Sual Kimyanın ilkin qanunları. Kütlə və enerjinin saxlanması qanunu

Na₃AlF₆ - kriolit
Alınması. AlCl₃ + 3K → Al + 3KCl
Elektroliz üsululu.
Al₂O₃ → Al + O₂
Fiziki xassələri. Gümüşü – ağ, yüngül (p=2,7 q / sm³) plastik, t_ər = 660⁰C – də əriyən metaldır. Elektrik keçiriciliyinə görə yalnız Ag və Cu – dən geri qalır.
Kimyəvi xassələri.
2Al + 6H₂O → 2Al(OH)₃ ↓+ 3H₂
Alüminium duru turşulardan hidrogeni çıxarır.
2Al + 6HCl(d) → 2AlCl₃ + 3H₂
2Al + 3H₂SO_4(d) → Al₂(SO₄)₃ + 3H₂
Alüminium duru nitrat turşusunda asanlıqla həll olur.
8Al + 30HNO₃ (d) → 8Al(NO₃)₃ + 3N₂O + 15H₂O
Qatı sulfat və nitrat turşuları alüminiumu passivləşdirir. Buna görə də, bu turşuları alüminium qablarda daşımaq və saxlamaq mümkündür. Lakin qızdırdıqda qatı sulfat turşusunda həll olur.
Al + 6HNO₃(q) → Al(NO₃)₃ + 3NO₂ + 3H₂O
2Al + 6H₂SO₄(q) → Al₂(SO₄)₃ + 3SO₂ + 6H₂O
2Al + 6NaOH → 2Na₃AlO₃ + 3H_{2 ərintidə}
2Al + 6NaOH + 6H₂O → 2Na₃[Al(OH)₆] + 3H_{2 məhlulda}
Alüminium oksidi Al₂O₃.
4Al(NO₃)₃ → 2Al₂O₃ + 12NO₂ + 3O₂
2Al(OH)₃ → Al₂O₃ + 3H₂O
Alüminium-hidroksid. Al(OH)₃ suda həll olmayan ağ rəngli bərk maddədir. Dolayı üsulla alınır. Al(OH)₃ amfoter xassəlidir.
AlCl₃ + 3NaOH → Al(OH)₃ + 3NaCl
Alüminium və onun birləşmələrinin tətbiqi. Alüminiumun texniki cəhətdən qiymətli olan bəzi kimyəvi, fiziki və mexaniki xassələri, onun texnikada geniş miqyasda işlədilməsinə səbəb olmuşdur. Müxtəlif məişət əşyaları hazırlanır. Dəmir məmulatını korroziyadan qorumaq üçün səthləri alüminiumla örtülür. İstehsalatda dəmirdən sonra ikinci yer tutur. Onun ərintilərindən olan düralümin (94% Al, 4% Cu, 0,5% Mg, 0,5% Mn, 0,5% Fe, 0,5% Si), maqnaliy (Al, Mg) təyyarə, avtomobil sənayesində, gəmilərin hazırlanmasında geniş tətbiq edilir.

Sual 47. Titan

d² – elementlər (Ti, Zr, Hf, Ku) dövri sistemin dördüncü əlavə yarımqrupunu (IV b) təşkil edir. Kimyəvi reaksiyalarda +2, +3, +4 oksidləşmə dərəcəsi göstərir. Onların dördvalentli birləşmələri davamlıdır.
Təbii birləşmələri.
TiO₂ - rutil
FeTiO₃ - ilmenit
Alınması. Ti- ı rutildən alırlar. Onu əvvəlcə titan 4- xloridə çevirib, sonra alınan duzu Mg- la reduksiya edirlər.
TiCl₄ + 2Mg →2MgCl₂ + Ti
Titanı yüksək təmizlikdə almaq üçün TiJ₄ birləşməsinin termiki parçalanmasından (800-900⁰ C) istifadə olunur.