COgitationis peccata quin modis
inueniuntur. Primo
dum mens vana aliqua cogitatione occupatur.
Et est peccatum veniale: vt patet.
Secundo quum consentitur absolute in pctm̃
aliquod perpetrandum aut placet perpetratum. Et tunc constat
esse mortale/si peccatum patratum aut patrandum est mortale:
& similiter esse veniale/si peccatum faciendum aut factum est
veniale.
Tertio/quando conditionaliter consentitur in peccatum: puta
si abs infamia/periculo &c. possem, furarer aut raperẽ mille
aureos. aut si possem volare/occiderem talem &c. & sic de alijs
conditionalibus. Et interuenit peccatum in istis consensibus con
ditionatis tam mortale ꝗ̈ veniale sicut in consensu absolute: hoc
est ꝙ si operatio in consequente significata in quā conditionaliter
consentitur est peccatum mortale, consensus ille cōditionalis est
quo peccatum mortale, & si est peccatum veniale / consensus
quo erit venialis. Et ratio est: quia licet conditionalis nihil po=
nat in esse, ponit tamen in appetitu rōnali (qualis est voluntas)
affectum volendi peccatum illud. Nec impedimentum peccato<-P>
@@0@
@@1@Cogitationis peccata. Collusio.
<-P>affert voluntas non peccandi, sed conditio non existens. Nec re
fert an conditio interposita sit possibilis vel impossibilis: non mi
nus. n. peccat mortaliter qui vellet destruere paradisum si posset/
ꝗ̈ qui absolute cupit paradisi destructionem. Excusarentur autẽ
a mortali hmōi conditionales consensus / si conditio interposita
tolleret ab actione volita rationem peccati: puta siquis diceret.
ego si non esset peccatum/occiderem/raperẽ &c. vel si deus pre=
ciperet/occiderẽ &c. quia tunc voluntatis consensus freno rōnis
a peccato retrahitur.
Quarto/quando consentitur conditionaliter in opus nō malũ/
sed sibi illicitum propter suum statum aut votum: puta si reli=
giosus appetat ducere vxorem si esset liber: & similiter quum
quis post votum ieiunij vellet non ieiunare si esset liber: & sic
de alijs. In huiusmodi. n. peccatum veniale cōmuniter interue=
nit propter remissam voluntatem ab inchoato bono. Et ad hunc
peccandi modum spectat, quum quis consentit ꝙ si ingressurus
esset religionem non ingrederetur / ex quo tamen professus est
intendit seruare eam: manifeste siquidem apparet remissio vo=
luntatis a feruore prius habito, quia tamen consensus in fra limi
tes liberi temporis consistit / mortale peccatum non interuenit.
Et scito omnes conditionales secundum hunc modum / &
multo magis secundum precedentem modum/esse opera & ten
tationes fatuas & diaboli: nam diabolicum est/quenꝗ̈ in tenta=
tionem se aut alium precipitare, si esset si fuisset/facerẽ dicerem
&c. ad nihil. n. hec ducunt nisi ad peccatum.
Quinto/quando in cogitando interuenit delectatio morosa.
De qua vide in fra in verbo delectatio.
COllusio (hoc est inter actorem & reũ
latens & fraudulenta conuen
tio) est manifeste pctm̃ in vtro: quia vter
colludens fraudi consentit. Et est pctm̃ mortale,
pro quanto inique contra debitā tendit iustitiā.
@@0@
@@1@Columbariũ hr̃e. Cōio sacr̃alis. 24
COlumbarium Habere/vel cōtra
municipalia statu
ta disponentia certam terre mensuram oportere
ibi habere eum qui columbariũ tenet / vel vbi
statutum nullum est contra eo℟ qui damnifi=
cantur querelas, pctm̃ est/nisiex cōsuetudine aut p̃scriptiōe legi
tima ius hoc hẽat. Et a mortali pctō nō excusa{t$} / si notabile in=
fert damnũ alteri. quod prudẽtie que circa singularia versatur/
relinquitur iudicandũ, attento loco/pastu/multitudine &c.
COmmunio Qua sacr̃m eucharistie
sumi{t$}, ex ꝑte sumentis
exigit quattuor/sine quibus peccat cōmunicās.
Primum est vt sit mundus a pctō mortali: hoc
est vt secundum suam conscientiā/p̃missa dili=
genti contritione & confessione / credat se mundum a peccato
mortali. Et sine cōtritione quidẽ mortalis peccati cogniti cōicans/
peccat mortaliter: quia indigne sumit, ac per hoc reus est corpo=
ris dñi. inquit. n. apostolus. probet seip̃m homo, & sic de pane
illo edat: qui. n. manducat indigne/reus erit corporis dñi. Sine
confessione autem/si rōnabilis subest cā non confitendi, excusa{t$}
cōmunicans: quia preceptũ de confessione p̃mittenda cōioni/non
est de iure diuino nec de iure positiuo: quum nullibi inueniatur/
nisi semel in anno. Si autem cōmoditas adest cōfitendi/ & hñs
cōscientiā peccati mortalis differre vult cōfessionẽ & nihilomi=
nus cōicare/quia oportet ip̃m cum alijs cōicare aut oportet ip̃m
celebrare, peccare videtur valde grauiter: quia minus digne vo
luntarius accedit: vtpote ad ecclesiastice vnionis sacramentum
sine ecclesiastica reconciliatione abs rationabili excusatione ac
cedens. Non damno tñ ip̃m peccati mortalis / ꝑꝑ rōnem dictā.
Secundũ est/vt sit ieiunus ieiunio nature: hoc est ꝙ a media
nocte nihil sumpserit per modũ cibi vel potus. ita ꝙ nō solũ de
bet eẽ ieiunus a cibo & potu cōi, sed ab oĩbus ẽt medicinalibus<-P>
@@0@
@@1@Cōmunio sacramentalis.
<-P>que per os sumuntur. ¶ Si autem sciens & aduertens aliquis
non ieiunus cōmunicauerit/mortis articulo dumtaxat excepto,
mortaliter peccat: vt cōmuniter tenetur. Dixi autem sciens, non
propter ignorantiam iuris de ieiunio cōmunicandi / quum hoc
ab omnibus sciatur: sed propter ignorātiam qua fallitur aliquis
putans se esse ieiunum quum vere non sit ieiunus. Contingit. n.
aliquos bonos viros credere ꝙ sumpta aliqua re aromatica
(puta cinamomo vel nucemuscata/vel aliquo eiusmodi) non
sit fractum ieiunium, propterea forte quia non frangitur ex his
ieiunium ecclesie. Immo a fidedignis accepi quendam bonum
sacerdotem multo tempore pro reuerentia sacramenti preacce=
pisse nucẽmuscatam / vt bonum odorem stomachi eucharistie
prepararet. Sciebat ille ꝙ oportebat ieiunum cōmunicare, sed
nesciebat se non esse ieiunum post sumptam nucemmuscatam
pro reuerentia sacramenti/nesciens distinguere inter ieiunium
ecclesie & ieiunium nature. Excusatur ille a pctō mortali cōtra
ius positiuum: quia plus nesciebat in sua simplicitate gradiens/
& arbitrans se scire quod omnes sciunt, scilicet ꝙ ieiuni tantũ
debent cōmunicare: & propterea non erat solicitus de fuganda
ignorantia illa. Dixi aduertens: quia si contingat aliquẽ scien
tem omnia/post sirupum sumptum cōmunicare/nō recolendo
de sumpta potione, excusa{t$} a mortali violatione iuris positiui:
non. n. voluntarie cōmunicauit non ieiunus / qui ex obliuione
huiusmodi cōmunicauit. Nec sunt tam arcte positiui iuris vin=
cula interpretanda, vt inuoluntarias & quas nullo pacto sciens
& prudens vir bone cōscientie ageret operationes / imputemus
ad mortem eternam ex obliuione aut simplicitate transgredienti
materialiter tantum ius positiuum: vt in vtro casu & simili=
bus contingit. Dixi quo per modum cibi aut potus/ad diffe
rentiam eorum que trahũtur seu descendunt ad stomachũ per
modum saliue: vt sunt reliquie cibi inter dentes remanẽtes / &
alia hmōi. Hec. n. nō violant ieiuniũ nature/sicut nec saliua.
@@0@
@@1@Cōmunio sacramentalis. 25
Tertium est tempus. De quo tria dicenda occurrunt: scilicet
quantum ad etatem/quantum ad pasca/ quantum ad mortis ar
ticulum. Etas peccantis si non communicet/est quum ad annos
discretionis peruenerit: vt patet in ca. omnis vtrius sexus de pe.
& re. Et habetur cōmuniter pro peccato mortali hmōi omissio.
Aduerte tamen hic / ꝙ consuetudo optima legum interpres/
distinguit inter annum discretionis ad confitendum & annum
discretionis ad cōicandum: quasi ad cōfitendum quelibet discre
tio sufficiat, ad cōmunicādum autem exigatur discretio deuota
& reuerentialis. Nam parentes curam puerorum & puella℟
gerentes/ad confitendum paruulos decem annorum cogũt, ad
cōmunionem autem cōiter non mittunt nisi post plures annos.
Et licet preceptum ecclesie ad ipsos pueros dirigatur: quia tamen
etas illa medijs parentibus iuris precepta suscipit, ideo pueri qui
ex parentum iudicio annum discretionis determinandum ex=
pectant, quo ad communionem/ non sunt rei precepti violati si
non communicant etiam in quartodecimo aut quintodecimo
anno: inferiora. n. per media / diuina prouidentia gubernat &
gubernanda disposuit. Deberet tamen puer si tante prudentie
est / deberent & parentes eius quum dubitant / confessorem
pueri consulere si videtur ei ꝙ ad communionem sit discretus.
Excusantur quo parentes a violatione ecclesiastici precepti/si
ob reuerentiam sacramenti seruant consuetudinem patrie vbi
consueuerunt tardius pueri ad communionem admitti quia vi
dentur non debitam reuerẽtiam deuotionem habere. Et ratio
excusans est: quia lex ista quo ad hoc / non est ibi consensu
vtentium comprobata, & prelati sciunt & non reprehendunt.
Tenetur igitur omnis vtrius sexus quum ad annos discre=
tionis peruenerit/communicare semel in anno, hoc est in pasca.
Et quantum ad hoc preceptum spectat/intelligitur pasca du=
rare duabus hebdomadis: vt eugenius quartus declarauit. ita ꝙ
cōmunicans in hebdomadasctāvel in hebdomada pasce aut in<-P>
@@0@
@@1@Cōmunio sacramentalis.
<-P>dñica immediate sequente/satisfacit precepto ecclesie. Pōt tñ de
consilio proprij sacerdotis/ex rōnabili cā differre ad tp̃s aliquod
hmōi cōionẽ: vt in decretali patet. Omissio aũt cōionis pascalis/
pctm̃ mortale est ꝑꝑ ecclesie p̃ceptũ contemptũ. Vtrũ aũt in
mortis articulo teneatur fidelis quis cōicare, in dubium nō est
vertendũ: qm̃ consuetudo ecclesie hoc mandat. & proculdubio
peccat qui sine rōnabili cā abs viatico recedit. Si tñ cōtemptus
desit, nō video rōnẽ peccati mortalis in hmōi omissione/ex quo
pascalem cōionem impleuit. Nec video ẽt rōnem dubitandi de
pctō mortali: qm̃ viaticũ vt sic nō est necessitatis sacr̃m ex eccłie
precepto/quia non inuenitur, aut ex natura viatici/ quũ sine illo
pñia sufficiat/sicut sine extrema vnctione: est. n. necessariũ via=
ticũ sicut equus ad iter/& non sicut nauis ad transeundũ mare.
Quartum est reuerentia & deuotio. Et reuerentia quidẽ con
sideranda ac seruanda est/vt nec post pollutionẽ nocturnā nec
post coitum coniugalem cōicet quis illo die. Nā nisi ex rōnabili
cā eodem die aliquis cōicaret, peccaret/venialiter tñ: quia nō de=
bitā exhiberet sacr̃o reuerentiā. Et multo magis peccāt/qui post
continuata pctā mortalia hodie conteruntur & confitentur/&
cras cōicant. Pa℟ siquidem curare se monstrant de disponenda
mente ad tantum sacr̃m, qui quasi repente de assueta cibatione
animi ex mundo & carne in vnionem chr̃i per modũ cibi pre
sumunt accedere, quasi spũalis gustus statim sit aeꝗsitus ab eis:
nō tñ peccāt mortaliter. Simili quo pctō inuoluũtur/ꝗ omittũt
contritionẽ venialiũ, ex quibus actualis feruor seu deuotio im=
peditur: quia non se parant vt debent ad hoc sacr̃m. Reuerẽtia
quo corporalis adesse debet: vt scilicet genuflexus cōicet qui nō
celebrat: & postea non statim expuat/nec statim comedat. De=
uotio vero actualis exigitur quo ad aliquid de necessitate, scilicet
quo ad appetitum hmōi sacramẽti: oportet. n. vel tunc appetere
vel prius appetisse suscipientem hoc sacr̃m. Dico aũt prius ap
petisse/propter superuenientem egritudinem: puta dementiam/<-P>
@@0@
@@1@Cōmunionis minister. 26
<-P>aut phrenesim/aut insensibilitatem cum periculo mortis: nam
mentis compotes debẽt actualiter appetere. Et hec dicimus quo
ad ecclesiā. Corā deo aũt tenentur mentis cōpotes ad deuotionẽ
actualẽ/nō ꝑ solam voluntatem cōicandi, sed ꝑ meditationem
& voluntatẽ pascendi animā suā de christo: hoc est de morte
christi/de vita chr̃i/de imitatione chr̃i/de humilitate/patientia/
constantia/charitate &c. chr̃i: quia si deuotio actualis nō procu
ratur, non se parat homo quantum in se est ad hoc sacramentũ
vt debet: quia nō se parat ad actualiter masticandum spirituali
masticatione cibum anime qui corpus christi est.
Cōmunio Ex parte ministri multis potest peccatis in
uolui. Et primo si ipse qui dat sacramentũ
non sit sacerdos curatus/aut ab eo vel superiore licentiam hñs.
Oportet. n. nisi necessitatis articulo vrgente (in quo diaconus
& de lñia ep̃i vel pbr̃i supplere pōt: vt hr̃ di. xciii. in ca. pñte. &
sine lñia/illis absentibus: vt in ca. diacones/eadẽ. xciii. di.) mini=
strantem esse sacerdotem: vt in ca. peruenit de conse. di. ii. &
curam illius habentem vel de illius licentia: vt in clemen. reli=
giosi de priuile. Cōmunicans autem alienum parochianum/
peccat/ius violans, nisi sub ratihabitionis spe hoc faciat. Et si re
ligiosus est/excōicatus esset: de quo tñ vt in fra inter excōes hẽs/
sentias. An aũt a seip̃o extra sacrificium misse liceat sacerdoti
sumere eucharistiā, licet sancitũ legisse nō meminerim/puto in
necessitatis articulo licere: vt sisacerdos sit peste laborans vbi alij
timent ei appropinquare, qui tamen ei deferrent corpus christi
ad locum propinquũ. Secundo. si vbi nō est consuetũ/p̃sumit
dare eucharistiā sub vtra spẽ: peccaret siquidẽ & mortaliter/
rōne contemptiue presumptionis. Tertio si pueris añ discretio
nis annos/aut a natiuitate amẽtibus/aut indignis, vt sunt excōi
cati/interdicti/in publico pctō exñtes (quales sunt meretrices/
lenones/in cōcubinatu morātes/publici vsurarij/pugnātes ĩ duel
lo: & alij hmōi) eucharistiā tribuat sciens. Infantes. n. & nati<-P>
@@0@
@@1@Cōcubinatꝰ. Cōcussio. Cōfessio.
<-P>amentes non sunt digni: quia nunꝗ̈ fuit in eis deuotio: & pro=
pterea peccatum interueniret. Et nisi sic fieret ꝙ a contemptu tā
explicite ꝗ̈ implicite excusaretur, mortale esset. In reliquis vero
dictis peccatum mortale manifeste interuenit / consentiendo &
cooperando vt eucharistia ab indignis sumatur, immo sanctũ
dando canibus. Quarto si eucharistiā det in loco interdicto:
quia contra prohibitionem ecclesie. Aduerte tamen/ ꝙ qñcun
& vbicun & quibuscũ potest dari sacr̃m penitentie, potest
etiā dari si in articulo mortis est/viaticum: quia pro eodẽ com=
putari decernit ius. de pe. & re. ca. quod in te. Debet tamẽ prius
prouideri scandalo: vt scilicet publicetur cũ opere dimissum cō=
cubinatum/aut vsurā/&c. alioquin scandali pctō offendit popu
lum sacerdos dans eucharistiā. Quinto si det/irreuerentiam
exhibentibus sacr̃o: vt sunt phrenetici/ expuentes &c. esset. n. sa
crilegij peccatũ, & sibi/nō illi extra se constituto imputandum.
Sexto si infirmis viaticũ, & his quibus debet/sacr̃m hoc mini
strare omisit: raro. n. hec abs peccato eueniunt negligentie.
Dostları ilə paylaş: |