Sosial ekologiya
Yüklə 0,92 Mb.
|
|
“Sosial ekologiya” fənnindən test sualları QRUP: 2315a 1. Ekologiya .... öyrənən elmdir. A) canlı və cansız təbiətin qarşıılıqlı münasibətini B) bəşəriyyəti və təbiəti C) insanların sağlamlığını D) təbiət və insanların qarşılıqlı münasibətini E) ətraf mühiti 2. Ekologiya sözü ilk dəfə nə vaxt işlənmişdir? A)1858-ci ildə B)1890-cı iıldə C)1860-cı ildə D)1859-cu ildə E)1866-ci ildə 3. Sosial ekologiya necə bir elmdir? A) bəşəriyyətin qlobal problemləri kontekstində cəmiyyət, təbiət və insan arasında onun təmasda olduğu həyati mühit arasında, spesifik əlaqələri emprik tədqiq edən və nəzəri cəhətdən ümumiləşdirir. B) bəşəriyyət, təbiət və insan arasında əlaqələri öyrənir. C) təbiət və canlılar arasında onun təmasda olduğu həyati mühiti əlaqələrini müəyyənləşdirir. D) insan və təbiət, onun fəaliyyəti və inkişaf qanunları sistemi haqqında elm kimi başa düşülür. E) insanların sosial vəziyyətini və problemlərini öyrənir. 4. Müasir dövrün qlobal problemləri: A) istilik-nüvə müharibəsi problemi; beynəlxalq münasibətlərin sülh əsasında inkişaf etdirilməsi; təbii ehtiyatlardan səmərəli və kompleks şəkildə istifadə edilməsi; fəal demoqrafik siyasətin aparılması, ətraf mühitin mühafızəsi, sosial ədalətin qərarlaşması; aclıq, yoxsulluq və s. B) insan və təbiət arasındakı ziddiyyətlərin aradan qaldırılması, təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadə edilməsi; fəal demoqrafik siyasətin aparılmaması, mədəni dəyərlərin qiymətləndirilməsi. C) müharibə və sülh problemi, hərbiləşmə, təbii fəlakətlər və s., təbiətin mühafizəsi və ondan səmərəli istifadə edilməsi; və s. D) əhalinin surətlə artması və yaşayış vasitələrinin isə zəif inkişaf etməsi; sülh problemi, hərbiləşmə, ETİ və s. E) Elmi-texniki inqilab, Elmi-texniki tərəqqi; sülh problemi; beynəlxalq münasibətlərin inkişaf etdirilməsi. 5. Azərbaycanın işğal olunmuş əraziləri neçə faizdir? A) 20%
B) 30% C) 15%
D) 25% E) 16%
6. Ekologiya elmi ilk dəfə kim tərəfindən işlənmişdir? A) D.Toro B) V.İ. Vernadski C) E.Hekkel D) Ç.Darvin E) A.Tensli 7.Sosial ekologiya elmi nə vaxtdan inkişaf etməyə başlamışdır? A) XX əsrdən B) IXX əsrdən C) XXI əsrdən D) 1890-cı ildən E) XX əsrin sonundan 8. “Qırmızı kitab” hansı təşkilatın təşəbbüsü ilə aparılır? A) BTMİ
B) BDT C) ÜST
D) FAO E) göstərilən cavabların heç biri 9. Sosial ekologiya nəyi öyrənir? A) təbətlə və cəmiyyətin qarşılıqlı əlaqəsinin fəlsəfi-sosioloji aspektini B) insanla təbiətin qarşılıqlı münasibətini C) biosferi və təbiəti D) cəmiyyət-təbiət- insan və onların fəaliyyətini E) təbətlə və cəmiyyətin münasibətindən yaranan ziddiyyətləri 10. ”Demoqrafik partlayış” nədir? A) Əhalinin sürətli təbii artimı və sosial təminatda problemlər yaranması. B) Əhalinin tədricən artması. C) Əhalinin azalması. D) Əhalinin ərazi üzrə bərabər paylanması. E) Əhalinin sürətli təbii artimı və maddi problemlərin yaranması. 11. Sosial ekologiyanın əsas predmeti: A) insanın, cəmiyyətin, texnikanın, mədəniyyətin, təbiətin və sistemlərin qarşılıqlı təsiridir. B) biosferlə insan arasnda qarşılıqlı münasibətdir. C) insan, təbiət və cəmiyyət arasınada qarşılıqlı münasibətidir. D) canlı aləmlə cansız təbiətin qarşılıqlı təsiridir. E) “təbiət-cəmiyyət”sistemi arasınada ümumi münasibətdir. 12. Son 100 ildə nə qədər oksigen məhv edilmiş və onun yerinə atmosferə nə qədər karbon qazı daxıl olmuşdur? A) 250mld.ton oksigen və 360mld.ton karbon qazı B) 200mld.ton oksigen və 360mld.ton karbon qazı C) 350mln.ton oksigen və 300mld.ton karbon qazı D) 200mld.ton oksigen və 360mln.ton karbon qazı E) 250mln.ton oksigen və 300mln.ton karbon qazı 13. Sosial ekologiyanın əsas anlayışı özundə hansı ünsürləri birləşdirən mühitdir? A) mənimsənilmiş mühit(“ev”), mənimsənilməkdə olan mühit (“ada”) və mənimsənilməmiş, lakin artıq bəşəriyyətin diqqətini cəlb edən mühitdir (“okean”). B) mənimsənilmiş mühit(“okean”), mənimsənilməkdə olan mühit (“ada”) və mənimsənilməmiş, lakin artıq cəmiyyətin diqqətini cəlb edən mühitdir(“ev”). C) mənimsənilmiş mühit(“ev”), mənimsənilməkdə olan mühit(“ada”) və mənimsənilməmiş mühitdir(“kosmos”). D)mənimsənilmiş mühit, mənimsənilməkdə olan mühitdir. E) Göstərilən cavabların hamısı düzgündür. 14. Sosial ekologiyanin tərifini verənlərdən birincilər sırasında durur: A) Raderik Mak Kenzil (1927) B) Ernest Hekkel (1860) C) B.İ.Vernadski (1820) D) Yan Ahri Feber (1870) E) David Toro (1858) 15. Ekoloqların məlumatına görə bir nəfər bir gündə nə qədər zibil yaradır? A) 0,5 kq B) 0,1 kq C) 1 kq
D) 0,5 q E) 2 kq
16. Ekoloji kompleks neçə amılı əhatə edir? A) 4
B) 5 C) 2
D) 1 E) 3
17. BMT-nin ətraf mühitə dair proqramı necə adlanır? A) UNER
B) UNESKO C) ÜST
D) FAO E) VOZ
18. Qlobal ekologiya nəyi öyrənir? A) Biosferin qruluşunu və onun antropagen, kosmik, geofiziki və digər təsirlərini. B) Yerin qruluşunu və onun antropagen, təbii və digər təsirlərini. C) Cəmiyyətin təbiətlə qlobal miqyaslı təsirini. D) Əhalinin tərkibini və onun sosial, siyasi təsirlərini. E) ”Təbiət və cəmiyyət”in qarşılıqlı münasibətlərini. 19. Sosial ekologiyanın məqsədi nədir? A) İnsanın yaşadığı mühiti qoruyub saxlamaq və gələcək nəsillərə saxlamaqdır. B) Ətraf mühiti mühafızə etmək. C) İnsanların sosial rifahını yaxşılaşdırmaq. D) Əhalinin təkibini və sayını müəyyənləşdirmək. E) İnsanlar ücün yeni bir qanunlar işləməkdir. 20. Abşeron reqionunda ekoloji gərginliyi aradan qaldırmağın ən perspektivli yolu? A) istehsal həcmini azaltmaq B) tullantısız və az tullatılı texnologiyalara keçmək C) zərərli istehsal sahələrini Abşerondan köçürmək D) ətraf mühitə ziyan vuran istehsal sahələrini bağlamaq E) doğru çavab yoxdur 21. Suyun səthində yayılan hansı çirkləndirici sudakı canlı aləmin törəməsi imkanlarını məhdudlaşdırır? A) neft və neft məhsulları B) məişət tullantıları C) bərk tullantılar D) inşaat materialları E) meşə materialları 22. .... süni mühitdir. A) insanlarin yaratdığı mühit B) təbiətin yaratdığı mühit C) insanların və texnologiyanın yaratdiğı mühüt D) texnikanın yaratdığı mühit E) insanların və təbiətin yaratdiğı mühüt 23. Miqrasiya nəyə deyilir? A) əhalinin bir yaşayış yerindən başqasına və ya bir ölkədən başqasına köçməsinə B) əhalinin öz ölkəsinə qayıtmasına C) insanların yaşayış yerini dəyişməsinə D) işçilərin bir ölkədən başqasına köçməsinə E) insanların sürətlə artmasına 24. Əhalinin sıxlığı nədir? A) Ölkənin hər kvadrat kilometrinə düşən əhalinin sayidır. B) Şəhərin hər kvadrat metrinə düşən əhalinin sayidır. C) Əhalinin çoxalmasidir. D) Əhalinin sıx yaşamasıdır. E) göstərilənlərin hamısı düzgündür. 25. Xarici miqrasiya neçə yerə ayrılır və hansılardır? 1.Emiqrasiya, İmiqrasiya. 2.ölkə daxilində bir bölgədən digər bölgəyə köçmək; bir ölkədən başqa ölkəyə getmək 3.bir ölkədən çıxıb getmək; başqa olkədən bir ölkəyə gəlmək 4.immiqrant, demiqrant 5. Düzgün cavab yoxdur A) 1,3 B) 1,4
C) 2,4 D)2,3,4
E) 5 26. .... əhalinin təbii hərəkəti və ya artım deyilir. A) Bir il ərzində ölkədə doğulanların sayından ölənlərin sayıni çıxdıqda, alınan fərqə B) İnsanların il ərzində ölkədə doğulanların sayına C) ölkəyə gələnlərin sayından gedənlərin sayıni çıxdıqda, alınan fərqə D) Miqrasiya vasitəsilə ölkəyə daxil olan insanların artmasına E) Bir il ərzində ölkədə doğulanların sayından ölənlərin sayınin üstə gəldikdə, alınan cəm 27. Daxili miqrasiya nəyə deyilir? A) ölkə daxilində bir bölgədən digər bölgəyə köçməyə B) yaşayış yerindən digər bölgəyə köçməyə C) bir ölkədən digər ölkəyə köçməyə D) bir bölgədən digər bölgəyə köçməyə E) göstərilən cavabların heç biri düzgün deyil. 28. Ətraf mühitin pisləşməsinə səbəb olan amillərdən biri də nə hesab olunur? A) elm və texnikanın inkişafı B) təbii fəlakətlər C) turşulu yağışlar D) sənaye sahələrinin genişlənməsi E)Torpaq eroziyaları 29. Okean və dəniz suları daha çox hansı məhsullarla çirklənir? A) neft və neft məhsulları ilə B) məişət tullantıları ilə C) çirkab sularla D) sənaye tullantıları ilə E) radioaktiv maddələrlə 30. Ekoloji mühit dedikdə ..... nəzərdə tutulur. A) insanları əhatə edən təbiət B) canlıları əhatə edən mühıt C) meşələrlə əhatə olunmuş ətraf mühit D) təbiəti əhatə edən mühıt E) biosferi əhatə edən mühıt 31. Ekologiya ili neçənci ildə elan edilmişdir?
32. Abşeronda olan 5 məişət tullantıları poliqonunun ümumi sahəsi - ..... A) 232,5 ha-dır B) 231,5 ha-dır C) 232 ha-dır D) 223,5 ha-dır E) 132,5 ha-dır 33. Ekoloji tarazlığın növləri: A) şərait və təsirin çətinləşdirilmiş fəaliyyəti; onların fəaliyyətinin qeyri mümkünlüyü; əvvəlkiləri hədələməyən yeni şərait və təsirin təzahürü; əvvəlkiləri aradan götürən yeni təsir və şəraitin yaranması. B) insan və təbiətin qarşılıqlı münasibəti; bu qarşılıqlı münasibətdən ziddiyətlərin yaranması, təbiətdə biomüxtəliflilik. C)”təbiət-cəmiyyət”; “cəmiyyət-insan”, “təbiət-insan”onların münasibəti; D) təbiət və cəmiyyətin qarşılıqlı münasibətiəti, yeni münasibətləri yaranması. E) ətraf mühitin qorunması; yeni texnikanın inkişafı; təbiətdə biomüxtəliflilik. 34. Ekoloji böhran nə deməkdir? A) İnsan fəaliyyəti nəticəsində yaranmış olan ətraf mühitin elə bir vəziyyəti nəzərdə tutulur ki, bu zaman insanın normal həyat fəaliyyəti qeyri-mümkün olur. B) Təbiətdə gedən bəzi proseslər nəticəsində yaranmış olan vəziyyət insan üçün yararsız olur. C) Cəmiyyətin fəaliyyətindən yaranmış şəraitdə insanın normal həyat fəaliyyəti mümkünsüz olur. D) Texnikanın sürətli inkişafı nəticəsində yaranmış vəziyyətdə normal həyat fəaliyyəti olmur. E) Göstərilən cavabların hamısı düzgündür. 35. Noosfer nədir? A) Planetin şüurlu insan fəaliyyəti ilə əhatə olunmuş sahəsidir. B) Təbiətdə gedən proses nəticəsində planetin kəmiyyət və keyfiyyətcə dəyişməsidir. C) Biosferin kəmiyyətcə bir haldan başqa vəziyyətə keçməsidir. D)Ətraf mühitin proses və hadisələrin son nəticədə insan ağlı vasitəsi ilə planetin təkamülünün keyfiyyətcə yeniləşməsidir. E) Göstəriən cavabların hamısı səhvdir. 36 . Əhali hansı etnik birliklərdən ibarətdirlər? A) tayfa, qohum tayfa, xalq və millətlərdən B) əhali, xalq, tayfa və millət C) qohum, qrup, xalq və cəmiyyətdən D) əhali, qonşu, xalq və millətlərdən E) millət, xalq və əhalidən 37. “Qloballıq” termini üç mühüm mənaya malikdir: A) miqyaslı, əhəmiyyətli; hər şeyi əhatə edən, hər yerdə olan; ümumbəşəri, ümumdünya, planetar, beynəlxalq, beynəlmıləl. B) hər şeyi əhatə edən, hər yerdə olan; ümumxalq, ümumdünya; planetar, beynəlxalq, beynəlmıləl. C) dünyəvi; ümumbəşəri, ümumxalq, planetar; beynəlxalq, lokal. D) sərfəli, inkişafda olan; hər şeyi əhatə edən, hər yerdə olan; ümumbəşəri, ümumdünya. E) Regional, ümumdünya, beynəlxalq, beynəlmıləl; hər yeri əhatə edən; mümkün olan. 38. Müasir qlobal problemlərin yaranma səbəbləri: A) cəmiyyət, insan və təbiət arasındakı ziddiyyət; ədalətsiz cəmiyyətin ümumi böhranın güclənməsi; dünyanın iki bir-birindən fərqli düşərgəsində elmi-texniki inqilabın sürətli inkişafı. B) cəmiyyət, texnika və təbiətin dəyişməsi; cəmiyyətin güclənməsi; təbiətə insanların təsiri. C) cəmiyyət, insan və təbiətin münasibətləri; ədalətsiz cəmiyyətin ümumi böhranın başlanması; dünyada elmi-texniki inqilabın sürətli inkişafı. D) insanın təbiətə münasıbəti; inkişafda olan cəmiyyətin səviyyəsi; ETI sürətli inkişafı. E) cəmiyyət, insan və təbiət arasındakı münasibət və onlar arasında ziddiyətin güclənməsi. 39. Müharibə nədir? A) Dövlət, siniflər və xalqlar (millətlər) arasında aparılan mütəşəkkil silahlı mübarizədir. B) Yer kürəsində olan bütün insanların məhvi deməkdir. C) Millətlər arasında aparılan silahlı mübarizədir. D) Dövlət başçıları arasında aparılan silahlı mübarizədir. E) Kütləvi qırğın silahlarından istifadə etməkdir. 40. Son 600 ildə dünyada nə qədər müharıbə olmüşdur və bu müharıbələrdə nə qədər adam həlak olmuşdur? A) 14513 müharıbə, 3640 milyon adam həlak olmuşdur. B) 15413 müharıbə, 5640 milyon adam həlak olmuşdur. C) 16413 müharıbə, 3640milyon adam həlak olmuşdur. D) 15613 müharıbə, 5640milyon adam həlak olmuşdur. E) 14000 müharibə, 5600milyon adam həlak olmuşdur. 41.”Roma klubu” cəmiyyətinin ilk prezidenti kim olmuşdur? A) A.Peççei B) F.Sen-Mark C) A.Kinqlin D) E.Pestel E) P.Tryudo 42. Əhalinin şəhərlərdə məskunlaşması nə adlanır? A) urbanizasiya B) miqrasiya C) meqapolis D) yalançı urbanizasiya E) aqlomerasiya 43. Qlobal problemlərin tipologiyası: A) ”cəmiyyət-təbiət” və “insan və təbiət” B) ”cəmiyyət-texnika” və “insan və siyasət” C) ”cəmiyyət-təbiət-insan” D) ”iqtisadiyyat-təbiət” və “insan və təbiət” E) Göstərilənlərin heç biri 44. Elmi-texniki tərəqqi hansı proseslərlə əlaqədardır? A) sosial, siyasi, mədəni, psixoloji və təbiət prosesləri ilə. B) siyasi, mədəni, qlobal və texniki prosesləri ilə . C) texniki, elmi, psixoloji və texnoloji prosesləri ilə. D) maddi, mədəni, psixoloji və fiziki prosesləri ilə. E) texniki və elmi prosesləri ilə . 45. İnsanlarla təbiətin münasibətlərinin tarıxı dövrləri: A) ”Əkincilik əsri”,”Sənaye əsrı”,”Təbiət əsri” B) ”Neolit əsri”,”Sənaye əsrı”,”Texnika əsri” C) ”Quldarlıq əsri”,”Sənaye əsrı”,”Texnika əsri” D) ”Əkincilik əsri”,” Maldarlıq əsrı”,”İnkişaf əsri” E) ”Sənaye əsrı”,”Təbiət əsri”,”Texnologiya əsri” 46. Kağızın təbii mühitdə parçalanmasına nə qədər vaxt lazımdır? A) 10 il
B) 1 il C) 0,5 il D) 11 il E) 40 il
47. Qlobal problemlər kompleksi bir sistem kimi hansı ziddiyətlər tipini əhatə edir? A) sosial sistemlər arasında, sosial sistemlər və ətraf mühıt arasında; fərd və ətraf mühit arasında; fərdlə sosial sistem arasındakı. B) təbii propseslər və ətraf mühıt; insan və ətraf mühit; insanla sosial sistemləri. C) sosial birliklər, sosial sistemlər və ətraf mühıt; cəmiyyət və təbiət; cəmiyyətlə insan arasındakı. D) cəmiyyət, sosial sistemlər və təbiət; insan və biosfer; insala sosial sistemləri. E) sosial sistemlər və ətraf mühıt; fərd və ətraf mühit; fərdlə sosial vəziyyət arasındakı. 48. Xəzər dənizinə il ərzində nə qədər sənaye və məişət su tullantılarının tam təmizlənmədən axıdılır? A) 250 mln m3 B) 200 mln m3 C) 150 mln m3 D) 250 min m3 E) 220 mln m3 49. Merinq Hekkeli necə adlandırmışdır? A) Materialist və monist B) Dindar C) Alim və siyasətçi D) Ekologiyanı elmə gətirən E) Siyasətçi 50. Bəşər cəmiyyətinin inkişaf tarıxı: A) Neolit inqilabı; sənaye inqilabı; XX əsrin ortalarından başlayıb indiyə qədər davam edən elmi-texniki tərəqqı. B) Əkinçilik inqilabı; sənaye inqilabı; elmi-texniki tərəqqı. C) Sənaye əsri; Neolit əsri; elmi-texniki tərəqqı. D) Neolit inqilabı; sənaye inqilabı; XXI əsrdə elmi-texniki inqilab. E) Əkinçilik dövrü; sənaye inqilabı; XX əsrdə ETI. 51. Ekoloji yanaşma belədir: ....... A) əhali - ətraf mühit - təbii ehtiyatlar - kosmik mühit. B) “insan-cəmiyyət-təbiət” C) “ətraf mühit - təbii ehtiyatlar - əhali”. D) təbiət - insan- təbii ehtiyatlar . E) ətraf mühit- cəmiyyət-təbii ehtiyatlar. 52. Maddi texnosfer .... A) texnika sahəsidir. B) texnologiya sahəsidir. C) elm shəsidir. D) maddi rifah sahəsidir. E) texnika və texnologiya sahəsidir. 53. İnsan qulağı nə qədər səs qəbul edir? A) tezliyi 16 hs-dən 20.000hs-ə qədər olan səs dalğalarını B) tezliyi 20 hs-dən 20.000hs-ə qədər olan səs dalğalarını C) tezliyi 16 hs-dən 30.000hs-ə qədər olan səs dalğalarını D) tezliyi 25 hs-dən 21.000hs-ə qədər olan səs dalğalarını E) tezliyi 16 hs-dən 45.000hs-ə qədər olan səs dalğalarını 54. İnkişaf etmiş ölkələrdə insan ömrü, inkişaf etməkdə olan ölkələrə nisbətən nə qədər fərq olur? A) 16 il artıq B) 15 il az C) 8il artıq D) 12 il artıq E) 5 il artıq 55. Planetimizdə nə qədər sakin savadsızdır? A) 800 mln B) 900 milyon C) 850 min D) 700 milyon E) 830 min 56. İnsanların təbiətə münasibəti.... A) praktiki münasibət, intim münasibət, estetik münasibətdir. B) ekoloji münasibət və maddi münasibətdir. C) təbii münasibət və süni münasibətdir. D) antropogen münasibət, estetik münasibətdir, mədəni münasibət. E) elmi münasibət, mədəni münasibət, estetik münasibətdir 57. Azərbaycanda dağ-mədən sənayesinin inkişafı ilə əlaqədar daha çox ekoloji gərginliyə məruz qalmışdır: A) Daşkəsən rayonu B) Gədəbəy rayonu; C) İsmayıllı rayonu; D) Füzuli rayonu; E) Şahbuz rayonu; 58. Azərbaycanda “Ətraf mühitin mühafizəsi” haqqında qanun nə vaxt qəbul edilmişdir? A) 1999-cu ildə B) 1997-ci ildə C) 1998-ci ildə D) 1996-ci ildə E) 2000-ci ildə 59. Miqrasiyanın neçə növü var? A) 2
B) 4 C) 3
D) 5 E) 6
60. Konsepsiya sözünun hərfi mənası: A) latınca konseptis-anlama B) fransızca konseptis-anlatma C) iyalyanca konsepto-anlaşma D) latınca konseptus-başa düşmək E) latınca konseptos-cox mənalı 61.Ekoloji problemlərin təsnifatı: A) Ətraf mühitin cirklənməsi problemi və onun qorunması; cəmiyyətlə ətraf mühitin qarşılıqlı təsiri problemi; cəmiyyətlə təbiətin qarşılıqlı münasibəti problemi. B) Biosferin qorunması problemi; əhalinin artması problemi; insanla təbiətin münasibətindən yaranan problemlər. C) Hidrosferin cirklənməsi problemi; cəmiyyətlə təbiətin münasibəti problemi; insanla təbiətin qarşılıqlı münasibəti problemi. D) Biosferin cirklənməsi problemi; cəmiyyətlə ətraf mühitin problemi; canlılar ilə təbiətin qarşılıqlı münasibəti problemi. E) Göstərilən cavabların hamısı düzgündür. 62. İ.D.Laptev üç qrup ekoloji problem göstərir: A) ətraf mühitin çirklənməsi; biosfer proseslərin gedişinin pozulması; təbii ehtiyatların tükənməsi. B) biosferin çirklənməsi; biosferdə proseslərin pozulması; ehtiyatların tükənməsi. D) suyun çirklənməsi; biosfer proseslərinin pozulması; təbii sərvətlərintükənməsi. C) ətraf mühitin çirklənməsi; iqlim dəyişməsi; təbii ehtiyatların tükənməsi. E) biomüxtəliflilik; təbiət proseslərin pozulması; faydalı qazıntıların tükənməsi. 63. Ekoloji problemləri neçə hissəyə bölmək olar? A) lokal-məhəlli, regional və qlobal B) lokal, regional və məhəlli C) məhəlli, lokal və qlobal D) məhəlli, lokal və dünyəvi E) yerli, regional-məhəlli və qlobal 64. Ekoloji problemlərin növləri bunlardır: A) cəmiyyətə və insana; təbiətə, həm cəmiyyətə (insana), həm də təbiətə aid olanlar. B) təbiətə və insan, həm cəmiyyət, həm də təbiət. C) cəmiyyətə təbiətə aid olanlar, həm cəmiyyətə,həm də təbiətə aid olmayanlar. D) insana təbiətə aid olanlar,həm cəmiyyətə,həm də təbiətə aid olanlar. E) ətraf mühit, təbiət, insan. 65. Həyat fəaliyyəti nədir? A) insanın gündəlik fəaliyyəti və istirahəti, onun yaşam tərzidir. B) insanın iş fəaliyyəti və iş rejimi, onun istirahətidir. C) əhalinin gündəlik fəaliyyəti və istirahətidir. D) insanın maddi və mənəvi dəyəridir. E) cəmiyyətin gündəlik fəaliyyəti və istirahətidir. 66. “İstehsalat və məişət tullantıları haqqında” AR-nın qanunu nə vaxt qəbul edilmişdir? A) 1998-ci ildə B) 1996-ci ildə C) 1997-ci ildə D)1995-ci ildə E) 2005-ci ildə 67. Sosial ekologiyanın digər elmlərlə əlaqəsi: A) iqtisadiyyat, coğrafiya, fəlsəfə və s. B) iqtisadiyyat, coğrafiya, mülki müdafiə və s. C) fizika, coğrafiya, fəlsəfə və s. D) riyaziyyat, coğrafiya, fəlsəfə və s. E) geodeziya, tarix, fəlsəfə və s. 68. Ekoloji etikanın tələbləri: A) indiki nəsillərin mənafeyinə görə gələcək nəsillərə ziyan vurulmasına yol verilməməlidir. B) gələcək nəsillərin mənafeyini qorumaqdır. C) gələcək nəsillər mənafeyi üçün indiki nəsillər düzgün istiqamətləndirilməlidir. D) indiki zaman üçün gələcəyi qurban verməmək. E) Göstəriən cavabların hamısı səhvdir. 69. Ekologiya elmi hansı fəaliyyət sahələrinə təsir göstərir? A) iqtisadiyyata, mədəniyyətə, əxlaqa, siyasətə B) iqtisadiyyata, əxlaqa, tərbiyəyə, əmək fəaliyyətinə C) əmək fəaliyyətinə, tərbiyəyə, dinə, əxlaqa D) əxlaqa, davranışa, biliyə, əmək fəaliyyətinə E) təbiətə, musiqiyə, siyasətə, sosial vəziyyətə 70. Müasir elmi-texniki inqilabda insan fəaliyyətinin ən əsas sahələrinin yaranması üçün vacib şərtlər: A) elm, texnika, istehsal. B) insan, texnika, istehsal. C) elm, texnologiya, istehsal. D) elm, texnika, təşkilat. E) göstərilən cavabların hamısı 71. Sen-Mark həyati mühiti pozan amilləri aşağıdakı kimi göstərir: A) havanın, suyun cirklənməsi, səs küyün, bərk tullantıların toplanması, yaşıllıqların məhv edilməsi, əhalinin sayının həddindən çox olması. B) suyun cirklənməsi, əhalinin sayının həddindən çox olması. C) biosferin cirklənməsi, yaşıllıqların məhv edilməsi, əhalinin artması. D) hıdrosferin çirklənməsi, meşələrin qırılması, əhalinin sayının həddindən çox olması. E) Müharibə; ərzaq; energetika;siyasət; ekoloji mədəniyyət və s. 72. Ekoloji böhran hallarını 3 qrupa bölmək olar: A) ətraf mühitin çirklənməsi, ehtiyyatların tükənməsi, əhali çoxluğu. B) ehtiyyatların bərpa olunmaması, əhalinin miqrasiyası. C) təbiətin çirklənməsi, ETİ, əhalinin artması. D) ətraf mühitin çirklənməsi, faydalı qazıntıların tükənməsi, əhali çoxlüğu E) okean və dənizlərin , ehtiyyatların bərpası, əhali çoxlüğu 73. Ətraf mühitin çirklənməsinin əsas istiqamətləri: ...... A) biosferin çirklənməsi, hidrosferin çirklənməsi, torpaq layının pisləşməsi. B) təbiətin çirklənməsi, okeanların çirklənməsi, torpağın eroziyası. C) urbanizasiya, hidrosferin çirklənməsi, torpaq layının pisləşməsi. D) biosferin çirklənməsi, Yer üzərində olan suların çirklənməsi, meşələrin qırılması. E) Göstərilənlərin hamısı düzdür. 74. Gün ərzində adam nə qədər yemək, neçə litr su, nə qədər hava qəbul edir? A) 1kq yemək, 2-3 litr su və 12-15kq hava B) 1kq yemək, 3 litr su və 13-16kq hava C) 2kq yemək, 1-3 litr su və 12-14kq hava D) 1kq yemək, 2,5-3,5 litr su və 10kq hava E) 2kq yemək, 2-3 litr su və 12-18kq hava 75.Yer üzərində hər bir adama nə qədər hava düşür? A) 2,5mln.ton B) 5 mln.ton C) 3 mln.ton D) 4 min.ton E) 2,5min.ton 76. Sosial ekologiyanın vəzifəsi nədir? A) İnsanların inkişafının bioloji və sosial şəraitini eləcədə Yerdə olan bütün canlıların şəraitini köklü surətdə yaxşılaşdırmaqdır. B) Təbiətin mühafizə olunmasına aid məsələlərdir. C) Cəmiyyətin problemlərini həll etməkdir. D) Təbiət, cəmiyyət və ətraf mühitin qarşılıqlı münasibətini öyrənməkdir. E) insanlara həyatın hümanist şətaitinin məsuliyyətlərini dərk edilməsini öyrədir. 77. Oksigenin əsas istehlakçısı ..... A) Texnika B) Bitkilər C) Heyvanlar D) Kosmos E) Göstərilənlərin hamısı 78. İnkişaf etmiş ölkələrdə torpaqdan istifadə edilməsi strukturu aşağıdakı istiqamətlərdə dəyişir: A) kənd təsərrüfatı hesabına urbanizasiyalanmış ərazılərin genişlənməsi; yararsız torpaqların artması; meşə və otlaqların azalması. B) çirklənmış ərazılərin genişlənməsi; torpaqlardan istifadənin artması; meşələrin azalması. C) kənd təsərrüfatı hesabına torpaqlardan istifadınin artması; yararsız torpaqların artması; meşələrin qırılması. D) xalq təsərrüfatı hesabına ərazılərin genişlənməsi; torpaqların şoranlaşması və eroziyası; bitki örtüyünün azalması. E) torpaqlardan yaşayış məntəqələri üçün istifadə olunması; meşələrin azalması, torpaqların rekultivasiyası. 79. Havanın cirklənməsinin əsas mənbəyini hansı texnika və neçə faiz təşkil edir? A) nəqliyyat 30-40%, İES 20-25%, sənaye texnoloji proseslər 15- 25% B) nəqliyyat 50-60%, AES 20-25%, sənaye texnoloji proseslər 15- 25% C) avtobuslar 30-40%, İES 10-15%, sənaye texnoloji proseslər 15- 20% D) iri nəqliyyat 30-40%, İES 20-25%, sənaye texnoloji proseslər 25- 30% E) nəqliyyat 35-38%, İES 10-30%, sənaye texnoloji proseslər 5- 25% 80. Səs çirklənməsi nədir? A) insanın çətinliklə uyğunlaşdığı fiziki çırklənmə formalarından biridir B) canlıların uyğunlaşdığı fiziki çırklənmə formasıdır C) insanın asanlıqla uyğunlaşdığı fiziki çırklənmədir D) insanın, texnikanın, nəqliyyatın yaratdığı çırklənmə növüdür E) ətraf mühitin fiziki çırklənmə növüdür 81. 1 ton ofis kağızının istehsalı üçün nə qədər ağac kəsilməlidir? A) ən azı 10 ağac kəsilməlidir B) 3 ağac kəsilməlidir C) 1 ağac kəsilməlidir D) ən azı 8-dən çox ağac kəsilməlidir E) ən azı 5 ağac kəsilməlidir 82. Tullantıların idarə olunması üçün aşağıdakı tədbirlərin həyata keçirilməsi zəruridir: A) təhlükəli sənaye tullantılarının yerləşdirilməsi üçün yeni poliqonların yaradılması;məişət tullantılarının çeşidlənməsi, utilizə edilməsi və təkrar emalının təşkili; enerji alınması. B) sənaye tullantılarının yerləşdirilməsi üçün məişət tullantılarının yerinin seçilməsi, təkrar emalının təşkili məqsədilə yeni təcrübədən istifadə olunması; yanacaq alınması. C) sənaye tullantılarının yerləşdirilməsi üçün və məişət tullantılarının emalının təşkili məqsədilə yeni texnikadan istifadə olunması; emal olunması. D) yararsız sənaye tullantılarının utilizasiyası və təkrar istehsalın təşkil olunması; yanacaq alınması. E) lazimi sənaye tullantılarının yerləşdirilməsi üçün yeni poliqonların yaradılması; məişət tullantılarının çeşidlənməsi, utilizə edilməsi və təkrar emalının təşkili. 83. Mənəvi noosfer.... A) əqlin sahəsidir B) elm və təhsil sahəsidir C) elm sahəsidir D) bilik sahəsidir E) mədəniyyət sahəsidir 84.Səs-küy çirklənməsini ən çox yaradan amillərdən biri: A) avtomobillər B) insanlar C) sənaye müəssisələri D) təyyarələr E) ağir yük maşınları 85.Son 30 ildə Yer kürəsində faydalı qazıntıların çıxarılması neçə dəfə artmışdır? A) 3 dəfə artmışdır-5 mld.tondan 15 mld. tona qədər B) 5 min.tondan 10 mln. tona qədər C) 1,5 dəfə artmışdır-5 mln.tondan 7,5 mln. tona qədər D) 3 mln.tondan 9 mld. tona qədər E) 2,5 dəfə artmışdır 86. Atom enerjisi hansı problemləri yaradır? A) Mürəkkəb hərbi-siyasi, iqtisadi və ekoloji problemlər B) Siyasi, iqtisadi və ekoloji problemlər C) Mənəvi və maddi, sosial və ekoloji problemlər D) Iqtisadi və qlobal problemlər E)Göstərilənlərin hamısı düzdür 87. Hazırda dünyada nə qədər gücə malik olan neçə nüvə energetikası fəaliyyət göstərir? A) 200mln.kvt. gücə malik olan 325 nüvə energetika reaktoru. B) 220min.kvt. gücə malik olan 320 nüvə energetika reaktoru. C) 150mln.kvt. gücə malik olan 325 nüvə energetika reaktoru. D) 100mln.kvt. gücə malik olan 200 nüvə energetika reaktoru. E) 150min.kvt. gücə malik olan 225 nüvə energetika reaktoru. 88. Ekoloji problemlərin kəskinləşməsinin 3 əsas səbəbkarı: .... A) sosial -siyası; elmi-texniki; əxlaqi-pedaqoji B) iqtisadiı; elmi-texniki; əxlaqi C) sosial; elmi; əxlaqi-mədəni D) siyasət; texniki ; mədəni E)göstərilən cavabların heç biri 89. Azərbaycanda orta ömür .... A) 73 yaşa qədərdir B) 72 yaşa qədərdir C) 71 yaşa qədərdir D) 83 yaşa qədərdir E) 75 yaşa qədərdir 90. Təbii artım hansı amıllərdən asılıdır? A) iqtisadi sosial, hərbi siyası və milli xüsusiyyətlərdən B) sosial, hərbi siyası və mədəni xüsusiyyətlərdən C) siyasi, mənəvi və milli xüsusiyyətlərdən D) sosial, hərbi siyası E) milli xüsusiyyətlərdən 91. Ekoloji mədəniyyəti təşkil edən tərəflər hansılardır? A) ekoloji siyasət, iqtisadiyyat və etika B) insan, iqtisadiyyat və mədəniyyət C) ekoloji təbliğat, iqtisadiyyat və etika D) insan, texnologiya və etika E) insan, təhsil və təbiət 92. Cəmiyyətin təbiətə təsirinin istiqamətləri: ... A) çirklənmə, tükənmə, təbii tsikllərin pozulması B)dəyişmə, tükənmə, mühitin pozulması C) tükənmə, təbii ehtiyyatların azalması D) Atmosferin çirklənməsi, faydalı qazıntıların azalması E) Atmosferin və hidrosferin çirklənməsi 93. Urbanizasiya nədir? A) şəhər əhalisinin artması prosesidir B) şəhər əhalisinin kəndlərə köçmə prosesidir C) şəhər əhalisinin azalması prosesidir D) müvəqqəti köçürülmədir E) kənd əhalisinin artması prosesidir 94. Şəhərin tərifi: A) Əhalisinin sayi 5 mindən çox olan və əksəriyyəti k/t ilə məşğul olmayan məntəqəsinə deyilir. B) Əhalinin sayi çox olan məntəqəyə deyilir. C) Əhalisinin sayi 5 mindən çox olan məntəqəsinə deyilir. D) Əhali və nəqliyyat çox olan olan məntəqəyə deyilir. E) Əhalisinin sayi 9 mindən çox olan məntəqəsinə deyilir. 95. Əmək ehtiyyatları dedikdə - ...... başa düşülür A) əmək qabiliyyətli əhali (15-56yaş qadınlar və 15-61 yaş kişilər) B) fiziki qabiliyyətli əhali (17-56yaş qadınlar və 15-65 yaş kişilər) C) əmək qabiliyyətli əhali (15-60yaş qadınlar və 15-61 yaş kişilər) D) fiziki qabiliyyətli əhali (15-56yaş qadınlar və 15-60 yaş kişilər) E) 16-56 yaş qadınlar və 16-61 yaş kişilər 96. ”fəal əhali” tərifi: A) maddi və qeyri maddi istehsal sahələrində çalışan insanlara deyilir. B) istehsal sahələrində çalışan insanlara deyilir. C) kənd təsərrüfatı və istehsal sahələrində çalışan insanlara deyilir. D) maddi istehsal sahələrində çalışan gənc insanlara deyilir. E) kənd təssərüfatı və xalq təssərüfatı sahələrində çalışanlara deyilir. 97. İnsanın qarşılıqlı təsirdə olduğu təbiəti əks etdirən hansı problem yaranmışdır? A)“ətraf mühit” problemi B) kosmik fəza problemi C) ozon qatı problemi D) su problemi E) qida problemi 98. Müasir dövrdə hansı konsepsiyaya əsaslanan anlayış perspektivli sayılır? A)“noosfera” konsepsiyası B) biosfer konsepsiyası C) ekosistem konsepsiyası D)bioloji konsepsiyası E) təkamül konsepsiyası 99. Cəmiyyət və təbiətin qarşılıqlı münasibət problemi..... A) qlobal, ümumbəşəri ekoloji problemlərdir. B) qlobal, psixoloji və siyası problemlərdir. C) ümumdünya ekoloji və siyasi problemlərdir. D) siyasi, ümumbəşəri ekoloji cətinliklərdir. E) iqtisadi, siyasi problemlərdir. 100. Buna beşliklərin üçlüyü qanunu deyilir: A) İnsan 5 həftə qidasız, 5 sutka susuz, 5 dəqiqə havasız yaşaya bilər. B) İnsan 5 ay qidasız, 5 gün susuz, 5 dəqiqə havasız yaşaya bilər. C) İnsan 5 həftə havasız, 5 sutka susuz, 5 gün qidasız yaşaya bilər. D) İnsan 5 həftə qidasız, 5 saniyə havasız, 5 dəqiqə susuz yaşaya bilər. E)Düzgün cavab göstərilməyib. 101. Respublikamızda Yeraltı su ehtiyatları nə qədər təşkil edir? A) 5,2 mlrd.m3 B) 5 mlrd.m3 C) 5,5 mlrd.m3 D) 2,5 mlrd.m3 E) 4 mlrd.m3 102.Ekoloji problemin obyektiv amili ...... çatışmamasıdır. A) maddi, maliyyə və əmək ehtiyatlarının B) maliyyə və təbii ehtiyatların C) iqtisadiyyat və əmək ehtiyatlarının D) maddi, mənəvi və təbii ehtiyatların E) Göstərilənlərin heç biri 103. Təbiətdən istifadənin formaları: .... A) Həyati təminat məqsədi; iqtisadi təsərrüfat məqsədi; sağlamlıq məqsədi; mədəni-estetik məqsədlər. B) sosial təminata görə; sağlamlığa görə; mədəni məqsədlərə görə . C) iqtisadi və mənəvi məqsədlər görə. D) İqtisadi təsərrüfat üçün; mədəni-mənəvi məqsədlər üçün. E) Sosial təminat məqsədi üçün; maddi məqsəd üçün. 104. İnsan ekologiyası nəyi öyrənir? A) sosial ekologiyanın bir hissəsi olub, insanın ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqəsini öyrənən kompleks elm sahəsini öyrənir. B) canlıların ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqəsini öyrənən elm sahəsini öyrənir. C) insanın təbiətlə qarşılıqlı əlaqəsini öyrənir. D) insanın biosferlə qarşılıqlı əlaqəsini öyrənir. E) ümumi ekologiyanın bir hissəsi olub, insanın cəmiyyətlə və ətraf mühitlə münasibətlərini öyrənir. 105. Azərbaycanda ən iri qara metallurgiya müəssələri və onların tullantılarının mənfi təsirinə məruz qalan təbii komponent? A) Sumqayıt boru yayma zavodu, hava və su hövzəsi B) Daşkəsən saflaşdırma kombinatı, hava hövzəsi C) Sumqayıt boru yayma zavodu, bitki örtüyü D) Bakı təkrar qarametal zavodu, su hövzələri E) doğru cavab yoxdur 106. Nəqliyyat - ətraf mühiti .... çirkləndirmə mənbəyidir. A) qurğuşun, sink, kobalt və benzo-pirenlə B) karbon, civə, kobalt C) karbohidrogen, kobalt D) qurğuşun, sink, ammonyak E) sink, kobaltla, kükürdlə 107. İnsan anlayışı: A) təbiətin universal qüvvəsidir, özünün inkişaf etməkdə olan təlabatına müvafik olaraq gerçəkliyi dəyişdirir və heyvanlardan fərqli olaraq istədiyi şeyi yaradır. B) dövlətin canlı qüvvəsidir, o heyvanlardan fərqli olaraq istədiyi şeyi yaradır. C) öz gücü və əqli ilə mühiti dəyişdirir və bütün canlılardan fərqlənir. D)cəmiyyəti fiziki və mənəvi qüvvəsidir, özünün təlabatına müvafik olaraq istədiyini yarada bilir. E) cəmiyyətın inkişaf etməkdə olan təlabatına müvafik təbiətdən istifadə edir. 108. Hər bir real sistemin fəaliyyəti və inkişafı hansı amıllərə əsaslanır? A) maddi, enerji və informasiyaya B)istehsal, enerji və texnikaya C)ETİ və informasiyaya D) əmək qabiliyyətinə, elmə E) təbii amıllərə və texnologiyaya 109. Kompyuterləşdirmə prosesi nədir? A) Əqli əməyin avtomatlaşdırılması, sosial-iqtisadi tərəqqinin informasiya kompanentlərinin gücləndirilməsidir. B)Əməyin avtomatlaşdırılması, sosial-iqtisadi tərəqqinin inkişafıdır. C) əməyin mexanikləşdirilməsı həmdə avtomatlaşdırılmasıdır. D) İnsan əməyinin avtomatlaşdırılması və gücləndirilməsidir. E) Əqlin, elmi-texniki tərəqqinin avtomatlaşdırılmasıdır. 110. Azərbaycan Respublikasında “İnformasiya-kommunikasiya texnologiyaları ili” nə vaxt elan edilib? A) 2013-cü ildə B)2014-cü ildə C) 2012-cü ildə D) 2011-cü ildə E) 2000-cü ildə 111. H.P.Fedorenko və H.F.Reymers məqsədə uyğun məhdudları XXI əsr üçün zəruri olanları necə qeyd etmişlər? A) Karbon qazı tullantılarının məhdudlaşdırılması; iri su anbarları tikintisində norma qoyulmasının həyata keçirilməsi. B) Tullantıların aradan qaldırılması; AES tikintisinin dayandırılması. C) Bərk tullantıların azalldılması; iri süni su hövzələrinin yaradımasının həyata keçirilməsi. D) Bərk tullantıların məhdudlaşdırılması və norma qoyulmasının həyata keçirilməsi. E) Zərərli karbon qazı tullantılarının azaldılması; AES tikintisində məhdudiyyət qoyulmasını. 112.Yer üzərindəki neçə iqlim var və onların neçəsi Azərbaycanda vardır? A) 11iqlim növü var, 9-u B) 9 iqlim növü var, 7-i C) 11iqlim növü var, 6-ı D) 10 iqlim növü var, 8-i E) 11iqlim növü var, 10-u 113. Əhalinin sayının dəyişməsinə təsir edən amillərdən hesab olunur: A) müharibələr, aclıq epidemiyaları və s. B) şəhər, kənd əhalisinin nisbəti C) əmək ehtiyatlarının dəyişməsi D) qadın, kişi nisbəti E) əhalinin istehlakçı olması 114.1qram neft suda nə qədər sahəni örtür? A) 12-13 kvadrat metr B) 11-12 kvadrat metr C) 11-13 kvadrat metr D) 12-15 kvadra tmetr D) 10-11 kvadrat metr 115. Gəncə şəhərində gərgin ekoloji vəziyyət yaradan müəssisələrdən biri hansı idi? A) alminium oksidi kombinatı B) xalça mahud zavodu C) süd kombinatı D) çini qablar zavodu E) qənnadı fabriki 116. Demoqrafiya nədir? A) Əhali artımının qanunauyğunluqları, onun sosial-iqtisadi şəraitdən, təbii amillərdən asılılığını, miqrasiyanı, əhali sıxlığını və onun paylanmasını öyrənən elmdir. B) Cəmiyyəti, təbii amillərdən asılılığını öyrənən elmdir. C) Texnologiyanı öyrənən elmdir. D) Texnikanı öyrənən elmdir. E) Təbiəti öyrənən elmdir. 117. Müasir ekologiyanın bölmələri: A) ümumi ekologiya, geoekologiya, tətbiqi ekologiya, insan ekologiyası, sosial ekologiya. B) insan ekologiyası, sinekologiya, autoekologiya, geodeziya. C) geoekologiya, iqtisadiyyat, insan ekologiyası, papulyasıya ekologiyası. D) tətbiqi ekologiya, nəzəri ekologiya, ümumi ekologiya. E) biosfer ekologiyası,insan ekologiyası, nəzəri ekologiya. 118. Qlobal sözünün mənası: A) yunan sözü olub qlobus-kürə, bütün yer kürəsini əhatə edən, planetar. B) ərəb sözü olub qlobus-dairəvi, bütün dünyanı əhatə edən. C) fransız sözü olub bütün yer kürəsini əhatə edən, planetar. D) yunan sözü olub kürə, bütün yer kürəsini əhatə edən. E) yunan sözü olub qlobus-kürə, bütün yer biosferini əhatə edən. 119. Demoqrafik vəziyyət nədir? A) Ölkədə nə baş verdiyini dəqiqliklə göstərən faktordur. B) Dünyada baş verən hadisələri göstərir. C) Ölkədə hansı problemlərin baş verdiyini göstərən faktordur. D) Ölkədə nə baş verdiyini göstərən amildir. E) Ölkədə nə baş verdiyini faktlarla göstərir. 120. BMT-nin ətraf mühitin mühafizəsi nizamnaməsinin məqsəd və vəzifələrinə aid edilmir: A) dünya sərvətlərinin mənimsənilməsi B) insan hüquqlarının qorunması C) əhalinin yaşayış səviyyəsinin yüksəldilməsi D) sağlamlığın qorunması E) sosial və iqtisadi problemlərin həlli 121. Təbii fəlakətlə, antropogen və qarışıq mənşəli problemlər: A) səhralaşma, erroziya, tükənmə, Yer təkinin duzlaşması və s. B) quraqlıq, sellər, tükənmə, atmosferin çirklənməsi. C) səhralaşma, qasırğalar, dəniz suyunun neftlə çirklənməsi. D)zəlzələ, tükənmə, quraqlıq, suyun çirklənməsi və s. E) biomüxtəliflilik, tükənmə, Yer təkinin çirklənməsi. 122.Azərbaycan Respublikası necə faizi meşəli ərazilərdir? A) 11%
B) 10% C) 11,5%
D) 21% E) 9%
123. Təbii və xammal ehtiyatları bunlardır: A) məhsuldar torpaqlar, icməli su, faydalı qazıntılar, fauna və flora, tikinti üçün ayrılmış ərazilər. B) şoranlaşmış torpaqlar, çaylar, faydalı qazıntılar, tikinti üçün ayrılmış sahələr. C) məhsuldar torpaqlar, su anbarları, tropik meşələr, dənizlər. D) faydalı qazıntılar, heyvanat aləmi, münbit torpaqlar. E) Münbit torpaqlar, göllər, landşaftlar, xüsusi mühafizə olunan ərazilər. 124. Qurunun məskun olunmayan yerləri: A) Tayqa, səhralar və yarımsəhralar, xam torpaqlar B) Səhralar və yarımsəhralar, bərk tullantilar çox olan sahələr. C) xüsusi mühafizə olunan ərazilər, səhralar, şoranlaşmış torpaqlar D) Otlaqlar və səhralar, xam torpaqlar. E) səhralar və yarımsəhralar, tikinti üçün yararsız torpaqlar. 125. Müasir qlobal problemlərin yaranması səbəblərini göstərin: A) cəmiyyət, insan və təbiət arasındakı ziddiyyət; ədalətsiz cəmiyyətin ümumi böhranının güclənməsi; dünyanın iki bir-birindən fərqli düşərgəsində elmi-texniki inqilabın sürətli inkişafı. B) “cəmiyyət, insan və təbiət” münasibətləri; sosial bərabərsizlik; kosmosun mənimsənilməsi; C) İnsan və təbiət arasında ziddiyyətlər; Təbii ehtiyatların tükənməsi; Hava və suyun çirklənməsi. D) Cəmiyyət və təbiət arasındakı ziddiyyət; Ekoloji böhranın güclənməsi; Elmi-texniki inqilabın sürətli inkişaf tempi. E) Göstərilən cavabların hamısı düzgündür. 126. Mexaniki artım dedikdə .... nəzərdə tutulur. A) əhalinin miqrasiyası B) insanların artması C) insanların şəhərlərə köçməsi D) əhalinin çoxalması E) əhalinin il ərzində artımı 127. İri şəhərlərdə çirklənmə dərəcəsini artıran səbəblərdən hesab edilir: A) nəqliyyat vasitələri B) transmilli otellər C) şosse yolları D) mədəni abidələr E) istirahət zonaları 128. Azərbaycanda “Su təchizatı və tullantı sular haqqında” qanun nə vaxt qəbul edilmişdir? A) 1999-cu ildə B) 1966-ci ildə C) 1997-ci ildə D) 1998-ci ildə E) 1995-ci ildə 129. Bir iri təyyarə hər saniyədə nə qədər hava “udur”? A) 700kq
B) 750kq C) 800kq
D) 850kq E) 900kq
130. Energetikanın ekoloji problemlərinin həlli strategiyasının əsas istiqamətləri hansılardır? A) bərpa olunan ekoloji baxımdan daha təmiz enerji mənbələrinin rolunu artırmaq B) az tullantılı və tullantısız texnologiyanı daha da genşiləndirmək C) tükənən və ekoloji baxımdan daha təmiz enerji mənbələrinin rolunu artırmaq D) ənənəvi enerji mənbələrindən daha səmərəli istifadə etmək E) energetika sənayesinin bütün müəssisələrində modernləşdirmə aparmaq. 131. Respublikamızda Yerüstü su ehtiyatları nə qədər təşkil edir? A) 32,2 mlrd.kbm B) 32 mlrd.kbm C) 33 mlrd.kbm D) 35,5 mlrd.kbm E) 32,2 mlrd.kbm 132. ”Noosfera” anlayışını ilk dəfə kim təklif etmişdir? A) E. Le-Rua (1870-1954) B) David Toro (1817-1862) C) Raderik Mak Kenzil (1927) D) Ernest Hekkel (1860) E) B.İ.Vernadski (1820) 133. Respublikamızın bütün çayları axım xüsusiyyətinə görə qrupları: A) bütün il ərzində axım müşahidə edilən çaylar, quruyan çaylar, müvəqqəti axımlı çaylar. B) quruyan çaylar, daimi axımlı çaylar. C) uzun illər ərzində axım müşahidə edilən çaylar, quruyan çaylar,bərpa olunmuş çaylar. D) il ərzində axan çaylar, qurumayan çaylar, müvəqqəti axımlı çaylar. E) məcarasından çıxan çaylar, müvəqqəti axımlı çaylar. 134.Azərbaycanda ekoloji cəhətdən ən gərgin şəhərlər hansılardır? A) Bakı, Sumqayıt, Gəncə, Mingəçevir, Əli Bayramlı. B) Qəbələ, Sumqayıt, Gəncə, Şəmkir,Salyan. C) Lənkəran, Qəbələ, Mingəçevir, Əli Bayramlı. D) Bakı, Daşkəsən, Şəki, Qəbələ. E) Zaqatala, Şəki, Naxçıvan, Əli Bayramlı. 135. Azərbaycan Respublikası neçənci ildə Kioto Protokuna qoşulmuşdur? A) 2000-ci ildə B) 1995-ci ildə C) 1994-cü ildə D) 2012-ci ildə E) 1999-cu ildə 136. 1980-ci illərdə ABŞ prezidentinə edilən məruzəsində aşağıdakı qlobal problemlər sadalanır: A) Əhali; Ölkələrin iqtisadi qeyri bərabərliyi; Ərzaq; Mineral ehtiyatlar; Meşə, su; Hava; Energetika; Genetika. B) Atmosferin çirklənməsi; nəqliyyat; ərzaq; sosial bərabərsizlik. C) Sosial bərabərsizlik; Ərzaq; mineral ehtiyatlar; Ekoloji tarazlıq; Meşə, hava, su. D) Müharibə; Ərzaq; Energetika;Bitki örtüyü; Ekoloji mədəniyyət və s. E) Göstərilənlərin hamısı düzgün cavabdır. 137. Ekoloji etika əsasında ..... formalaşır. A) təbiətə yeni münasıbət, ondan şüurlu, düşüncəli istifadə mədəniyyəti B) təbiətə etik və şüurlu münasıbət C) ətraf mühitə şüurlu münasıbət D) ətraf mühitə yeni münasıbət, ondan səmərəli istifadə E) təbiətdən şüurlu istifadə 138. Səs-küy çirklənməsinin neçə faizini avtomobillər təşkil edir? A) 80%-ni B) 70%-ni C) 85%-ni D) 75%-ni E) 65%-ni 139. Mədəniyyət ekologiyası nəyi öyrənir? A) sosioloji ekologiyanın bölməsi olub, bəşəriyyətin öz tarixi boyu yaratdığı mədəni və təbii mühitin müxtəlif elementlərinin saxlanması və bərpası yollarını B) Tarixi yaddaşı, mənəvi, ekoloji vacibliyi. C) Tarixi faktlara əsaslanaraq mədəni bərpası yollarını. D) Tarixi, mənəvi dəyərləri xüsusi vurğulayır. E) İqtisadi münasibətləri və mədəniyyəti. 140. Müasir şəxsiyyətin ekoloji mədəniyyəti 3 əsas “nəhəngdən” ibarətdir: A) normativ ekoloji biliklər, mənəvi ekoloji əqidələr və fəal ekoloji davranış. B) ekoloji, mədəni və fəal ekoloji davranış. C) ekoloji davranışlar, ekoloji şüur və fəal ekoloji münasibətlər. D) ekoloji biliklər, ekoloji mədəniyyət və . ekoloji biliklər. E) mədəni ekoloji şərtlər, normativlər və əsas ekoloji davranış. 141. Ekoloji təhlükəsizlik nədir? A) ”təbiət-cəmiyyət” sistemində tarazlığın saxlanılması cəmiyyətdə və onun gələcəyinə zəmanət verilməsidir. B)”təbiət-insan”arasında tarazlığın saxlanılmasıdır. C)”təbiət-cəmiyyət” sistemində tarazlığın saxlanılmasıdır. D)”təbiət-cəmiyyət-insan” münasibətlərində ziddiyyətlərin həll olmasıdır. E) Təbiətdə ekoloji tarazlığın saxlanılması və qorunmasıdır. 142. Respublika çaylarının hidroenerji ehtiyatı nə qədərdir? A) 45 mlyd kvt-a qədərdir B) 45 mln kvt-a qədərdir C) 40 mlyd kvt-a qədərdir D) 49 mlyd kvt-a qədərdir E) 45 mlyd kvt-a bərabərdir 143. 2013-cü ildə Azərbaycan əhalisi nə qədər artib? A) 55,3 min nəfər artaraq 9,6 milyon nəfərə çatıb B) 9 milyon nəfərə çatıb C) 50,3 min nəfər artaraq 8 milyon nəfərə çatıb D) 9,4 milyon nəfərə çatıb E) 45,3 min nəfər artaraq 9 milyon nəfərə çatıb 144. İnsan ekologiyası nəyi öyrənir? A) İnsanın, onu əhatə edən təbii və sosial mühitlə əlaqəsini nəzərə almaqla adamların sağlamlığının qorunmasını və artırılması məsələlərinı. B) insanla təbiətin qarşılıqlı münasibətlərinin elmi və praktiki problemlərini. C) İnsanların sosial şəraitini və onların sağlamlığının qorunmasını nəzərə almaqla artırılması məsələlərini. D) Cəmiyyətlə ətraf mühitin qarşılıqlı münasibətlərinin elmi və praktiki problemlərini. E) İnsanla təbiətin qarşılıqlı münasibətlərinin qlobal problemlərini. 145. ”Demoqrafik partlayış” nədir? A) Əhalinin sürətli təbii artimı və sosial təminatda problemlər yaranması. B) Əhalinin tədricən artması. C) Əhalinin azalması. D) Əhalinin ərazi üzrə bərabər paylanması. E) Əhalinin sürətli təbii artimı və maddi problemlərin yaranması. 146. Dünya okeanın əhəmiyyəti: A) iqlimin və atmosferin qaz tərkibinin formalaşmasında, mineral maddələrin dövranın yerinə yetirilməsində mühüm rol oynayır. B) atmosferin qaz tərkibini formalaşdırır, mineral maddələrin yaranmasında mühüm rol oynayır. C)Havanın temperaturunu və oksigeni tənzimləyir. D) iqlimin və atmosferin qaz tərkibinin formalaşdırır. E) Yer üzərində su ehtiyatlarının dövranın yerinə yetirilməsində əsas rol oynayır. 147. Əhalinin ən böyük artımı hansı ölkələrdə baş vermişdir: A) Asiya, Afrika, Latın Amerikası, Hindistan və Çındə B) Asiya, Ərəbistan, Hindistan və Çilidə C) İndoneziyada, Amerikada və Çındə D) Kanada, Meksika , Latın Amerikası E) Amerika, Afrika, Yaponiya, Hindistan 148. Siyasi ekologiya necə başa düşülür? A) müəyyən sosial sistemdə təbiət və cəmiyyətin qaşılıqlı asılılıq forma, şərait və qanunauyğunluğunu öyrənməyə yönəlmiş bilik sahəsi, həmin qarşılıqlı münasibətlərin optımallaşdırılması və idarə edilməsi üsulları kimi. B) təbiət və cəmiyyətin qaşılıqlı əlaqəsindən yaranan ziddiyyətlərin həll olunması kimi. C) “Təbiət, cəmiyyət və insan” arasındakı münasibətləri öyrənmək və inkişaf etdirmək üsulları kimi. D) İnsanların şərait və təlabatının həll edilməsi kimi. E) təbiət və cəmiyyətin qaşılıqlı əlaqəsinindən yaranan ziddiyyətlətin həll olunması kimi. 149. 1988-93-cü illər ərzində Ermənistanın hərbi təcavüzü nəticəsində Azərbaycan Respublikasının nə qədər ərazisi işğal olunmuşdur? A) 1,7 milyon hektar B) 1,2 milyon hektar C) 1,8 milyon hektar D) 1,4 milyon hektar E) 1,5 milyon hektar 150. Atmosferə radioaktiv maddələr necə daxil ola bilər? A) təbii radioaktiv proseslər vasitəsilə, uran fılizləri çıxardıqda, reaktorların istismarı zamanı və atom partlayışı nəticəsində. B) kosmosdan gələn metoroidlər vasitəsilə. C) bəzi zərərli maddələrin birləşməsi zamanı. D) süni maddələr istehsalından və atom partlayışı nəticəsində. E) əlvan metalların istismarı zamanı. 151. Dünyada il ərzundə avtomobil mühərriklərində nə qədər neft yanacağı işlədilir? A) 2 milyard tondan çox B) 10 mindən ton C) 1 milyard tondan çox D) 1,5 milyard tona bərabər E) 0,5 milyard tondan çox 152. Azərbaycan ərazisində nə qədər çay, nə qədər təbii bulaq var? A) 8350 qədər çay, 3500-dən çox təbii bulaq B) 8050 qədər çay, 3000-dən çox təbii bulaq C) 8050 qədər çay, 3000-dən çox təbii bulaq D) 8300 qədər çay, 3550-dən çox təbii bulaq E) Göstərilən cavabların heç biri 153. Yer kürəsinin quru sahəsinin 97% hansı təsirlərə məruz qalmışdır? A) antropogen B) texnogen C) təbii
D) kimyəvi E) fiziki 154. Qlobal problemlər kompleksi öz əhəmiyyəti və dəyərinə görə müxtəlif olan ünsürlərin dialektik vəhtətidir: A) Eyni əhəmiyyətli neqativ; daha çox pozitiv; ambivalent, ikili xarakterli. B) əhəmiyyətsiz olan; pozitiv olan; sabit xarakterli. C) neqativ; miqyaslı; ambivalent. D) pazitiv; daha çox pozitiv; ambivalent, eyni xarakterli. E) cavabların hamısı düzdür. 155. Hər il Xəzər dənizinin hövzəsinə bütün mənbələrdən tullantı suları ilə orta hesabla .... neft məhsulları daxil olur. A) 1,5-2,0 min ton B) 1- 2 min ton C) 2 - 2,5 ton D) 2,5 - 3 min ton E) 2 min ton 156. Hər il Xəzər dənizinin hövzəsinə bütün mənbələrdən tullantı suları ilə orta hesabla .... xloridlər, .... fenollar, .....sulfatlar daxil olur. A) 250-300 min ton xloridlər, 15-20 tona qədər fenollar, 60-65min ton sulfatlar B) 200-300 min ton xloridlər, 12-20 tona qədər fenollar, 61-65min ton sulfatlar C) 250-350 min ton xloridlər, 10-25 tona qədər fenollar, 62-66min ton sulfatlar D) 230-300 min ton xloridlər, 10-20 tona qədər fenollar, 55-60min ton sulfatlar E) Göstərilən cavabların heç biri düzgün deyil 157. Ölkə ərazisinin necə faizi meşələrlə örtülüdür? A) 11 %-i B) 10 %-i C) 12 %-i D) 12,5 %-i E) 6 %-i
158. Səs küyün insana təsiri.... A) yuxusuzluq, qulaqlarda uğultu, nəbzin surətlə vurması, ürək, beyin və əsəb pozuntuları. B) başağrısı, nəbzin surətlə azalması, ürək ritminin sürətlənməsi. C) başağrısı, qulaqlarin batması, çox yatmaq, ürək, baş ağrısı. D) iştahasızlıq,yuxusuzluq, nəbzin surətlə vurması, çox yemək, əsəb. E) başağrısı, karlaşma, çox yatmaq, nəbzin surətlə vurması. 159. Azərbaycan Respublikası neçənci ildə Kioto Protokuna qoşulmuşdur? A) 2000-ci ildə B) 1995-ci ildə C) 1994-cü ildə D) 2012-ci ildə E) 1999-cu ildə 160. «demoqrafik qış» necə başa düşülür? A) uşaqların sayı az, yaşlıların sayı isə çoxdur. B) uşaqların sayı cox, yaşlıların sayı isə azdır. C) uşaqların sayı və yaşlıların sayı bərabərdir. D) uşaqların sayı yaşlıların sayından çoxdur. E) Göstərilən cavabların heç biri. 161. Azərbaycanda atmosferin başlıca çirklənmə mənbələri: A) sənaye müəssisələri və avtomobil nəqliyyatı; B) dağ-mədən işləri; C) bərk formalı tullantılar; D) kənd təsərrüfatı; E) sənaye sahələri və kənd təsərrüfatı. 162. Dünya əhalisinin .....qadınlardan, .... kişilərdən ibarətdir. A) 51%-i qadınlardan, 49%-i kişilərdən B) 50%-i qadınlardan, 49%-i kişilərdən C) 51%-i qadınlardan, 50%-i kişilərdən D) 52%-i qadınlardan, 49%-i kişilərdən E) 53%-i qadınlardan, 51%-i kişilərdən 163. Demoqrafik problemə daxil olan ünsürlər: A) iqtisadiyyat, ərzaq və iş yeri B) texnologiya, ərzaq və əhali artım C) iqtisadiyyat, ərzaq və ətraf mühit D) iqtisadiyyat, energetika və iş yeri E) ərzaq və iş yeri 164. 2010-cü ildə Azərbaycanın əhalisinin sayı nə qədər olmuşdur? A) 9 milyonu keçmişdir. B) 6 milyonu keçmişdir. C) 9 min olmuşdur. D) 8 milyonu keçmişdir. E) 8 min olmuşdur. 165. Azərbaycanda ən yüksək təbii artım hansı bölgədədir? A) Talış bölgəsində B) Naxçıvan bölgəsidə C) Şəkidə D) Zakatalada E) Bakıda 166. Dünya okeanını çirkləndirən mənbələr üç qrupa ayrılır: A) Dəniz; Yerüstü; Atmosfer B) ətraf mühit; Atmosfer C) Çaylar; Litosfer; Atmosfer D) Dəniz; Yerüstü; Biosfer E) Neft ; Hidrosfer; Atmosfer 167. Qlobal problemlər kompleksi bir sistem kimi hansı ziddiyətlər tipini əhatə edir? A) ”Cəmiyyət-cəmiyyət”;”cəmiyyət-təbiət”;”insan-təbiət”;”şəxsiyyət-təbiət” B) ”Cəmiyyət- təbiət-insan” C) ”Cəmiyyət-insan-şəxsiyyət” D) ”Cəmiyyət-təbiət”; ”cəmiyyət-cəmiyyət”; ”insan-təbiət” E) ”Cəmiyyət-insan”, insan-təbiət” 168. Konserv bankasının təbii mühitdə parçalanmasına nə qədər vaxt lazımdır? A) 90 il
B) 30 il C) 10il
D) 18 il E) 80 il 169. Polietilen paketin təbii mühitdə parçalanması nə qədər çəkirir? A) 200 il B) 1200 il C) 250 il D) 100 il E) 300 il 170. Plastmasın təbii mühitdə parçalanmasına nə qədər vaxt lazımdır? A) 500 il B) 600 il C) 550 il D) 520 il E) 1500 il 171. Şüşənin təbii mühitdə parçalanmasına nə qədər vaxt lazımdır? A) 1000 il B) 1200 il C) 1100 il D) 500 il E) 100 il 172. Siqaret filtirinin parçalanmasına nə qədər vaxt lazımdır? A) 5 ildən 15 ilə qədər B) 5 ildən 10 ilə qədər C) 1 ildən 5 ilə qədər D) 3 ildən 6 ilə qədər E) 5 ildən 12 ilə qədər 173. «Heyvanların ekologiyasının öyrənilməsinə dair» əsərin müəllifi: A) 1913-cü ildə Ç.Edamsın B) 1923-cü ildə Hekkel C) 1913-cü ildə David Toro D) 1913-cü ildə Ç.Darvin E) 1912- cü ildə A.Tensli 174. Ekoloji Cəmiyyətin ilk yığıncağı harada keçirilmişdir? A) 1914-cü ildə Britaniyada B) 1914-cü ildə Amerikada C) 1914-cü ildə Braziliyada D) 1915-cü ildə Rusiyada E) 1911-cü ildə Almaniyada 175. Neft emalı və neft-kimya sənayesinin zərərli tullantıları aşağıdakılardır? 1. Karbon qazı 4.Ağır metallar 2. Kükürd qazı 5.Azot və xlor qazı 3. Mikroelementlər 6. Karbohidrogenlər A) 1, 2, 6 B) 2, 4, 6 C) 3, 5, 6 D) 1, 3, 5 E) 2, 5,6 176. İlk dəfə «Ekologiya» jurnalı nəşrı hansı ölkədə çap olunub? A) 1920-ci ildə Amerikada B) 1925-ci ildə Britaniyada C) 1921-ci ildə Amerikada D) 1931-ci ildə Almaniyada E) 1920-ci ildə Avstraliyada 177. Son 15 ildə havanın orta illik temperaturu nə qədər olub? A) 0,8 dərəcə artıb B) 0,7 dərəcə artıb C) 0,5 dərəcə olub D) 0,55 dərəcə azalıb E) 0,1 dərəcə artıb 178. Dağ-mədən sənayesinin Abşeronda yaratdığı ekoloji problemdir: А) torpaqların deqredasiyası ; B) meşələrin məhvi; C) təbii göllərin çirklənməsi; D) əkin sahələrin azalması; Е) doğru cavab yoxdur . 179. 2004-cü ildə orta illik temperatur nə qədər artıb? A) 0,5 dərəcə artıb B) 1 dərəcə artıb C) 0,3 dərəcə artıb D) 0,6 dərəcə olub E ) 0,51 dərəcə azalıb 180. İnsan nə qədər qıdasız, susuz və havasız yaşaya bilər? A) İnsan 5 həftə qidasız, 5 sutka susuz, 5 dəqiqə havasız yaşaya bilər. B) İnsan 4 həftə qidasız, 5 sutka susuz, 5 dəqiqə havasız yaşaya bilər. C) İnsan 5 həftə qidasız, 4 sutka susuz, 5 dəqiqə havasız yaşaya bilər. D) İnsan 5 həftə qidasız, 5 sutka susuz, 4 dəqiqə havasız yaşaya bilər. E) İnsan 6 həftə qidasız, 5 sutka susuz, 5 dəqiqə havasız yaşaya bilər. 181. BMT-nin ətraf mühitin mühafizəsi nizamnaməsinin məqsəd və vəzifələrinə aid edilmir: A) dünya sərvətlərinin mənimsənilməsi B) insan hüquqlarının qorunması C) əhalinin yaşayış səviyyəsinin yüksəldilməsi D) sağlamlığın qorunması E) sosial və iqtisadi problemlərin həlli 182. Avtomobil vasitələrinin havaya buraxdığı qurğuşun birləşmələri insan sağlamlığına necə təsir edir? A) sinir pozğunluğuna, qanazlığına, yaddaşsızlıq və korluğa səbəb olur. B) yüksək təzyiq və yaddaşsızlıqa səbəb olur. C) yuxu pozğunluğuna, qanazlığına, yaddaşsızlığa səbəb olur. D) qanazlığına və zob xəstəliyinə səbəb olur. E) əqli zəifliyə, qanazlığına, yaddaşsızlıq və vitamin çatışmamazlığına səbəb olur. 183. İldə təbiət nə qədər gübrələrlə çırkləndirilir? A) 100 milyon ton B) 80 milyon ton C) 110 milyon ton D) 90 milyon ton E) 100 min ton 184. Hər il Yer üzündən nə qədər meşə silinir? A) 11 milyon ha B) 10 milyon ha C) 11 min ha D) 12 milyon ha E) 111 min ha 185. Son 40 il ərzində adam başına düşən su ehtiyatı neçə % azlıb? A) 60 % B) 50%
C) 61% D) 59%
E) 55% 186. Ekoloji kompleks hansı amılləri əhatə edir: A) populyasiya, mühit, texnologiya, təşkilat B) cəmiyyət, əhali, texnika, ətraf mühiti C) əhali, texnika, təşkilat, ətraf mühiti D) insan, cəmiyyət, texnika, təbiəti E) ətraf mühit, cəmiyyət, populyasiya, texnika 187. Bir nəfər ildə nə qədər zibil yaradır? A) 182,5 kq B) 18,25 kq C) 180,5 kq D) 190 kq E) 1825 kq 188. Nils Borun nə vaxtsa dedikləri həyata keçməyə başlayır: A) “Bəşəriyyət atom qarabasmasından məhv olmayacaq, lakin öz tullantılarında boğulacaq”. B) “İnsan atom bombasından məhv olmayacaq, lakin elmi-texniki tərəqqi inkişafı məhv edəcək”. C) “Bəşəriyyət atom bombasından məhv olmayacaq, lakin öz tüstüsündən boğulacaq”. D) “İnsan atom qarabasmasından məhv olmayacaq, lakin öz çirkləndiricilərindən boğulacaq”. E) Bəşəriyyət öz tullantılarından məhv olmayacaq, lakin atom qarabasmasından boğulacaq”. 189. Deqradasiya sözünün hərfi mənası .... A) latınca deqradatio-azalma, geriyə getmək, pisləşmə, keyfiyyətin aşağı düşməsi. B) torpağın üst qatının pozulması deməkdir. C) latınca deqradatio-çoxalma, irəli getmək, yaxşılaşmaq, keyfiyyətin yüksəlməsi. D) latınca deqra-artma, irəli getmək,torpağın keyfiyyətinin yazşılaşması . E) fransız sözü olub, keyfiyyətin aşağı düşməsi. 190. Insanı əhatə edən mühit: A) Şəhər və kənd yaşayış məntəqələri, sənaye, kənd təsərrüfatı, rekreasiya zonaları və s. B) Atmosfer, hidrosfer, litosfer C) Hava, dənizlər, çaylar və s. D) Meşələr, Dənizlər, Bitki örtüyü E) Göstərilənlərin heç biri 191. Azərbaycan üçün xarakterik olan və çox qorxulu proseslərdən biri ..... A) səhralaşma B) sellər C) firtına D) biomüxtəliflik E) eroziya 192. Ekoloji problemlərin kəskinləşməsinin əsas “səbabkarları” bunlardır: .... A) cəmiyyət, ETİ, insan B) təbii fəlakətlər, insan, ətraf mühit C) cəmiyyət, texnologiya, qlobal istiləşmə D) təbiət, ETİ, insan E) ETT, insan 193. Ekoloji terror nədir? A) Konkret ölkə tərəfindən və ya şəxs tərəfindən digər ölkənin flora və faunasına zərər yetirməklə, təbii sərvətlərini məhv etməklə, bilərəkdən vurulan ziyandır. B)Başqa ölkə tərəfindən bir ölkənin təbii sərvətlərini məhv etməklə, bilərəkdən vurulan ziyandır. C) Bir ölkə tərəfindən və ya şəxs tərəfindən digər ölkənin atmosferinə zərər yetirməklə, sərvətlərini məhv etməkdir. D) Hər hansı bir ölkə tərəfindən digər ölkənin maddi və mənəvi sərvətlərinə zərər vurmaqdır. E)Göstərilən cavabların hamısı düzgündür. 194. Hər il Yer üzündə ….. silinir, bərpası isə…. A) 11milyon meşə silinir, bərpası isə 10 dəfə azdır. B) 11milyon meşə silinir, bərpa olunmur. C) 9 milyon meşə silinir, bərpası isə 7 dəfə azdır. D) 12 milyon meşə silinir, bərpası isə 6 dəfə azdır. E) 9 milyon meşə silinir, bərpası isə 8 dəfə azdır. 195. Urbanizasiya prosesi əhali məskunlaşmasına necə təsir edir? A) həyat tərzini formalaşdırır B) işçi qüvvəsini azaldır C) kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalını artırır D) xəstəliklərin yayılmasına mənfi təsir edir E) iqlimə müsbət təsir edir 196. Nəqliyyatdan çıxan işlənmiş qazlar yer üzərinə ildə ..... ixrac edir. A) 260 min ton qurğuşun B) 260 ton benzo-prenlər C) 261min ton karbon D) 260 min ton kobalt E) 360 ton sink 197. Şəhər ekologiyası nəyi öyrənir? A) Şəhərdə yaşayış mühitinin yaxşılaşdırılması imkanlarını. B) Şəhərdə yaşayışın dahada yaxşılaşdırılmasını. C) Şəhərdə yaşayış mühitinin dəyişməsini. D) Ətraf mühitin yaxşılaşdırılması imkanlarını. E) Şəhərdə sosial vəziyyətin yaxşılaşdırılmasını. 198. Respublikamızın ərazisi geomorfoloji baxımında hansı zonalara bölünür? A) düzənlik, dağətəyi, dağlıq və yüksək dağlıq. B) dağlıq, sərə-təpə, düzənlik və səhraliq. C) düzənlik, dağətəyi, dağlıq. D) çəmənlik, dağətəyi, dağlıq və aşağı dağətəyi. E) dağlıq, meşəlik, dağlıq və səhralıq. 199. Azərbaycanda torpaq deqradasiyasını gücləndirən amillərdən biri də .... A) mövcud meşələrin amansızcasına qırılmasıdır. B) meşələrin tamamilə qırılmasıdır. C) bitki örtüyünün yaşayış məntəqəsinə çevrilməsidir. D) yeni meşələrin salınmasıdır. E) mövcud meşələrin bərpa edilməsidir. 200. Qoruqların əsas vəzifəsi nədir? A) ərazidəki zənginlikləri qoruyub, ilkin təbii halında saxlamaq B) ovçuluq təsərrüfatının inkişafı C) təsərrüfat işlərinin aparılması D) ərazidəki еkosistеmin dəyişdirilməsi Е) antropogеn landşaft yaratmaq 201. Iqtisadiyyatla ekologiya arasında yaranan ziddiyyət necə adlanır? A) ekoloji böhran B) ekoloji tarazlıq C) ekoloji maraq D) ekoloji hal E) ekoloji vəziyyət 202. Qlobal ekoloji problemlərə aiddir? 1. ətraf mühitin çirklənməsi, 2. atmosferin tozla çirklənməsi, 3. iqlim dəyişkənliyi, 4. yeraltı suların çirklənməsi, 5.Ozon təbəqəsinin dağılma təhlükəsi. 6. Xəzər dənizinin problemləri A) 1,3,5
B) 2,3,4 C) 1,4,6
D) 2.5,6 E) 1, 2,3 203 . Noosfera termini hansı mənada işlənilir? A) ağıl, düşüncə, idrak B) yaşayış mühiti, məskun sahəsi C) həyat tərzi, əxlaq, mədəniyyət D) dövranış tərzi, mənəviyyat E) doğru savab yoxdur 204. İnkişaf etmiş ölkələrdə ekoloji siyasətin aparılması və maliyyələşdirilməsinin əsasını hansı prnsip təşkil edir? A) ətraf mühit vəziyyətinin normativ keyfiyyəti B) ekoloji vəziyyətə nəzarət C) ətraf mühitin monitorinqi və ekspertizası D) audit normalarının tətbiqi E) ekoloji vəziyyətin müəyyənələşdirilməsi 205. Demoqrafiya sözünün hərfi mənası.... A) yunan sözüdür, demos - xalq, qrafos - yazıram deməkdir. B) yunan sözüdür, əhali deməkdir. C) fransız sözü olub , demos - xalq, qrafos – köçürürəm deməkdir. D) yunan sözüdür, demos - əhali, qrafos – koçürürəm deməkdir. E) ərəb sözüdür, millət, yazıram deməkdir. 206.Vahid ekoloji məkan hansı zərurətdən yaranmışdır? A) ətraf mühitin qorunması ümumbəşəri xarakterlidir B) mühitə müdaxilə həddən artıq çoxdur C) ətraf mühit qorunması iqtisadiyyatın bir hissəsidir D) təbii resurslar daha çox istismar olunur E) əhalinin artan tələbatı 207. 60-cı illərdə qlobal problemlərə aid edilmirdi: A) ozon təbəqəsinin dağılması B) sərhədlərin qorunması C) əhali artımı D) su hövzələrinin qorunması E) aclıq problemi 208. “Roma Klubu” hansı statusla fəaliyyət göstərmişdir? A) Beynəlxalq qeyri-dövlət təşkilatı B) Yerli tənzimləyici qurumlar C) Xalqların koordinasiya edilmiş birlikləri D) Ictimai-hüquqi təşkilat E) BMT-nin rəsmi təşkilatı 209. Ətraf mühitin qorunması üzrə əməkdaşlığın ilk dövrlərində yaranan təşkilat hansıdır? A) 1968-ci ildə “Roma Klubu” təşkilatı B) 1970-ci ildə Avropa birliyi təşkilatı C) 1950-ci ildə Rusiya, Ukrayna təşkilatı D) 1960-cı ildə “Ekologiya” təşkilatı E) təşkilat formalaşmamışdır 210. Azərbaycanda ətraf mühitin başlıca çirklənmə mənbələrindən biridir: A) neft sənayesi B) yeyinti sənayesi; C) yüngül sənaye; D) tikiş-trikotaj istehsalı; E) su nəqliyyatı. 211.Azərbaycanda ətraf mühitin çirklənmə mənbələrindən deyil: A) yüngül sənaye B) yanacaq-energetika kompleksi C) əlvan metallurgiya D) tikinti materialları istehsalı E) kimya sənayesi 212. «demoqrafik yaz» nədir? A) təbii artım hər min nəfərə 12 nəfərdən çox artır. B) əhalinin artımı hər yüz nəfərə 12 nəfərdən çox artır. C) təbii artım hər on nəfərə 11 nəfərdən çox artır. D) artım hər min nəfərə 10 nəfərdən çox artır. E) təbii artım hər min nəfərdə 12 nəfər azalır. 213. Azərbaycanda atmosferin çirklənmə mənbələrdən deyil: A) dağ-mədən sənayesi; B) avtomobil nəqliyyatı; C) əlvan metallurgiya; D) istilik elektrik stansiyaları. E) kimya sənayesi 214. Atmosferin çirklənmə səbəblərindən biridir: A) köhnə avtomobillər; B) tullantıların kompleks emalı; C) tramvay və troleybuslardan geniş istifadə D) qaz-toz tutucu qurğuların geniş tətbiqi; E) doğru cavab yoxdur 215. Kür çayını daha çox çirkləndirən ölkələr: A) Gürcüstan, Ermənistan; B) Ermənistan;Türkiyə C) Azərbaycan, Gürcüstan; D) Türkiyə; Gürcüstan E) Azərbaycan, Türkiyə 216. Texnogen (və ya antropogen) amillər nə ilə əlaqədardır? A) insanların təsərrüfat fəaliyyəti ilə əlaqədardır B) torpaq sahələrinin eroziyası ilə əlaqədardır C) müəssisənin normal fəaliyyəti ilə əlaqədardır D) təbii resurslardan istifadə ilə əlaqədardır E) müəssisənin qəza şəraiti ilə əlaqədardır. 217. Hərbi amillər dedikdə nə başa düşülür?
B) hərbi sənayedə baş verən iğtişaşlarla C) hərbi avadanlıqların daşınması ilə D) dövlətin hərbi sənaye kompleksi başa düşülür E) hərbi silahların istehsalı və istismar ilə 218. Ekoloji risk anlayışı necə başa düşülür? A) qabaqcadan qarşısı alına bilməyən ekoloji hadisələrin əmələgəlmə halıdır B) təbiətdə antropogen təsirlərin artması C) insanın düşünmədən riskə girməsi D) təbiətin özü-özünü tarazlaya bilməsi halı E) bilərəkdən ətraf mühitə antropogen təsir etməklə. 219. İnsan sağlamlığı dedikdə nə başa düşülür? A) ömrün uzadılması, fiziki, zehni və hərtərəfli fəaliyyətini təmin edən şəraitin yaradılması B) insanın hərtərəfli təmin edilməsi C) zehni iş qabiliyyətinin artırılması D) fiziki iş qabiliyyətinin artırılması E) insan ömrünün uzadılması və firavan yaşaması 220. Sosial zərər anlayışı nə deməkdir? A) insanalrın ömrünün qısalması, rifah halının pisləşməsi, əhaliyə dəyən itkinin qaytarılmayan əvəzi B) əhalinin maaş və pensiyalarının azalması C) əhalinin rifahının pisləşməsi D) insanın qabaq qocalması E) insanın qəflətən həyatını dəyişməsi. 221. İtki termini dedikdə nə başa düşülür? A) insana dəyən faktiki və mümkün ola bilən sosial-iqtisadi zərər B) insana dəyən maddi zərərin miqdarı C) ətraf mühitin vəziyyətinin pisləşməsi D) istehsalatın borca düşməsi E) müəssisənin borclu işləməsi. 222. Nəqliyyat vasitələrindən ayrılan tullantı qazların tərkibində hansı birləşmələr olur? A) karbon, kükürd, azot oksidləri və üzvi birləşmələr B) gümüş oksidləri C) dəmir, civə, kalsium oksidləri D) üzvi və qeyri-üzvi birləşmələr, su buxarı E) dəmir, kalsium, manqan oksidləri 223. Sudan istifadə qiymətlərinin, onun sosial qiymətindən çox aşağı olması kənd təsərrüfatının hansı sahəsində sudan qeyri səmərəli istifadəyə gətirib çıxarır? A) əkinçilikdə B) üzümçülükdə C) meyvəçilikdə D) heyvandarlıqda E) qoyunçuluqda 224. Xarici miqrasiya .... deyilir. A) bir ölkədən başqa ölkəyə getməyə B) bir şəhərdən başqa ölkəyə köçməyə C) bir ölkədən başqa şəhərə getməyə D) bir kənddən başqa kəndə getməyə E) bir şəhərdən başqa şəhərə köçməyə 225. İES-lərdən atmosferə atılan sulfat anhidridinin ətraf mühitə təsiri aşağıdakılardan hansıdır? A) metallar korroziyaya uğrayır, tikinti qurğuları aşınır, bitkilər məhv olur, xəstəliklər artır B) metallar korroziyaya uğrayır nəqliyyat vasitələrinin hərəkəti çətinləşir C) binaların fasadı dağılır, sənaye müəssisələrinin istehsal gücləri azalır D) bitkilər məhv olur, xəstəliklər artır, tənəffüs çətinləşir E) metallar korroziyaya uğrayır, istehsal müəssisələrində əmək məhsuladrlığı artır, biktilər məhv olur. 226. Əhalinin təbii artımı nədir? A) doğulanlarla ölənlərin say fərqi B) əhalinin yerləşməsi C) urbanizasiya prosesi D) doğulan əhalinin sayı E) əhalinin mütləq artım 227. Ətraf mühit, təbii şərait və sosial mühit, keyfiyyət kriteriyaları nəyi müəyyən edir? A) insan sağlamlığını B) mühitin təmizliyini C) sosial vəziyyəti D) keyfiyyət göstəricilərini E) kəmiyyət göstəricilərini 228. Əhalinin sağlamlıq problemi hansı mahiyyətə malikdir? A) qlobal xarakterlidir B) adi problemlər sırasındadır C) dövlət siyasətidir D) elmi araşdırmadır E) ətraf mühitin çirklənməsidir 229. Ərzaq probleminin yaranmasına səbəb nədir? A) İEOÖ-də kənd təsərrüfatının zəif inkişafı B) kənd təsərrüfatında ekstensivlik C) elmin təsərrüfat sahələrində zəif tətbiqi D) su resurslarının çatışmamazlığı E) İEÖ-də torpaq fondunun az olması 230. Şəhərlərdə ekoloji təhlükəsizliyin təminatı və ətraf aləmin mühafizəsinin təşkili üçün respublikanın regional siyasətinə daxildir: A) təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadə B) qazma işlərinin aparılması C) yeni hövzələrin mənimsənilməsi D) ekspertiza işinin təşkili E) cərimələrin ödənilməsi 231. Ərzaq problemi hansı səbəbdən yaranır? A) təminatın lazımi səviyyədə olmaması B) əhalinin sayının çox olması C) əhali sıxlığının azlığı D) dünya torpaqlarının yararsız olması E) səhralaşma prosesinin aktivliyi 232. Ümumi çirkləndiricilərin neçə faizi avtomobil nəqliyyatının payına düşür? A) 40-50% B) 20-25% C) 10-20% D) 30-35% E) 60-70% 233. Urbanizasiya səviyyəsi aşağı olan regionlardan şəhər əhalisi 20%-dən az olanları harada yerləşir? A) Afrikada B) Asiyada C) Latın Amerikasında D) Avropada E) Cənub-Şərqi Asiyada 234. İri şəhərlərdə ekoloji vəziyyətin gərginliyi nə ilə əlaqədardır? A) əhalinin sıxlığı B) əhalinin təbii artımı C) əhalinin miqrasiyası D) aqlomerasiyası E) elmi səviyyənin aşağı olması 235. Urbanizasiya prosesi ilə demoqrafik artm arasında mütənasiblik necədir? A) urbanizasiya sürətlə inkişaf edir B) urbanizasiya nisbətən zəifdir C) demoqrafik artım yüksəkdir D) əhalinin təbii artımı E) əhalinin mütləq artımı zəifdir 236. “Roma klubu” nə vaxt və kim tərəfindən yaradılmışdır? A) 1968-ci ildə romalı iş adamı A.Peççeinin başçılığı altında B) 1967-ci ildə romalı iş adamı E.Pestel başçılığı altında C) 1965-ci ildə italyalı alim A.Pecceinin başçılığı altında D) 1968-ci ildə romalı iş adamı A.Kinqlin başçılığı altında E) 1968-ci ildə romalı ekoloq A.Peççeinin başçılığı altında 237. Əhali artımının yaratdığı problemlərə aid deyil: A) təhsil B) xammal C) ərzaq
D) enerji E) ekoloji 238. Ətraf mühitin ekoloji vəziyyəti ilə əhali arasında asılılıq necə baş verir? A) əhalinin sayı dəyişir B) etnik tərkib dəyişir C) əhalinin milli tərkibi pozulur D) əhalinin elmi səviyyəsi azalır E) şəhərlərdə əhali artır 239. Qafqazda olan ..... floranın nə qədəri Azərbaycanda bitir? A) 6 min floranın 4100-ü B) 5 min floranın 4110-ü C) 7min floranın 4000-i D) 5 min floranın 4111-i E) 6 min floranın 4200-ü 240. 2014-cü ilin əvvəlinə Azərbaycan Respublikasının əhalisinin sayı...... A) 1,3 faiz artaraq 9477,1 min nəfər olmuşdur. B) 1,5 faiz artaraq 12377,1 min nəfər olmuşdur. C) 1,1 faiz artaraq 7467,1 min nəfər olmuşdur. D) 1,2 faiz artaraq 8387,1 min nəfər olmuşdur. E) düzgün cavab yoxdur 241. Şəhər mühitini çirkləndirən mənbələrdən biridir: A) səs-küy B) yaşayış massivləri C) teleqraf xətləri D) metropolitenlər E) yaşıllıqlar 242. Şəhərlərdə ümumi çirkləndiricilərin neçə faizi avtomobil nəqliyyatının hesabınadır? A) 60-80% B) 90% C) 35-40% D) 20-20% E) 40-50% 243. İri şəhərlərdə əhalinin əsas tələbatı hansı məhsullaradır? A) ərzaq və suya B) nəqliyyat vasitələrinə C) sənaye məhsullarına D) kommunikasiya xidmətinə E) təmiz havaya 244. Miqrasiya nəyə deyilir? A) əhalinin bir yaşayış yerindən başqasına və ya bir ölkədən başqasına köçməsinə B) əhalinin bir şəhərdən digər yerə hərəkətinə C) insanların bir yerdən digər yerə koçməsinə D) əhalinin yerlərinin dəyişməsinə E) insanların müntəzəm köçməsinə 245. 2011-ci ildə dünyada şəhər əhalisi nə qədər olmuşdur? A) 47,2%
B) 51,0% C) 49,5%
D) 52,5% E) 48,6%
246. Urbanizasiyanın tempi hansı qrup ölkələrdə daha sürətlə gedir? A) inkişafda olan ölkələrdə B) yeni sənayeləşmiş ölkələrdə C) Avropa ölkələrində D) inkişaf etmiş ölkələrdə E) ABŞ, Kanada və Yaponiyada 247. Azərbaycanda alüminium sənayesinin inkişafını təmin edən əsas amillər və onların mənfi cəhətləri? A) zəngin alunit ehtiyatının, ucuz enerjinin olması-ətraf mühiti daha çox çirkləndirilməsi B) işçi qüvvəsi ilə yüksək təminat-enerjiyə tələbat C) ixtisaslı kadrların çoxluğu-sudar çox istifadə D) neft-kimya sənayesinin inkişafı-torpaqların eroziyası E) doğru cavab yoxdur 248. Əhalinin sayının artıb azalması hansı siyasətdə tənzimlənir? A) dövlətin demoqrafik siyasəti ilə B) dövlətin iqtisadi siyasəti ilə C) əhalinin elmi səviyyəsi ilə D) “demoqrafik partlayış”da E) ölkənin əhaliyə münasibəti ilə 249. Əhali ilə istehsal arasındakı uyğunluq: A) məhsuldar qüvvələrin aparıcı sahəsidir B) əhali istehsalın xammalıdır C) istehsalın əsas fondudur D) dinamik inkişafıdır E) əhali şəbəkəsinin sıxlığıdır 250. Atmosferi çirkləndirən əsas mənbələr hansılardır? A) sənaye müəssiələri, nəqliyyat vasitələri, kənd təsərrüfatları B) məişət, kommunal, heyvandarlıq təsərrüfatları C) dəmir yolu, quşçuluq, tikinti təsərrüfatları D) əkinçilik, məişət, nəqliyyat təsərrüfatları E) neftçıxarma sənayesi, dəmir yolu, quşçuluq 251. Avtomobil nəqliyyatı tərəfindən atmosferin çirklənməsinin qarşısını almaqla hansı növ smoqun əmələ gəlməsinin qarşısını almaq olar? A) fotokimyəvi smoq B) tosgenli smoq C) turşulu smoq D) qələvi smoq E) adi smoq 252. Biosferin noosferə çevrilməsi təlimini hansı alim irəli sürmüşdü? A) V.İ.Vernadski B) D.P.Marş C) D.Toro D) Tensli E) E.Hekkel 253. İnsanlar özləri üçün gərəkli olan məhsulları nəyin hesabına əldə edirlər? A) təbiətin B) atmosferin C) istehlakın D) istehsalın E) cəmiyyətin 254.1869-cu ildə “Ekologiya”nı elmlər sırasına daxil edən kim olmuşdur? A) Ernest Hekkel B) A.S.Danilevski C) Ç.Darvin D) V.İ.Vernadski E) A.A.Qriqoryev 255. Müasir ekologiyanın quruluşuna daxil deyil: A) riyazi ekologiya B) bioekologiya C) insan ekologiyası D) sosial ekologiya E) tətbiqi ekologiya 256. Ekologiyanın əsas tədqiqat obyekti nədir? A) insan ekologiyası B) texniki ekologiya C) ekologiyanın elmliyi D) coğrafi ekologiya E) tarixi ekologiya 257. V.Vernadski biosferi neçə hissəyə ayırmışdır? A) atmosfer, hidrosfer, litosfer B) kosmik, hidrosfer. tundra C) tundra, hidrosfer, dağlar D) litosfer, su örtüyü, kosmik E) atmosfer, noosfer, kosmik 258. Ətraf mühiti kimya sənayesi tullantılarının mənfi təsirinə məruz qalan reqion və şəhər? A) Abşeron və Sumqayıt şəhəri B) Abşeron və Bakı şəhəri C) Kiçik Qafqaz və Gəncə şəhəri D) Kür-Araz və Şirvan şəhəri E) doğru cavab yoxdur 259. Urbanizasiya prosesinin intensivlik göstəricilərinə aid deyil: A) siyasi B) iqtisadi inkişaf C) sosial, əhaliyə xidmət D) mədəni E) elmi, maarif 260. Azərbaycanın İES-i ətraf mühitə daha çox ziyan vurur? A) mazutla işləyəndə B) neftlə işləyəndə C) qazla işləyəndə D) kömürlə işləyəndə E) torfla işləyəndə 261.Neft amalı və neft-kimya sənayesinin zərərli tullantıları və onların təsirinə məruz qalan şəhər? A) qaz formalı tullantılar və Bakı B) bərk formalı tullantılar və Sumqayıt C) ağıt metalla rvə Gəncə D) mikroelementlər və Bakı E) makroelementlər və Sumqayıt 262. Ekoloji Cəmiyyəti yaranmışdır: ..... A) 1916 - cı ildə Amerika B) 1918 - cı ildə Amerika C) 1916 - cı ildə Almaniya D) 1918 - cı ildə Meksika E) 1915 - cı ildə Rusiyada 263. Sosial ekologiya nəyi tədqiq edir? A) “təbiət-cəmiyyət” sistemini, onun inkişaf perspektivlərini və müxtəlif-lokal, regional, qlobal səviyyədə tənzimlənməsini. B) “təbiət-cəmiyyət-insan” arasındakı münasibətləri. C) “insan-cəmiyyət” arasındaki münasibətlərdən yaranan züddiyyətləri. D) “təbiət-cəmiyyət” qarşılıqlı münasibətini. E)göstərilən cavabların hamısı düzgündür. 264. Azərbaycanın iri sənaye şəhərlərində ekoloji problemlərin yaranma səbəbləri: А) sənaye və nəqliyyatın inkişafıdır; B) tikintinin inkişafıdır; C) əhalinin səmərəli yerləşməsidir; D) əkinçiliyin inkişafıdır; Е) heyvandarlığın inkişafı. 265. Bakı şəhərində ekoloji problemləri yaratmışdır: А) neft hasilatı, emalı və neft-kimya sənayesi tullantılarıdır B) maşınqayırma sənayesi tullantıları C) yeyinti sənayesi tullantıları D) kənd təsərrüfatında tətbiq olunan pestisidlərdir Е) metal emalı tullantılarıdır 266. Azərbaycanda dağ-mədən sənayesinin inkişafı ilə əlaqədar daha çox ekoloji gərginliyə məruz qalmışdır: А) Daşkəsən rayonu B) Gədəbəy rayonu C) İsmayıllı rayonu D) Füzuli rayonu Е) Şahbuz rayonu 267. Dağ-mədən sənayesinin tullantılarından daha çox çirklənmiş çay: А) Qoşqarçaydır; B) Gəncəçaydır; C) Tərtərçaydır; D) Filizçaydır; Е) Köndələnçaydır. 268. XX əsrin son 10 illiyində temperatur nə qədər yüksəlib? A) 0,3 dərəcəyə B) 0,32 dərəcəyə C) 0,5 dərəcəyə D) 0,33 dərəcəyə E) 0,03 dərəcəyə 269. Sumqayıt şəhərində ekoloji problemlərin yaranma səbəbi: А) kimya sənayesinin inkişafıdır B)maşınqayırmanın inkişafıdır C) yüngül sənayenin inkişafıdır D) qara metallurgiyanın inkişafıdır Е) doğru cavab yoxdur. 270. Mingəçevir şəhərində ekoloji vəziyyəti gərginləşdirən çirklənmə mənbəyi: А) energetika müəssisəsi; B) kənd təsərrüfatı maşınqayırma müəssisəsi; C) toxuculuq kombinatı; D) rezin məmulatları zavodu; Е) doğru cavab yoxdur. 271. Azərbaycanda Bakı, Sumqayıt, Daşkəsən şəhərləri üçün ümumi olan və ətraf mühitə ziyan vuran sənaye sahəsi? A) qara metallurgiya B) neft-kimya C) neft maşınqayırması D) elektrotexnika E) cihazqayırma 272. Azərbaycanın iri sənaye şəhərlərində ekoloji problemlərin yaranma səbəbləri: А) sənaye və nəqliyyatın inkişafıdır; B) tikintinin inkişafıdır; C) əhalinin səmərəli yerləşməsidir; D) əkinçiliyin inkişafıdır; Е) heyvandarlığın inkişafı. 273. Daşkəsən filizsaflaşdırma kombinatı mənfi təsir göstərir? A) torpaq ehtiyatlarına B) hava hövzəsinə C) meşə ehtiyatlarına D) dağ göllərinə E) doğru cavab yoxdur 274. Biosfer ekologiyası nəyi öyrənir? A) İnsanın təbıətə təsirinin nəticəsində planetimizdə qlobal dəyişiklikləri B) İnsanın təbıətə təsirinin ekoloyi dəyişikliklərini C) İnsanın təbıətə təsirinin nəticəsində Yerdə olan dəyişiklikləri D) Canlılrın təbıətə təsirinin nəticəsində ekoloji problemləri E) Göstərilən cavabların hamısı düzgündür. 275. Azərbaycanda istifadəsi mümkün olan perspektiv ekoloji təmiz enerji mənbələri aşağıdakılardır? A) Günəş və külək enerjisi B) geotermal enerji C) su enerjisi D) qabarma-çəkilmə enerjisi E) doğru cavab yoxdur 276. Azərbaycanda “Ətraf mühitin mühafizəsi” haqqında qanun nə vaxt qəbul edilmişdir? A) 1999-cu ildə B) 1997-ci ildə C) 1998-ci ildə D) 1996-ci ildə E) 2000-ci ildə 277. Abşeronda hansı növ elektrik stansiyası tikmək ekoloji cəhətdən daha sərfəlidir? A) külək elektrik stansiyası B) su elektrik stansiyası C) geotermal elektrik stansiyası D) qabarma elektrik stansiyası E) mazutla işləyən İES 278. Yer kürəsinin quru sahəsinin 97% hansı təsirlərə məruz qalmışdır? A) antropogen B) texnogen C) təbii
D) kimyəvi E) fiziki 279. Bəzi alimlərin fikrində cəmiyyət artıq hansı dövrə keçmişdir? A) noosfer dövrünə B) biosfer dövrünə C) hidrosfer dövrünə D) litosfer dövrünə E) daş dövrünə 280. Canlıların təbiətə vurduqları ziyan haqqında ilk dəfə kimlər məlumat vermişdir? A) J.Lamark və T.Maltus B) Aleksandr Humbolt C) Pallasin və Lipeyxin D) S.Kraşennikov E) T.Faberinvə Q.Qlogerin 281. Alternariv enerji mənbələri hansılardır? A) Günəş enerjisi, külək enerjisi və termal sular B) Kosmik enerji və Yerin öz enerjisi C) Mexaniki enerji, Termal enerji D) AES və SES-lərdir E) göstərilənlərin hüç biri 282. Sənaye, kənd təsərrüfatı, dağ-mədən və s.-də göstərilən fəaliyyət dedikdə nə nəzərdə tutulur? A) istehsalat fəaliyyəti B) istehlak fəaliyyəti C) texniki, texnoloji fəaliyyət D) ətraf mühitin sənaye tullantıları ilə çirklənməsi E) insanların yaşma tərzi 283. Antropogen təsirlər ətraf mühitə hansı təsirlərdən qüvvətlənmişdir? A) ETT nəaliyyətlərinin tətbiqindən B) əhalinin artmasından C) istehlakın çoxalmasından D) ərazilərin daha çox mənimsənilməsindən E) elmin inkişafından 284. Ekologiyanın inkişaf tarixi neçə mərhələyə bölünür? A) 3 mərhələyə B) 5 mərhələyə C) 2 mərhələyə D) 6 mərhələyə E) tarixi birdir 285. İlk dəfə ekologiya elmini biologiyadan müstəqil bir sahə kimi ayıran və ona ekologiya adını verən kim olmuşdur? A) Ernest Hekkel B) A.Veketov C) K.Rulye D) Q.Morozov E) Q.Visotski 286. Müasir mərhələdə ekologiyanın inkişafı, canlı aləmin hansı qanunlarını öyrənməyi tələb edir? A) canlı aləmin sistemli əlaqəsi və fəaliyyətini B) ETT-nin nəaliyyətlərinin tətbiqini C) qlobal problemlərin həlli istiqamətlərini D) tədqiqatların birgə aparılmasını E) bioekoloji müxtəlifliyi 287. İnsanların istehsalat və məişət fəaliyyəti nəticəsində ətraf mühitə edilən təsir necə adlanır? A) ətraf mühitin antropogen faktoru B) ətraf mühitin biotik faktoru C) ətraf mühitin abiotik faktoru D) biosferin dəyişilməsibiosferin dəyişilməsi E) sənaye və məişət tullantıları 288. Əhalinin doğum və ölüm göstəricilərinin fərqi nəyi müəyyən edir? A) əhalinin dinamikasını B) əhalinin miqrasiyasını C) əhalinin sıxlığını D) mütləq artımını E) nisbi artımını 289. Ətraf mühitin pisləşməsinə səbəb olan amillərdən biri də nə hesab olunur? A) elm və texnikanın inkişafı B) təbii fəlakətlər C) turşulu yağışlar D) sənaye sahələrinin genişlənməsi E) Torpaq eroziyaları 290. Yer kürəsinin həyat prosesləri gedən sahəsinə nə deyilir? A) biosfer deyilir B) ekosistem deyilir C) biosenoz deyilir D) biotop deyilir E) biogeosenoz deyilir 291. Təbii ehtiyatlar bnlardır: A)torpaqlar, meşələr, sular, yerin təki, heyvanlar aləmi, atmosfer havası B) sünya okeanı, heyvanat aləmi, landşaftlar, çaylar C) hava, su, torpaq D) enerji ehtiyatı, su ehtiyatı, torpaq ehtiyatı E) göstərilən cavabların heş biri 292. İnsan havasız neçə dəqiqə yaşaya bilər ? A) 4-5 dəqiqə B) 2-5 dəqiqə C) 3-7 dəqiqə D) 5-8 dəqiqə E) 0-3 dəqiqə 293. Çaylar, göllər, gölməçələr, nohurlar, bataqlıqlar hidrosferin hansı sularına aid edilir? A) yerüstü sular B) okean suları C) yeraltı sular D) atmosfer suları E) bataqlıq suları 294. Sosial ekologiyanın nəzəri funksiyalarına daxildir: A) təbiəti mühafizə, praqmatik, proqnostik dünyagörüşü və metodoloji funksiyalar B) sosial ədalət, mədəniyyət, estetik və mənəvi funksiyalar C) insanların sosal şəraitini mühafizə, mənəvi və maddi funksiyalar D) biosferi mühafizə, praqmatik, proqnostik dünyagörüşü və morfoloji prinsiplər E) düzgün cavab yoxdur 295. Neft və neft məhsulları hansı su hövzələrini daha çox çirkləndirir? A) okean və dəniz sularını B) bulaq və nohur sularını C) çay və göl sularını D) Gölməçə və quru sularını E) Bataqlıq və gölməcə sularını 296. Biosferə enerji hansı mənbələrdən daxil olur? A) Günəşdən, kosmik fəzadan, yerdən B) Yer təkindən, meşələrdən, okeanlardan C) kosmosdan, göllərdən D) dağlardan, yerdən, atmosferdən E) çaylardan, göllərdən, dağlardan 297. Bitkilərdə fotosintez prosesini hansı enerji həyata keçirir? A) Günəş enerjisi B) səs enerjisi C) elektrik enerjisi D) maqnit enerjisi E) optik enerjisi 298. Ekologiyanın əsas tədqiqat obyekti nədir? A) insan ekologiyası B) coğrafi ekologiya C) texniki ekologiya D) ekologiyanın elmliyi E) tarixi ekologiya 299. V.İ.Vernadski Yerin "ağıllı" qatını necə adlandırmışdır? A) noosfer B) biosfer C) litosfer D) troposfer E) stratosfer 300. Azərbaycan Respublikasında “Sənaye ili”nə vaxt elan edilib? A)2014-cü ildə B) 2011-cü ildə C) 2012-cü ildə D) 2000-cü ildə E) 2013-cü ildə 301. Azərbaycanda ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılması haqqında Dövlət Rroqramı hansı illəri əhatə edir? A) 2006-2010 B) 2006-2008 C) 2006-2012 D) 2006-2014 E) 2006-2013 302. UNEP-in əsas fəaliyyət növləri neçədir? A)7
B)5 C)3
D)2 E)1
303. BMT-nin ətraf mühit üzrə proqramı neçənci ildə hansı konfransda qəbul edilmişdir? A) 5 Dekabr 1972-ci ildə Stokholm B) 10 Oktyabr 1968-ci il London C) 26 May 1985-ci il Amerika D) 25 Avqust 1978-ci ildə Sankt-Peterbuqda E) 8 Sentyabr 1975-ci ildə Moskva 304. Atmosferi daha çox çirkləndirən şəhərlər? A) Bakı,Gəncə,Sumqayıt B) Bakı Gəncə Lənkəran C) Gəncə Lənkəran Abşeron D) Bilesuvar,Bakı Sumqayıt E) Sumqayıt Gəncə Lənkəran
A) 8,6 mln ha B) 8 mln ha C) 7 mln ha D) 6 mln ha E) 5 mln ha 306. Planetimizdə əkin sahələrinin sahəsi nə qədərdir? A) 19 mln km2 B) 20 mln km2 C) 21 mln km2 D) 22 mln km2 E) 24 mln km2 307. Atom üzrə Beynəlxalq Agentlik hansıdır? A) MAQATE (1957-ci il) B) BMT (1946) B) ÜST (1955) B) UNEP (1966) B) ÖÖT (1947) 308. Neçənci ildə və harada 56 ölkənin hökümətləri ozon qatını dağıdan xlor-flüor üzvi birləşmələrin və digər ozan dağıdıcı maddələrin (ODM) istehsalını 2 dəfə azaltmaq haqqında protokol imzaladılar?
309. Neçənci ildə harada ozon dağıdıcı maddələrin (ODM) istehsalının dayan¬dırılması haqqında protokol imzalandı?
310. Neçənci ildə Azərbaycan ozondağıdıcı maddələrin istifadəsindən mərhələlər üzrə çıxrılmasına dair Vyana konvensiyasını, Monreal protokolunu ratifikasiya etdi
311. İnsan sağlamlığı dedikdə nə başa düşülür?
312. Təbiətin qiymətləndirilməsində təbii ekoloji təsnifatdan başqa daha hansı obyektiv göstəricilərdən istifadə edilir?
313. Təhlükəsizlik şkalası anlayışı nə deməkdir?
314. Ekoloji fəlakətli (katastrof) vəziyyət nədir?
315. Böhran vəziyyət dedikdə nə başa düşülür?
316. Ətraf mühitin mühafizəsi ictimai fondu hansı hesabdan formalaşır?
317. Sənaye cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrdə təbii mühitin çirklənməsi ilə mübarizəyə ümumi milli məhsulun(ÜMM) neçə faizi yönəldilir?
318. Rusiyada təbii mühitin çirklənməsi və mühafizəsinə ümumi milli məhsulun (ÜMM) neçə faizi yönəldilir?
319. Fövqaladə halların süni surətdə yaranması əsasən nədən baş verir?
320. Ekosistemin dayanıqlığını nisbətən düzgün qiymətləndirmək üçün hansı təsnifatdan istifadə edilir?
321. Ekologiyada təbii hal (vəziyyət) dedikdə nə başa düşülür?
322. İtki termini dedikdə nə başa düşülür?
323. Sosial zərər anlayışı nə deməkdir?
324. Maddi mәsuliyyәtin formalarına aid deyil
325. Azәrbaycan Respublikası neçәnci ildә Kioto Protokuna qoşulmuşdur?
326. İnsan hansı münasibətlərin məcmusudur?
327. Cəmiyyətin mənəvi həyatına daxil deyildir?
328. İnsanla təbiət arasındakı münasibət daha çox nədə özünü göstərir?
329. Cəmiyyəti təşkil edən insanlar necə fəaliyyət göstərirlər?
330. “İstehsalat və məişət tullantıları haqqında” AR-nın qanunu qəbul edilmişdir?
331. Azərbaycanda “Su təchizatı və tullatı sular haqqında” qanun qəbul edilmişdir?
332. Aşağıdakılardan hansı neft məhsulları ilə çirklənmənin xarakterik əlamətləri əks etdirir?
333. Energetikanın ekoloji problemlərinin həlli strategiyasının əsas istiqamətləri hansılardır?
334. Aşağıdakılardan hansında tikinti materialları müəssisələrində tulılantıların azalan sırası verilmişdir?
335. Avtomobil nəqliyyatının ətraf mühiti normadan artıq çirkləndirilməsinin qarşısını almaq üçün tələb olunur:
336. AR Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi nə vaxt yaranıb? A) 23.05. 2001-ci ildə B) 14.05.1998-ci ildə C) 21.04.1998-ci ildə D) 14.10.2000-ci ildə E) 07.09.1997-ci ildə 337. Yerin təki nədir? A) yer qabığının yer səthindən və ya torpaq qatından sutuarların dibindən aşağıda yerləşən öyrənilməsi və iqtisadi mümkün olan dərinliklərə uzanan süxurlardan mineral xammal ehtiyatlarında ibarətdir B) yer səthinin istifadəsinin məqsədindən asılı olaraq yerin təkindən istifadə hüququnun bir növüdür C) yer səthində istifadəçiləri mülkiyyətin formasıdır D) yer qabığının istifadəyə verilməsi dövlət lisenziyasıdır E) yer təki AR-nın bir qanunudur 338. Suların çirklənməsi ekoloji tələblərin pozulması hansı məsuliyyətlərlə nəticələnir A) cinayət inzibati mülki-hüquqi B) cəza C) hüquqi D) cinayət E) mülki
339. Azərbaycanda İnzibati Xətalar Məcəlləsi nə vaxt qüvvəyə minib A) 30 Avqust 2002 B) 23 Yanvar 2011 C) 10 Dekabr 1995 D) 22 fevral 1992 E) 20 Sentyabr 2010 340. Təsərrüfat subyekti dedikdə nə başa düşülür? A) öz fəaliyyəti ilə iqtisadi-ekoloji nəticələrə görə cavabdehlik daşıyan hüquqi və fiziki şəxslər B) müəssisə, idarə və s. kimi təbiətə potensial mənfi təsir göstərən obyektlər C) proseslərin getdiyi ərazi D) öz fəaliyyəti ilə siyasi ekoloji nəticələrə görə cavabdehlik daşıyan şəxslər E) öz fəaliyyəti ilə siyasi ekoloji nəticələrə görə cavabdehlik daşıyan tam hüquqlu şəxslər 341. Təsərrüfat obyekti dedikdə nə başa düşülür? A) müəssisə idarə və s kimi təbiətə potensial mənfi təsir göstərən obyektlər B) proseslərin getdiyi ərazi C) öz fəaliyyəti ilə iqtisadi ekoloji nəticələrə görə cavabdehlik daşıyan hüquqi və fiziki şəxslər D) siyasi ekoloji nəticələrə görə cavabdehlik daşıyan hüquqi və fiziki şəxslər E) siyasi ekoloji nəticələr görə cavabdehlik daşıyan hüquqi və fiziki şəxslər 342. Zərərli tullantılar hansı qruplara bölünür A) həddən çoxtəhlükləli,yüksək və az təhlükəli B) zəhərli, çirkli, radioaktiv C) xüsusi, zibilxana, yandırılmış D) radioaktiv, metallar, toksik E) basdırılan, partlayıcı, infeksion 343. Meşə fondu neçə qoruyucu kateqoriyaya bölünür A) 7
B) 5 C) 8
D) 9 E) 8
344. 1980-ci ildə BMT BA-da hansı qanun qəbul olundu? A) indiki və gələcək nəsillər üçün dünya təbiətinin saxlanmasından ötrü dövlətlərin tarixi məsuliyyəti barədə B) iqtisadi inkişaf və təbiətin qorunması C) ətraf mühitə aid olan fauna və flora haqqında D) sosial inkişaf və ətraf mühit E) ətraf mühit və onun çirklənməsi 345. Sudan istifadəni verilməsi şərtinə görə neçə cür olur ? A) 3 kompleks, ayrılmış və xüsusi B) 2 kompleks xüsusi C) 5 kompleks, xüsusi, ayrılmış texniki vasitə və sənaye D) 4 kompleks xüsusi ayrılmış və inzibati E) 1 ayrılmış 346. Torpaq ehtiyatlarının mühafizə yollarından deyil: A) intensiv istifadə; B) rekultivasiya; C) fitomeliorasiya; D) torpaq kadastrı; E) torpağın bonitet qiymətləndirilməsi; 347. Şəhərlərdə ekoloji təhlükəsizliyin təminatı və ətraf aləmin mühafizəsinin təşkili üçün respublikanın regional siyasətinə daxildir: A) təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadə B) qazma işlərinin aparılması C) yeni hövzələrin mənimsənilməsi D) ekspertiza işinin təşkili E) cərimələrin ödənilməsi 348. Sosial zərər anlayışı nə deməkdir?
349. Konsepsiya sözü necə başa düşülür? A) müəyyən anlam sistemi, hər hansı hadisənin şərhi, əsas nöqteyi-nəzər, prinsiplərin aydınlaşdırılması üçün rəhbər ideya, müxtəlif fəaliyyət növlərinin konstruktiv prinsipi kimi başa düşülür. B) hər hansı hadisənin şərhi və aydınlaşdırılması üçün rəhbər ideya, müxtəlif fəaliyyət növlərinin konstruktiv istiqaməti kimi başa düşülür. C) müəyyən elm sahəsi, hər hansı görülən işin şərhi, əsas nöqteyi-nəzər, prinsiplərin aydınlaşdırılması üçün rəhbər ideya, müxtəlif fəaliyyət növlərinin konstruktiv şərhi kimi başa düşülür. D)müəyyən anlam sistemi, hər hansı hadisənin şərhi, əsas nöqteyi-nəzər, prinsiplərin müəyyənləşdirilməsi üçün rəhbər ideya, müxtəlif fəaliyyət növlərinin prinsipi kimi başa düşülür. E) müəyyən anlam sistemi, hər hansı ideyanın şərhi, prinsiplərin aydınlaşdırılması üçün əsas ideya, müxtəlif fəaliyyət sahələrinin iş prinsipi kimi başa düşülür. 350. Ekoloji siyasәtin әsas istiqamәtlәrindәn biri hesab olunur:
351. “Davamlı inkişaf” konsepsiyasının hansı modeli tәklif olunur?
352. Stokolm konfransının әsas mәqsәdi nәdәn ibarәt idi?
353. Әtraf mühitin mühafizәsi sahәsindә bynәlxalq әmәkdaşlıq sәnәddә öz әksini tapır?
354. Ekoloji təhlükəsizlik nədir? A) insanın ekoloji maraqlarının, onun təmiz, sağlam və əlverişli yaşayış hüquqlarının müdafiəsidir B) təbiət-insan sistemində tarazlığın saxlanılması və onu gələcək nəslə saxlamaqdır. C) tarazlığın saxlanılması və onun gələcəyinə zəmanət verilməsidir. D) təbiətin ekoloji tarazlığının saxlanılması cəmiyyətdə hüquqların müdafiəsidir E) insan hüquqların qorunması, saxlanılması və onun müdafiəsidir 355. Faydalı qazıntılar nədir? A) Yer qabığının maddi istehsal sahəsində istifadə edilən təbii mineral törəmələrdir B) Yerin təbii sərvətləridir C) bərpa olunan və bərpa olunmayan təbii ehtiyatlardır D) bərpa olunmayan təbii sərvətləridir E) göstərilənlərin hamısıdır 356. Azərbaycanda “Ekolojoji təhlükəsizlik” haqqında qnun nə vaxt qəbul olunmuşdur? A) 8 iyun 1999-cu ildə B) 9 iyun 1999-cu ildə C) 19 iyul 1998-cu ildə D) 18 iyul 1997-cu ildə E) Göstərilənlərin heç biri 357. Ətraf mühitdə dövrü olmayan faktorlara hansılar aid edilir ? A) təbii fəlakətlər və texnogen xarakterli faktorlar B) uçqunlar və dəmir yolu qəzaları C) sürüşmələr və yanğınlar D) daşqınlar və AES-dəki qəzaları E) zəlzələlər və partlayışlar 358. Ekologiyanın məşğul olduğu strateji məsələlərə əsasən hansı problemlər daxildir ? A) təbiət ilə cəmiyyət arasındakı qarşlıqlı fəaliyyəti təbiətin xeyrinə daha da inkişaf etdirmək B) təbiət ilə cəmiyyətin qarşılıqlı əlaqələrin zəiflətmək C) təbiətin inkişafını antropogen təsirlərdən zəiflətmək D) cəmiyyətin inkişafına təsir etmək E) təbiətlə cəmiyyətin inkişafını tənzimləmək 359. “Roma klubu”-nun yaradıcısı kim olmuşdur?
365. Atmosferin çirklәnmә sәbәblәrindәn biridir: A) köhnә avtomobillәr B) qaz-toz tutucu qurğuların geniş tәtbiqi C) tullantıların kompleks emalı D) doğru cavab yoxdur E) tramvay vә trolleybusların geniş istifadә 366. Azәrbaycanda atmosferin başlıca çirklәnmә mәnbәlәri: A) sәnaye müәssisәlәri vә avtomobil nәqliyyatı B) kәnd tәsәrrüfatı C) sәnaye sahәlәri vә kәnd tәsәrrüfatı D) dağ mәdәn işlәri 367. Dünyada әhalinin orta ömür müddәti neçә ildir?
368. Azәrbaycan torpaqlarının dedredasiyası sәbәblәrindәndir: A) yol, kanal, su anbarları tikintisi; B) meşәsalma C) torpaqların meliorasiyası; D) torpaq qoruyucu tәdbirlәr; E) torpaqların rekultivasiyası; 369. Milli Park nәdir? A) mühafizә olunan tәbii kompleksә malik әrazi olmaqla ekoturizmә icazә verilәn sahәdir D) doğru cavab yoxdur B) Ekskursiya obyektidir C) iqtisadi baxımdan gәlir gәtirmәyәn qoruq sahәsidir E) tәsәrrüfata yararlı mühafizә olunan әrazidir 370. Qoruq nәdir? A) bütün tәbiәt kompleksilәrinin tәbii vәziyyәtdә saxlanılan әrazidir B) doğru cavab yoxdur C) canlıların orqanizmlәrinin bәrpa olunduğu sahәdir D) tәbii komplekslәrin qorunduğu vә tәsәrrüfat fәaliyyәtinә icazә verilәn әrazidi E) mühafizә zolaqları olmayan әrazilәrdir 371. Demoqrafiq böhran nәdir?
372. Azәrbaycan әrazisindә Kür çayını çirklәndirәn şәhәrlәr: A) Gәncә, Mingәçevir, Yevlax B) Kürdәmir, Şәmkir, Şirvan C) Şirvan, Göyçay ,Ucar D) Gәncә, Zәrdab, İmişli E) Mingәçevir, Salyan, Qazax 373. Xәzәrә әn çox çirkab gәtirәn çay: A) Kür çayı; B) Lәnkәran çayı; C) Samur çayı; D) Volqa çayı; E) Terek çayı; 374. Xәzәrin sәviyyә tәrәddüdünün başlıca sәbәblәri: A) tektonik proseslәr vә çirklәnmә; B) çirklәnmә C) zәlzәlәlәr; D) sürüşmәlәr; E) iqlim vә tektonik proseslәr ; 375. Xәzәrin çirklәnmәsinin yaratdığı ekoloji problem
376. Daxili çayları daha çox çirklәndirir: A) mәişәt vә yünqül sәnaye çirkabları; B) kimya vә yeyinti sәnaye çirkabları; C) qara vә әlvan metallurqiya çirkab suları; D) dağ mәdәn vә mәişәt çirkabları; E) yeyinti vә sәnaye çirkabları; 377. Xәzәrin çirklәnmәsinin mәnfi ekoloji nәticәlәri: A) neft hasilatınadır; B) su bitkilәrinәdir; C) molyuskalardır; D) balıq ehtiyatlarındadır; E) duz ehtiyatlarınadır; 378. Xәzәrin ekoloji problemlәrinә dair birinci Beynәlxalq Konfrans çağrılmışdır: A) 1995-ci ildә; B) 1990-cı ildә; C) 1991-ci ildә D) 1992-ci ildә; E) 1993-cü ildә; 379. Çirklәnmiş çayların mәnfi ekoloji nәticәlәri: A) insan sağlamlığı vә torpaq sahәlәrindәdir; B) sәnaye qurğularınadır; C) otlaq sәhәlәrinәdir; D) sәnaye vә heyvandarlığadır E) heyvandarlıq vә uzumçülüyәdir 389. Depopulyasiya prosesi nәdir?
390. Ümumi çirklәndiricilәrin neçә faizi avtomobil nәqliyyatının payına düşür? A) 60-70% B) 10-20% C) 20-25% D) 40-50% E) 30-35% 391. Smoq hadisәsinin çox yarandığı mәkan haradır? A) şәhәr atmosferi B) yerin üst hissәsi C) sәhralaşma prosesi D) kәnd tәsәrrüfatı regionları E) meşә zonası 392. Birinci tip ölkәlәrdә tәbii artımın vәziyyәti:
393. Әhalinin sayının artımı nәdәn asılıdır?
394. Tolerant qanunu nә vaxt vә kim tәrәfindәn irәli sürülmüşdür?
395. Rusiya ekoloqu A.S.Danilevski ekologiyaya hansı anlamı verir?
396. İnsanlar özlәri üçün gәrәkli olan mәhsulları nәyin hesabına әldә edirlәr
397. Nüvә elektotexnikası nә vaxt inkişaf etmәyә başlamışdır?
398. Suburbanizasiya nәdir?
399. İctimai fәaliyyәt zonasına daxil deyil: A) elmi -tәdqiqat B) ticarәt C) kәnd tәsәrrüfatı D) tәhsil E) maliyyә iş mәrkәzlәri 400. Ekoloji siyasәtin prioritet istiqamәtlәrindәn biridir: A) sağlam ekoloji mühitin yaranması B) әhalinin işlә tәmin olunması C) yeni texnologiyaların mәnimsәnilmәsi D) ETT nәaliiyәtlәrinә yiyәlәnmәk] E) biri deyil 401. Çirklәndirici mәnbәlәrinin monitorinqi dedikdә başa düşülür: A) müәyyәn bir sahәnin B) yerini dәyişmәyәn mәnbәyin monitorinqi C) yerini dәyişmәyәn, bir nöqtәdә yerlәşәn mәnbәyin, hәrәkәtdә olan nәqliyyat vasitәlәrinin vә müәyyәn bir sahәnin D) Hәrәkәtdә olan nәqliyyat vasitәlәrinin E) bir nöqtәdә yerlәşәn mәnbәnin 402. Qlobal monitorinq sistemi nәdir? A) cavabların hamısı doğrudur. B) dünyada baş verәn proseslәrә vә yer kürәsinin biosferindә bütün ekoloji kom-ponentlәrә nәzarәtlә yanaşı ekstremal vәziyyәtlәrin yaranacağı barәdә xәbәrdarlıq etmәk. C) yer kürәsinin atmosferindә baş verәn proseslәrә nәzarәt etmәk. D) litosfer qatında baş verәn proseslәrә nәzarәt etmәk. E) materiklәrin su hövzәlәrindә baş verәn proseslәrә nәzarәt etmәk. 403. Fotokimyәvi smoqun yaranma sәbәbi nәdir? A) zәrәrli maddәlәrin konsentrasiyasından B) bәrk maddәlәrlә kristalların qarşılıqlı tәsiri C) kimyәvi reaksiya ilә havanın tәkrar çirklәnmәsi D) fotokimyәvi smoq әmәlә gәlmir E) nәqliyyat vasitәlәrinin tәsirindәn 404. әrzaq problemi hansı sәbәbdәn yaranır? A) әhalinin sayının çox olması B) tәminatın lazımi sәviyyәdә olmaması C) sәhralaşma prosesinin aktivliyi D) әhali sıxlığının azlığı E) dünya torpaqlarının yararsız olması 405. әhalinin şәhәrlәrdә mәskunlaşması nә adlanır? A) urbanizasiya B) aqlomerasiya C) miqrasiya D) meqalopolis E) yalançı urbanizasiya 406. Ekologiyanın әsas vәzifәsinә nә daxildir? A) mühitin çirklәnmәsinin qarşısını almaq B) ekosistemlәrin quruluşu C) әrazilәrin mәnimsәnilmәsi D) ekologiya sahәsindә araşdırmalar aparmaq E) enerji vә materiyanın qarşılıqlı tәsirinin açılması 407. 1869- cu ildә Ekologiyanı elmlәr sırasına daxil edәn kim olmuşdur? A) Ernest Hekkel B) A.A.Qriqoryev C) A.S.Danilevski D) Ç.Darvin E) V.İ.Vernadski 408. İnsanlar özlәri üçün gәrәkli olan mәhsulları nәyin hesabına әldә edirlәr? A) tәbiәtin B) cәmiyyәtin C) atmosferin D) istehlakın E) istehsalın 409. Ekologiya elmi nәyi öyrәnir? A) canlı orqanizmlәr ilә mühit arasındakı әlaqәlәri B) canlı orqanizmlәrlә resurslar arasındakı әlaqәni C) canlı alәmin vәziyyәtini D) mühitin çirklәnmәsini E) tәbii resursların yerlәşmәsini 410. Ekologiyanın әsas tәdqiqat obyekti nәdir? A) ekoloji sistem B) flora vә fauna C) atmosfer D) ekoloji marketinq E) ekoloji lizinq 411. BMT-nin ştabı hansı şəhərdədir?
412. Ekoloji qanun pozuntularına görə vətəndaşlara və hüquqi şəxslərə hansı cəzalar tətbiq olunur?
413. Əhalini elm hansıdır?
414. Dünyada suvarmaya işlәdilәn suyun әn çoxu hansı ölkәlәrin payına düşür?
415. Dünya əhalisinin orta sıxlığı hər km²-ə neçə nəfərdir? A) 41
E) 36 416. Dünyanın ən çoxmillətli ölkəsi hansıdır?
417. Əhali sayının getdikcə azalması necə adlanır?
418. Biosferin noosferә çevrilmәsi tәlimini hansı alim irәli sürmüşdü? A) V.İ.Vernadski B) D.P.Marş C) fransız alimlәri D) A.P.Vinoqradov E) alman alimlәri 419. Ekologiya sözü hansı mәşәlidir? A) yunan B) türk C) alman D) rus E) ingilis 420. әhali artımının yaratdığı problemlәrә aid deyil: A) tәhsil B) xammal C) enerji D) ekoloji E) әrzaq 421. әhalinin sayının artıb azalması hansı siyasәtdә tәnzimlәnir? A) dövlәtin demoqrafik siyasәti ilә B) dövlәtin iqtisadi siyasәti ilә C) ölkәnin әhaliyә münasibәti ilә D) әhalinin elmi sәviyyәsi ilә E) demoqrafik partlayışda 422. İri şәhәrlәrdә çirklәnmә dәrәcәsini artıran sәbәblәrdәn hesab edilir: A) nәqliyyat vasitәlәri B) istirahәt zonaları C) transmilli otellәr D) şosse yolları E) mәdәni abidәlәr 423. Şәhәr mühitini çirklәndirәn mәnbәlәrdәn biridir: A) sәs- küy B) yaşıllıqlar C) teleqraf xәtlәri D) yaşayış massivlәri E) metropolitenlәr 424. Zәhәrli maddәlәrin atmosferә atılmasının sәbәblәrindәn biridir: A) mineral kübrәlәrdәn istifadә B) ekoloji cәhәtdәn tәhlükәli texnologiyadan istifadә C) sәnaye mәhsullarının tәkrar emalı D) kәnd tәsәrrüfatının intensivlәşmәsi E) әkin sahәlәrinin azaldılması 425. Smoqların hansı mәnfi tәsiri vardır? A) iqlim dәyişmәlәri yaradır B) zәhәrli maddәlәrin atmosferә düşmәsinә mane olur C) kooperativlәşmә prosesini ləngidir D) tәbii şәrait vә sәrvәtlәrin yerlәşmәsinә tәsir edir E) ultrabәnövşәyi şüaların yer sәthinә düşmәsinә mane olur 426. İri şәhәrlәrdә әhalinin әsas tәlәbatı hansı mәhsullaradır? A) tәmiz havaya B) sәnaye mәhsullarına C) nәqliyyat vasitәlәrinә D) әrzaq vә suya E) kommunikasiya xidmәtinә 427. Azәrbaycan Respublikasında yürüdülәn ekoloji siyasәtin әsas mәqsәdinә daxil deyil: A) tәbii sәrvәtlәrdәn sәmәrәli istifadә B) gәlәcәk nәsillәrin ehtiyacının tәmin edilmәsi C) iqtisadi potensialın qorunması D) aqrar sәnaye kompleksi payının azaldılması E) әmәk potensialının qorunması 428. Şәhәrlәrdә sәnaye tullantıları ilә çirklәnmәnin әsas sәbәblәrindәn biridir: A) sәnayenin xammalla tәchizatı B) yaşıllıq zonalarının çox olması C) çox sәnaye mәhsulu istehsal edilmәsi D) әhalinin tәlәbatının çox olması E) hakim külәklәrin istiqamәti vә gücünün nәzәrә alınmaması 429. İri şәhәrlәrdә ekoloji vәziyyәtin gәrginliyi nә ilә әlaqәdardır? A) әhalinin miqrasiyası elmi B) әhalinin tәbii artımı C) әhalinin sıxlığı D) sәviyyәnin aşağı olması E) aqlomerasiyası 430. Dünya əhalisinin orta sıxlığı nə qədərdir?
431. әhalinin әrzaq probleminin hәlli hansı tәdbirlәrin hәyata keçirilmәsini tәlәb edir? A) aqrar sektorun davamlı inkişafı B) tәmәrküzlәşmә prosesinin aktivliyi C) kooperativlәşmә prosesinin mövcudluğu D) sәnaye mәhsulu istehsalının inkişafı E) әrzağın çoxsahәli olması 432. İçmәli su planetdә mövcud olan suların neçә faizini tәşkil edir?
433. Әhalinin tәbii artımının miqdarına görә ölkәlәr neçә qrupa bölünür?
434.Tullantı qazları zәhәrli maddәlәrdәn tәmizlәmәk üçün hansı üsullardan istifadә edilir?
435. Әhalinin yerlәşmәsinә tәsir edәn amillәr:
436. Dünya әhalisinin orta sıxlığı nә qәdәrdir?
437. Qurunun neçә % sahәsindә әhali yaşamır?
438.İnsanların istehsalat vә mәişәt fәaliyyәti nәticәsindә әtraf mühitә edilәn tәsir necә adlanır?
439. әhalinin doğum vә ölüm göstәricilәrinin fәrqi nәyi müәyyәn edir? A) mütlәq artımını B) әhalinin miqrasiyasını C) әhalinin sıxlığını D) әhalinin dinamikasını E) nisbi artımını 440. Göstərilənlərdən hansı sosial fənnlərə aid deyil?
441. Əhali və sosial ekologiya” fənninin məqsədi:
442.Ekoloji problemlərin həlli üçün hansı istiqamətlərdə uyğunluq yaradılmalıdır?
443.İnsanlar tərəfindən baş verən təbii fəlakətləri qeyd edib neytrallaşdırması hansı fənnin məqsədidir?
444. Əhalinin yerləşməsinə təsir edən amillər:
445. Demoqrafiya elmi nəyi öyrənir?
446. Əhalinin sayının artımı nədən asılıdır?
447. Əhalinin təbii artımı nə ilə ölçülür?
448. Təbii artım miqdarına görə neçə tipə bölünür?
449. Sərt təbii şəraitdə əhalinin yerləşməsi:
450. Miqrasiya nədir?
451. Emiqrasiya nədir?
452. İmmiqrasiya prosesi nədir?
453. Şəhərlərin yaranma səbəbləri:
454. 1986-cı ildə hansı AES –də qəza olmuşdur?
455. Əhalinin mütləq artımı nədir?
456. “Ozon təbəqəsinin qalınlığını azaldan ən aktiv maddə hansıdır?
457. Xəzərə tökülən ən böyük çay hansıdır?
458. Aşağıdakılardan hansı liman Xəzərə aid deyil ?
459. Xəzərin ən böyük limanı hansıdır?
460.Xəzər dənizini çirkləndirən məhsul hansıdır?
461. Aşağıdakı ölkələrdən hansı BMT-nin daimi üzvi deyil
462. Bu təşkilatlardan hansı iqtisadi təşkilatdır?
463. Əhalinin artımının I qrupuna daxil olan ölkələrdə əhali artımının hər min nəfərə görə təbii artımı neçə nəfərə qədərdir?
464.Əhali artımının II qrupuna daxil olan ölkələrdə əhalinin hər 1000 nəfərinə görə təbii artım neçə nəfərdən az deyil?
465. Göstərilən ölkələr içərisində əhalisi sürətlə artan ölkə hansıdır?
466.İstehsalatda fiziki, kimyəvi, bioloji və psixoloji faktorların altında hansı hadisələr baş verir?
468.Atom bombası Xirosima və Noqasakı şəhərlərinə neçənci ildə atılmış və ekoloji fəlakətə səbəb olmuşdur?
469. Respublikamızda müəssisələrin çoxu hansı şəhərlərdə cəmlənmişdir?
470. Beynәlxalq tәşkilatlar tәrәfindәn ekoloji proqamların hәyata keçirilmәsi üçün ölkәlәr göstәrilәn maliyyә yardımları hansı formada aparılır?
471. Hazırda beynәlxalq әmәkdaşlığın geniş yayılmış formalarına daxil deyil:
472. “Avropa üçün ekoloji proqram” nә vaxt vә kimlәr tәrәfindәn qәbul olunmuşdur?
473. Әtraf mühitin mühafizәsi mәsәlәlәrinin hәllindә daha çox әhәmiyyәti olan hansı tәdbirlәrin keçirilmәsi mәslәhәtdir?
474. Azәrbaycan Respublikasının Prezidenti tәrәfindәn imzalanmış 20 iyun 2007-ci il tarixli sәrәncamı hansı sahәyә hәsr olunub?
475. Azәrbaycan Respublikasında aparılan ekoloji siyasәtin әsas mәqsәdinә aid deyil?
476. “Kioto protokolu”nun imzalanmasında әsas mәqsәd nә olmuşdur?
477. Azәrbaycan Respublikası neçәnci ildә Kioto Protokuna qoşulmuşdur?
478. İnkişaf etmiş ölkәlәrdә ekoloji siyasәtin aparılması vә maliyyәlәşdirilmәsinin әsasını hansı prnsip tәşkil edir?
479. Incәsәnәtin әsas mәqsәdi nәdir:
480. Struktur baxımından mәnәvi istehsalın hansı әsas növlәri fәrqlәndirilir:
481. Cәmiyyәtin siyasi sisteminin әsas vә aparıcı rol oynayan ünsürü nәdir:
482. Müasir cәmiyyәtin siyasi hәyatında әsas ideoloji istiqamәtlәr
483. Siyasәt mahiyyәt etibarıilә nәdir?
484. Dövlәtin idarәetmә aparatı vә әrazisinә malik olması vә vergi tutması kimi cәhәtlәri hansı filosof әsaslandırmışdı?
485. 1968-ci ildә müasir dövrün әn kәskin problemlәrini tәhlili üçün yaradılmış beynәlxalq ictimai tәşkilat necә adlanır:
486. Ekologiya terminini ilk dәfә istifadә edәn alman bioloqu kimdir
487. İnsanı әhatә edәn rәngarәng alәm necә adlanır
488. Müasir dünyada müharibә vә sülh, demoqrafik vә ekoloji problemlәr adlanır:
489. Ekoloji tәhlükәnin mahiyyәti nәdәdir:
490. «Ekologiya» elmi nәyi öyrәnir:
491. Kompüter texnologiyaları insanın inkişafında hansı problemlәri yaradır?
492. BMT-nin 1992-ci ildә Rio-de-Janeyroda çağırılmış konfransında hansı sәnәd imzalanmışdır
493. Bәşәriyyәtin iqtisadi intreqrasiyası, ölkә vә regionların bir birindәn asılılığının artmasi necә adlanır
494. Elmdә “qlobalistika” termini nә vaxt yarandı:
495. Dünya birliyi qarşısında duran kәskin kompleks problemlәr necә adlanır:
496. “Roma klubu” birliyi öz sıralarında kimlәri birlәşdirir:
497. Elmi inqilabların baş vermәsi nә ilә әlaqәdardır:
498. Mәnәvi istehsal sahәsi kimi elmin әsas mәhsulu nәdir:
499. Yunan dilindәn tәrcümәdә “ problem” sözü hansı mәna daşıyır:
500. Sosial gerçәklik dedikdә nә başa düşülür?
501. Ekoloji tarazlığın pozulmasının әsas sәbәbi nədir?
Hazırladı: “Ekologiya mühəndisliyi” kafedrasının baş müəllimi Hüseynova S.H. Yüklə 0,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|