I.Aholiningumumiytug’ilish koeffitsiyenti. Bir yilda tug’ilganlar sonini 1000 ga ko’paytiriladi. Hosila aholining o’rtacha yillik soniga nisbatiga teng bo’ladi, ya’ni:
Ktug’lish(T*1000)/ S Bu yerda T – tug’ilgan bolalar soni;
S- aholining o’rtacha yillik umumiy soni.
Vafot etish koeffitsiyenti.
Vafot etish koeffitsiyenti yil davomida vafot etganlar sonini 1000 ga ko’paytirilgach, olingan natija aholini yillik o’rtacha soni nisbatiga teng:
Kvafot(V*1000)/ S.
Bu yerda V – vafot etganlar soni.
Tabiiy o’sish koeffitsiyenti. Ktab.usKtug’-Kvafot
Nikox qurish koeffitsiyenti:
Knikox(N*1000)/ S N – nikoh ko’rganlar soni.
tug’ilish va vafot etish orasidagi nisbat hayotiylik koeffitsiyentini hisoblaydi.
Ajralish koeffitsiyenti:
Kajralish(A*1000)/ S Bu yerda A – ajrashganlar soni.
Alohida aholi punktlari, hududlari aholining soni faqat tabiiy xarakat natijasida o’zgarmasdan, balki mexanik xarakat natijasida yoki alohida shaxslarning xududiy ko’chishi natijasida, ya’ni aholi migratsiyasi ham o’zgaradi.
Aholining mamlakat ichkarisida u yerdan bu yerga ko’chishi ichki migratsiya, bir mamlakatdan boshqa mamlakatga ko’chishi esa tashqi migratsiya deb ataladi. Ichki va tashqi migratsiya har xil sabablardan kelib chiqishi mumkin: masalan, ish qidirish sababli.
Har bir aholi punkti va umuman mamlakat uchun aholi migratsiyasining asosiy ko’rchsatkichlari quyidagilar hisoblanadi: kirib kelganlar soni, chiqib ketganlar soni va ularning koeffitsiyentlari.
4.Aholisoniqandayaniqlanadi?
Umumiy aholi sonini bashorat qilishning boshqa ususi ham mavjud. U dinamika qatorlarini eksttropoliyatsiya qilishga asoslanadi.
Aholi soni istiqbolini alohida yosh bo’yicha guruhlarga ajratib ham hisoblash mumkin. Buning uchun aholi soni va yosh strukturasi haqida, yoshi bo’yicha tug’ilish koeffitsiyentlari haqida ma’lumotlar va xakozolar bo’lishi kerak.