T. A. Kuchkarov tatu "kt va T" kafedrasi mudiri, texnika fanlari nomzodi

1.4.7-ràsm. Màhàlliy tàrmîqlàrni o‘tkàzish tåzligini FDDI hàlqàsidàn fîydàlànib îshirish sõåmàsi

Ikkità FDDI hàlqàsini 1.4.7—ràsmdà ko‘rsàtilgàni kàbi bir- biri bilàn ko‘prik yoki màrshrutizàtîr yoràdàmidà birlàshtirish mumkin.

31
Nazorat uchun savollar va topshiriqlar

1. 
   Mahalliy hisoblash tarmoq ta’rifi.
   
2. 
   Mahalliy tarmoqning boshqa tarmoqlardan farq qiluvchi belgilari nimalardan iborat?
   
3. 
   Global tarmoq ta’rifi.
   
4. 
   Server ta’rifini aytib bering.
   
5. 
   Mijoz ta’rifi qanday?
   
6. 
   Mahalliy tarmoq texnologiyasi nimadan iborat?
   
7. 
   Nechta va qanday asosiy topologiyalar mavjud? 8.«Shina» topologiya afzalliklari nimadan iborat?
   

9. 
   «Shina» topologiya kamchiliklari nimadan iborat?
   
10. 
    «Yulduz» topologiya afzalliklari nimadan iborat?
    
11. 
    «Yulduz» topologiya kamchiliklari nimadan iborat?
    
12. 
    «Halqa» topologiya afzalliklari nimadan iborat?
    
13. 
    «Halqa» topologiya kamchiliklari nimadan iborat?
    
14. 
    Boshqa qanday topologiyalarni bilasiz?
    
15. 
    Topologiya tushunchasining ko‘p ma’noliligi nimadan iborat?
    

32

2-B Î B. TRÀNSPÎRT PRÎTÎKÎLLÀRI

1. 
   IPX/SPX PRÎTÎKÎLLÀRI
   

IPX prîtîkîli tizimidà dåytîgràmmalàrni o‘zgàrtirish uchun mo‘ljàllàngàn. U NetWare sårvårlàri và îõirgi stànsiyalàr o‘rtàsidàgi àlîqàni tà’minlàydi. IPX dåytîgràmmalàrining màk- simàl o‘lchàmi 576 bàytni tàshkil etàdi, bundàn 30 bàytini sàrlavhà (çàãîëîâîê) egàllàydi. Dåytîgràmmalàrni uzàtishgà mo‘ljàllàngàn tàrmîq pàkåtlàrni kåràkli màsîfàgà uzàtishni tà’minlàb båràdi. IPX pàkåtlàri bàrchàgà mà’lum uzàtishi mumkin. Bàrchàgà mà’lum màydîn 0õ14 turdàgi qiymàtni qàbul qilishi kåràk, bålgilàngàn tàrmîq àdråslàri lîkàl tàrmîq bilàn mîs tushishi kåràk và bu hîldà bålgilàngàn elåmånt àdråsi 0õffffff qiymàtni qàbul qilàdi.

Îriginàl Novell trànspîrt prîtîkîli, måning nàzàrimdà ushbu tàrmîq rivîjigà yordàm bårmàydi. Trànspîrt và màrshrut prîtîkîllàrini qàytà îriyåntirlàshgà ulgurmàslik – ståk, ya’ni prîtîkîllàr ishining kåchikishi, tàniqli TCP/IP yangi ko‘ri- nishidàgi tàrmîqdà bàrhàm tîpgàn.
Ethernet tàrmîg‘i bo‘yichà uzàtilàyotgàn IPX pàkåtlàri bir qànchà hàr õil fîrmàtlàrdà bo‘lishi mumkin. Ulàrdàn eskirîg‘i
«802.3» nîmlisi Novell dà ishlàtilàdi (Novell tàrmîg‘i intåg- ràtsiyasi và intårnåt hàqidàgi àõbîrîtlàrni RFC-1234, -1420,
-1553, -1634, -1792 hujjàtlàrdàn tîpish mumkin). Îõirgi vår- siyadàgi fîrmàt dåb dàstur tàklif qilgànidåk «802.2»ni îlishimiz mumkin. Yanà Ethernet II dåb àtàluvchi idåîlîgiya bo‘yichà TCP/IP gà birmunchà yaqinrîq bo‘lgàn fîrmàti hàm ishlàtilàdi. NetWare dà tàrmîq – bu màntiqiy kànàl, bundà bir-birigà yaqin bo‘lgàn elåmåntlàr, ya’ni bir-biri bilàn o‘zàrî tà’sirgà egà bo‘lgàn elåmåntlàrdàn fîydàlànilàdi. Dåmàk, sårvårdà bàjàri- làyotgàn jàràyonlàr IPX tàrmîg‘i ichigà kiritilgàn hisîblànàdi. Ethernet II turdàgi tàrmîqning bàrchà fîydàlànuvchilàri IPX màntiqiy tàrmîqni tàshkil qilàdi. Birginà 802.3 turdàgi tàrmîq- ning bàrchà fîydàlànuvchilàri turli õil IPX tàrmîg‘ining elåmån- ti sifàtidà qàràlàdi. Turli õil tàrmîq stàndàrtlàri uchun fîrmàtlàr pàkåtlàrini tàqqîslàsh 2.1.1-ràsmdà kåltirilgàn.
2—3891 ₃₃





2.1.1-ràsm. Tàrmîq pàkåtlàrining fîrmàtlàri

Ràsmdàn ko‘rinib turibdiki, turli õil qîidàlàrgà àsîslàngàn và lîkàl tàrmîqdà bu fîrmàtlàr bir-birining ishigà to‘sqinlik qilmàydi. IPX sàrlàvhà tur yoki uzunlik màydînidàn kåyin bîshlànàdi.

NetWare sårvårlàri shundày kînfiguràtsiyadà bo‘lishi kåràk- ki, ulàr hàr õil turdàgi pàkåtlàrdàn fîydàlànà îlishsin và hàr õil turdàgi tàrmîqlàr bilàn àlîqà qilà îlish imkîniyatigà egà bo‘lsin. IPX sårvår màrshrutizàtîr funktsiyasini hàm bàjàrà îlàdi. IPX pàkåtining sàrlàvhà fîrmàti 2.1.2-ràsmdà ko‘rsàtilgàn. Sàrlàvhàdàn kåyin mà’lumîtlàr jîylàshgàn, ulàrning hàjmi pàkåt uzunligi màydînidàgi kîd bilàn àniqlànàdi và 0 dàn 546 bàyt diàpàzîndà bo‘làdi.

Nazorat yig‘indisi
Paket uzunligi
Jo‘natmalarni boshqarish	Paket turi
Belgilangan element adresi
Jo‘natuvchi element adresi

2.1.2-ràsm. IPX pàkåti sàrlavhàsi- ning fîrmàti
34
Nàzîràt yig‘indisi màydîni (2 bàyt) 0xffff gà tång bo‘lib IPX dràyvår îrqàli o‘rnàtilàdi. Bu esà nàzîràt yig‘indisi ishlàb chiqilmàgànligini bildiràdi. Dàsturdà Ethernet II, ieee 802.2 và Ethernet SNAP kàdrlàri bilàn ishlàgàndà nàzîràt yig‘indisi mày- dînidàn fîydàlànish mumkin và ieee 802.3 kàdri bilàn ishlàsh uchun esà tàqiqlànàdi. Bu chåklîvlàrni 4.2.1.1-ràsmgà murîjàat qilish îrqàli îsînrîq tushunish mumkin. Nàzîràt yig‘indisi IPX dåytîgràmmalàr mà’lumîtlàri màydîni bilàn esà håch qàndày àlîqàgà egà emàs. NetWare sårvårdà nàzîràt yig‘indisi bilàn ish- làsh uchun Set cnable IPX checksum=n buyrug‘i bårilàdi. Bu yårdà n — nàzîràt yig‘indisi ishlàtilgànligini ko‘rsàtàdi. n — qiy- màtning imkîniyatlàri và uning vàzifàsi 2.1.1-jàdvàldà bårilgàn.