Summa caietana de pctis Et noui testamẽti iẽtacula



Yüklə 5,7 Mb.
səhifə92/100
tarix14.08.2018
ölçüsü5,7 Mb.
#70988
1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   ...   100
sCrupulosorum Medicina diuina/est

gratia dei non solum

intus habitans sed exteriori affistentia custodiens: que

proprijs & alienis orationibus/ieiunijs & elemosynis continue<-P>


@@0@

@@1@Scrupulosorum medicina. 212



<-P>querenda est humiliter/deuote & cum fiducia diuine largitatis

ex ipsius misericordia immensa. Humana autem medicina est

consulere & acquiescere. rursus vitare principia scrupulorum/

hoc est vitare cogitationem de illis in quibus est scrupulosus:

quoniam in hoc videtur consistere naturalis causa scrupulorũ,

scilicet ꝙ mota vna phātasia oportet multos motus consequi/ita

ꝙ non est in potestate sua compescere sequentes commotiones:

sicut in lateribus ordinate herentibus est videre / ꝙ moto vno

ceteri sequuntur cadendo vnus post alium. Ipsa siquidem atten

tio ad scrupulum vitandum/scrupulum parit: quia mouet phan

tasiam impedientem libere incipere vel prosequi.

Medicina autem particularis contra preteritorum peccatorũ



reconfessionem/est habere credulitatem propriam ꝙ de illo pec

cato confessus sit pro certitudine ita ꝙ non amplius confiteatur.

Et in hoc acquiescant consilio meo omnes scrupulosi timorem

dei habentes / qui confessionem suam diligenter perfecerunt.

Nec hoc dico volũtarie sed rationabiliter: quia que apud istos



est credulitas/apud ipsosmet si non essent impediti habere{t$} pro

certitudine. In cuius signum multi horum fatentur se pluries

de eisdem oportere confiteri/quia pluries post confessionẽ occur=

runt vt dubia. timor. n. facit eos dubios, sed consilium hoc ratio

nabile reddat eos quietos vt certos.

Medicina rursus vniuersalis scrupulosos sanans aut quasi sa/



nans est quotidiana examinatio cum diligentia & contritione

proprie conscientie, notando commissa & suas inclinationes seu

passiones cum frequenti confessione.

Est & magna ac vtilis medicina solicitudo cum factis ad



cauendum ea que sunt manifeste pctā. qui. n. parum curat com

mittere venialia (ita ꝙ quum scit aliquid non esse mortale/par

uifacit incurrere illud) solicitus non est ad curam anime sue vt

fructũ reddat in tꝑesuo. Et ꝑꝑea mirũ non est si angelica deest

custodia ad preseruandũ illũ/qui sibijpsi deesse paruipendit.

@@0@

@@1@Scurrilitas. Seditio. Simonia.


SCurrilitas (qua homo ad risum pro

uocat inuerecunde non ha

bita ratione dignitatis/locorum/temporũ &c.)

peccatũ est: vtpote honeste vrbanitati opposita.

Sunt autem huic negocio dediti quasi infames:

& vocantur scurre/ex scurrilitate viuentes. Qui vero opus hoc

raro exercent/licet peccent, ab infamie tñ nota excusantur.

Et quia scurrilitas non est mortalis ex suo genere, considera=



bis si admixtum habet aliquid cōtra dilectionẽ dei aut proximi/

ad hoc vt discernas si in aliquo casu est mortalis: nam ex sola

tali admixtione potest effici mortalis.

sEditio (qua vnitas multitudinis dissolui{t$}/

discordātibus cōtra seinuicẽ partibus

illius multitudinis) pctm̃ est mortale: vtpote cōtra

pacem multitudinis vnite. Vñ seditiosi sunt non solũ authores

discordie, sed ẽt sequaces scindentes ciuitatẽ/regnũ/exercitũ/aut

etiā domũ. Et si vtra pars hoc malo gaudet (ꝗa neutra ad cōe

bonũ sed ꝓpriũ tendit) vtri seditiosi sunt. Si vero vna ex ꝑte

conatus est ad cōe bonũ/et ideo resistũt seditiosis, nō inuoluun{t$}

seditionis vitio/sed tuẽtur laudabiliter cōe bonũ pugnādo cōtra

seditiosos. Sicut. n. quũ ꝑsona vna inuadi{t$} / licite pugnat ad sui

cōseruationem illesam, ita quũ cōe ciuitatis bonum precipuum

(quod est vnitas/pax/libertas) inuadi{t$} aut inuasio p̃para{t$} a



seditiosis/licite ciuitatis pars bona tuetur cōe bonũ & p̃parando

se & alios & pugnando vt illesum seruetur cōe bonum.

SJmonia (hoc est emptio vel vẽditio

spũalis rei) pctm̃ est morta=

le: ꝗa iniuriosa est religioni/vilipendendo res

spũales dũ sub p̃cio ponun{t$}.Vt aũt clara

casuũ notitia habea{t$}/tria sunt capita pertra=

ctanda. s. res spũalis/emptio vel venditio ex=

trinseca/& rursus emptio vel venditio interior seu mentalis tm̃.

@@0@

@@1@Simonia. 213


Circa Caput primum (quid appellatione rei spiritualis

intelligatur in proposito) scito hic appellari rem

spiritualem a spiritusancto vt est spiritualis ratio vite qua in

christo viuimus/ sentimus/intelligimus & operamur. In cuius

signum simonia vitium est ecclesiasticum non habens locum

in prophanis.

Sunt autem res spirituales multis modis. Vel quia sunt mere



spirituales: vt dona dei gratuita que ad vitam ecclesie spectant/

virtutes/gratie gratis date/potestas spiritualis tā ordinis ꝗ̈ iuris=

dictionis/ sacramentales effectus, ius spirituale quodcun etiam

viuendi ex altari/habendi decimas/bñficia ecclesiastica & simi

lia. Vel quia sunt cōposite ex spũali & corporali/ sed formaliter

ac principaliter sunt spũales: vt sacr̃a ecclesie omnia: & simili=

ter sacr̃alia, vt consecrationes virginum/ bñdictiones nubentiũ/

misse / orationes vocales / ecclesiasticus cultus/predicare/oleum

sanctum/chrisina/ecclesiastica bñficia/ & alia hmōi. Vel quia

composite sunt ex spũali & corporali / sed principale in illis est

corporale: vt calices/cruces: officia ecclesiastica, vt officium iudi

cis/doctoris/sacriste/economi/ & huiusmodi.Multis igitur

modis quũ inueniantur res spirituales, notande sunt regule sex/

vt non erretur in istis.

Prima regula est. Nulla res spũalis quatenus spũalis/est licite



venalis aut ratio maioris precij. Ita ꝙ ex hac regula habes tria.

Primo ꝙ res pure spiritualis non potest emi aut vendi. Secũdo

ꝙ res composita ex corporali & spirituali / non potest emi aut

vendi ex ea parte qua spiritualis est, quātũcun spũalitas illius

sit minima. Tertio ꝙ si aliqua res composita ex spirituali &

corporali vendi aut emi licite potest (vt calix consecratus / aut

officium docendi &c.) non tamen potest pluris estimari / nec

pluris vendi aut locari &c. ratione spiritualitatis, sed solum/

modo tanti quantum valet ratione rei corporalis: alioquin simo

nia committitur.

@@0@

@@1@Simonia.

Secunda regula est. Nulla res composita ex spirituali & cor



porali sic vt principale illius sit spirituale / potest vendi vel emi

absolute: quia ex quo principale in istis est spirituale, si simpli=

citer & absolute sub precio ponitur/intelligitur vendi spirituale.

Vnumquod nan quum absolute tractatur & iudicatur/intel

ligitur tractari & iudicari secundum suum principale: vt quũ

tractatur de homine/tractatur de homine secundum ꝙ est ratio

nalis: & quum tractatur de naui/tractatur de illa secundum ꝙ

quid artificiale: & quum tractatur de episcopo/tractatur de illo

secundum ꝙ pastor ouium christi: & sic de alijs.Et ex hac

regula habes, ꝙ non licet predicatori pro predicatione/sacerdoti

pro celebratione/pro officio mortuorũ/ ordinatori pro collatione

ordinum & ceteris similibus pro similibus pacisci / aut quouis

modo hec sub precio ponere absolute.

Tertia regula est. Res quecun composita ex spirituali &



corporali sic vt principale in illa sit corporale, potest abs simo=

nie vitio vendi vel emi absolute/nisi ex positiuo iure inhibea{t$}.

Ratio regule est: quia ex eo ꝙ principale est corporale/non in/

telligitur vendi nisi corporale quum absolute venditur, & ser=

uatur antedictum moderamen ꝙ non pluris estimatur ratione

spiritualitatis / sed pure tanti venditur quantum corporalis res

valet. Addidi autem nisi ex positiuo iure inhibeatur: quia quan

tuncun res secundum se venalis sit, si iura disponunt ibi inter

uenire simoniam/ non quia secundum se sit sed quia prohibita

oportet parere iuri: vt de multis officijs canonica iura sic dispo=

nunt: vt sunt economi/castaldi &c.

Quarta regula est. Stipendium sustentationis exercentium



spiritualia/licitum est velle & accipere/& in articulo necessita

tis etiam pacisci.In hac regula dicuntur duo. Primum ꝙ pro

sustentatione ministrantium spiritualia licitum est accipere

temporalia. Et hoc satis clare patet ex doctrina domini in euan=

gelio/& pauli apostoli. Et ex ratione: quia hoc non est vendere<-P>

@@0@

@@1@Simonia. 214

<-P>spiritualia nec locare operas pro mercede, sed est velle habere

necessaria ad vitam corporalem / sine qua non possumus spiri=

tualia exercere.

Secundum est/ꝙ in articulo necessitatis licitum est deducere



in pactum stipendium sustẽtationis. Hoc nan articulus necessi

tatis tunc supplet quod & iustitia deberet efficere apud popu=

lum recipientem spiritualia (quia tenetur sustentare ministros

spiritualium) & ad quod superiorum authoritas deberet coge=

re populum. Et licet hoc licitum sit, quia tamen habet speciem

mali/& prohibitum regulariter est ex iure positiuo pacisci in

hmōi/ideo non est faciendum.

Habes tamen ex hac regula/ꝙ licitum est cogere ad subuen=



tiones statutas authoritate superiorum vel cōsuetudine exhiben

das in consecratione ecclesiarum / virginum / in benedictione

nubentium / in visitationibus & alijs huiusmodi: quia hec in

subsidium ministrorum intelliguntur statuta vel consueta/sicut

decime & prouentus alij ecclesiastici. Debent tamen prelati

& eorum officiales prius exhibere gratis spiritualia hec / &

post cogere ad seruandas laudabiles consuetudines: ne nomen

clericorum blasphemetur tanꝗ̈ auarum / & quasi venalia spi

ritualia reputans.

Quinta regula est. Locare operas suas ad exercitia spiritua=



lia que principaliter sunt spiritualia/non est licitum nisi per ac

cidens.Vbi scito ꝙ tribus titulis res qualitercun spirituales

contingit afficere. Primus est venditionis & emptionis: secun=

dus est sustentationis ministrorum: tertius est locationis &

conductionis non spiritualium sed operarum suarum. Primus

qui (vt in fra declarabitur) comprehendit sub se omnem con

tractum debiti legalis/est totaliter prohibitus: vt in primis tribus

regulis declaratum est. Secundus est secundum se totaliter lici

tus: vt in quarta regula explanatum est. Tertius autẽ qui secun

dum rem species est venditionis & emptionis (quia locare est<-P>

@@0@

@@1@Simonia.

<-P>quoddam vendere & conducere est quoddam emere) & qui

non refertur ad spirituale nec vt rem locatam nec vt rationem

locandi/sed refertur ad operas humanas concurrentes ad exerci

tationem spiritualium, venit in questionem/vtpote medius. &

de ipso dicuntur duo in hac regula.Primum est ꝙ locatio ope

rarum non habet per se locum in exercitationibus spiritualibus

que principaliter sunt spirituales: vt sunt misse / predicationes,

consecrationes virginum/ecclesiarum, collationes sacramento=

rum/orationes & huiusmodi. Et ratio iam dicta est: quia quũ

illa que sunt secundum suum principale spiritualia / tractantur

absolute, intelliguntur tractari secũdum suum principale quod

est spirituale: ac per hoc intelligitur locari & cōduci spirituale/

vel vt res conducta vel vt ratio conducendi. & consequenter

appreciantur opera ex spirituali: quod constat esse simoniacum.

Secundum est/ꝙ per accidens (hoc est propter adiunctum



vinculum) locum habet in istis locatio operarum consueta &

approbata ab ecclesie consuetudine: multi. n. sacerdotes locant

operas suas ad officiandum aliquam ecclesiam per annum vel

menses/toties celebraturi in hebdomada &c. Quāuis enim nō

liceat sacerdoti locare operam suam ad celebrandum missam

(quia hoc esset locare spirituale: quia missa secundum suũ prin



cipale est spiritualis/vt dictum est) licet tamen eidem locare

libertatem suam, contra quam toties debet occupatum se tenere/

& impeditum ab operibus alijs. & breuiter tot concurrunt tem

poralia in istiusmodi annuis / menstruis / hedomadarijs &c.

obligationibus/vt intelligatur non spiritualem rem aliquam sed

temporalia locari & conduci.

Sexta regula est. Locatio operarum in illis exercitijs spiritua



libus que principaliter sunt corporalia/ locum habet abs scru=

pulo cōscientie: vt patet de officio vicarij/sacriste/iudicis/docto=

ris etiam in theologia/& alijs huiusmodi quibus debentur certa

stipendia. Et possunt in istis interuenire conuentiones ac pacta<-P>

@@0@

@@1@Simonia exterior. 215

<-P>de quantitate stipendij: quia de corporali ac venali opere pactio

fit, non de spirituali iustitia/veritate &c.Et hec intellige ex

parte operarij. Ita ꝙ ille qui in vicarium aut iudicem &c. peti=

tur, potest locare operas suas ad huiusmodi officia. Et similiter

is cuius est dare officium illud / potest illum conducere sub

certo stipendio. Et non intelligas hoc ex parte prelati, quasi

ipse possit locare huiusmodi officia sub certo precio: quoniam

hoc est vendere officia spiritualia, & est expresse prohibitum

ne prelati committant vices suas sub annuo censu &c.

Circa Secundum caput (scilicet extrinsecam emptionem

vel venditionem / in qua consistit ipsa simonia)

scito tam emptionem ꝗ̈ venditionem ex tribus constare: scilicet

intentione/conuentione & exequutione. Ex eo. n. ꝙ humanus

actus est/intentionem sui requirit ad hoc vt per se fiat: hoc est

vt intendat quis vendere seu emere.

Ex eo vero ꝙ commutatio voluntaria est / oportet conuenire



vtrin de precio. Nec refert vtrum tunc disceptando cōueniāt/

an primo verbo conueniant / an sciendo precium seu mutuum

affectum detur & accipiatur precium: semper enim interuenit

conuentio vel prius statuta aut scita aut tunc facta / etiam si

subito & imperceptibiliter fiat / & breuiter explicita vel im=

plicita: alioquin resileretur ab altera parte, & non subseque/

retur emptio & venditio: vt patet in quotidianis venditionibus

& emptionibus.

Ex eo aũt ꝙ actus talis exterior ad alterũ est, exigi{t$} ad sui con



summationem datio & acceptio rei que vendi{t$} & p̃cij. non. n.

cōsummata est venditio nisi de{t$} res que vendi{t$}, & siłiter non

est cōsummata emptio nisi detur preciũ: quia neutrũ ab altero

cōsummate transfer{t$} nisi trada{t$}, & similiter neutrum cōsum=

mate acquiritur nisi habeatur: constat aũt per emptionem &

venditionem cousummatam debere transferri hinc rem / inde

precium, & similiter acquiri hinc precium/inde rem.

@@0@

@@1@Simonia exterior.

Vnde iuxta hec habeto pro regula / ad simoniam que ab ec=



clesia punitur exigi duo. Vnum ex parte venditoris: scilicet ven

ditionem consummatā rei spiritualis. Alterum ex parte empto

ris: scilicet conuentionem implicite vel explicite de precio / aut

traditionem precij.

Vbi nota quin. Primo differentiam partium penes hoc ꝙ ex



parte rei spũalis exigitur actus consummatus ad hoc ꝙ ecclesie

censuris subsit: ex parte vero precij non exigitur actus consum=

matus. ita ꝙ si simoniaca conuentio inter aliquos sit de ordine/

beneficio/sepultura/missa &c. pro tali precio, si ordo/bñficiũ/

& breuiter res spiritualis non datur etiam si pecunia pro precio

fuerit data / non incurritur simonia subiecta censuris ecclesie:

ꝗ̈uis incurratur crimen simonie. Et ratio est: quia non est con=

summata venditio rei spiritualis, sed inchoata & in mente &

in conuentione. Pene siquidem restringende sunt ad consum=

matos actus.

Secundo disiunctiuam seu alternatiuā equiualentem ex parte



precij penes conuentionem vel traditionem precij: ita ꝙ ex parte

emptoris equipollent pactio vel traditio precij. Ita ꝙ licet simo=

nia punita ab ecclesia exigat conuentionem seu pactum, si tamẽ

concurrit traditio precij/equipollet conuentioni. Immo (vt me

lius loquar) inuenitur plusꝗ̈ pactio: quia ipsa traditio precij clau

dit in se conuentionem/vtpote consummatio illius: nam cōsum

mata emptio conuentionem explicitam vel implicitā adimplet.

Et propterea non fallaris inspiciendo solum ad pacta explicita:

sed intuere si interuenit solutio seu traditio precij: & perspice

pessimam ibi simoniam.

Tertio formalem loquutionem de precio. quum. n. dicimus



traditionem precij includere pactionem/ loquimur de precio in=

quantum precium: hoc est sub ratione precij. Potest siquidem

multis modis tradi aliquod temporale: scilicet vel per modum

liberalis doni/ vel per modum sustentationis / vel per modum<-P>

@@0@

@@1@Simonia exterior. 216

<-P>reuerentie/vel per modum oblationis/vel per modum debiti ex

lege aut laudabili consuetudine/vel per modum precij. Et hoc

solo vltimo modo vocatur precium & vocatur traditio precij.

Quarto nota qui timoratam habes conscientiam/ꝙ licet sacer



dos minus bene faciat exigendo id quod secundum laudabilem

consuetudinem solet dari/si ante collationem spiritualiũ exigat/

aut si negat aut differt spũalium collationẽ vt illud habeat, non

tñ propterea simoniacum iudices: quoniam si vt conseruet se in/

demnem/cognoscens precipue ꝙ postea oportebit illum litigare

hoc facit, simoniacus nō est secundũ rẽ: quia nō vendit spũale.

Nec hmōi exactio inducit modum precij, qm̃ non mutat modũ

debiti. ꝗ̈uis speciem quasi simonie habeat hmōi preuentio &

cautela: & propterea reprehenditur.

Quinto nota ꝙ triplex muneris genus (scilicet a manu: vt



pecunia & alia bona mobilia vel immobilia. ab obsequio: vt ser

uitia. & a lingua: vt laus/adulatio/preces &c.) ad hoc vt simo

niam ab ecclesia punitam constituat/exigitur ꝙ precij rationem

habeat: alioquin ad venditionem spiritualium non spectabit vt

emptio. Et propterea si laus/adulatio / preces non nisi per modũ

laudis/per modum adulationis/per modum precũ concurrunt,

quantũcun sint nepharie & carnales/ ac pro indigno & effi=

caces ita ꝙ inducant prelatum ad dandum beneficium / ad con

ferendum ordinem &c. simonia vere & proprie non incurri{t$}/

ꝗ̈uis crimen aliud incurratur: quia nulla est hic venditio aut

emptio nisi mentalis, si intentio adulantis aut prelati est adula=

tionem vt precium ponere. & sic de alijs.

Circa Tertium caput (scilicet emptionẽ seu venditionẽ

mentalem) scito simoniam mentalem cōsistere in

intentione precij: ita ꝙ ex hocipso ꝙ homo intendit sub precio

ponere siue emendo siue vendendo rem spũalem/aut vt venalẽ

rem aut vt rōnẽ app̃ciandi, simoniā mentalem incurrit. Et hoc

est qñcun intendit prospũalibus temporalia hr̃e aut ecōtrario,<-P>

@@0@

@@1@Simonia mentalis.

<-P>ita ꝙ li pro/precium denotet: & similiter quandocun princi=

palis intentio ad temporale habendum ex collatione spũalis aut

econtrario tendit. Qui enim temporalia ex spiritualibus inten=

dit non vt precium sed vt sustentationem necessariam ministro

rum ecclesie liberaliter seu elemosynaliter/aut statutam seu lau

dabiliter consuetam, simoniam mentalem non incurrit. Et simi

liter econtrario qui ex temporalibus spiritualia intendit non vt

ex precio debita/sed vt ex his excitata ac prouocata aut expedita

(vt contingit in elemosynis / oblationibus / legatis / & quasi



stipendijs sacerdotum & orantium ac predicantium/& in ser=

uitijs honestis que prelatis exhibentur / & alijs hmōi) simonia

nulla in animo est: quia gratis dandum spirituale expectatur/

& temporalia non vt precium intenduntur.

Potest autem mentalis simonia tripliciter inueniri. Primo



ex eo ꝙ in solo actu interiori consistit: vt sicut homicidiũ men

tale est deliberatus animus occidendi, ita simonia mentalis sit

deliberata voluntas emendi vel vendendi rem spiritualem.

Secundo ex eo ꝙ exterius imperata latet intus: vt quũ aliquis



seruit aut munus offert pro spirituali consequendo/vel econtra=

rio spirituale dat pro temporali consequendo, nō tamen declarat

prauam suam intentionem / scilicet ꝙ intentione emendi seu

vendendi hoc facit. Est siquidem tunc simonia nō solum intus/

sed in exteriori actu imperata et exercita, sed latente intus vene

noso semine: & propterea inter mentales simonias locatur.

Tertio ex eo ꝙ non est consummata ex parte rei spiritualis:



vt quum conueniunt simoniace aliqui, & postmodum aut

penitentia ducti/aut propter impotentiam aut quāuis aliam cau

sam receditur a pacto / & breuiter non mandatur exequutioni

promissum spirituale. Hec etiam simonia quo ad crimen/non

mentalis sed exterior est, sed quo ad penas censurarum inter

mentales collocatur: quia non est simonia consummata. Quod

si pecunia in hoc casu vt precium recepta fuisset / restituenda<-P>


@@0@

@@1@Simulatio. Societas mer cimonialis. 217



<-P>proculdubio est. Et ꝗ̈uis prima facie appareat ꝙ danda esset ec=

clesie & non emptori/quia datio fuit contra legem, rōni tamen

magis consonat vt reddatur illi qui dedit / vtpote adhuc ipsius:

quia nō plene abdicata ab eo intelligi{t$} pendente cōsummatione

cōtractus simoniace emptionis & venditionis. Vt sic & pene

simonie non amplientur sed restringantur ad cōsummatā simo

niā, & fides naturalis qua venditor receptũ ab emptore preciũ

tenetur illi si nō sequi{t$} exequutio venditionis restituere/serue{t$}:

quasi perfidus nan hr̃etur si promissum spũale non dans/nec

acceptũ preciũ redderetsub ecclesie vel pauperũ obtentu. Et hoc

intellige ꝗ̈tum est ex parte illius qui accepit: nam si authoritas

iudicis interueniret, non crederem ei restituendam / sed in penā

ab illo tollendam & pro christi honore exponendam.

Aduerte simoniacos nō teneri ad resignationẽ tam spũalium



ꝗ̈ tꝑalium que nullo pacto sed affectu animi precedente vtrin

acquiruntur: qm̃ pro hmōi simonia sufficit delinquentibus per

solā penitentiam suo satisfacere creatori. Textus est clarus &

vniuersalis ac vniuersaliter intelligendus extra de simonia ca.

vlti.Et hinc habes vñ infinitas qōnes de seruitoribus/de preci=

bus carnalibus &c. soluas: quia hinc clare patet nō teneri ad re=

signationẽ bñficio℟ sic adepto℟ abs pacto aliquo, nulla facta

dr̃ia inter manũ/ obsequiũ/linguā/ & ꝗcquid aliud tꝑale inter=

uenire pōt, & similiter nulla facta dr̃ia spũalium.


Yüklə 5,7 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   ...   100




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin