Immunitas ecclesiastica.
Impedimenta matrimonij.
Impietas.
Impudicitia.
Incantatio.
Incendiarius.
Incestus.
Inconsideratio agibilium humanorum.
Inconstantia.
Incontinentia.
Indignatio.
Infidelitas christiane fidei opposita.
Infidelium conuersationem habere.
Infidelitas vt est violatio promissionis.
Ingratitudo.
Inhumanitas.
Iniustitia.
Inobedientia.
Inquietudo mentis.
Insensibilitas.
Insipientia.
@@0@
@@1@Tabula materiarum.
Interdicti ecclesiastici violatio.
Interrogationes penitentium a confessoribus secundum ordinẽ
decem preceptorum.
Intimiditas qua homo non timet pericula vite &c. quando vbi
cur & sicut oportet.
Intrusio.
Inuidia.
Ira.
Ironia.
Irregularitas.
Iudaizare.
Iudeorum conuersatio.
Iudicis peccata.
Iudicium temerarium de animo seu intentione proximi.
Iurare.
Laruarum Vsus.
Latrocinium.
Lenocinium.
Lex iniusta.
Libellus famosus.
Literarum alienarum sigillatarum apertio inuito domino.
Litigium.
Litigare in iudicio pro temporalibus rebus sibi iuste debitis/pec
catum est quadrupliciter.
Ludere ex duplici capite est peccatum.
Luxuria.
Magistrorum Peccata.
Maledictio qua quis imprecatur alicui malum.
Maleficium.
Maleficium alio maleficio soluere.
@@0@
@@1@Tabula materiarum.
Malicia.
Matrimonium quantum ad peccata que in illius contractu &
vsu occurrunt.
Medici peccata.
Mendacium.
Mercatura.
Meretricium.
Militum peccata.
Minari.
Misse celebratio.
Mollicies.
Monachorum & monialium peccata.
Mulieris peccata.
Murmuratio.
Mutilatio.
Necromantia.
Nemesis.
Notariorum peccata.
Nuptiarum peccata.
Obstinatio.
Ocium seu ociosum.
Odium boni.
Odij effectus seu signa prohibita.
Officiorum secularium venalitas.
Opinio tripliciter inuenitur illicita.
Opinione vti vt regula operum interio℟ & exteriorum.
Oratio ex intentione sine attentione.
Ordinantium & ordinandorum peccata.
Organorum vsus.
Ornatus exterioris peccatum.
Osculum beneuolentie & libidinis.
@@0@
@@1@Tabula materiaruʒ.
Peccatum Mortale & veniale.
Pedagium illicitum.
Penam subire statutam qñ quis teneatur abs alia declaratione
iudicis.
Percussio qua proximus verberatur.
Perfidia.
Periculo peccandi se exponere qñ sit peccatum.
Periurium triplex.
Permissio.
Permutatio.
Pertinacia.
Pignus accipere tripliciter redditur illicitum.
Pigricia.
Pirata.
Placere hominibus.
Pollutio qua semen humanũ funditur qñ sit peccatum.
Precepti transgressio quale & quantũ peccatum sit.
Precipitatio.
Predicatorum peccata.
Prelatorum peccata.
Prescriptio.
Presumptio.
Preuaricatio.
Procuratorum crimina.
Prodigalitas.
Promissionis violatio.
Proxoneta.
Pusillanimitas.
Rapina.
Raptus.
@@0@
@@1@Tabula materiaruʒ.
Religiosorum peccata.
Represaliarum iniquitas.
Restitutionis octo capitum consideratio: scilicet quis/quid/quan
tum/cui/vbi/qñ/quomodo/& quo ordine.
Rixa.
Sacrilegium.
Sagittarij ars seu officium.
Satisfactio sacramentalis.
Scandalum.
Scisma.
Scrupulosorum medicines
Scurrilitas.
Seditio.
Simonia.
Simulatio.
Societas mercature seu artificij dupliciter redditur illicita.
Sodomia.
Somniorum obseruatio.
Sors triplex.
Sortilegium.
Spectacula impudica/crudelia aut irreligiosa.
Sponsorum per verba de futuro triplicia peccata.
Stuprum.
Superbia.
Superstitio qua circa diuinum cultum erratur.
Superstitio obseruationum quadruplex
Superstitio qua homo excluditur ab executione ordinis vel offi
cij ecclesiastici.
Suspicio qua ex leuibus indicijs malum de proximo opina=
mur.
Susurratio.
@@0@
@@1@Tabula materiarum.
Temeritas.
Tentatio dei.
Testimonium falsum.
Timor peccatum.
Tyrannis.
Torneamentum.
Vectigalia Quot modis sint iniqua.
Venatio quando sit peccatum.
Venditio quibus modis sit peccatum.
Vindicatio.
Virginum consecratio quomodo reddatur illicita.
Visitatio qua ep̃i seu prelati visitant gregem suum.
Vnctionis extreme contemptus.
Voti violatio. Et agitur primo de voto ex parte materie. secũdo
ex parte vouentis. tertio ex parte impedimentorum occurren
tium. quarto ex parte irritatiōis/dispensationis & cōmutatiōis
Vsura: hoc est lucrum ex mutuo. Et agitur de duplici vsura:
scilicet exteriori & mentali.
Ad vsuram accipere.
De mediatoribus in peccato vsure.
De participantibus cũ vsurarijs in vsu rerum vsurarij.
De dominis temporalibus componentibus cũ vsurarijs vt vsu=
ras impune facere possint.
De monte genuensi.
Explicit tabula.
@@0@
@@1@2
¶ Peccatorum summula thomæ de vio caietani
Cardinalis sancti Xisti.
INdulto corporis imbecillitati Clemens septi/
me pōtifex maxime post tot cōmentationum
laborem, anni vnius ocio: adieci animum vt
humilibus iuxta apostolicũ preceptum con=
sentiendo, opem minus doctis confessoribus
ferrem. Egre ferunt siquidem nonnulli editas
summastꝙ dum externa innumera immiscent, opiniones mul
tiplicant, disputationes producunt, propria tuentur, alios oppu=
gnant: vexatvs tot doctoribus lector, confusus, ꝑplexus, aut cer/
te inanis relinquitur. Quocirca rogatus a multis, summulā colli
gere decreui de peccatis, alphabetico ordine: posthabitis non so/
lum disputationibus ac opinionibus proprijs & alienis, sed etiā
doctoribus oĩbus tacitis: vt nullus emulatione aliqua a veritatis
sequela retraha{t$}. Et ꝗ̈uis hic sicut & vbi nullā mihi authori/
tatẽ tribui velim, sed rōni uel authoritati q̃ affertur ( et proptereæ
nihil abs apposita ratione nisi forte omnino manifestum alias
esset afferā: vt docti librare possint q̃ dicuntur, minus aũt capa/
ces a doctioribus discendi occasionẽ habeant, & vel sic rationũ
vires percipiant) beatitudinis tñ tuæ iudicio vt par est omnia
subijcio. Suscipe ita humanissime pater exiguum serui tui opu
sculum: vt qui vnica inter christianos principes pacis & refor
mationis ecclesiæ es spes, laborantibus quo inter obscura pec/
atorum, splendor censura fias. Felix vale.
ABORSVS Volũtarius, est pecca
tum homicidij: perfecti quidem, si fę/
tus erat animatus anima rationali. Et
incurritur ꝓpterea irregularitas: quia
occiditur tunc qui vere est homo. Im
perfecti vero, si fetus adhuc nō erat
animatus anima rationali: quia tunc
occiditur homo: non qui est, sed qui<-P>
@@0@
@@1@Absolutio ex parte forme.
<-P>generabatur, qui non adhuc est actualiter homo.. Et est pecca/
tum mortale: quia ꝗ̈tum in se est, ad hoc tendit vt tollat vitam
hominis iam inchoatam. Non tñ incurritur irregularitas homi
cidij: quia nō est adhuc actualiter homo qui occiditur.
ABsolutio a peccatis quę in sacr̃o pnĩę fit,
est forma sacramenti penitentiæ. Et consistit (vt
in concilio floreñ. sub eugenio quarto legitur) in
his verbis, ego te absoluo. Ait enim. forma hu
ius sacramenti sunt verba absolutionis quæ sa=
cerdos profert quum dicit, ego te absoluo.
¶ Vbi circa necessitatẽ scito, non esse de necessitate formæ illud
pronomen ego, sicut etiā nō est de necessitate in forma baptismi:
quoniam subintelligitur in li absoluo. Et licet ad formā abso
lutionis sufficiat dicere absoluo te: decet tñ quædam añtia & cō
sequẽtia apponere: dicẽdo. Dñs noster iesus christus te absoluat:
& ego authoritate ipsius te absoluo a peccatis tuis, in nomine pa/
tris & filij & spiritussancti, amen. Passio dñi nostri iesu christi
& merita beatæ mariæ semper virginis & omniũ sanctorũ,
& quicquid boni feceris, & mali sustinueris: sint tibi in remis
sionem peccatorum tuorum, in augmentum gratiæ, & præ/
mium vitæ æternæ, amen.
¶ Circa mutationem scito, ꝙ si mutatio fieret ita ꝙ loco prono/
minis te poneretur pronomen vos causa honoris ( puta si audiẽs
confessionem ep̃i vel regis dicat, ego absoluo vos: & similiter si
ep̃s assuetus loqui in numero plurali in prima persona, audiens
confessionem alicuius diceret: nos absoluimus te) in vtro casu
& similibus non fit sine peccato hmōi mutatio: quia receditur a
verbis per ecclesiam determinatis in forma huius sacr̃i. Absolu
tio tñ facta tenet: qm̃ ex accōmodatione vsus idẽ significatur ꝑ
hmōi verba quod significatur per formam sacr̃i, absoluo te.
¶ Circa appositionem conditionalem, aduerte tripliciter posse cō
ditionaliter proferri formā absolutiōis, Primo respectu cōditionis<-P>
@@0@
@@1@ Absolutio ex parte forme. 3
<-P>præterite: vt si confessor dubitat se protulisse verba absolutionis,
& dicat. si non es absolutus, ego absoluo te. Et hmōi conditiona
lis absolutio in casu dubij ex suo gñe nō est illicita: sicut nec bap
tismus in dubio sic datus illicitus est. Secũdo referendo ad cō
ditionem futuram: puta si diceret confessor. si restitueris, aut si
feceris talẽ pnĩam, aut aliquid hmōi, absoluo te. Et hmōi condi/
tionalis absolutio cũ intentione precisa nil aliud faciendi nisi qđ
dicit, nil valet: quia non est in ptāte confessoris ministrantis sa/
cramentũ, conferre nunc sacr̃m & suspendere illus effectũ in
aliud tempus implendæ cōditionis. Sacrilegus ergo est abusus
ĩstæ formæ sacr̃alis: fit. n. iniuria sacr̃o, dum perficitur mō ex/
cludente fructum sacr̃i ex indebita intentione ministrantis. Et
eadẽ rōne non pōt sacr̃alis absolutio impendi sub ratihabitione:
qm̃ q sub ratihabitionis spe fit, ꝗ̈uis voce tunc fiat, re tñ vt pen
dens fit: ita vt possit & ratificari & irritari: constat autem nō eẽ
in ptāte absoluentis, conferre nunc sacr̃m & suspendere effectũ
illius in tp̃s futurę ratificationis, & exponere discrimini vt nul/
lum sit si irritetur. Tertio si referatur ad conditionẽ pñtem: pu
ta si vere promittis restituere, aut pñtare te superiori, absoluo te.
Et huiusmodi conditionalis absolutio cum precisa similiter in/
tentione si fiat, facta tenet, stante tunc conditione. Errat tñ sacer
dos sic faciens: quia p̃sumit sub forma dubia tradere quod xp̃s
mandauit sub forma certa ministrari. De nullo. n. magis debet
curare absoluens ꝗ̈ de contritione & satisfactione penitentis: &
tñ ecclesia abs cōditione aliqua credit penitenti dicenti se cōtri
tum & habere propositum satisfaciendi, & absolutionis bene
ficium impertitur abs conditionali nota. Vnde exterminanda
est huiusmodi superstitio ab ecclesia dei: intantum ꝙ si alicui
commissa sit a superiori potestas absoluendi a casibus reseruatis
sub aliqua conditione (puta concedo tibi facultatem absoluẽdi
ab homicidio si absoluendus fecerit talem penitentiam, puta pe
regrinationis aut tantæ elemosinæ &c.) debet confessor non<-P>
@@0@
@@1@Absolutio ex parte absoluẽtis.
<-P>conditionaliter sed simpliciter & absolute absoluere penitentem
preacceptantem talem pœnitentiam: quia nulla cōmissio potest
alterare formam sacramenti.
¶ Circa reiterationem absolutionis, nota ꝙ potcst iterari super
oĩno eadem pctā, sed non pōt iterari suꝑ omnino eandem con=
fessionem: quia suꝑ eandẽ materiā proximam nullius sacr̃i for
ma iterabilis est sine iniuria sacr̃i: quia ipsa iteratio attesta{t$} in/
sufficientiæ prioris formę: si. n. prima vt sufficiens hr̃etur, non
iteraretur. Ac per hoc quũ confessio teneat locum proximũ ma/
terie in sacramento pnĩæ (vt in eodem concilio floreñ. hr̃) nisi
multiplicetur confessio, nō potest multiplicari absolutio. Et quia
potest homo pluries cōfiteri eadem peccata, potest quo pluries
ab eisdem absolui.
Absolutio a peccatis ex parte absoluẽtis, exigit vt ab
soluens minister sit sacr̃i penitentie: ac ꝑ
hoc sit sacerdos habẽs authoritatem absoluendi, vel ordinariam
vel ex cōmissione superioris: vt in eodem floreñ. conci. sub euge
nio quarto habetur.
¶ Vbi circa necessitatẽ aduerte, non sufficere ad ministrandũ
sacramentum penitentiæ esse sacerdotem, sed vltra sacerdotalẽ
potestatem requiri authoritatem aliam. Et hoc est quod cōiter di
ci solet, ꝙ scilicet requiritur duplex potestas: videlicet & ordi/
nis & iurisdictionis. Potestas enim ordinis habetur ex sacerdo
tio: potestas autem iurisdictiōis habetur vel ex officio pastorali/
vel ex commissione eius qui est pastor penitentis. Intantum au
tem vtra ista potestas requiritur, vt si altera desit/ absolutio sa
cramentalis sit nulla propter defectum ministri: ita ꝙ si nō sa/
cerdos absoluit a peccatis/nihil fit: & similiter si sacerdos absol
uit eum qui sibi subditus nullo mo do est/nihil fit.
¶ Circa modos quibus sacerdos habet potestatẽ iurisdictionis in
foro penitentiali/aduerte ꝙ vltra duos manifestos modos ex par
te authoritatis prelocate in ipso absoluente (scilicet vel ex officio<-P>
@@0@
@@1@Absolutio ex parte absoluẽtis. 4
<-P>ordinario: vt est ep̃atus & parochia. vel ex cōmissione: vt alij a
papa vel ep̃is vel curatis vel eo℟ officialibus aut vicarijs solitis
cōmittere audientiā confessionũ/ habentes authoritatem audien
di confessiones) inueniuntur quin alij modi seu casus quibus
sacerdos sortitur subditum, ita ꝙ potest penitentem sacramenta
liter absoluere a peccatis: & sunt/necessitas / libertas/ facultas/
licentia & consuetudo. Declaro singula.
Necessitas duplex est: scilicet vel ratione mortis / vel ratione
cōmunionis. Quando in articulo mortis deficit confessor/potest
quilibet sacerdos illum absoluere ab omnibus suis peccatis sibi
confessis: vt habetur in ca. pastoralis / de officio ordi. Quando
vero imminet alicui necessitas communicandi / & deficit
ei confessor, non potest propterea absolui a quolibet sacerdote:
quia necessitas celebrandi missam / que maius quid importat ꝗ̈
necessitas cōmunicandi, nō habet hoc priuilegium/ sed dimittit
constitutum in tali necessitate in fra terminos non habentium
copiam confessoris.
Libertas in proposito significat non subiectionẽ alicui particu
lari vt proprio sacerdoti. Et tripliciter inuenitur. Vel quia ꝑsona
nulli subditur: vt persona pape. & propterea cui se subijcit/ille
pōt ipsum absoluere a peccatis. Vel rōe status: quia scilicet nunꝗ̈
in eodem loco permanent, ac per hoc nulli particulari ministro
sacr̃i penitentie subduntur: quũ non sit maior rō ꝙ subijcian{t$}
vni magis ꝗ̈ alteri: vt sunt vagabundi: qui scilicet vel nullibi
habitant/sed vagantur, vel licet alicubi domiciliũ cũ vxore &
filijs habeant/cōmuniter tamen sunt in cōtinuo motu: ita ꝙ etiā
in pascate extra inueniri cōsueuerunt. hi. n. ꝑinde ac vagabundi
quo ad sacr̃a penitentie & eucharistie censentur: & absolui a
quolibet confessore possunt. Vel rōe materie: quia scilicet in tali
materia nulli est subiectus confessori. vt contingit in peccatis
venialibus: quia nullus tenetur illa confiteri, ac per hoc nulli
propter illa confessori subditur a iure: & ideo quilibet potest a<-P>
@@0@
@@1@Absolutio ex parte absoluẽtis.
<-P>quolibet sacerdote de peccatis venialibus sacramẽtaliter absolui.
Facultas eligendi confessorem a iure concessa est ep̃is/& tam
inferioribus ꝗ̈ superioribus prelatis exemptis: vt in ca. ne pro di
latione. de pe. & re & conceditur multis exspāli gr̃a a summo
pont. in confessionalibus. propterea non est dubium hos posse ab
solui a quo maluerint sacerdote.
Licentia dupliciter da{t$}. Vel explicite, quũ curatus in cōi dicit
populo/quilibet vadat ad confitendũ cui vult: aut spāliter alicui
dicit/confitearis cui vis. & hoc nihil aliud est ꝗ̈ dare licentiā eli
gendi sibi confessorem. Vel implicite. Et hoc contingit primo li=
centiando subditos ad peregrinandũ. in hac. n. peregrinationis
licentia implicite claudi creditur licentia confitendi: quia cōfessio
comes esse debet viatorum. Et hoc intelligo cũ duabus limitatio
nibus. altera est quo ad confessiones & cōiones necessarias: vt
pascales, aut solitas/quo ad eos qui sepe consueuerunt confiteri
& cōicare aut celebrare. Et hec limitatio intelliga{t$} amplectẽdo
tutiorẽ partem: quia. n. ista licentia a doctoribus potius ꝗ̈ a iure
proficisci videtur, timeo illam extendere vltra solita tanꝗ̈ p̃co=
gitata. Altera quo ad cōfessores: qui. s. in locis illis cōfessores sunt
alio℟. hmōi. n. implicita licentia non vr̃ amplianda / vt faciat
viatores melioris conditionis ꝗ̈ incolas, vt scilicet possint sibi eli=
gere in confessorem quem volunt: sed sufficit ꝙ prouideat via=
toribus quũ extra sunt/vt possint tanꝗ̈ incole cōfiteri & cōĩcare.
vnde & in iure prouidetur de ministro eucharistie pro peregri
nis proculdubio licentiatis a suis curatis: vt patet in ca. presbiter.
de cele. mis. Secundo sciendo & tacendo: vt quũ ep̃s scit con
suetum esse vt canonici seu curati sui inuicem se absoluunt &
tacet. Quāuis. n. nulla cōsuetudine introduci possit vt quis possit
sibi eligere confessorem (vt dicitur in ca. si ep̃s de peni. & re.
in. vi.) ex hoc tñ ꝙ ep̃s scit & tacet & tenetur prouidere illis
de confessore, tacita ep̃i licentia robur dat absolutionibus/& con
suetudo non cōcurrit nisi vt testis licentie implicite. Et ob hmōi<-P>
@@0@
@@1@Absolutionis impedimenta. 5
<-P>implicitam licentiam viatores sine licentia curati possunt in pa=
scate confiteri & cōmunicare vbi se inuenerint sicut licentiati,
si & vbi curatus consueuit scrutari quis parochianus defuerit
penitentie & cōioni/& viatorum dicentium se vbi se inuene=
runt confessos fuisse & cōicasse factum probare: attestatur siqui
dem huiusmodi consuetudo implicite licentie/& pie menti cu=
rati qua voluit implicite suos confiteri & communicare ex=
tra in casu quo festa pascalia contingeret extra peragere.
Memini alias me legisse eugenium quartum concessisse seu
declarasse viue vocis oraculo/viatores vbise inuenerint in pasca
te/censendos tanꝗ̈ adeptos incolatũ quo ad sacr̃a penitentie &
eucharistie. & {secundum} hoc nō est opus in pascate hmōi interp̃tatiua
licentia: sed pñt tũc ab illis cōfessoribus a ꝗbus incole absoluun{t$}
absolui ẽt a casibus ep̃alibus, prout ep̃s loci disponit. In reliꝗs
aũt omnibus supradictis lñijs explicite vel implicite ab ep̃is seu
curatis/nō approbo posse licentiatos absolui a casibus reseruatis
ep̃o: quia hoc est cōtra iuris dispōnẽ in. vi. de pe. & re. ca. si ep̃s.
vbi dr̃ ꝙ ep̃o dante licentiā alicui ꝙ confiteatur, non ꝑꝑea con
cedit casus reseruatos. Si ergo licentia explicita nō cōprehendit
casus reseruatos, multo minus lñia implicita ad illos se extendit.
Consuetudo/non eligendi confessorem/sed habendi curā ani=
marum prescripta, operatur vt tam cardinales curam habeant
familie sue/ & de eorum licentia sui familiares cōfiteri possint
cui volunt, ꝗ̈ quicũ alij hmōi curam habentes possint similiter
absolutionis beneficiũ per se vel aliũ suis impertiri: pōt. n. hmōi
iurisdictio non minus ꝗ̈ alie haberi ex prescripta cōsuetudine.
¶ Absolutionis impedimenta multa sunt. Et ideo aduertendũ
est posse illam impediri vel ex parte absoluentis vel ex ꝑte absol
uendi. Impedit aũt ex parte absoluentis ecclesiastica censura, nō
quecũ/ sed irritās iudicis snĩam: ita vt ꝗ̈diu reliqua gesta per
cōfessorem tenent/absolutio valeat. Et ꝓpterea licet excōicatio
aut suspensio si cōfessor sit excōicatus aut suspensus / annullet<-P>
@@0@
@@1@Absolutionis impedimenta.
<-P>absolutionem absolute loquendo: quia tamen aliqui sunt casus
in quibus gesta per cōfessorem sic innodatum tenent, ideo scito
ꝙ ex iure cōmuni secundum cōmunem sententiam (ex. l. bar
barius. de offi. pretoris) tenent gesta per huiusmodi iudicẽ vbi
duo simul concurrunt: scilicet cōis error facti & titulus. verbi
gratia si sacerdos excōicatus datus est ab episcopo in curatũ/&
cōiter non habetur ille pro excōicato ꝑꝑ hoc quia nescitur illũ
esse excōicatum, gesta omnia per ipsum tenent, Concurrunt. n.
ibi ambo simul: scilicet titulus publici officij, quia institutus est
ab episcopo. & cōis error facti: quia nescitur ipsum esse excōica
tum. Et hinc habes ꝙ absolutus a legitimo alias confessore hñte
impedimentum occultum/quod sisciretur impediret absolutio=
nem, est vere absolutus & coram deo & coram ecclesia.
Ex extrauaganti vero concilij constātieñ. consensu vtentium
comprobata/in foro penitentiali tenent gesta per confessores irre
titos quibuscun ecclesiasticis censuris etiam non occultis, nisi
in duobus casibus: scilicet propter notoriam percussionẽ clerici/
vel propter publicam nominatim denunciationem. Nam ibi
conceditur receptio sacramentorum ab excōicatis ministris/nisi
altero dictorum modo℟ fuerint excōicati. Et hoc in fauorem
anima℟ & innocentum / non in releuamen ipsorum excōmu
nicatorum. licet. n. ipsi ministri excōicati absoluentes damnatio
nem incurrant/penitentes tamen absolutionis beneficium conse
quuntur. Et hoc quantũ ad fructũ absolutionis spectat intellige/
si & qñ penitens excusa{t$} a peccato inducẽdi cōfessorẽ excōicatũ
adsacr̃i ministrationẽ: nā nō licet sibi inducere illũ ad peccādũ.
Impeditur aũt ex parte absoluendi absolutio ex duplici capite:
scilicet ab intrinseco ex sacrilegio simulate vel dimidiate vel im=
penitentis confessionis. hoc est siquis simulat se confiteri: quia
tunc deest confessio: simulata. n. cōfessio non est confessio. Et simi
liter siquis ex verecundia aut alias irrationabili causa aduerten
ter dimidiat confessionem: quia tunc non proponitur peccatum<-P>
@@0@
@@1@Absolutionis impedimenta. 6
<-P>vt remissibile: nam impium est a deo & eius sacramento dimi
diam sperare veniam. Et eadem ratione siquis impenitentẽ ex
ĩntentione proponit seipsum: quia vt non absolubilem ministro
christi se pñtat: absolui. n. nequit quem non penitet. Et propterea
irrita est in his casibus absolutio ex parte penitentis. Ab extrin
seco vero impeditur absolutio ex parte absoluendi/si penitens sit
excōicatus maiori vel minori excōicatione: nā cōe est vtri ex=
cōicationi / excludere a passiua participatione sacramentorum.
Nec hoc est vertendum in dubium. Vnde grauiter errant con
fessores absoluentes prius a peccatis/& remittentes absoluendos
postea ab excōicatione: est. n. hoc contra dispōnem iuris cōis, ex
presse dicente textu de sen. exco. ca. a nobis el secundo. ꝙ licet re
putetur aliquis per signa penitentie absolutus a deo, quia tamen
apud ecclesiam adhuc absolutus non est/ cōmunicandum ei nō
est in diuinis: & multo minus impendendasunt ei sacrament a
a quibus principaliter est exclusus. Nec excusari pōt hoc factũ
propter dictam extrauagantem concilij cōstantieñ. quoniam ibi
expresse dr̃ excōmunicatos in nullo subleuari ob dictā gratiam:
multum autem subleuarentur si participes esse possent sacr̃o℟
ante absolutionem. Non ergo potest absolui aliquis a peccatis
anteꝗ̈ absoluatur ab excōicatione tam maiori ꝗ̈ minori.
¶ Vtrum aũt si de facto fiat contrariũ / absolutio facta teneat,
alia qō est: multa. n. fieri prohibentur / que tamen facta tenent.
Et dicenda sunt ad hanc qōnẽ tria. Primũ. ꝙ absolutio a pec
catis / de facto ab excōicato suscepta/ nō tenet quantũ ad pñtem
fructũ: quia ipso actu suscipiendi absolutionẽ/ obicẽ absolutioni
ponit excōicatus. nā per actũ istũ ingerit se passiue sacr̃o / a quo
exclusus perseuerat ꝗ̈diu est excōicatus: & sacrilegiũ cōmittit/
cōtaminando quantũ in se est sacr̃m penitentie. Licet. n. excōi=
catus possit initiare sacr̃m penitentie / exercendo actus qui sunt
sacr̃i materia, conterendo/confitendo & satisfaciendo: non pōt
tamen ꝑfectioni sacr̃i (que in forma absolutionis consistit)<-P>
@@0@
@@1@Absolutionis impedimenta.
<-P>se immiscere: qm̃ a sacr̃o est exclusus, non aũt a sacr̃i materia.
Quia igr̃ excōicatus/ip̃o actu suscipiẽdi absolutionẽ cōtra abso
lutionẽ pugnat, cōsequẽs est vt nō absolua{t$} a pctis suis. Scm
est. ꝙ per accñs in aliquo casu/hmōi absolutio facta tenet quātũ
ad pñtẽ fructũ: qñ. s. excōicatus vere penitens/ob ignorātiā iuris
vel facti, nō qualẽcũ/sed excusantẽ eũ/absolutionẽ a pctis su/
scipit: quiasacr̃m gr̃am cōfert omni adulto offerẽtise nō ponẽdo
obicẽ: cōstat aũt hmōi penitẽtẽ nō ponere obicẽ/ex hoc ꝙ poni{t$}
ip̃m laborare ignorātia excusante a sacrilegio quod excōicatus
sacr̃m suscipiẽs incurrit. Et ꝑꝑea ꝗ̈uis tenea{t$} iste querere & ob
tinere absolutionẽ ab excōicatione/nec possit interim immiscere
se diuinis, nō tene{t$} tñ ad hoc vt ite℟ absoluatur a pctis. & hoc
ꝑꝑ efficaciā suscepti sacr̃i, vt dictũ est: iteratio. n. sacr̃i non nisi
ꝑꝑ effectũ sacr̃i fieri debet. Et hinc hẽs vñ multo℟ timoratas
conscĩas cōsolari possis in multis singularibus casibus, qui pru=
dentie cōfessoris relinquun{t$} examinādi & iudicādi {secundum} p̃dicta
duo. s. ꝙ fuerit vere penitens/& laborās ignorātia aut obliuione
excusante ip̃m. Tertium est. ꝙ absolute loquendo/absolutio sa
cr̃alis impensa excōicato valet: quia licet hmōi absolutio sit iure
prohibita & illicita, nullo tñ iure sancitũ inueni{t$} ꝙ sit nulla:
excōicatus. n. est exclusus a sacr̃is quātũ ad hoc ꝙ non pōt licite
susciꝑe sacr̃a: nō aũt quātũ ad hoc ꝙ si suscipit/ susceptum sit
nullũ. Si. n. excōicatus susciꝑet sacr̃m ordinis/confirmationis/
matrimonij aut extreme vnctionis, non propterea irritum esset
sacr̃m susceptũ. pari ergo rōne non est irritũ sacr̃m penitentie
ab excōicato susceptum. Et similiter quia excōicati participatio
in diuinis/dicendo horas canonicas in choro cum alijs/non est
irrita (satisfecit. n. precepto de persoluendo horas) consequens
est vt sacr̃i participatio non sit irrita. Et licet hmōi absolutio in
aliquo non habeat effectum tunc/propter indispositionem reci=
pientis perseuerantis in peccato mortali, habebit tamen effectũ
recedente pctō: & hoc ꝑꝑ vim sacr̃i iuxta doctrinā augustini.
@@0@
@@1@Absolutio ab excōicatione. 7
Absolutio ab excōicatione, quantum ad confessores
spectat ex parte formæ, tria habet cōside=
randa. primo substantiam. secundo annexa. tertio modum con
nexiōis. Et quo ad primumscito, ꝙ nulla habet determinata ver
ba: potest enim dicere absoluens, & absoluo te, & benedicote,
& similia. debet tamen secundum ecclesiæ consuetudinem di
cere absoluo te &c.
¶ Quo ad secundũ scito: ꝙ solẽnis absolutionis forma multa
requirit. quorum aliqua requiruntur semper: vt aliquis psalmus
pnĩalis cum pręcibus & versiculis & oratione. Aliqua vero re
quiruntur qñ & qñ non: vt verberatio dum hæc dñr: omit/
titur. n. in mulieribus & in locis publicis. Nō. n. decet mulieres
verberari quum cōfitentur: similiter nec quoscun alios in pu/
blico secrete confitentes. S imiliter iuramentum de parendo mā
datis ecclesiæ vel absoluentis: in quibusdā tm̃ casibus requiri{t$}.
Et simile est de emenda iudicium: iuramentum. n. illud in ma
gnis tm̃ criminibus locum habet. emendam autem ( hoc ẽ sus
ficientem satisfactionem) qñ pro notoria offensa in aliquẽ excōi
catus quis est, prestare añ absolutionem tenetur: & similiter vbi
expensarum aut damni rō habetur. Et si satisfacere nequit, tene
tur dare idoneam cautionem: hoc est pignoraticiam vel fideiusso
riam. At si nec ho℟ aliquid potest, det cautionem iuratoriā sa/
tisfaciendi quum poterit. Et hęc oportet confessorem scire, nō
solum propter cōes qui pñt accidere casus, sed ꝑꝑ enitandas cẽ/
suras xisti quarti, quum cōtingit in mortis articulo absoluere a
casibus reseruatis in cena dñi &c. vt intelligat terminos, & sciat
secundum hęc se regulare. Igitur solẽniter absoluturus excōica
tum, præmisso aliquo horum si opus est, aut p̃misss omnibus si
omnia requiri contingit, dicat confessor vnum psalmum penitẽ
tialem cum gloria patri, & kirie ter, & pater noster, &. iiij. ver
siculis: scilicet saluum fac, nihil proficiat, esto ei, & dñe exaudi:
et orationem deus cui propriũ, mutando li delicto℟ in li excōis.<-P>
@@0@
@@1@Absolutio ab excōicatione.
<-P>& postea absoluat dicens. Ego absoluo te a vinculo excōis, & re
stituo cōioni fidelium. & postea mandet ei quod mādaturus ẽ.
¶ Quo ad tertium distinguendum est de annexis. Nam anne/
xorum quædam sunt cerimonialia: vt or̃ones. quædam iudicia
lia: vt cautiones. Et de cerimonialibus quidem constat ꝙ sunt
annexa vt debita seruari, nō tñ vt substātialia. Et propterea si is
cui commissum est vt absoluat in forma ecclesiæ, aliquẽ excōi/
catum sine cerimonialibus absoluat, peccat quidem absoluens si
ne rationabili cā cerimonialia omittens, absolutio tñ valet: quia
cerimonialia intelligun{t$} tā institui ꝗ̈ committi vt cerimonialia
hoc est vt debita seruari, nō autẽ vt necessaria ad substantiam
absolutionis.
De iudicialibus vero tria dicimus. Primũ ꝙ regulariter sunt
annexa vt necessaria necessitate iustitiæ: ita ꝙ nō possunt omitti
sine iniuria: quia in preiudicium ecclesiæ seu partis hmōi omis/
sio vergit. Secundũ. ꝙ iudicialia dupliciter inueniuntur anne
xa absolutioni. Primo ex solo debito iuris cōis: vt quia agitur de
interesse tertij cui est satisfaciendum: vel aliquid simile. Et sic si
per abusum suæ ptātis ordinarius potẽs absoluere absoluat, tenet
absolutio facta, ꝗ̈uis male & iniuste facta: quia absolutio tunc
fit contra ius tertij, & non contra ius cōstitutionis: vt hẽs in ca.
venerabilibus. de sen. exco. in. vi. Secundo ex debito illius cano
nis: vt quia canon ille dat certum modum seu excipit, ita ꝙ nisi
concurrente tali cōditione seu obseruatione impenda{t$} absolutio.
Et hoc multipliciter contingit. vel per verba negatiua potẽtiæ
actiuæ: vt si dicatur ꝙ non possit absoluere ante satissactionem.
vel per verba negatiua potentiæ impersonaliter: vt si dicatur ꝙ
non potest impẽdi absolutio ante satisfactionem. Et in his duo/
bus modis etiam verba ipsa canonis testantur limitatam esse po
tentiam ordinarij, ac per hoc irritam esse absolutionem si aliter
fiat. Vel per verba negatiua potentie passiue tm̃: vt si dicatur
ꝙ qui inciderit in tale quid/nō possit absolui nisi satisfaciat. Vel<-P>
@@0@
@@1@ Absolutio ab excōicatione. 8
<-P>per verba negatiua non potentiæ, sed actionis: vt si dicatur, nul
latenus absoluatur ante satisfactionem seu nisi satisfecerit. Et in
his duobus & similibus modis ambigua videtur qō. Ex verbis
quidem: quia non limitatur per illa potestas ordinaria: ac ꝑ hoc
vr̃ relinqui locus abusui potestatis ad illicitam absolutionẽ. Ex
rōne vero: quia potestas ordinaria vr̃ potius regulari, statuendo
sibi regulam {secundum} quam absoluere debeat, ꝗ̈ limitari: ne facile or
dinarię potestati derogetur. Oppositum aũt suadet textus allega
tus ex. vi. dicens. absolutio tenet, licet forsitan sit iniusta: qm̃ etsi
contra ius litigatoris, non tñ contra ius constitutionis absoluit.
Vnde vr̃ vniuersalis regula haberi duplex. Prima est. ꝙ absolu
tio contra ius tertij & non constitutionis, tenet. secunda est. ꝙ
absolutio contra ius constitutionis, non tenet. Et quia hęc est tu/
tior & textui conformior via, ideo hanc sequendam puto. Et
propterea in singulis canonibus excōicationum consideret abso/
lutor conditionem ibi statutam vt seruetur circa iudicialia, &
seruet illam: ne erret, aut discrimini se committat. Tertium.
ꝙ in duobus casibus obseruatio iudicialium est adeo manifeste
annexa absolutioni, vt absolutio sine illis irrita sit & inanis. Pri
mus est qñ ius seu decretum explicite irritat absolutionem sine
his: vt fecit xistus. iiij. in extraua. etsi dñici gregis, dicens. & ali
ter impensa absolutio non ualeat. Secũdus est qñ ab homine ali
cui committitur potestas absoluendi cum verbis cōditionalibus
vel equipollentibus de hmōi cautionibus hñdis: talis. n. cōmis
sarius si exeundo fines mandati absoluat, nihil facit.
Absolutio ab excōicatiōe ꝗ̈tũ ad confessores spectat
ex ꝑte ptātis absolutorie, distinctiōe eget.
Discernendũ est enim in primis an illa excommunicatio sit lata
a iure vel ab homine. Vocatur autem a iure quecun a per/
petuo statuto lata est: a quocun statutum illud sit: & siue
contineatur in iure communi, siue in extrauaganti, siue in le=
gibus synodalibus vel specialibus. Quæ vero ab homine est,<-P>
@@0@
@@1@Absolutio ab excōicatione.
<-P>non est perpetua, sed spirat cum authore. Et si est a iure, di=
scernendum est an sit reseruata eius absolutio, & cui: & tunc
non potest confessor ab illa absoluere, nisi de gratia speciali fue
rit concessum. Si vero non est reseruata, certum est posse con=
fessorem authoritate episcopi ab illa absoluere, si episcopus con
cesserit omnes casus sibi reseruatos. Si autẽ est ab homine (siue
sit generalis: vt quum excommunicatur quicun sciuerit vel fe
cerit tale quid. siue singularis: vt quum excōicatur sortes) reser/
uata regulariter est illius absolutio latori, durante illius iurisdi/
ctione. vnde sine eius vel ipsius superioris gratia non potest ab/
solui. Et scito hic, religiosum presumẽtem de facto absoluere ab
excommunicatione lata a iure, incurrere excōicationem: vt ha/
betur in fra in censuris.
¶ Ab excōicatione vero minore quilibet confessor, non autẽ qui
libet sacerdos potest absoluere. Primum ho℟ patet ex ca. nuper
de sen. exco. Secundum vero manifestatur: quia excōicatio mi/
nor est vinculum ecclesiasticum, & propterea exigit in absoluẽ
te facultatem ecclesiastice iurisdictionis: purus autem sacerdos
habet solam potestatem ordinis: & ideo non potest absoluere a
vinculo ecclesiasticæ excōicationis minoris. Vnde licet quilibet
possit se subdere cuicun sacerdoti pro absolutione venialium,
non tamen potest subdere se cui sacerdoti pro absolutione ab
excōicatione minore: quia ad venialia remittẽda sufficit ex par=
te absoluentis potestas ordinis, quæ est in quolibet sacerdote: ꝗa
ipsa subiectio operatur iurisdictionem talium quantum ad po=
testatem ordinis. Ad soluẽdum autem excōis vinculũ requiri{t$}
ptās iurisdictionis ecclesiastice: q̃ non cōuenit sacerdoti ex hoc
ꝙ vnus subdit seilli, sed ab ecclesiastica pendet authoritate.
¶ Absoluere demum a vinculo suspensionis vel interdicti, si
quando confessori cōmittitur, potest vti huiusmodi uerbis. Ego
absoluo te a vinculo suspensionis &c. Nulla enim sunt determi
nata verba pro huiusmodi forma.
@@0@
@@1@Acceptio personarũ. Accidia. 9
Dostları ilə paylaş: |
