Sumqayit döVLƏt universitetiNİn nəZDİNDƏ sumqayit döVLƏt texniKİ kolleci

Ümumi  prinsiplər  dedikdə,  idarəetmə  fəaliyyətinin  xüsusiyyətlərindən  asılı 

olmayaraq,  bütün  dövlət  idarəetmə  aparatında,  idarə,  müəssisə  və  təşkilatlarda 

kargüzarlıq  əməliyyatlannm  eyni  formada  aparılması  başa  düşülür.  Xüsusi  prinsiplər 

is

ə kargüzarlığın hansı iqtisadi idarəetmə sahəsinə aid olduğu istiqaməti konkretləşdirir 

v

ə bilavasitə o sahəni əhatə edir. kargüzarlığın qurulması prinsiplərində aşağıdakı işlər 

görülməlidir:  idarəetmədə  yeniləşən  kargüzarlıq  qaydalannın  tətbiqi,  vəzifələrin  icrası 

üçün  sənədlərlə  işləmənin  formalan  dəqiq  qurulmalı,  təşkilatı-texnika,  kompjmter 

sisteml

ərinin  imkanlanndan  geniş  istifadə  etməyə  şərait  yaradan  vahid,  birtipli  və 

asanlıqla idarə edilən, müasir kargüzarlıq sistemi yaradılmalıdır.  

Kargüzarlıq  xidmətinin  təşkilinin  gedişi  aşağıdakı  prinsiplərə  də  cavab 

verm

əlidir:  

1.  İxtisaslaşma  prinsipləri,  yəni  kargüzarlıq  əməliyyatlarında  və  sənədlərlə 

işləmədə əməkdaşlar arasında iş bölgüsünün aparılması.  

2.  Paralellik  prinsipl

əri,  yəni  iş  proseslərinin  icra  müddətinin  qısaldılması 

m

əqsədi ilə ayrı-ayrı kargüzarlıq əməliyyatlarının paralel yerinə yetirilməsi.  

3.  Nizamlama  prinsipl

əri,  yəni  sənədlərin  hazırlanma  yerindən  onların  icra 

yerin

ə manesiz olaraq qısa yollarla çatdırılması.  

4. Fasil

əsizlik prinsipləri, yəni sənədlərlə iş prosesində işlərin operativliyini təmin 

etm

ək məqsədi ilə bir sıra fasilələrin aradan qaldırılması.  

---

5.  Ritmlilik  prinsipl

əri,  yəni idarəetmə  aparatı qarşısında qoyulmuş məsələlərin 

eyni vaxtda icra olunması.  

Çoxlu  sayda  yazışmaların  aparılması  kargüzarlığm  səmərəli  təşkil  olunmasını 

qarşıya  qoyur.  "Kargüzarlıq"  anlayışı  dedikdə,  dövlət  aparatında  və  müəssisələrdə 

s

ənədlərlə  işləmə  prosesi, sənədlərin hazırlanması, onlarm qəbulu, təsnifatı,  icra üçün 

verilm

əsi,  icrasına  nəzarətin  aparılması,  sənədlərin  saxlanması  kimi  başa  düşülür. 

Kargüzarhq  işləri  kortəbii  şəkildə  deyil,  normativ  sənədlər  əsasında  aparılır.  Qısa  tərif 

vers

ək,  kargüzarlıq  -  idarəetmə  prosesində  idarəetmə  funksiyasını  yerinə  yetirən 

s

əndləşdirmə və sənədlərlə işin təşkilidir.  

1918-

ci  il  mayın  28-də  Milli  Şura  İstiqlal  Bəyannaməsini  əsas  sənəd  olaraq 

q

əbul  etdi  və  müstəqil  Azərbaycan  Demokratik  Respublikasının  yaradıldığını  elan 

ed

ərək rəsmiləşdirdi. Azərbaycan Demokratik Respublikasının qurulduğu ilk günlərdən 

bütün  dövlət  aparatı  işçilərindən  kargüzarhq  işlərinin  milli  formada  qurulması  və  tətbiq 

edilm

əsi tələb edilirdi. Hökumətin işlərində kargüzarlığm sənədləşdinuə hissəsinin daha 

d

əqiq aparılması gənc demokratik dövlətin idarəetmə orqanlarının ümumi vəzifələrindən 

biri  idi.  "Kargüzarlıq"  sözü  "kar"  -  iş,  "güzar"  -  görmək,  yəni  idarəetmədə  dəftərxana 

işlərini  görmək  sözündən  ibarətdir  və  yaxud  "kargüzar"  (fars  sözü  olub)  idarə  və 

müəssisədə  dəftərxana  işlərini  aparan  xidmətçi  və  ya  işlər  müdiri  kimi  anlaşılır. 

İdarəetmədə  və  məişətimizdə  "kargüzarlıq"  məfhumunu  tez-tez  işlədirik.  Sənədlərin 

t

ərtibindən başlayaraq icrası başa çatdırılanadək, idarədaxili və idarəxarici hərəkətləri ilə 

s

ənəd  dövriyyəsini  yerinə  yetirir.  Sənəd  dövriyyəsinin  sürəti  idarə  aparatındakı 

kargüzarlığın  təşkilindən  çox  asılıdır.  Bu  isə  idarəetmədə  kargüzarlığın  sənədləşmə 

hiss

əsini təşkil edir və iki hissəyə bölünür:  

1.  S