AStutia (hoc est ꝓgressus ꝑ simulatas/
dolosas ac fraudulentas vias ad
effectũ seu finem aliquẽ) est manifeste pctm̃.
Et iuxta subiectā materiā inueni{t$} vel mortale
vel veniale pctm̃. si. n. nociua est ꝓximo/inter
mortalia cōputa{t$}, sicut et mendaciũ ꝑniciosum. si āt cōtra cha
ritatẽ nō militat/sed officiosa tm̃ est, inter venalia computatur.
AVaricia dupłr sumi{t$}. Vel vt opponi{t$}
iustitie. Et sic significat iniustā
volũtatem accipiendi seu retinendi alienũ. Et
est manifeste pctm̃ mortale. Et iuxta hunc sen-
suʒ/vsurarios/fures/latrones/negociatores frau
dulentos &c. auaros dicimus. Vel vt contrariatur liberalitati.
Et sic significat inordinatũ appetitum pecunie. Et sic cōiter est
pctm̃ veniale. Iuxta hunc siquidem sensum auari vocātur tena
ces & parci in dando: de quibus dr̃ / ꝙ auaro deest tam quod
habet ꝗ̈ quod nō habet. Et siłr qui tota die ac nocte in angustijs
aut laboribus sunt/vt acquirant quibus non egent. Dico aũt cōi
ter: quia tātus posset esse affectus ad acquirendũ aut retinendũ ꝙ
esset pctm̃ mortale: puta si actualiter preponeret acquisitionem
aut retentionem saluti aĩe sue/nō curando ꝑꝑea transgredi dei
aut ecclesie p̃cepta. Simpłr aũt & absolute nō est pctm̃ morta
le ex suo gñe: quia nō est contra sed preter charitatem.
AVdacia nomen est passionis aĩalis/sicut
& ira & timor. Et iuxta hune
sensum dr̃ ꝙ fortitudo est circa timores & au
dacias. Sed trāslatũ est audacie nomen ad vitiũ<-P>
@@0@
@@1@Aruspicium. Bellum.
<-P>oppositũ fortitudinis virtuti per excessum. Iuxta quem sensum
audaces rep̃hendimus, qui. s. immoderate audent. Et si pura est/
cōiter est pctm̃ veniale, sicut ĩmoderata iracũdia & ĩmoderatus
timor: ꝗa nō cōtrariā{t$} charitati, sed a recta exorbitāt rōis regła.
ARuspicium
Augurium/
Auspicium.
Tria hec ꝓ diuinationibus suꝑ stitiosis sumpta/
chr̃iane religioni aduersan{t$}: vtpote ad sacrilegas artes diuinato
rias ꝗbus idolatre vteban{t$} spectantia: & ꝑꝑea constat esse non
solũ cōtra charitatẽ/sed quodāmō cōtra fidem. Dr̃ia tñ inter
hec est/ꝙ aruspiciũ iniquitatem suā sonat: pro quāto a sacrificio
seu ara nō recedit. Auguriũ aũt & auspiciũ si sine dānatis arti
bus fiant/capiendo cōiecturā futuri euentus ab audito garritu/
aut inspecto motu auiũ &c. qñ tolerari pñt, vel vt non mala/
si debite adsint circunstantie: puta ꝙ ex his nō suma{t$} nisi suspi
cio seu coniectura, & de his tm̃ ad que celestia corpora pñt se
extendere, & ꝙ sicut in ceteris suspicionibus prudẽter se habet
homo ita & in istis. Vel vt venialia/si aliqua circũstantia desit:
puta quia nimis credit aut timet propter huiusmodi signa. Qui
autem his signis adeo deditus est/vt pro lege suorum operum
habeat hmōi signa, sine causa christianus est.
BEllum Iniustum/ex propria rōne cōstat
esse pctm̃ mortale. Circa quod pri
mo vidende sunt condōnes ex quibus bellũ est
iniustũ. Et quia ad iustum bellũ tria exiguntur
(scilicet primo iusta cā bellandi: secũdo autho
ritas indicendi bellũ: tertio recta intentio) ideo bellũ tripliciter
contingit inueniri iniustum. Vel ex defectu iustitie in cā, vel ex
defectu authoritatis in capite, vel ex defectu rectitudinis in inten
tione: quicũ siꝗdẽ ho℟ defectuũ acciderit/bellũ reddi{t$} iniquũ.
Et quidem de iusta cā aug. dicit. xxiij. q. ij. dñs nr̃. Iusta bella<-P>
@@0@
@@1@Bellum dubium. 14
<-P>solent diffiniri/quibus vlciscun{t$} iniurias, si gens vel ciuitas ple
ctenda est/q̃ vel vindicare neglexerit quod a suis improbe factũ
est/vel reddere quod ꝑ iniuriā ablatũ est. De authoritate vero
prĩcipũ. xxiij. q. i. quid culpa{t$}. idẽ dicit. Ordo naturalis mortaliũ
paci accōmodatus/hoc poscit vt suscipiendi belli authoritas at
cōsiliũ penes principes sit. De rectitudine aũt intentionis idẽ di=
cit ibidẽ. Nocendi cupiditas/vlciscendi crudelitas/implacabilis
animus/feritas bellādi/libido dñandi/& siqua sunt similia, hec
sunt que in bellis iure culpantur. Tu aũt cōfessor/qui iustam
cām belli certa rōne inuenire nequis, fide dignis credere potes.
Principis aũt noĩe in ꝓposito intellige rempublicā ꝑfectā: hoc
est papā/imꝑatorem/regẽ/ dñium libe℟: hoc est q suꝑiorẽ non
hẽt/sed est velut princeps. Intentionem quo malā/vitiosum
reddere bellum {secundum} alias condōnes iustũ intellige, sicut latronis
quo iusta punitio vitiosa reddi{t$} / si ex odio iustitia exercea{t$}:
pecca{t$}. n. ex praua intentione in opere iusto. Et iō sola pñia abo
letur/nec est opus restōne: qm̃ lesus latro vel debellatus/est iuste
lesus, in nullo iniuste damnificatus: ꝗ̈uis ex parte animi iusti=
tiam exercentis malicia affuerit/in sue aĩe damnationẽ nolens
iustum iuste efficere. Causa vero iusta aut authoritas si defue
rit in bello, nō bellum sed inuasio de facto/cedes rapina est.
Secundo De militātibus in bello dubio cōsiderādũ
est, dicẽdo ꝙ bello iusto opem ferre/nullũ
pctm̃ esse cōstat si certũ est esse iustũ. Si vero certũ non est, sub
diti principis indicentis bellum excusantur/obedientes dño suo.
dicente aug. xxiij. q. i. quid culpatur. Vir iustus si forte etiam
sub rege & hoĩe sacrilego militet, recte pōt illo iubente bellare:
si quod sibi iubetur, vel non esse contra dei p̃ceptũ certũ est/vel
vtrũ sit certũ non est: ita vt fortasse reũ faciat regem iniquitas
imperandi, innocentem aũt militem ostendat ordo seruiendi.
Excusatur ergo subditus in bello de quo nescit an sit iustũ/rōne
obedientie: sicut ẽt excusatur minister iudicis occidens dānatũ
per sententiam/si non continet errorem manifestum. Et vłis rō<-P>
@@0@
@@1@Bellireuocatio.
<-P>quare obedientia in dubijs excusat/est quia non est subditorũ
discutere consilia definitiones dominorum suorum: sed presi$unclear
menda sunt iusta, nisi manifestam contineant iniquitatem.
Nō subditĩ aũt nō excusantur. Nec excludo a subditis/milites
ĩllos mercenarios, ꝗ sub cōtinuis stipendijs regis alicuius degũt/
tā pacis ꝗ̈ belli tꝑe: hi siꝗdem tanꝗ̈ subditi hñdi sunt. Sicut mi
nistri cōducti ad exequutionem iustitie, nō opʒ esse subditos/sic
ꝙ sint inde oriundi: sed sat est ꝙ inuenian{t$} cōducti ad officiũ
iustitie/ad hoc vt excusen{t$}, si cōtingatignorāter exequi iniustā
snĩam. Fac ergo cōfessor dr̃iam inter extraneos qui tꝑe dubij
belli inueniun{t$} prius stipendiati ad bellica exercitia talis regis
absolute/ & illos qui tunc cōducun{t$}. Nā primi reputan{t$} tanꝗ̈
cōducti ad iusti belli ministeriũ: & ordo seruiendi quo subesse
regi noscun{t$}/facit vt nō sit eo℟ discutere adamussim iustitiam
belli. Scđi aũt similes sunt illis qui sub dubio iudice conduci
vellent: quos constat nō tute exponere se periculo iniustitie exer
cende. Qui aũt siue subditi siue nō subditi/audito belli noĩe/non
curantes de belli iustitia/ad pecunie sonitum currunt, extra con
scientie scrupulos sunt: manifeste. n. sunt in statu damnationis
eterne donec resipiscant: sicut qui currunt ad clades & predas/
non soliciti de iusto vel iniusto.
Lertio De reuocatione belli soluẽda est qō illa: an post
inchoatũ bellũ/hoste iniquo offerente satis sacere,
teneatur hñs iustũ bellũ desistere a bello. Dicimus siquidem di
stinguendo tres status belli (.s. principiũ/mediũ/& quasi finẽ)
ꝙ in principio belli (hoc est postꝗ̈ bellũ est indictũ/cōgregatũ
&c. ante iñ cōflictũ) ex quo vindicte negociũ adhuc est inte
grũ, tene{t$} princeps admitteresatisfactionem & reuocare bellũ.
Et rō est: quia bellare non est voluntatis/sed necessitatis: vt aug.
dicit. xxiij. q. i. noli. In proposito aũt cessat necessitas belli: ex eo ꝙ
offertur satisfactio/re adhuc exñte integra. Sed esto sanus lector,
& intellige hec de satisfactione plena: hoc est nō solum iniurie
seu rerum/sed sumptuum & damnorum &c.
@@0@
@@1@Belli reuocatio. 15
Postꝗ̈ aũt semipreliatum est/& mortes hominum hinc inde
intercesserunt, non tenetur habens iustum bellum reuocare bel
lum/propterea quia hostis nunc offert satisfacere. Et rō est: quia
habens iustum bellũ/gerit personā iudicis criminałr ꝓcedẽtis.
Et ꝙ gerat personam iudicis/patet ex eo ꝙ prelium iustum est
actus vindicatiue iustitie, que proprie est virtus principis seu iu
dicis. non. n. est priuate persone opus vindicare: scriptum est. n.
mihi vindicta. Quod vero criminaliter procedentis / patet ex
eo ꝙ procedit ad cedem ad seruitutem personarum & dānũ
rerum: hec. n. omnia iustũ bellũ infert: ꝗ̈uis hodie a seruitute in
ter christianos abstineatur. Manifestatur quo idem/ ꝙ habens
ĩustum bellũ/non est pars/sed ex ipsa rōne necessitante ad bellũ
efficitur iudex hostium suorum, ex eo ꝙ eadem ratione potest
princeps in perturbatores sue reipublice intraneos & extraneos
vti gladio propria authoritate: scilicet ex ratione perfecte reipu=
blice. nō. n. est perfecta respublicas cui deest potestas vindicatiua
ĩustitia mediante/siue contra perturbatores reipublice intrinse=
cos fiue contra perturbatores extrinsecos. Et nisi sic sit/quũ par
in parem non habeat imperium, bella omnia iniusta essent nisi
defensiua. Quia igitur habens iustum bellum gerit personam
iudicis procedentis secundũ vindicatiuā iustitiā aduersus extra
neos perturbatores reipu. & in medio belli iam effectus est dñs
cause/nō exñte amplius integro negocio vindicte, p̃t (nisi miseri
cordia vti velit) prosequi bellũ/ & vindicatiuā exercere iusti
tiam gladio bellico. Sibi aũt hostis imputet/ ꝙ reduxit se ad eũ
statũ in quo iustitia vindicatiua pōt ab alienis cōtra se exerceri:
fuit. n. in ptāte sua offerre prius satis factionẽ. Et si cōtra hoc
instetur / ꝙ continuatio belli in hoc casu non esset necessitatis
sed voluntatis: quoniā interrupta est necessitas bellandi ex noua
oblatione satisfactionis. respondetur ꝙ huiusmodi noua oblatio
satisfactionis nō habet vim interrumpendi necessitatẽ belli iam
semiacti: quia nō amplius spectat ad habentes iniustũ bellum/<-P>
@@0@
@@1@Belli damna.
<-P>satisfacere, sed spectat ad eos satispati {secundum} iudiciũ hñtis iustum
cōtra eos bellũ. Ex eo nā ꝙ ipsimet hñtes iniusti belli cām/no=
luerũt quũ possent & deberent satis facere sed bellũ cōmittere,
translati sunt a iure rōnis recte de ordine satis faciendi in ordinẽ
satispatiendi a iusto bello. & ꝑꝑea ex recte rōnis dictamine/nō
ex parte reo℟/ sed ex parte iustitiam vindicatiuam exercentium
pendet an vindicta continuanda sit gladio bellico / subijciendo
sibi hostes & terram eorum (quod est facere hostes satispati)
an via restitutionis seu satisfactionis. Eadẽ ergo necessitate qua
ceptum est bellum continuari potest/si principi videtur expedi=
re: quia necessitas illa non est interrupta respectu cepti belli con
tra nolentes satisfacere in statu satisfactorio. Licet. n. mutata sit
voluntas reorum / & velint postea satisfacere, quia tamen non
sunt amplius in statu satisfactorio / sed voluntarie subiecerunt
se statui satispassorio (vt sic loqui liceat) ideo ꝑseuerat prima
necessitas & authoritas debellandi: sicut apud dominum perse/
uerat post habitum seruum pro debita pecunia authoritas reti=
nendi seruum/quantumcun ille vellet soluere quod debebat.
Et hinc patet/ꝙ multo magis ex arbitrio principis iuste bellan
tis pendet continuatio belli quum bellum est quasi in fine, licet
offerant hostes satisfacere.
Quarto De dānis ex bello illatis scito quattuor. Primo
ꝙ dāna omnia ex iusto bello illata non solum
pugnantibus sed cuilibet mẽbro reipublice cōtra quā est iustũ
bellũ/abs pctō sunt: nec ad restōnem tenentur qui intulerunt:
etiā si innocentes cōtingat ꝑ accñs dānificari. verbigr̃a si ciuitas
aliqua ex iusto bello in predam dare{t$}, liceret cuius ciuis bona
diripere/licet aliquis eo℟ forte esset innocens: quia sentẽtia iusli
tie bellice nō tenetur discutere an aliqua pars reipublice sibi in=
iuste hostis/sit innocens: quia p̃sumitur tota hostis / & totā hẽt
pro hoste: & ꝑꝑea totā dānat ac diripit. Et per se loquendo/ille
iuste accipit, ꝗ̈uis aliquis innocens ꝑ accñs iniuste patia{t$}: que. n.<-P>
@@0@
@@1@Belli damna. 16
<-P>sunt per accñs/extra regulas sunt. secus aũt esset si ex intentione
ageretur cōtra innocentẽ. Notanter aũt noĩaui mẽbra illius rei=
publice: qm̃ ꝑsone ecclesiastice/que nō sunt ꝑtes populi, nō iuste
diriperentur. Vbi secundũ p̃tereundũ nō est/quasdā personas
esse a iure canonico exemptas a dānis bellicis: quas hẽs extra de
pace & treuga ca. innouamus. vbi dr̃. Innouamus vt pbr̃i/mo
nachi/cōuersi/peregrini/mercatores/ rustici euntes vel redeũtes
& aĩalia quibus arant & semina portāt ad agrũ, securitate cō=
grua letentur. Et. xxiiij. q. iij. ca. paternarũ/explicantur etiā ora=
tores. Quos canones rōnabiles ac sanctos/ ꝗ̈tũ ad id q positiui
ĩuris continent/an abusus deleuerit nescio. Verum per mercato
res intelligo non negociatores qui ibi resident, sed illos qui hospi
tantur aut transeunt: quoniam mercatores incolas non video
melioris esse conditionis ꝗ̈ artifices. Tertium est. ꝙ bello exñte
iniusto tenentur oẽs de dānis illatis, nisi ex ignorantia legitima
excusentur: que tñ nō excusat a restōne ablatarum rerum apud
se manentium / postꝗ̈ compertum est fuisse bellum iniustum.
Quartum est. ꝙ siue iustum siue iniustum sit bellum, debent
seruare bellatores regulā ioannis baptiste illis datā. s. neminem
cōcutiatis/ ne calũniā faciatis/ & estote cōtenti stipẽdijs vr̃is.
peccāt siquidẽ mortaliter/ opprimendo rusticos / & hospitantes
ad discretionẽ ĩmo ad destructionẽ/ & alia hmōi latrocinia cō=
mittendo. Nec excusan{t$} quia nō datur eis stipendiũ: qm̃ ex hoc
rustico℟ & ciuiũ res nō obligantur illis. Nec dissimulatio aut
authoritas capitanei aut principis excusat, nisi in penā rusticis
aut ciuibus iuste inflictā hoc fieret: qm̃ princeps debet ex ꝓuen
tibus quos totus status proportionaliter tribuit/militibus stipen=
dia sufficienter tribuere, & non debent isti ꝑticulares vexari.
lex. n. iniusta est ex forma / que non {secundum} proportionem grauat
populũ. Si tñ probata cōsuetudo obtinuit/ vt ligna & paleas mi
litibus hospites gratis tribuāt, nō damno: quasi. n. sorte quadam
cōtingit ob hoc quasdam terras seu villas pre alijs grauari.
@@0@
@@1@Beneficium ecclesiasticum.
Bellum exercere in diebus festis abs necessitate/ pctm̃
est/propter inquietudinem diuertentem a sancti
ficatione festorum. Non tamen est mortale peccatum/ si diuina
non omittantur, puta missa: quia non est opus seruile. Et simile
est iudicium de alijs diebus quibus prohibitum est asacris cano
nibus preliari: scilicet in aduẽtu & quadragesima &c. vt in ca.
treugas. extra. de treuga & pace. Si tamen iura hec subsisterẽt:
nam abrogata per non vsum dicuntur.
Dostları ilə paylaş: |