga uchun belgilangan stavkaga (yer joylashgan zonadan kelib chiqib) ko’paytirish orqali aniqlanadi.

Ushbu holatda yer solig’i summasi 107 318,18 so’mni (0,012 / 9 x 80 488 634) tashkil etadi.

Soliq solish ob’ekti - Mulk huquqi, egalik qilish huquqi, foydalanish huquqi yoki ijara huquqi asosida yuridik shaxslarda bo’lgan yer uchastkalari soliq solish ob’ektidir.

Quyidagilarga soliq solish ob’ekti sifatida qaralmaydi:

• 
  aholi punktlarining umumiy foydalanishdagi yerlari. Aholi punktlarining umumiy foydalanishdagi yerlari jumlasiga quyidagilar kiradi:
  
• 
  maydonlar, ko’chalar, tor ko’chalar, yo’llar, sug’orish tarmog’i, sohil bo’yi yerlari va boshqa shu kabi yerlar;
  
• 
  aholining madaniy-maishiy ehtiyojlarini qondirish va dam olishi uchun foydalaniladigan yerlar (daraxtzorlar, bog’lar, sayilgohlar, xiyobonlar, shuningdek ariq tarmoqlari egallagan yerlar);
  
• 
  kommunal-maishiy yerlar (qabristonlar, chiqindilarni zararsizlantirish va ularni utilizatsiya qilish joylari va boshqa shu kabi joylar);
  
• 
  zaxira yerlar.
  

Soliq solinadigan baza - Yer uchastkasining SK 282-moddasi ikkinchi qismiga muvofiq soliq solinmaydigan yer uchastkalari maydonlari chegirib tashlangan holdagi umumiy maydoni soliq solinadigan bazadir.

Qaysi yer uchastkalariga bo’lgan mulk huquqi, egalik qilish huquqi, foydalanish huquqi yoki ijara huquqi yil mobaynida soliq to’lovchiga o’tgan bo’lsa, o’sha yer uchastkalari uchun soliq solinadigan baza yer uchastkalariga tegishli huquq vujudga kelganidan keyingi oydan e’tiboran hisoblab chiqariladi. Yer uchastkasining maydoni kamaytirilgan taqdirda, soliq solinadigan baza yer uchastkasi maydoni kamaytirilgan oydan e’tiboran kamaytiriladi.

Yuridik shaxslarda yer solig’i bo’yicha imtiyoz huquqlari vujudga kelgan taqdirda, soliq solinadigan baza ushbu huquq vujudga kelgan oydan e’tiboran kamaytiriladi. Yer solig’i bo’yicha imtiyoz huquqi bekor qilingan taqdirda, soliq solinadigan baza ushbu huquq bekor qilinganidan keyingi oydan e’tiboran hisoblab chiqariladi (ko’paytiriladi).

Yer solig’i to’lashdan quyidagilar ozod qilinadi:

1) madaniyat, ta’lim, sog’liqni saqlash, aholini ijtimoiy muhofaza qilish tashkilotlari - o’z zimmalariga yuklatilgan vazifalarni amalga oshirishda foydalanadigan yer uchastkalari uchun;

2) yangi tashkil etilgan dehqon xo’jaliklari - davlat ro’yxatidan o’tkazilgan oydan e’tiboran ikki yilga va SKning 282-moddasida keltirilgan boshqa imtiyozlar.

Soliq solinmaydigan yer uchastkalari jumlasiga quyidagi yerlar kiradi:

1) bog’dorchilik, uzumchilik yoki polizchilik shirkatlarining umumiy foydalanishdagi (kirish yo’llari, sug’orish ariqlari, kollektorlar va umumiy foydalanishdagi boshqa yerlar), jamoa garajlarining yerlari;

2) sog’lomlashtirish ahamiyatiga molik yerlar (xo’jalik faoliyati yuritilayotgan yerlar bundan mustasno) - tegishli muassasalar va tashkilotlarga belgilangan tartibda doimiy foydalanishga berilgan, profilaktika va davolash ishlarini tashkil etish uchun qulay tabiiy shifobaxsh omillarga ega bo’lgan yer uchastkalari va SKning 282-moddasida keltirilgan boshqa imtiyozlar.

Belgilangan maqsadda bevosita foydalanilmayotgan yer uchastkalariga yuqorida belgilangan imtiyozlar tatbiq etilmaydi.

Soliq stavkasini qo’llashning o’ziga xos xususiyatlari. Yer uchastkasi mulkdorining, yer egasi, yerdan foydalanuvchi yoki ijarachining aybi bilan qishloq xo’jaligi yerlarining sifati yomonlashgan (bonitet balli pasaygan) taqdirda, yer solig’i yerning sifati yomonlashguniga qadar belgilangan stavkalar bo’yicha yuridik shaxslar tomonidan to’lanadi.

Shaharlar va shaharchalarning ma’muriy chegaralarida joylashgan qishloq xo’jaligi ahamiyatiga molik yerlar uchun yer solig’i qishloq xo’jaligi yerlari uchun belgilangan stavkalarning ikki baravari miqdorida to’lanadi.

MISOL. Jizzax viloyati Zomin tumanidagi 10 ga yer maydoni dehqon xo’jaligining aybi bilan qishloq xo’jalik ekinlarini (poliz ekinlarini) ekishda ishlar noto’g’ri amalga oshirilganligi sababli yerning hosildorligi yomonlashdi. Sifati yomonlashgunga qadar ushbu yerning boniteti 53 ballni tashkil etib, 1 ga uchun 40 688,14 so’m soliq stavkasi belgilangan edi.

SKning 283-moddasiga asosan yer uchastkasi mulkdorining, yer egasi, yerdan foydalanuvchi yoki ijarachining aybi bilan qishloq xo’jaligi yerlarining sifati yomonlashgan (bonitet balli pasaygan) taqdirda, yer solig’i yerning sifati yomonlashguniga qadar belgilangan stavkalar bo’yicha yuridik shaxslar tomonidan to’lanadi.

Shunday qilib, dehqon xo’jaligining aybi bilan yerning hosildorlik sifati, ball boniteti pasayishidan qat’i nazar, yer solig’i yerning sifati yomonlashguniga qadar belgilangan stavkalar bo’yicha, ya’ni ball boniteti 53 bo’lgan yer hisobida 1 ga uchun 40 688,14 so’m qiymatida to’lanadi.

Soliqni hisoblab chiqarish va soliq hisob-kitoblarini taqdim etish tartibi. Yer solig’i har bir soliq davrining 1 yanvariga bo’lgan holatga ko’ra hisoblab chiqariladi va uning hisob-kitobi yer uchastkasi joylashgan yerdagi davlat soliq xizmati organiga hisobot yilining 15 fevraliga qadar taqdim etiladi.

Yer solig’ini hisoblab chiqarish SKning 281-moddasiga muvofiq hisoblab chiqarilgan soliq solinadigan bazadan va belgilangan stavkadan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi.

8-chizma

Yuridik shaxslardan olinadigan yer solig’i bo’yicha

hisob-kitobini to’ldirish tartibi

Qishloq xo’jaligi ahamiyatiga molik bo’lmagan yerlar uchun
Yer solig’i to’lovchi yuridik shaxs to’g’risida MA’LUMOТ
Joriy soliq davrining 1 yanvardagi holat bo’yicha qishloq xo’jaligi ahamiyatiga molik bo’lmagan yerlar uchun to’lanadigan yer solig’i HISOB-KIТOBI
1- ilova.	Soliq to’lovchining yer uchastkalari to’g’risida ma’lumot
2-ilova.	Soliq solinmaydigan yerlar
Qishloq xo’jaligi ahamiyatiga molik yerlar uchun
Joriy soliq davrining 1 yanvardagi holati bo’yicha qishloq xo’jaligi ahamiyatiga molik yerlar uchun to’lanadigan yer solig’i HISOB-KIТOBI
1- ilova.	Soliq to’lovchining yer uchastkalari to’g’risida MA’LUMOТ
2-ilova.	Soliq solinmaydigan yerlar