Söyleyiş (Telaffuz)

• Söyleyiş (Telaffuz): En geniş anlamıyla konuşmayı sağlayan hareketlerin tümüne söyleyiş (telaffuz) denir. Konuşmada ses tonu ve söyleyişin (telaffuzun) önemi büyüktür.

• Boğumlama: Seslerden oluşan heceleri gerekli ses değerlerini vererek bazı sesler ve heceleri atlamadan, değiştirmeden doğru, güzel ve iyi anlaşılabilecek biçimde söylemektir.

• Tonlama: Anlatıma duygu, düşünce, heyecan, yumuşaklık, sertlik katmak amacıyla seste yapılan farklılığa tonlama denir. İnsan sesi ton bakımından kalın, ince ve tiz olmak üzere üçe ayrılır.

• Vurgu:Konuşma sırasında bazı sözcük veya hecelerin diğerlerine göre daha kuvvetli, daha şiddetli söylenmesine vurgu denir. Vurgu ikiye ayrılır:

• Konuşma sırasında bazı hecelerin diğerlerine göre daha kuvvetli, daha şiddetli söylenmesine denir.Anlatımda vurgu söze duygu değeri katar; söylenen sözün daha anlaşılır olmasını sağlar ve ahengi canlandırır.

* Türkçede genel olarak vurgu son hecededir.

• * Türkçede genel olarak vurgu son hecededir.

• Örnek:Gözlük, yumurta, çekingen, açık, arkadaş

• *Kelimelere ek eklendiğinde, vurgu son heceden bu eke geçer.

• Örnek:Kitap – Kitapçı – Kitapçılık – Kitapçılar

*Yer isimlerinde vurgu ilk hecededir.

• *Yer isimlerinde vurgu ilk hecededir.

• Örnek:Ankara - İstanbul

• *“-istan” ile biten yer isimlerinde vurdu son hece üzeründedir.

• Örnek:Türkistan, Hindistan, Yunanistan

*Ünlemlerde vurgu ilk hece üzerindedir.

• *Ünlemlerde vurgu ilk hece üzerindedir.

• Örnek:Haydi! Aferin! İmdat!

• *Kimi belirteçlerde vurgu ilk hece üzerinde bulunur.

• Örnek:Şimdi, yarın

*-me/-ma olumsuzluk eki vurguyu kendinden önceki heceye atar.

• *-me/-ma olumsuzluk eki vurguyu kendinden önceki heceye atar.

• Örnek: İstemedim, gelme, sormadım

• *Geniş zamanın olumsuzu olan –mez/-maz vurguyu kendi üzerine çeker.

• Örnek:bilmezsin, duyamazdık

*Soru edatı “mı,mi,mu,mü” vurguyu kendinden önceki kelimenin son hecesine atar.

• *Soru edatı “mı,mi,mu,mü” vurguyu kendinden önceki kelimenin son hecesine atar.

• Örnek: Gülüyor musun? Ağlayacak mıyım?

• *-leyin ekinde vurgu bulunmaz.

• Örnek:Geceleyin, akşamleyin, sabahleyin

*Birleşik kelimeler vurgu genellikle ilk sözcüğün son hecesindedir.

• *Birleşik kelimeler vurgu genellikle ilk sözcüğün son hecesindedir.

• Örnek: Çanakkale, başköşe

• *Ek fiilin “i-di, i-miş, i-se, i-ken” çekimleri vurguyu çekmez.

• Örnek:Gençken, yokmuş, kapatıyordu.

*Küçültme anlamı veren “ca,ce,ça,çe” kendi üzerine çeker.

• *Küçültme anlamı veren “ca,ce,ça,çe” kendi üzerine çeker.

• Örnek:Yavaşça yaklaştım yanına.

• *Küçültme anlamı yoksa vurgu “ca,ce,ça,çe” ekinden önceki hecededir.

• Örnek: Çocukça bir davranış bu.(gibilik)

• Türkçe düşünüp yazalım.(dil)

• Boyunca çocuğu vardı. (kadar)

• Konuşma sırasında bazı sözcüklerin diğerlerine göre daha kuvvetli, daha şiddetli söylenmesine denir.

• * Türkçede vurgulu sözcük (öğe) yükleme en yakın sözcüktür.

• * Vurgulu öğe aynı zamanda cümlenin de en önemli öğesidir.

• Örnek:

• O elbiseyi dün ben pazardan aldım.

• Ben o elbiseyi pazardan dün aldım.