Süni İntellektin inkişaf mərhələləri

Süni İntellekt və Ekspert Sistemlər
Süni intellekt aşağıdakıları özündə birləşdirir.
1.Biliklərə əsaslanan sistemlər
2.Robotika
3.Təbii ünsiyyət vasitələri.
1770-ci ilin əvvəllərində Süni intellekt termini ilə yanaşı Bilik mühəndis biliyi formalaşmağa başladı.Bu sahənin əsas məsələsi ekspert biliyin işlənməsi,tətbiqi və istifadəsi idi.Ekspert sistemin yaranma zərurəti aşağıdakılardan irəli gəlirdi.
-E.S-lər geniş kütlə üçün nəzərdə tutulurdu
-E.S-lər proqramlaşdırma bilməyənlər üçün nəzərdə tutulurdu
-E.S praktik məsələlərin həllinə yönəldilmişdir
-E.S zəif strukturlaşdırılan məsələlər üçün nəzərdə tutulur
Ekspert Sistemin məqsədi elə proqram tərtib etməkdir ki, məsələnin həlli zamanı heç bir güzəştə getməyərək nəticə alınsın.Əksər hallarda bu sistemlər zəif və çətin formalaşan yaxud alqoritmik həlli olmayan məsələlər üçün nəzərdə tutulur.Kibernetikanın müxtəlif sahələrində geoloji kəşfiyyatda hüquq,tibb,təhsil və.s istifadə olunur.
Tərif. E.S dedikdə mürəkkəb məsələnin həllində ekspert biliklərdən istifadə edən intellektual kompüter proqramları başa düşülür.
E.S qaydaya əsasən işləyir.E.S-in bir neçə tipi mövcuddur:produksion sistem,freymlər,semantik şəbəkə.
Ən geniş yayılmışı produksion modeldir.E.S-də qaydalar saxlamaq üçün xüsusi yaddaş mövcuddur ki,bu yaddaşa qaydalar bazası deyilir.Qaydalar əsasən produksion qaydalardan ibarət olur.2 hissədən ibarət olur:
1.Antesedent
2.Konsekvent
Antesedent “və” , “və ya” bağlayıcıları ilə birləşmiş elementar cümlələrdən ibarət olur.Qaydanın əsası izah hissəsidir.
Konsekvent-nəticə adlanır. Bir neçə cümlədən ibarət olur.
Produksion qayda “if...then” şəklində yığılır.
E.S biliklərə əsaslanan sistemlər olduğundan, bu sistemdə əsasən 3 tip bilikdən istifadə olunur:
1.Nizamlanmış biliklər-təyinat sahəsi haqqında statik biliklərdir və zaman keçdikcə dəyişmir.
2.Nizamlanmış dinamik biliklər-təyinat sahəsi haqqında yeni bilikləri olduqca dəyişir.
3.İşçi biliklər-konkret məsələnin həlli üçün nəzərdə tutulur və bəzən məsləhət aparmaq üçün də nəzərdə tutulur.
Ekspert sistemlər başqa sistemlərdən aşağıdakı əlamətlərə görə fərqlənirlər:
-biliklər konkret sahəni əhatə edir
-bilik bazası və çıxarış mexanizmi müstəqil tərkib hissəsidir
-eyni bir çıxarış mexanizmindən müxtəlif ekspertlər istifadə edə bilər