Soqrat araz güNDÜz turuz-Tebriz-2011 GİRİŞ

K r i t o n. Belə demək yerinə düşərdi.

S o k r a t. “Bu necə ola bilər,- Yasalar belə deyərlər,- Sokrat, bizim səninlə ancaq bir anlaşmamız var, o da budur: şəhərin məhkəməsi nə buyuruq versə, ona sözsüz boyun əyməlisən!” Sözlərinin mənim üçün anlaşılmaz olduğunu görüncə, onlar bunu da deyərdilər: ”Sözümüz sənə çöçün gəlməsin, Sokrat, dillən görək sözün nədir? - biz səninlə elə öz dilində danışırıq, - adamları sorğuya çəkib, sonra da onları dilindən tutmaq deyildimi, sənin işin-gücün? İndi də sən gəl, bizim sorğumuzu yanıtla görək: hansı suçumuza görə, bizləri də, Dövləti də, aşağılamaq, üstəlik bizlərin başımızı batırmaq da istəyirsən? Sən bizim törəməmiz olduğunu bilmirsənmi, bizim göstərdiyimiz yolu tutaraq, atan ananla evlənib, səni bu yer üzünə gətirməyibmi? Yoxsa sən, bizim adamların evlənməsini düzənləyən yasamıza qarşı da çıxırsan ?” “Yox, mən buna qarşı deyiləm”,- bunu mən onlara deyirəm. “Olmaya, sən doğulan uşaqların böyüdülməsini, oxudulmasını düzənləyən yasalara qarşısan? Birdən, bizim buyuruğumuza görə, atanın səni gimnastika çalımalarına, başqa bütün yararlı bilikləri oxuyub öyrənməyə göndərməsini bəyənməzsən?” “Yox, çox da bəyənirəm!”- mən deyərdim. “Belə. Bizim qoyduğumuz yasalara görə doğulmusansa, böyüdülmüsənsə, oxudulmusansa, onda necə deyə bilərsən, sən bizdən törənməmisən, bizim qulluğumuzda deyilsən, üstəlik sənin ata-babaların da belə olmayıblarmı? Bu belədirsə, onda sən nəyə arxalanıb, öz girəvəni bizimlə bir tutursan? Bizim sənə qarşı eləmək istədiklərimizə, düzgünlüyü gözləməklə qarşı qoya biləcəyin nəsə varmı? Yoxsa düşünürsən, səndən üstün girəvəsi olan atanınmı, ağanınmı, elədiklərinə dözməlisən, onların söyüşünə, söyüşlə, əl qaldırmasına, əl qaldırmaqla qarşı çıxmamalısan, bir sözlə, səninlə bu sayaq davranışlarına üzüyolalıqla tablaşmalısan, ancaq Dövlətə, Yasalara qarşı tablaşmalı deyilsən, demək biz indi bunu düzgün sayaraq, səni öldürmək istəyiriksə, sən də bacardığın kimi bizim başımızı batırmağa çalışacaqsan, sonra bu elədiklərinin düzgün olduğunu deyəcəksən, özünü də bundan sonra yaxşı adam sayacaqsan? Yoxsa sən bu boynuna götürdüyün bilgəliyinlə indiyəcən bunu da bilmirsən, Yurdunun dəyəri,- sənin ata-anandan da, bütün ulu babalarından da artıqdır, O, qutsaldır, toxunulmazdır, ona tanrılar da, anlaqlı insanlar da bu gözlə baxıb, böyük sayğılar göstərirlər, birdən Yurdun səndən inciyibsə, ondan atandan artıq qorxmalı, çəkinməli, könlünü almalısan, onu dilə tutub yola gətirməyi bacarmasan, onda buyurduğu kimi də eləməlisən, sənə necə ağır görünsə də, onun buyuruqlarını dinməz-söyləməz yerinə yetirməlisən, sürgünəmi, dustaqlığamı, savaşamı, ölüm-itiməmi göndərir, bunların hamısını düzgün sanıb etməlisən, necə savaşda yağı qabağından qaçmağı, ona tutuqlanmağı özünə sığışdırmırsan, eləcə də, onun məhkəməsi olsun, yoxsa başqa buyuruqları,- Yurdun necə deyirsə, elə də eləməlisən, ən azı, buyuruqlarından düzgün saymadıqlarını yerində deyib, onlarla gənəşməlisən, bir sözlə öz doğma ata-anana qarşı qolugüclülük göstərməyin alçaqlıq sayılırsa, Yurduna qarşı bu sayaq davranmağın bundan da qat-qat artıq alçaqlıq deyilmi?” Bu sözlərin qabağında nə deyək, Kriton? Yasaların bu dedikləri, düzgündür, yoxsa yox?