T. Bekjäýew Köne türKmen ýazuwy ﻯﻭﺯﺎﻴ

53
4-nji gönükme.
Aşakdaky sözleri köne türkmen ýazuwyna ge
-
çirip depderiňize göçüriň. Harplaryň owadan 
ýazylyşyna üns beriň. 
Zat, rubab, owaz, perwaz, subut, eser, torba.
5-nji gönükme.
Iki görnüşli harplary ýat tutuň. Ol harplary 
we «ti», «pi» harplaryny goşup sözleri düzüň 
hem‑de olary depderiňize göçüriň.
6-njy gönükme.
Aşakdaky sözlemleri okaň hem‑de köne türk
-
men ýazuwyna geçiriň.
Bu at zordur. Batyr ot berer. Abat oba barar. 
 
Atada dutar bar. Dawut edara eder.
7-nji gönükme. 
Aşakdaky soraglara jogap beriň:
1. Birinji we üçünji harplar «bi», ikinji we dördünji harplar 
iki gör nüşli harplar bolanda, «bi» harpynyň haýsy görnüşini ýazar‑
syňyz?
2. Sözde «bi», «pi», «ti», «si» harplarynyň özbaşdak görnüşi ha
-
çan ýazylýar?
«Iýa» harpy
ﻰـ
 
ـﻴـ
ـي
ﻯ
«Iýa» harpy türkmen dilindäki «ý» sesini aňladýar. Harp bi rik‑
mesiniň ortasynda we ahyrynda «ý», «y», «i» seslerini hem aňladyp 
bilýär. «Iýa» harpy dört görnüşli harp bolup, onuň özbaşdak hem‑
de harp birikmesiniň ahyrynda gelýän görnüşi setir çyzygynyň üs
-
tünden başlanyp, aýlawly görnüşde setir çyzygyndan aşak geçirilip 
ýazylýar. Bu harpyň harp birikmesiniň başyndaky hem‑de ortasynda‑
ky görnüşleri «bi», «pi», «ti», «si», «nun» harplarynyň görnüşleri 
ýalydyr. Olardan iki nokady we nokatlarynyň aşakda goýluşy bilen 
tapawutlanýar.
«Iýa» harpynyň görnüşleriniň biri‑birine goşulyşy :
ی یﻴي
تروي یيآ

---

54
«Iýa» harpynyň aýratynlyklary
1. «
Iýa
» harpy harp birikmesiniň başynda, esasan, «
ý
» sesini ber ýär.
ﺯﺎي
ﺯوي
یﺎي
ﺕﺭوي
ﺭﺎي
2. «
Iýa
» harpy sözüň başynda özünden öňürti «elip» harpyny ka
-
bul edip, «
y
», «
i
» sesleriniň birini aňladýar.
ريﺍ نيﺍ زيﺍ ﻥﺍريﺍ تيﺍ
3. «
Iýa
» harpy sözüň ortasynda hem‑de ahyrynda «
ý
», «
y
», «
i
» 
sesleriniň haýsy hem bolsa birini aňladýar.
یﺭﺎي یﺩرﺑ یيﺍون یآ