SöZCÜk düzeyinde anlam gerçek anlam

*Kelimeler birleşirken ses kaybına uğrayabilir. Buna ÜNLÜ ERİMESİ, ÜNLÜ AŞINMASI gibi adlar verilir.

ne için:niçin

kahve altı:kahvaltı

cuma ertesi: cumartesi

pazar ertesi:pazartesi

ne eylersin: neylersin

ecza-hane:eczane

ne asıl:nasıl

sütlü aş:sütlaç

b. Ünsüz Düşmesi: Sözcüğün aslında bulunan bir ünsüzün sözcüğe ek gelmesiyle düşmesidir.

alçak-l-mak:alçalmak

yüksek-l-mek: yükselmek

ast-teğmen:asteğmen

küçük-cük:küçücük

alçak-cık:alçacık

üst-teğmen:üsteğmen

küçük-mse-mek:küçümsemek

ufak-cık:ufacık

ad-daş:adaş

SES TÜREMESİ

a. Ünlü Türemesi: Sözcüğün aslında olmayan bir ünlünün sözcüğe ek gelmesiyle ortaya çıkmasıdır.

bir-cik:biricik

genç-cik:gencecik

yap-yalnız:yapayalnız

az-cık:azıcık

düp-düz:düpedüz

güp-gündüz: güpegündüz

çep-çevre: çepeçevre

sap-sağlam: sapasağlam
b. Ünsüz Türemesi: Sözcüğün aslında olmayan bir ünsüzün sözcüğe ek gelmesiyle ortaya çıkmasıdır.

his etmek:hissetmek

zan etmek:zannetmek

hak-ımız:hakkımız

af-ınız-a:affınıza

sır-ı:sırrı

af eder:affeder

ret eder:reddeder

şık-ı: şıkkı

üs-ü: üssü

ÜNLÜ DARALMASI

-e/-a geniş ünlüsüyle biten eylemlere -yor eki eklendiğinde bu geniş ünlüler -ı/-i/ -u/ -ü dar ünlülerine dönüşür. Buna ÜNLÜ DARALMASI denir.

bekle-yor:bekliyor

kana-yor:kanıyor

ağla-yor:ağlıyor

kokla-yor:kokluyor

anlama-yor:anlamıyor

gitme-yor:gitmiyor

özle-yor:özlüyor

de-yor:diyor

ye-yor:yiyor

görme-yor:görmüyor

dene-yor:deniyor

sula-yor:suluyor
* “de-” ve “ye-” eylemleri -yor eki olmadan da darlaşır.

de-y-e:diye

de-y-ecek:diyecek

de-y-en:diyen

ye-y-en:yiyen

ye-y-ecek:yiyecek

ye-y-erek:yiyerek

* “de-” eylemi bazen de darlaşmaz.

de-y-ince:deyince de-y-ip:deyip

*ne-y-e:niye


KAYNAŞTIRMA HARFLERİ (KORUYUCU ÜNSÜZLER)

Türkçe kelimelerde iki ünlü yan yana gelmez, araya mutlaka y, ş, s, n kaynaştırma harflerinden birisi girer. Bunların özel kullanım yerleri vardır.

ş kaynaştırması: Üleştirme sayı sıfatlarında kullanılır.

iki-ş-er, altı-ş-ar, yedi-ş-er, yirmi-ş-er, elli-ş-er

s kaynaştırması: 3. tekil iyelik ekinden önce kullanılır.

dede-s-i misafir oda-s-ı

ense-s-i su boru-s-u

gelme-s-i anlatmama-s-ı

elbise-s-i para-s-ı

n kaynaştırması: Üç yerde kullanılır.

a. Zamirlere ek geldiğinde: bu-n-dan, şu-n-lar, o-n-suz, şu-n-u, öteki-n-e, bu-n-ca

b.İyelik ekiyle hâl eki arasında kullanılır: dede-s-i-n-e, ev-in ön-ü-n-de,kaynaştırma harfleri-n-i

c. İlgi ekinden önce kullanılır: konu-n-un detayları, sehpa-n-ın ayağı, elbise-n-in fiyatı
y kaynaştırması: Yukarıdaki kullanımlar dışında hep y kaynaştırması kullanılır:

bekle-y-erek bura-y-a

bilme-y-en pasta-y-ı

sorma-y-ın de-y-in

Edirne-y-e diye(de-y-e)

*idi, imiş, ise, ile sözcükleri ünlüyle biten bir sözcüğe eklendiğinde baştaki “i” ünlüsü “y” kaynaştırmasına dönüşür.

burada idi: buradaydı

geldi ise: geldiyse

sınıfta imiş: sınıftaymış

sırası ile: sırasıyla

ULAMA: Ünsüzle biten bir sözcükten sonra ünlüyle başlayan bir sözcük gelirse iki sözcük birbirine bağlanarak okunur. Buna ULAMA denir. Noktalama işaretlerinin olduğu yerde ulama yapılamaz.

Payı yok, apansız_ inen_ akşamdan

Kaç yol, ağlamaklı olmuşum geceleri (Ahmet Arif)

Ölenler_ anlayamaz_ ölümsüz_ âşıkları

Rahatça dal, ölüm sonu gelmez bir _ uykudur (Yahya Kemal)

Uçun kuşlar, uçun doğduğum yere

Dikenler_ içinde sarı gül vardır (Rıza Tevfik)

Düşün, olasılık, atom fiziği

Ve bizi biz_ eden_ amansız sevda (Ahmet Arif)

ÜNLÜ DEĞİŞİMİ: “ben” ve “sen” zamirleri yönelme durum ekini(-e hâl ekini) alınca kökte ses değişikliğine uğrar. Buna ÜNLÜ DEĞİŞİMİ denir.

ben-e :bana

sen-e : sana

SES GÖÇÜŞMESİ: Kelime içindeki seslerin yer değiştirmesidir. (Bu, aynı zamanda yazım yanlışıdır.)

eşki, kiprik, nalet, kirbit, yalnış, yanlız, dorgu, tiskinmek vb.

n : m DEĞİŞİMİ: Türkçe kelimelerde b ünsüzünden önce n ünsüzü bitişik hâlde bulunamaz. “n” ünsüzü “m”ye dönüşür.

çenber: çember

anbar:ambar

sünbül:sümbül

canbaz:cambaz

perşenbe:perşembe

çarşanba:çarşamba

saklanbaç:saklambaç

dolanbaç:dolambaç

*onbaşı, binbaşı, sonbahar, İstanbul, Safranbolu kelimeleri istisnadır.


YAZIM(İMLA)KURALLARI

BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER:

1. Her cümle büyük harfle başlar ancak sıralı cümlelerde noktalı virgülden sonra küçük harfle devam edilir:

Şairlerimizin çoğu, başkalarının gösterdiği yoldan gidiyor; eskiden kalma duyguları, düşünceleri söylüyor.

Gün doğmuş, bir minare boyu yükselmişti; insanlar sokağa dökülmeye başlamıştı.

2. Tüm özel isimler büyük harfle başlar:

Depremler Japonya’da hayatın bir parçasıdır.

Yahya Kemal’in “Eski Şiirin Rüzgârıyla”sını okumuştum.

*** Özel isme bağlı unvan ve lakaplar isimden önce de sonra da gelse büyük harfle yazılır:

Avukat İhsan Bey aile dostumuzdur.

Muallim Naci, Ziya Paşa, Damat Ferit Paşa vb.

***Akrabalık adları küçük harfle yazılır: Tülay ablam, Erhan abim, Kâmil dayım vb.

***Cümle içinde özel adın yerine kullanılan makam ve unvan sözleri büyük harfle başlar:

Uzak Doğu’dan gelen heyeti Vali dün kabul etti.

***Saygı bildiren sözlerden sonra gelen ve makam, mevki, unvan bildiren kelimeler büyük harfle başlar:

Sayın Bakan, Sayın Başkan, Sayın Rektör, Sayın Vali vb.

3. Mektuplarda ve resmî yazışmalarda hitaplar büyük harfle başlar:

Sevgili Kardeşim, Aziz Dostum, Değerli Dinleyiciler,

4. Din ve mitolojiyle ilgili özel adlar büyük harfle başlar: Tanrı, Allah, İlah, Cebrail, Zeus, Kibele

*** “Tanrı, Allah, İlah” sözleri özel ad olarak kullanılmadıklarında küçük harfle başlar:

Eski Yunan tanrıları, müzik dünyasının ilahı…

5. Düşünce, hayat tarzı, politika vb. anlamlar bildirdiğinde “doğu” ve “batı” büyük harfle başlar: Batı medeniyeti, Doğu mistisizmi vb.

6. Yer adlarında ilk isimden sonra gelen ve deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar: Ağrı Dağı, Aral Gölü, Asya Yakası, Çanakkale Boğazı, Dicle Irmağı, Fırat Nehri, Süveyş Kanalı, Ege Denizi, Erciyes Dağı, Tuna Nehri, Van Gölü, Zigana Geçidi vb.

7. Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt vb. yapı adlarının bütün kelimeleri büyük harfle başlar: Dolmabahçe Sarayı, İshakpaşa Sarayı, Mostar Köprüsü, Bilge Kağan Anıtı, Van Kalesi vb.

8. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her kelimesi büyük harfle başlar: Medeni Kanun, Türk Bayrağı Tüzüğü, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği vb.

9. Kurum adları büyük harfle başlar ve bu adlara eklenen ekler kesmeyle ayrılmaz.

Mehmet Akif Ersoy Lisesi Müdürlüğüne, Türk Dil Kurumundan, Marmara Üniversitesine vb.

10. Özel ada dâhil olmayan gazete, dergi, roman vb. kelimeler küçük harfle başlar.

Sabah gazetesi, Varlık dergisi, Yeşil Gece romanı vb.

11. Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar.

Millî Mücadele, Cilalı Taş Devri, Taş Devri, Lale Devri, Millî Edebiyat Dönemi, Servetifünun Dönemi’nin, Tanzimat Dönemi’nde vb.

12. Özel adlardan türetilen kelimeler büyük harfle başlar:

Türkçenin, Türklük, Türkleşmek, Türkçü, Avrupalı, Asyalılık, Darvinci, Gaziantepli vb.

Uyarı: Özel ad kendi anlamı dışında yeni bir anlam kazanmışsa büyük harfle başlamaz:

acem(müzikte makam), hicaz(müzikte makam), allahlık(saf, zararsız kimse), amper(elektrik

akımı şiddet birimi), donkişotluk (gereği yokken kahramanlık göstermeye kalkışma) vb.

Uyarı: Para birimleri büyük harfle başlamaz:

lira, kuruş, avro, dolar, dinar, liret vb.

Uyarı: Özel adlar yerine kullanılan “o” zamiri cümle içinde büyük harfle başlamaz.

13. Ay, güneş, dünya kelimeleri coğrafi bir terimse büyük, değilse küçük harfle yazılır:

Eviniz Güneş alıyor mu?(yazım yanlışı)

Bana dünya kadar iş çıkardın.

Dünya’nın Güneş’e uzaklığı ne kadardır?

14. Yön bildiren kelimeler yönünü bildirdiği isimden önce gelirse büyük, sonra gelirse küçük harfle yazılır:

Doğu Anadolu’da, Anadolu’nun doğusunda, Kuzey Afrika’da, Afrika’nın kuzeyinde

15.Tarihler arasında kalan ay ve gün isimleri büyük harfle yazılır:

28 Nisan 2015 Salı günü yazılı yapacağım.

Buralara her yıl nisan ayında gelir.

*Rakama bağlı ay ve gün adları büyük harfle yazılır:

13 Mayıs Çarşamba günü sempozyum başlıyor.

1 Haziran’da buraya gelecekler.

16. Şiirde tüm dizeler büyük harfle başlar.

17. Şiir ve yazı başlıklarının her kelimesi büyük harfle başlar. (bağlaçlar hariç)

18. Nokta, iki nokta, üç noktadan; soru ve ünlem işaretinden sonra büyük harfle başlanır.

*İki noktadan sonraki kısım bir cümle oluşturuyorsa büyük harfle başlanır:

Üç şeyden nefret ederim: yalancılık, ikiyüzlülük, yağcılık.

19. Tırnak içine alınan cümleler büyük harfle başlar. O cümleyle ilgili noktalama tırnak içinde sona erer. Tırnak kapatıldıktan sonra küçük harfle devam edilir.

BİRLEŞİK SÖZCÜKLERİN YAZIMI:

A. BİTİŞİK YAZILAN BİRLEŞİK KELİMELER

1. Ses düşmesi olan birleşik kelimeler bitişik yazılır: birbiri, kaynana, nasıl, sütlaç, niçin vb.

2.Kurallı (özel) birleşik eylemler bitişik yazılır:

gidebiliriz, getiriver, devrileyazmış, düşünedurun vb.

3. Özgün biçimleri tek heceli Arapça kökenli bazı kelimeler “etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak” yardımcı eylemleriyle birleşirken ses düşmesine, ses türemesine veya ses değişmesine uğradığında bitişik yazılır: emretmek, menolunmak, cemetmek, katetmek, defetmek, defolmak, kaybolmak; gasbetmek, darbetmek, dercetmek, hamdetmek; affetmek, hissetmek, reddetmek vb.

4. Kelimelerden her ikisi veya ikincisi, birleşme sırasında anlam değişmesine uğradığında bu tür birleşik kelimeler bitişik yazılır:

a. Bitki adları: aslanağzı, civanperçemi, keçiboynuzu, kuşburnu, yılanyastığı, akşamsefası, camgüzeli, çobançantası, meryemanaeldiveni vb.

b. Hayvan adları: danaburnu(böcek), alabacak (at), karagöz (balık), karafatma (böcek), sarıkuyruk(balık), karadul (örümcek), yalıçapkını (kuş) vb.

c. Hastalık adları: itdirseği (arpacık), delibaş, karabacak vb.

ç. Alet ve eşya adları: balıkgözü (halka), deveboynu (boru), domuztırnağı (kanca), kedigözü(lamba), sıçankuyruğu (törpü), horozayağı(burgu) vb.

d. Biçim, tarz, tür, motif vb. adlar: balıksırtı (desen), civankaşı (nakış), kazkanadı(oyun), sıçandişi (dikiş), turnageçidi (fırtına), beşikörtüsü (çatı biçimi) vb.

e. Yiyecek adları: hanımgöbeği(tatlı), kadınbudu(köfte), kedidili (bisküvi), tavukgöğsü(tatlı), vezirparmağı(tatlı), alinazik (yemek)vb.

f. Oyun adları: üçtaş, beştaş, dokuztaş vb.

g. Gök cisimlerinin adları: Altıkardeş(yıldız kümesi), Arıkovanı (yıldız kümesi), Samanyolu (yıldız kümesi), Büyükayı (yıldız kümesi), Küçükayı (yıldız kümesi), Demirkazık (yıldız kümesi), Kervankıran (yıldız)vb.

ğ. Renk adları: baklaçiçeği, balköpüğü, camgöbeği, devetüyü, fildişi, vişneçürüğü, kavuniçi, gülkurusu, narçiçeği, yavruağzı vb.

h. Oğlu, kızı sözleri: elkızı, eloğlu, hinoğluhin, çapanoğlu vb.

5. Somut olarak yer bildirmeyen “alt, üst ve üzeri” sözlerinin sona getirilmesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: ayakaltı, bilinçaltı, gözaltı (gözetim), akşamüstü, akşamüzeri, olağanüstü, suçüstü vb.

6. Ara yönleri belirten kelimeler bitişik yazılır: güneydoğu, güneybatı, kuzeydoğu, kuzeybatı

7. Dilimizde her iki ögesi de anlamını koruduğu hâlde yaygın bir biçimde gelenekleşmiş olarak bitişik yazılan kelimeler de vardır:

a. “baş” sözcüğüyle oluşturulan sıfat tamlamaları: başçavuş, başkomutan, başeser, başfiyat, başpehlivan, başhekim, başhemşire, başkent, başköşe, başmüfettiş, başrol, başsavcı, başyazar vb.

b. Bir topluluğun yöneticisi anlamındaki “başı” sözcüğü ile oluşturulan belirtisiz isim tamlamaları: aşçıbaşı, onbaşı, yüzbaşı, binbaşı, çeribaşı, elebaşı, mehterbaşı, çarkçıbaşı, ustabaşı vb.

c. Ağa, baba, bey, efendi, hanım, nine vb. sözlerle kurulan birleşik kelimeler: ağababa, ağabey, beyefendi, efendibaba, hanımanne, hanımefendi, hacıağa, kadınnine, paşababa vb.

ç. “Biraz, birçok, birçoğu, birkaç, birkaçı, birtakım, herhangi, hiçbir, hiçbiri” belirsizlik sıfat ve zamirleri de gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.

8. “Ev” kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: aşevi, bakımevi, basımevi, doğumevi, huzurevi, gözlemevi, konukevi, orduevi, öğretmenevi, yayınevi, polisevi vb.

9. “sever” kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: vatansever, kitapsever, hayvansever, yurtsever, hayırsever vb.

10. “Hane, name, zade” kelimeleriyle oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: çayhane, dershane, yazıhane, kahvehane; beyanname, kanunname, seyahatname, siyasetname; amcazade, dayızade vb.

11. Farsça kurallara göre oluşturulan sözler bitişik yazılır: Servetifünun, Fecriati, âlemşümul, darıdünya, ehlibeyit, ehvenişer, erkânıharp, gayrimenkul, gayrimeşru, Kuvayımilliye, Misakımillî, suikast, cürmümeşhut, hamdüsena, hercümerç, hüsnükuruntu, hüsnüniyet vb.

12. Arapça kurallara göre oluşturulan sözler bitişik yazılır: aliyyülâlâ, ceffelkalem, daüssıla, fevkalade, fevkalbeşer, hıfzıssıhha, hüvelbaki, şeyhülislam, tahtelbahir, aleykümselam, Allahualem, bismillah, fenafillah, fisebilillah, hafazanallah, inşallah, maşallah, velhasıl vb.

13. Renk adlarıyla kurulan bitki, hayvan ve hastalık adları bitişik yazılır: akağaç, alacamenekşe, karadut, sarıçiçek, kırmızıbiber, yeşilbiber; alabalık, beyazsinek, bozayı; aksu, mavihastalık, maviküf

14.Anlamca kaynaşmış birleşik eylemler bitişik yazılır.

başvur-, varsay-, öngör-, vazgeç- vb.

B. AYRI YAZILAN BİRLEŞİK KELİMELER

1. “Etmek, edilmek, olmak, olunmak” yardımcı eylemleriyle kurulan birleşik fiiller, ses düşmesi veya ses türemesi olmamışsa ayrı yazılır: alt etmek, arz etmek, azat etmek, dans etmek, not etmek, terk etmek, kul olmak, yok olmak vb.

2. Birleşme sırasında kelimelerden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğramayan kelimeler ayrı yazılır.

a. Hayvan türlerinden birinin adıyla kurulanlar: ada balığı, köpek balığı, dil balığı, yılan balığı; arı kuşu, çalı kuşu, deve kuşu, saka kuşu, tarla kuşu; ağustos böceği, ipek böceği, uğur böceği, hamam böceği, sümüklü böcek; at sineği, su sineği, uyuz sineği; ok yılanı, deniz yılanı; dağ keçisi, yaban keçisi; fındık faresi, dağ sıçanı; bal arısı; Pekin ördeği, Ankara kedisi vb.

b. Bitki türlerinden birinin adıyla kurulanlar: ayrık otu, güzelavrat otu, çörek otu, ateş çiçeği, küpe çiçeği, tespih ağacı, öd ağacı, mantar ağacı; meyan kökü, helvacı kökü; dağ elması, deve dikeni, at kestanesi, şeker kamışı, Antep fıstığı, soya fasulyesi vb.

UYARI: çöreotu, semizotu, dereotu yazımı gelenekleşmiş olduğu için bitişik yazılır.

c. Nesne, alet ve eşya adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler: alçı taşı, çakmak taşı, lüle taşı, Oltu taşı; arap sabunu, yel değirmeni, duvar saati, İngiliz anahtarı, tüp geçit, toplu iğne, tuz ruhu, afyon ruhu, nane ruhu vb.

ç. Yol ve ulaşımla ilgili birleşik kelimeler: Arnavut kaldırımı, keçi yolu, çevre yolu, kara yolu, hava yolu, deniz yolu, demir yolu vb.

d. Bilim ve bilgi sözleriyle kurulan birleşik kelimeler: dil bilgisi, halk bilimi, ruh bilimi, toplum bilimi, ses bilgisi, gök bilimi, şekil bilgisi vb.

3. Renk sözü veya renklerden birinin adıyla kurulmuş isim tamlaması yapısındaki renk adları ayrı yazılır: bal rengi, duman rengi, gümüş rengi; ateş kırmızısı, çivit mavisi, gece mavisi, limon sarısı, safra yeşili, küf yeşili vb.

4. Dış, iç, sıra sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır: ahlak dışı, yasa dışı, yurt dışı, yurt içi, hafta içi, aklı sıra, yanı sıra, ardı sıra, peşi sıra vb.

5. Somut olarak yer bildiren “alt, üst” sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır: deri altı, su altı, yer altı, böbrek üstü bezi vb.

6. Alt, üst, ana, ön, art, arka, yan, karşı, iç, dış, orta, peşin sözlerinin başa getirilmesiyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır: alt yazı, alt kurul, üst kat, üst küme, ana bilim dalı, ana dili; ön söz, ön yargı, art damak, art niyet, arka plan, yan cümle, yan etki; karşı görüş, iç tüzük, dış hat, orta kulak, orta oyunu, peşin hüküm vb.

7. “şey” kelimesi daima ayrı yazılır: bir şey, her şey, hiçbir şey

SORU EDATI “mı/mi”nin YAZIMI:

Bu edat eklendiği kelimeden ayrı, kendisinden sonraki eklerle bitişik yazılır.

Bu eller miydi topraktan evler yapan?

Yetkili kişi siz misiniz?

*Özel isme eklenirse kesmeyle ayrılmaz, ayrı yazılır.

Mesut mu söyledi bunları?

İKİLEMELERİN YAZIMI:

1. İkilemeyi oluşturan kelimeler arasına hiçbir noktalama konmaz:

Buradan aşağı yukarı iki ay önce ayrıldı.

Her şeyi tek tek anlattı.

2. Pekiştirmeli kelimeler bitişik yazılır: dosdoğru, çarçabuk, bembeyaz, sapasağlam vb.

SAYILARIN YAZIMI: 1. Sayılar yazıyla da yazılabilir: bin yıldan beri, on dört gün, haftanın beşinci günü, üçüncü sınıf vb.

*** Buna karşılık saat, para tutarı, ölçü, istatistik verilere ilişkin sayılarda rakam kullanılır: 17.30’da, 1.500.000 lira, 25 kilogram, 15 metre kumaş, 150 kilometre vb.

*** Saatler ve dakikalar metin içinde yazıyla da yazılabilir: saat dokuzu beş geçe, saat yediye çeyrek kala vb.

***Dört veya daha çok basamaklı sayıların kolay okunabilmesi amacıyla içinde geçen

“bin, milyon, milyar, trilyon” sözleri harfle yazılabilir: 1 milyar 500 milyon, 3 bin 255 kalem,

8 trilyon 412 milyar vb.

2. Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır: iki yüz, bin iki yüz elli bir, üç yüz altmış beş vb. Yaş otuz beş, yolun yarısı eder.

3. Para ile ilgili işlemlerle çek, senet vb. ticari belgelerde geçen sayılar bitişik yazılır: 650,35(altıyüzelliTL,otuzbeşkr.)

4. Yüzde, binde işaretleri yazılırken sayılarla işaret arasında boşluk bırakılmaz: %25, %o50 vb. 5. Adları sayılardan oluşan iskambil oyunları bitişik yazılır: ellibir, altmışaltı, yirmibir vb.

6. Sayılara getirilen ekler sayının okunuşuna göre yazılır.

Bugün saat 13.00’te buluşalım. (13.00’da)

Dairemiz 7’nci kattadır.( 7’inci)

Dairemiz 7. kattadır.(7.nci)

İl 2’ncisi (2’incisi)

İl 2.si (İl 2.’si)

İl 2.ncisi

7. Üleştirme sayı sıfatları sadece yazıyla yazılır.

birer, ikişer, üçer, dörder vb.

8. Bir zorunluluk olmadıkça cümle rakamla başlamaz.

ki’nin YAZIMI:

Türkçede üç türlü “ki” vardır. Bunlar: İlgi zamiri olan “ki”, sıfat yapan “ki”, bağlaç olan “ki”

a. İlgi Zamiri Olan “ki”: İsim tamlamalarında düşen ismin (tamlananın) yerini tutar ve bitişik yazılır.

Sizin durumunuz bizimkinden çok farklı.

Koridorun boyası salonunkinden geç kurudu.

Seninki de laf mı?

b. Sıfat Yapan “ki”: Eklendiği kelimeyi sıfatlaştırır ve bitişik yazılır.

Tahtadaki soruları defterine yazdın mı?

Dünkü maçı yorumluyoruz.

c. Bağlaç Olan “ki”: Cümleye açıklama anlamı verir. Cümleden çıkarıldığında anlam bozulmaz. Her zaman ayrı yazılır. Çekimli eylemlerden sonra gelen ki’ler bağlaçtır.

Anladım ki bu tartışma bitmeyecek.

Sen de biliyorsun ki bu çocuk başarılı olamayacak.

Bana söylemediniz ki.

de’nin YAZIMI:

Türkçede iki türlü de vardır. Bunlar: hâl eki olan “de”, bağlaç olan “de”

a. Hâl eki Olan “de”: Bulunma yani yer bildirir. Dolaylı tümleç oluşturur. Bazen de zaman ve durum anlamı sağlar. Cümleden çıkarıldığında anlam bozulur.

*Daima bitişik yazılır, ünlü ve ünsüz uyumlarına uyar.

Bu kolide kaç paket var?

Kitapta böyle bir bilgiye rastlamadım.

Karlı havalarda hüzünlenirdi hep.

Kasım ayında sınava girmiştim.

Ayakta beklemeyin.

b. Bağlaç Olan “de”: Başka durumların varlığını bildirir. Cümleden çıkarıldığında anlam bozulmaz.

*Daima ayrı yazılır ve ünsüz benzeşmesi kuralına uymaz.

Bu kuş da güzel ötüyor.

Bana da bir çay getir.

KISALTMALARIN YAZIMI: Kelimelerin baş harfleri alınarak yapılan kısaltmalar büyük harfle yazılır ve araya nokta konmaz. Ekler kısaltmanın okunuşuna göre yazılır.

İTÜ’ni > İTÜ’yü

MEB’nın > MEB’in

AB’ne > AB’ye

YÖK’na > YÖK’e

LYS’nda > LYS’de

UEFA’ya

NATO’dan

***T.C.(Türkiye Cumhuriyeti)

T. (Türkçe) kelimelerinin kısaltılmasında nokta kullanılır.