Summa caietana de pctis Et noui testamẽti iẽtacula



Yüklə 5,7 Mb.
səhifə7/100
tarix14.08.2018
ölçüsü5,7 Mb.
#70988
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   100
AStutia (hoc est ꝓgressus ꝑ simulatas/

dolosas ac fraudulentas vias ad

effectũ seu finem aliquẽ) est manifeste pctm̃.

Et iuxta subiectā materiā inueni{t$} vel mortale

vel veniale pctm̃. si. n. nociua est ꝓximo/inter

mortalia cōputa{t$}, sicut et mendaciũ ꝑniciosum. si āt cōtra cha

ritatẽ nō militat/sed officiosa tm̃ est, inter venalia computatur.

AVaricia
dupłr sumi{t$}. Vel vt opponi{t$}

iustitie. Et sic significat iniustā

volũtatem accipiendi seu retinendi alienũ. Et

est manifeste pctm̃ mortale. Et iuxta hunc sen-

suʒ/vsurarios/fures/latrones/negociatores frau

dulentos &c. auaros dicimus.Vel vt contrariatur liberalitati.

Et sic significat inordinatũ appetitum pecunie. Et sic cōiter est

pctm̃ veniale. Iuxta hunc siquidem sensum auari vocātur tena

ces & parci in dando: de quibus dr̃ / ꝙ auaro deest tam quod

habet ꝗ̈ quod nō habet. Et siłr qui tota die ac nocte in angustijs

aut laboribus sunt/vt acquirant quibus non egent. Dico aũt cōi

ter: quia tātus posset esse affectus ad acquirendũ aut retinendũ ꝙ

esset pctm̃ mortale: puta si actualiter preponeret acquisitionem

aut retentionem saluti aĩe sue/nō curando ꝑꝑea transgredi dei

aut ecclesie p̃cepta. Simpłr aũt & absolute nō est pctm̃ morta

le ex suo gñe: quia nō est contra sed preter charitatem.

AVdacia nomen est passionis aĩalis/sicut

& ira & timor. Et iuxta hune

sensum dr̃ ꝙ fortitudo est circa timores & au

dacias. Sed trāslatũ est audacie nomen ad vitiũ<-P>

@@0@

@@1@Aruspicium. Bellum.

<-P>oppositũ fortitudinis virtuti per excessum. Iuxta quem sensum

audaces rep̃hendimus, qui. s. immoderate audent. Et si pura est/

cōiter est pctm̃ veniale, sicut ĩmoderata iracũdia & ĩmoderatus

timor: ꝗa nō cōtrariā{t$} charitati, sed a recta exorbitāt rōis regła.

ARuspicium

Augurium/

Auspicium.

Tria hec ꝓ diuinationibus suꝑ stitiosis sumpta/

chr̃iane religioni aduersan{t$}: vtpote ad sacrilegas artes diuinato

rias ꝗbus idolatre vteban{t$} spectantia: & ꝑꝑea constat esse non

solũ cōtra charitatẽ/sed quodāmō cōtra fidem.Dr̃ia tñ inter

hec est/ꝙ aruspiciũ iniquitatem suā sonat: pro quāto a sacrificio

seu ara nō recedit. Auguriũ aũt & auspiciũ si sine dānatis arti

bus fiant/capiendo cōiecturā futuri euentus ab audito garritu/

aut inspecto motu auiũ &c. qñ tolerari pñt, vel vt non mala/

si debite adsint circunstantie: puta ꝙ ex his nō suma{t$} nisi suspi

cio seu coniectura, & de his tm̃ ad que celestia corpora pñt se

extendere, & ꝙ sicut in ceteris suspicionibus prudẽter se habet

homo ita & in istis. Vel vt venialia/si aliqua circũstantia desit:

puta quia nimis credit aut timet propter huiusmodi signa. Qui

autem his signis adeo deditus est/vt pro lege suorum operum

habeat hmōi signa, sine causa christianus est.

BEllum Iniustum/ex propria rōne cōstat

esse pctm̃ mortale. Circa quod pri

mo vidende sunt condōnes ex quibus bellũ est

iniustũ. Et quia ad iustum bellũ tria exiguntur

(scilicet primo iusta cā bellandi: secũdo autho



ritas indicendi bellũ: tertio recta intentio) ideo bellũ tripliciter

contingit inueniri iniustum. Vel ex defectu iustitie in cā, vel ex

defectu authoritatis in capite, vel ex defectu rectitudinis in inten

tione: quicũ siꝗdẽ ho℟ defectuũ acciderit/bellũ reddi{t$} iniquũ.

Et quidem de iusta cā aug. dicit. xxiij. q. ij. dñs nr̃. Iusta bella<-P>

@@0@

@@1@Bellum dubium. 14



<-P>solent diffiniri/quibus vlciscun{t$} iniurias, si gens vel ciuitas ple

ctenda est/q̃ vel vindicare neglexerit quod a suis improbe factũ

est/vel reddere quod ꝑ iniuriā ablatũ est. De authoritate vero

prĩcipũ. xxiij. q. i. quid culpa{t$}. idẽ dicit. Ordo naturalis mortaliũ

paci accōmodatus/hoc poscit vt suscipiendi belli authoritas at

cōsiliũ penes principes sit. De rectitudine aũt intentionis idẽ di=

cit ibidẽ. Nocendi cupiditas/vlciscendi crudelitas/implacabilis

animus/feritas bellādi/libido dñandi/& siqua sunt similia, hec

sunt que in bellis iure culpantur.Tu aũt cōfessor/qui iustam

cām belli certa rōne inuenire nequis, fide dignis credere potes.

Principis aũt noĩe in ꝓposito intellige rempublicā ꝑfectā: hoc



est papā/imꝑatorem/regẽ/ dñium libe℟: hoc est q suꝑiorẽ non

hẽt/sed est velut princeps.Intentionem quo malā/vitiosum

reddere bellum {secundum} alias condōnes iustũ intellige, sicut latronis

quo iusta punitio vitiosa reddi{t$} / si ex odio iustitia exercea{t$}:

pecca{t$}. n. ex praua intentione in opere iusto. Et iō sola pñia abo

letur/nec est opus restōne: qm̃ lesus latro vel debellatus/est iuste

lesus, in nullo iniuste damnificatus: ꝗ̈uis ex parte animi iusti=

tiam exercentis malicia affuerit/in sue aĩe damnationẽ nolens

iustum iuste efficere.Causa vero iusta aut authoritas si defue

rit in bello, nō bellum sed inuasio de facto/cedes rapina est.

Secundo De militātibus in bello dubio cōsiderā

est, dicẽdo ꝙ bello iusto opem ferre/nullũ

pctm̃ esse cōstat si certũ est esse iustũ. Si vero certũ non est, sub

diti principis indicentis bellum excusantur/obedientes dño suo.

dicente aug. xxiij. q. i. quid culpatur. Vir iustus si forte etiam

sub rege & hoĩe sacrilego militet, recte pōt illo iubente bellare:

si quod sibi iubetur, vel non esse contra dei p̃ceptũ certũ est/vel

vtrũ sit certũ non est: ita vt fortasse reũ faciat regem iniquitas

imperandi, innocentem aũt militem ostendat ordo seruiendi.

Excusatur ergo subditus in bello de quo nescit an sit iustũ/rōne

obedientie: sicut ẽt excusatur minister iudicis occidens dānatũ

per sententiam/si non continet errorem manifestum. Et vłis rō<-P>

@@0@

@@1@Bellireuocatio.

<-P>quare obedientia in dubijs excusat/est quia non est subditorũ

discutere consilia definitiones dominorum suorum: sed presi$unclear

menda sunt iusta, nisi manifestam contineant iniquitatem.

Nō subditĩ aũt nō excusantur. Nec excludo a subditis/milites



ĩllos mercenarios, ꝗ sub cōtinuis stipendijs regis alicuius degũt/

tā pacis ꝗ̈ belli tꝑe: hi siꝗdem tanꝗ̈ subditi hñdi sunt. Sicut mi

nistri cōducti ad exequutionem iustitie, nō opʒ esse subditos/sic

ꝙ sint inde oriundi: sed sat est ꝙ inuenian{t$} cōducti ad officiũ

iustitie/ad hoc vt excusen{t$}, si cōtingatignorāter exequi iniustā

snĩam.Fac ergo cōfessor dr̃iam inter extraneos qui tꝑe dubij

belli inueniun{t$} prius stipendiati ad bellica exercitia talis regis

absolute/ & illos qui tunc cōducun{t$}. Nā primi reputan{t$} tanꝗ̈

cōducti ad iusti belli ministeriũ: & ordo seruiendi quo subesse

regi noscun{t$}/facit vt nō sit eo℟ discutere adamussim iustitiam

belli. Scđi aũt similes sunt illis qui sub dubio iudice conduci

vellent: quos constat nō tute exponere se periculo iniustitie exer

cende. Qui aũt siue subditi siue nō subditi/audito belli noĩe/non

curantes de belli iustitia/ad pecunie sonitum currunt, extra con

scientie scrupulos sunt: manifeste. n. sunt in statu damnationis

eterne donec resipiscant: sicut qui currunt ad clades & predas/

non soliciti de iusto vel iniusto.

Lertio De reuocatione belli soluẽda est qō illa: an post

inchoatũ bellũ/hoste iniquo offerente satis sacere,

teneatur hñs iustũ bellũ desistere a bello. Dicimus siquidem di

stinguendo tres status belli (.s. principiũ/mediũ/& quasi finẽ)

ꝙ in principio belli (hoc est postꝗ̈ bellũ est indictũ/cōgregatũ

&c. ante iñ cōflictũ) ex quo vindicte negociũ adhuc est inte

grũ, tene{t$} princeps admitteresatisfactionem & reuocare bellũ.

Et rō est: quia bellare non est voluntatis/sed necessitatis: vt aug.

dicit. xxiij. q. i. noli. In proposito aũt cessat necessitas belli: ex eo ꝙ

offertur satisfactio/re adhuc exñte integra. Sed esto sanus lector,

& intellige hec de satisfactione plena: hoc est nō solum iniurie

seu rerum/sed sumptuum & damnorum &c.

@@0@

@@1@Belli reuocatio. 15

Postꝗ̈ aũt semipreliatum est/& mortes hominum hinc inde



intercesserunt, non tenetur habens iustum bellum reuocare bel

lum/propterea quia hostis nunc offert satisfacere. Et rō est: quia

habens iustum bellũ/gerit personā iudicis criminałr ꝓcedẽtis.

Et ꝙ gerat personam iudicis/patet ex eo ꝙ prelium iustum est

actus vindicatiue iustitie, que proprie est virtus principis seu iu

dicis. non. n. est priuate persone opus vindicare: scriptum est. n.

mihi vindicta. Quod vero criminaliter procedentis / patet ex

eo ꝙ procedit ad cedem ad seruitutem personarum & dā

rerum: hec. n. omnia iustũ bellũ infert: ꝗ̈uis hodie a seruitute in

ter christianos abstineatur. Manifestatur quo idem/ ꝙ habens

ĩustum bellũ/non est pars/sed ex ipsa rōne necessitante ad bellũ

efficitur iudex hostium suorum, ex eo ꝙ eadem ratione potest

princeps in perturbatores sue reipublice intraneos & extraneos

vti gladio propria authoritate: scilicet ex ratione perfecte reipu=

blice. nō. n. est perfecta respublicas cui deest potestas vindicatiua

ĩustitia mediante/siue contra perturbatores reipublice intrinse=

cos fiue contra perturbatores extrinsecos. Et nisi sic sit/quũ par

in parem non habeat imperium, bella omnia iniusta essent nisi

defensiua. Quia igitur habens iustum bellum gerit personam

iudicis procedentis secundũ vindicatiuā iustitiā aduersus extra

neos perturbatores reipu. & in medio belli iam effectus est dñs

cause/nō exñte amplius integro negocio vindicte, p̃t (nisi miseri

cordia vti velit) prosequi bellũ/ & vindicatiuā exercere iusti

tiam gladio bellico. Sibi aũt hostis imputet/ ꝙ reduxit se ad eũ

statũ in quo iustitia vindicatiua pōt ab alienis cōtra se exerceri:

fuit. n. in ptāte sua offerre prius satis factionẽ.Et si cōtra hoc

instetur / ꝙ continuatio belli in hoc casu non esset necessitatis

sed voluntatis: quoniā interrupta est necessitas bellandi ex noua

oblatione satisfactionis. respondetur ꝙ huiusmodi noua oblatio

satisfactionis nō habet vim interrumpendi necessitatẽ belli iam

semiacti: quia nō amplius spectat ad habentes iniustũ bellum/<-P>

@@0@

@@1@Belli damna.

<-P>satisfacere, sed spectat ad eos satispati {secundum} iudiciũ hñtis iustum

cōtra eos bellũ. Ex eo nā ꝙ ipsimet hñtes iniusti belli cām/no=

luerũt quũ possent & deberent satis facere sed bellũ cōmittere,

translati sunt a iure rōnis recte de ordine satis faciendi in ordinẽ

satispatiendi a iusto bello. & ꝑꝑea ex recte rōnis dictamine/nō

ex parte reo℟/ sed ex parte iustitiam vindicatiuam exercentium

pendet an vindicta continuanda sit gladio bellico / subijciendo

sibi hostes & terram eorum (quod est facere hostes satispati)

an via restitutionis seu satisfactionis. Eadẽ ergo necessitate qua

ceptum est bellum continuari potest/si principi videtur expedi=

re: quia necessitas illa non est interrupta respectu cepti belli con

tra nolentes satisfacere in statu satisfactorio. Licet. n. mutata sit

voluntas reorum / & velint postea satisfacere, quia tamen non

sunt amplius in statu satisfactorio / sed voluntarie subiecerunt

se statui satispassorio (vt sic loqui liceat) ideo ꝑseuerat prima

necessitas & authoritas debellandi: sicut apud dominum perse/

uerat post habitum seruum pro debita pecunia authoritas reti=

nendi seruum/quantumcun ille vellet soluere quod debebat.

Et hinc patet/ꝙ multo magis ex arbitrio principis iuste bellan



tis pendet continuatio belli quum bellum est quasi in fine, licet

offerant hostes satisfacere.

Quarto De dānis ex bello illatis scito quattuor. Primo

ꝙ dāna omnia ex iusto bello illata non solum

pugnantibus sed cuilibet mẽbro reipublice cōtra quā est iustũ

bellũ/abs pctō sunt: nec ad restōnem tenentur qui intulerunt:

etiā si innocentes cōtingat ꝑ accñs dānificari. verbigr̃a si ciuitas

aliqua ex iusto bello in predam dare{t$}, liceret cuius ciuis bona

diripere/licet aliquis eo℟ forte esset innocens: quia sentẽtia iusli

tie bellice nō tenetur discutere an aliqua pars reipublice sibi in=

iuste hostis/sit innocens: quia p̃sumitur tota hostis / & totā hẽt

pro hoste: & ꝑꝑea totā dānat ac diripit. Et per se loquendo/ille

iuste accipit, ꝗ̈uis aliquis innocens ꝑ accñs iniuste patia{t$}: que. n.<-P>

@@0@

@@1@Belli damna. 16

<-P>sunt per accñs/extra regulas sunt. secus aũt esset si ex intentione

ageretur cōtra innocentẽ. Notanter aũt noĩaui mẽbra illius rei=

publice: qm̃ ꝑsone ecclesiastice/que nō sunt ꝑtes populi, nō iuste

diriperentur.Vbi secundũ p̃tereundũ nō est/quasdā personas

esse a iure canonico exemptas a dānis bellicis: quas hẽs extra de

pace & treuga ca. innouamus. vbi dr̃. Innouamus vt pbr̃i/mo

nachi/cōuersi/peregrini/mercatores/ rustici euntes vel redeũtes

& aĩalia quibus arant & semina portāt ad agrũ, securitate cō=

grua letentur. Et. xxiiij. q. iij. ca. paternarũ/explicantur etiā ora=

tores. Quos canones rōnabiles ac sanctos/ ꝗ̈tũ ad id q positiui

ĩuris continent/an abusus deleuerit nescio. Verum per mercato

res intelligo non negociatores qui ibi resident, sed illos qui hospi

tantur aut transeunt: quoniam mercatores incolas non video

melioris esse conditionis ꝗ̈ artifices.Tertium est. ꝙ bello exñte

iniusto tenentur oẽs de dānis illatis, nisi ex ignorantia legitima

excusentur: que tñ nō excusat a restōne ablatarum rerum apud

se manentium / postꝗ̈ compertum est fuisse bellum iniustum.

Quartum est. ꝙ siue iustum siue iniustum sit bellum, debent



seruare bellatores regulā ioannis baptiste illis datā. s. neminem

cōcutiatis/ ne calũniā faciatis/ & estote cōtenti stipẽdijs vr̃is.

peccāt siquidẽ mortaliter/ opprimendo rusticos / & hospitantes

ad discretionẽ ĩmo ad destructionẽ/ & alia hmōi latrocinia cō=

mittendo. Nec excusan{t$} quia nō datur eis stipendiũ: qm̃ ex hoc

rustico℟ & ciuiũ res nō obligantur illis. Nec dissimulatio aut

authoritas capitanei aut principis excusat, nisi in penā rusticis

aut ciuibus iuste inflictā hoc fieret: qm̃ princeps debet ex ꝓuen

tibus quos totus status proportionaliter tribuit/militibus stipen=

dia sufficienter tribuere, & non debent isti ꝑticulares vexari.

lex. n. iniusta est ex forma / que non {secundum} proportionem grauat

populũ. Si tñ probata cōsuetudo obtinuit/ vt ligna & paleas mi

litibus hospites gratis tribuāt, nō damno: quasi. n. sorte quadam

cōtingit ob hoc quasdam terras seu villas pre alijs grauari.

@@0@

@@1@Beneficium ecclesiasticum.


Bellum exercere in diebus festis abs necessitate/ pctm̃

est/propter inquietudinem diuertentem a sancti

ficatione festorum. Non tamen est mortale peccatum/ si diuina

non omittantur, puta missa: quia non est opus seruile. Et simile

est iudicium de alijs diebus quibus prohibitum est asacris cano

nibus preliari: scilicet in aduẽtu & quadragesima &c. vt in ca.

treugas. extra. de treuga & pace. Si tamen iura hec subsisterẽt:

nam abrogata per non vsum dicuntur.


Yüklə 5,7 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   100




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin