sJmulatio Qua hō menti{t$} facto, pctm̃ est
sicut mendaciũ quo mentimur
verbo. Est aũt pctm̃ veniale si iocosa aut officiosa est,
mortale aũt si perniciosa: sicut de mẽdacio dictũ est et eadẽ rōe.
sOcietas Mercature seu artificij illicita
reddi{t$} duobus modis. Primus
si capitale vnius substet lucro & non damno:
hoc enim constat iniquum esse. Secundus est si
lucrũ aut damnũ nō respōdeat proportionaliter<-P>
@@0@
@@1@Societas mercimonialis.
<-P>socijs vnicui pro rata sua: interueniret siquidem manifesta ini
quitas, dum non redderetur vnicui quod ei debetur secundũ
equalitatem iustitie.
¶ Et quoniam in huiusmodi societatibus frequenter contingit
diuersarum rationum cōcurrere socios (dum vnus ponit pecu
niam & alius operas seu industriam) nec par est vtrius peri
culum, ideo aduerte & nota diligenter/ ꝙ societas huiusmodi/
ex sua natura. hoc habet ꝙ ponens pecuniam substet duplici pe
riculo. s. perditionis pecunie & perditionis negociatorij vsus
eiusdem pecunie: qui vero ponit industriam seu operas suas/
substet vni tantum periculo, scilicet perdendi vsum industrie
seu operarum suarum. Quod vt melius intelligas/considera
triplicem euentum societatis: aut. n. in fine inueni{t$} lucrum/aut
sine lucro capitale tantum/aut damnum capitalis in toto vel in
parte. Et si quidẽ inueni{t$} damnũ capitalis in parte vel in toto,
sentiet quicquid damni est dominus pecunie qui illam posuit.
Si vero capitale tm̃ inueni{t$}, saluũ erit dño eius ꝗ illud posuit:
nam ex eo ꝙ posuit pecuniā in societate/nō desinit eẽ illius dñs.
Si aũt lucrũ inuenitur, redde{t$} ante omnia capitale domino/&
diuidetur deinde lucrũ equis portionibus: supposito ꝙ pecunia
posita in societate & industria equiualeant. Et omnium horum
vna est rō: quia scilicet qui posuit pecuniam/substat duplici peri
culo, scilicet perdendi substantiam pecunie & perdendi negocia
tionis vsum/tenendo scilicet vane tanto tꝑe suā pecuniā occu=
patā tali negocio: ex hoc. n. fit vt iustitia exigẽte ei capitale saluũ
sit si salua{t$} in toto vel in parte/cui deperdere{t$} si periret. Ponẽs
autem industriam vel operas / quia solum potest perdere vsum
industrie vel opere sue (scilicet inuanum laborando) ideo
nihil de capitali saluo ei debetur: substantia nan operarum
suarum nō ex negociatione sed ex necessitate materie perit, quia
scilicet est res successiua in motu consistens: si. n. res permanen=
tes essent/ei essent salue.
@@0@
@@1@Sodomia. Somniorũ obseruatio. 218
¶ De societatibus autem in materia animalium / que soccide
appellantur, tam varia est materia & cōsuetudo vt forte scribi
completc non possit. Et propterea in qualibet patria vide vt ibi
fieri consueuit a viris probis: vel secundum morem approbatũ
viris probis.
$unclear
sOdomia / Qua cōtra naturam vene
rea exercentur (vel dũ com
miscentur persone eiusdem sexus: puta mares
inter se aut mulieres inter se. Vel dum com=
miscentur mas & mulier sed non in loco natu
rali/aut consummando innaturaliter) pctm̃ grauissimum est.
SOmniorũ Obseruatio qua=
druplici pctō ex=
plicite / & quinto periculo afficitur.
Prima duo pctā sunt in opinione. dũ
somniũ vel temere attribuitur alicui
certe cāe/puta celo: quia quũ possit a
multis causis prouenire, temerarij erro
ris est vnam determinate inferre. Vel
temere determina{t$} ad futurũ vnum aliquid significandum: ex
eo. n. ꝙ nesci{t$} cā somnij, incertũ oportet restare an somnium/
illud futurum significet: qm̃ ex cā pendet significatio, & nullũ
videtur somniũ procedens ex certa cā quod nō possit ab alia cā
prouenire. & ꝑꝑea semꝑ temerariũ inueni{t$} iudiciũ si vt certũ
fiat. Vtrũ aũt pctm̃ veniale est: vtpote iudicium temerariũ de
re singulari in nullius damnũ. Tertiũ pctm̃ est in vsu, quum
quis ꝑꝑ somnia cōmittit vel omittit cōtra necessaria ad salutẽ.
& hoc est pctm̃ mortale: vt patet. Quartum pctm̃ in vsu quo
est, quum quis tantā fidem dat somnijs vt ꝑꝑea omittat vel cō/
mittat cōtra aliꝗd ad quod tene{t$} ꝗ̈uis non sit de necessitate salu
tis illud. & hoc est pctm̃ veniale: quia nō cōtra sed p̃ter charita
tem & erratur in intellectu & peccatur in affectu.
@@0@
@@1@Sortes.
¶ Periculum autem quod imminet omnibus his / & precipue
secundo/tertio & quarto, est cadere in crimen superstitionis
diuinatorie per somnia: quoniam vanis ac incertis opinionibus
seu coniecturis vtens quasi certis/ad cognoscendum vel operan
dum aut omittendum circa futura contingentia, meretur vt dia
bolica illusio se immisceat/ac de vanis fiant perniciosa. Et sic in
tacitam demonum societatem incidatur, dum paulatim tantum
homo credit somnijs vt somnijs vtatur pro regulis suarũ actio=
num: aut incidat in scelera que diximus de obseruatione astro. ℟
SOrs Triplex quum sit (diuisoria/cōsul
toria & diuinatoria) tertia dam=
nata est; vtpote demonum societati innixa.
& propterea peccatum est mortale ex suo
genere. Secunda autem qua consulimus
quid agendum sit, tot exigit conditiones ad
sui rectitudinem vt raro sit licita. Exigit siquidem primo articu
lum necessitatis: ne tentetur deus vbi opera humana potest pro=
uideri. Secundo reuerentiam: ne irreuerenter consulatur deus.
Tertio proportionatum modum: ne scilicet diuina oracula aut
sanctorum reliquie ad secularia negocia conuertan{t$}: quod aug.
reprehendit. Quarto debita materia: ne pro electionibus spiritua
libus hoc fiat. Prima vero qua determinatur quid ab hoc vel
illo hñdũ sit boni aut patiendũ mali in tꝑalibus bonis & malis/
illicita inueni{t$} dupłr. Primo si imprudẽter fit: oĩs. n. humanus
actus prudẽti circũspectione/cautela rōne formādus ẽ. Secũdo
si cũ ꝑiculo cōis boni aut iustitie fit: vt si sorte regiminis officia
fiant/admissis ad sortes tam idoneis ꝗ̈ineptis. Ex hoc. n. pericli=
ta{t$} respublica/vt patet: & rōnalis homo dignitatẽ sibi rōnis adi
mit sic prouidendo reipublice de rectoribus. Secus āt si admissis
tm̃ idoneis/sortibus officia cōmittan{t$}, ne pax turbetur.
¶ Qñ aũt sortium illicitus vsus mortale pctm̃ est, ex admixtis
cōtrarijs ad religionẽ & iustitiā accipiendũ est. Diuinatoria. n.<-P>
@@0@
@@1@Sortilegium. 219
<-P>ideo mortalis est/quia contra religionem est. Diuisoria vero si
contra iustitiam in preiudicium scilicet proximi vel communis
boni est, mortalis est. Consultoria quo si altero dictorum cri=
minum polluitur/mortalis est.
Verum aduerte non omnem irreuerentiam esse mortalem.
Ex hoc enim ꝙ euangelia ad secularia negocia consuluntur/
non incurritur mortale: quia non contra diuinam est hoc reue=
rentiam. sed quia preter eam videtur ideo augustino displicet.
Posset tamen vt puto tali fide & reuerentia ac necessitate fieri/
vt nullum esset in hoc peccatum. Ex materia quo electionum
spiritualium ministrorum si inhibitio positiui iuris secludatur,
non video peccatum aliquod si sortibus committeretur super
aliquos preelectos eque idoneos: vt factum est in electione apo=
stoli mathie. Et breuiter quia vti sortibus non est ex suo genere
malum, ex admixta irreligiositate aut iniustitia aut impruden=
tia/vel econuerso ex admixta religione prudentia & pace iudi=
candum est.
Dostları ilə paylaş: |