Spanish grammar

ITALYANCA GRAMMAR

İSİMLER

İtalyan ca’da bütün isimler ya erkek yada dişidir.

ERKEK	DİŞİ
il ragazzo erkek çocuk	la ragazza kız çocuk
il giardino bahçe	la università universite
il libro kitap	la rivista magazin
il cane köpek	la libertà özgürlük

Aşağıdaki italyanca isimler canlıdır.

MACULINE	FEMININE
il gatto erkek kedi	la gatta dişi kedi
il cane erkek köpek	la cania dişi köpek
il ragazzo erkek çocuk	la ragazza kız çocuk
il nonno büyükbaba	la nonna büyükanne

Note:

1.Masculine nouns that end in -o often have a corresponding feminine form that ends in -a

Example: il nonno -la nonna, il ragazzo -la ragazza.

2.Some nouns that refer to people use the same form for both masculine and feminine. These nouns indicate gender by the article (il or la).

Example: il giornalista - la giornalista (reporter/journalist), il preside -la preside (headmaster – headmistress)

3. Nouns that end in -sione, -ssione, -zione, - tà, are feminine.

Example: la televisione, la decisione, la professione, la passione, la conversazione, la direzione

4. Some nouns that end in -a are masculine.

Example: il problema, il telegramma, il programma

Bazı isimler erkek ve bayan için farklı kullanılır.

ERKEK	BAYAN
Il padre (Baba)	La madre (Anne)
Il genero (kayinço)	La nuora (elti)
Il marito (koca)	La moglie (eş - hanım)
L’uomo (Erkek)	La donna (kadın)

İSİMLERİN SAYILMASI

Erkek bir isimin sonu –o ile bitiyorsa, çoğul yapmak için –o, -I olarak değiştirilir.

TEKIL	ÇOĞUL
Libro (kitap)	Libri (kitaplar)
Ragazzo (erkek çocuk)	Ragazzi (erkek çocuklar)
Letto (yatak )	Letti (yataklar)

Eğer dişi bir ismin sonu-a ile bitiyorsa, çoğul yapmak için –a, -e olarak değiştirilir.

TEKİL	ÇOĞUL
la gatta Dişi kedi	le gatte Dişi kediler
la signora Bayan	le signore Bayanlar
la ragazza Kız	le ragazze Kızlar
la nonna Büyükanne	le nonne Büyükanneler

Bazı isimlerin hem tekili hem çoğulu aynıdır.

TEKİL	ÇOĞUL
La città (Şehir)	Le città (Şehirler)
L’ università (Üniversite)	Le università (üniversiteler)
La crisi (kriz)	Le crisi (krizler)

Note:

1. 
   Birden fazla dişi – erkek isimler varsa erkek isim kullanılır. örenğin:
   

2 ragazzi + 6 ragazze 8 ragazzi (no 8 ragazze)

2. 
   Bazı isimler iki ayrı ismin birleşmesinden oluşur. (Örenğin: tempera + matite = temperamatite (Kalemtraş) Bu tür isimler her zaman erkektir çoğul yapmak için artikel "il", ”i." olarak değiştirilmelidir.
   

Örenğin:

il temperamatite (kalemtraş) i temperamatite (Kalemtraşlar)

Sayılar: 1-30

TEKİL

1. uno

2. due

3. tre

4. quattro

5.cinque

6. sei

7. sette

8. otto

9. nove

10. dieci

11.undici

12. dodici

13. tredici

14. quattordici

15. quindici

16. sedici

17. diciasette

18. diciotto

19. dicianove

20. venti

21. ventuno

22. ventidue

23. ventitre

24. ventiquattro

25. venticinque

26. ventisei

27. ventisette

28. ventiotto

29. ventinove

30. trenta

FİLLER

DÜZENLİ FİİLLER

GENİŞ ZAMAN

Italyanca da tüm filler düzenli veya düzensizdirler." Düzenli fillere örnekler: parlare (Konuşmak), bere (İçmek), partire (Uzaklaşmak).

Fiilin son iki harfine göre; fiiller üç katagoride incelenir:

-are ile biten fiiller (Örenğin parlare - konuşmak)
-ere ile biten filler (Örneğin bere- İçmek)
-ire ile bitten (örneğin partire- uzaklaşmak)

	1 BAĞLAÇ
MASTAR HALİ	KÖK+ EK
	Am- -are (sevmek)
	Cant- -are (şarkı söylemek)
	Ball- -are (dans etmek)
	2 BAĞLAÇ
MASTAR HALİ	KÖK+ EK
	Tem- -ere (korkmak)
	Perd- -ere (kaybetmek)
	Av- -ere (sahip olmak)
	3 BAĞLAÇ
MASTAR HALİ	KÖK+ EK
	Sent- -ire (dinlemek/ hissetmek)
	Dorm- -ire (uyumak )
	Serv- -ire (servis yapmak)

İSİM FİİL	KÖK+ EK
1. TEKIL 2. TEKIL 3. TEKIL	Am- -ando (Sevme) Tem- -endo (Korku) Part- endo (ayrılma)

fıılın 3. halı	KÖK+ EK
1. TEKIL 2. TEKIL 3. TEKIL	Am- -ato (sevme) Tem- -uto (korkma) Part- ito (ayrılma)

NOT:

1. Sonu -are ile biten fiillerin sonunda ki eki atın ve şunları ekleyin:

-o
-i
-a
-iamo
-ate
-ano

2. Sonu -ere ile biten fiillerin sonunda ki eki atın ve şunları ekleyin:

-o
-i
-e
-iamo
-ete
-ono

3. Sonu -ire ile biten fiillerin sonunda ki eki atın ve şunları ekleyin:

-o
-i
-e
-iamo
-ite
-ono

Örnekler:

Io abito a Roma, ma lui abita a Firenze. (Roma’yı seviyorum ama Fioranca’da yaşıyorum)

Io parto con il treno, ma loro partono con l’aereo. (Tren ile gidiyorum ama onlar uçakla gidiyorlar.)

Io non mangio carne, sono vegetariano. (Et yemiyorum, vejeteryanım.)

Studi l’italiano? (Italyanca öğreniyormusunuz?)

ÖNEMLİ İKİ FİİL: “ESSERE” AND “STARE”

Essere (OLMAK) ve stare (KALKMAK ) ikisi de “olamk” fiili yerine kullanılabilir.

İtalyanca da 6 çeşit fiil vardır ve özneye göre değişirler. Essere ve stare fiillerine örnekler:

essere - Olmak

 io sono ("Ben")

 tu sei ("Sen")

 Lei /egli (lui) /ella (lei) /esso(-a) è ("Sen (resmi)/ o")

 noi siamo ("biz")

 voi siete ("siz (çoğul)")

 Loro/essi(-e)/loro sono ("siz (eski resmi dilde)/ onlar (cansız ve kişiler için)/ Onlar (kişiler) ")

stare - kalkmak

 io sto ("kalmak")

 tu stai ("sen kal")

 Lei /egli (lui) /ella (lei) /esso(-a) sta ("sen(resmi)/o kalıyor")

 noi stiamo ("biz kalıyoruz")

 voi state ("siz (çoğul) kalıyorsunuz")

 Loro/essi(-e)/loro stanno ("siz (eski dilde resmi çoğul)/onlar (cansız ve kişiler )/onlar (kişiler) kalıyor")

essere fiili sürekli – kalıcı durumları anlatmak için kullanılır -

1. 
   Kendini tanıtırken - Io sono Carla. ("ben Carla")
   
2. 
   Mesleğini söylerken - Egli è un professore. ("O profesör")
   
3. 
   Uyruğunu / nereli olduğunu söylerken- Noi siamo di Milano. ("Milan lıyım.")
   
4. 
   Dini veya politik durumunu anlatırken - Tu sei cattolico? ("Katolik misiniz?")
   
5. 
   Saatleri söylerken - Sono le otto. ("Saat 8..")
   
6. 
   Sahiplik- La casa è di Giovanna. ("Giovanna'nun evi.")
   
7. 
   Uyruk - Sono Italiano. ("Italyanım")
   
8. 
   Objeleri tariff ederken - Le sedie sono verdi. ("Sandalyeler yeşil.")
   
9. 
   Birisinin niteliklerinden bahsederken - Sono vecchio. Sei antipatico. ("Yaşlıyım. Mutsuz görünüyorsun")
   
10. 
    Konum- La sedia è in cucina. ("Sandalye mutfakta.")
    
11. 
    Belki daha fazla - La sedia sta in cucina. ("Sandalye mutfakta ")
    
12. 
    Sonradan değişen durumlar için - Sono malato. ("Hastayım.")
    
13. 
    Şu fiillerle "görmek" veya "hissetmek" - La cucina è pulita. ("Mutfak temiz görünüyor.")
    

stare aynı zamanda bazı açıklamalarla da kullanılır.

1. 
   Deyimlerle - Sto bene.("Çok iyiyim.")
   
2. 
   Deyimlerle - Sto male.("Çok kötüyüm.")
   
3. 
   Konum - La sedia sta in cucina. ("Sandalye mutfakta.")
   
4. 
   Şimdiki zaman - Sto correndo.("Koşuyorum.")
   

DÜZENSİZ FİİLLER

Bazi fiiller düzensizdirler.

Sonu –IRE ile bitenler.

GENİŞ ZAMAN
Io cap-isco (Anliyorum)	Io fin-isco (Bitiriyorum - bitiririm)
Tu cap-isci (Anlıyorsun)	Tu fin-isci (Bitiriyorsunuz)
Egli cap-isce (O anlıyor)	Egli fin-isce (Bitiyor)
Noi cap-iamo (Anlıyoruz)	Noi fin-iamo (Bitiriyoruz)
Voi cap-ite (Anlıyorsunuz)	Voi fin-ite (Bitiriyorsunuz)
Essi cap-iscono (Anlıyorlar)	Essi fin-iscono ( Bitiriyorlar)

Diğer fiiller aynı yapıda kullanılır:costruire (inşa etmek), ferire (inciltmek), fiorire (çiçek dikmek), garantire (garantiye almak), guarire (tekrar kaplamak), preferire (tercih etmek), punire (cezalandırmak).

ÖZEL DURUMDA OLAN DÜZENSİZ FİLLER

fiil	yalın – geniş zamanda
andare (gitmek)	vado – vai – va- andiamo- andate- vanno
avere (sahip olmak)	Ho- hai- ha- abbiamo- avete- hanno
dare (vermek)	Do – dai – da – diamo – date - danno
dire (söylemek)	Dico – dici- dice- diciamo- dite- dicono
fare (yapmak)	Faccio- fai- fa- facciamo- fate- fanno
potere (-ebilmek)	Posso- puoi- può- possiamo- potete- possono
sapere (bilmek)	So- sai- sa- sappiamo- sapete- sanno
tenere (sahip olmak)	Tengo- tieni- tiene- teniamo- tenete- tengono
Uscire (dışarı çıkmak)	Esco- esci- esce- usciamo- uscite- escono
Venire (gelmek)	Vengo- vieni- viene- veniamo- venite- vengono
Volere (istemek)	Voglio- vuoi- vuole- vogliamo- volete- vogliono

FİİLLERİN ZAMANLARA GÖRE DURUMLARI

Presente INDICATIVO	Ti chiamo e non mi rispondi (Seni aradım ama bana cevap vermedin.)
IMPERFETTO	Quel giorno pioveva molto. (O gün çok yağmur yağıyordu.)
PASSATO PROSSIMO	Ho sofferto molto. (Yeterince tatmin oldum.)
PASSATO REMOTO	Quell’ estate andai due volte al cinema. (Bu yaz sinemaya iki kez gittim)
TRAPASSATO PROSSIMO	Quando sono arrivato, la conferenza già era finita. (Oraya vardığımda toplantı bitmişti).
TRAPASSATO REMOTO	Non appena ebbi cenato, si coricai. (Yemeğini bitirir bitirmez uyumaya gitti.)
FUTURO	Domani andremo al cinema. (Yarın sinemaya gidceğiz.)
FUTURO ANTERIORE	Quando tu tornerai, io già avrò finito. (geldiğinizde bitireceğim.)
CONDIZIONALE SEMPLICE CONDIZIONALE COMPOSTO	Andrei a trovarla se potessi. (Gidebilseydim onu ziyaret etcektim.) Ci disse che avrebbe potuto farlo in tempo. (Bize zamanında orda olduğunu söyledi.)

ARTİKELLER

IL, LA, L’, LO, L’, I, LE, GLI

Italyanca da erkek, bayan, tekil ve çoğul durumalrına gore sekiz çeşit artikel vardır.

BELİRLİ ARTİKEL
Sessiz ile başlayan isimler	Sesli ile başlayan isimler	X,Y,Z; veya S+sessiz; OR GN, PN, PS; veya J+sesli
il gatto erkek kedi	L’animale (masculine) hayvan	Lo scolaro öğrenci
i gatti erkek kediler	Gli animali hayvanlar	Gli scolari öğrenciler
la gatta dişi kedi	L’aula (feminine) sınıf	Lo zio amca
le gatte dişi kediler	Le aule sınıflar	Gli zii amcalar

Note: Erkekler için belirli artikeller (i, gli) aynı zamanda diğer cinsler içinde kullanılır.

BELİRSİZ ARTIKEL

UN, UNO, UNA

Üç tür belirsiz artikel vardır: UN, UNO, UNA,

BELİRSİZ ARTİKEL	ÖRNEĞİN
un erkek tekil	un gatto erkek kedi
una dişi tekil	una gatta dişi kedi
uno masculine singular	uno spettacolo a show

NOT:

"Un", “uno” ve "una" “bir” anlamına gelir.

Örnekler:

Un libro (bir kitap)
Una penna ( bir kalem)
Una mela (bir elma)

“una” dan sonra sesli harfle başalayan bir kelime gelirse, “a” sesi düşer.

Örnekler:

Un’ idea (bir fikir), un’ immagine (bir düşünce), un’ artista (bayan bir ressam)

“uno” “X,Y,Z; or S + sessiz; or GN, PN, PS; or I, J + sesli” ile başlayan harflerle başlayan bir kelime gelirse kullanırız.

Örneğin:

Uno yogurt (Yoğurt), uno stivale (bir kök), uno psicologo (bir psikolog)

SIFATLAR

İtalyanca’da bir çok sıfat bay / bayan kullanımına gore değişir. "" ile "" arasındaki faka dikkat ediniz.

Örneğin: Il ragazzo alto () La ragazza alta ()

Sıfatlar İtalyanca da tekil veya çoğul olma durumlarına göre de değişklik gösterebilir.

Örenğin: Il ragazzo alto (Uzun (erkek) çocuk) I ragazzi alti (Uzun (erkek) çocuklar)

La ragazza alta (Uzun (kız) çocuk) Le ragazze alte ((Uzun (kız) çocuk)

1. Sonu –oile biten sıfatların dört çeşittirler. alto, alta, alti, alte.

2. Sonu -e ile bitenlerde tekil çoğula gore değişebilir. Çoğul yapmak için, -e yerine –I getirilir. Erkek veya bayan değişmez.

La ragazza intelligente ( Zeki (kız) çocuk) Le ragazze intelligenti (Zeki (kız) çocuklar)

Il ragazzo intelligente ( Zeki (erkek) çocuk) I ragazzi intelligenti (Zeki (erkek) çocuklar)

ZARFLAR

GEÇİŞKEN VE ÜNLEM İFADE EDEN ZARFLAR

BUNLAR:

che?, chi?, come?, dove?, perché?, quando?, quali?, quanti?, quanto?

Genelde cümlenin başında kullanılır.

Örnekler:

• 
  Perché sei arrivato in ritardo? (Neden geç kaldınız?)
  
• 
  Dove è il mio passaporto? (Pasaportum nerede?)
  
• 
  Come stai? (Nasılsınız?)
  
• 
  Quanto costa quel giaccone?(Kaç lira?)
  
• 
  Quando arriva il treno?( Tren ne zaman gelecek?
  
• 
  Ch’è successo? ( Ne oldu?)
  
• 
  Chi l’ ha comprato? (Kim satın aldı?)
  
• 
  Quanti vuoi? (Ne kadar istiyorsunuz?)
  
• 
  Quali sono i migliori libri? (En iyi kitap hangisi?)
  
• 
  Che peccato! (Ne kadar yazık!)
  

ŞAHIS ZAMİRLERİ VE (Kİ) İLGİ ZAMİRİ

şahıs zamirleri	(ki) ilgi zamirleri
io - Ben	Il mio- la mia – i miei- le mie (Benim ki)
tu - Sen	Il tuo – la tua – i tuoi – le tue (Senin ki)
egli - lui – o (erkek) / ella -lei – O (bayan) Lei - Siz (resmi)	Il suo – la sua – i suoi – le sue (O nun ki)
noi - biz	Il nostro – la nostra – i nostri – le nostre (Bizim ki)
voi - siz	Il vostro – la vostra – i vostri – le vostre (Sizin ki)
essi -onlar esse - Onlar (dişi) loro - onlar (çoğunlukla gayri resmi)	Il loro – la loro – i loro – le loro (Onların ki)

Note:. Tek iyelik ekleri aynı formda kullanılabilir.
Örnekler:
Il mio libro (kitabım - cansızlar) / I miei libri (kitabım – erkek çoğul)

La mia macchina (arabam – tekil bayan)/Le mie macchine (arabam bayan çoğul)

Il vostro amico (senin arkadaşın - bayan)/ I vostri amici (senin arkadaşların - erkek)

La vostra amica (Arkadaşların çoğul - bayan)/ Le vostre amiche (Arkadaşların erkek çoğul)