T.C.
ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE
AYDIN
(Anabilim Dalı Adı) Anabilim Dalı (Yüksek Lisans / Doktora) Programı öğrencisi (öğrencinin Adı Soyadı) tarafından hazırlanan (Tezin Başlığı) başlıklı tez, (savunma tarihi ) tarihinde yapılan savunma sonucunda aşağıda isimleri bulunan jüri üyelerince kabul edilmiştir.
Ünvanı, Adı Soyadı Kurumu İmzası
Başkan : ................................ ........................... .......................
Üye : ................................ ........................... .......................
Üye : ................................ ........................... .......................
Üye : ................................ ........................... .......................
Üye : ................................ ........................... .......................
Jüri üyeleri tarafından kabul edilen bu (tezin türü) tezi, Enstitü Yönetim Kurulunun ………Sayılı kararıyla ………………..(tarih) tarihinde onaylanmıştır.
Prof. Dr.
Enstitü Müdürü
T.C.
ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE
AYDIN
Bu tezde sunulan tüm bilgi ve sonuçların, bilimsel yöntemlerle yürütülen gerçek deney ve gözlemler çerçevesinde tarafımdan elde edildiğini, çalışmada bana ait olmayan tüm veri, düşünce, sonuç ve bilgilere bilimsel etik kuralların gereği olarak eksiksiz şekilde uygun atıf yaptığımı ve kaynak göstererek belirttiğimi beyan ederim.
..…/…../2017
İmza
Ad ve Soyad
ÖZET
BAĞIMSIZLIK SONRASI AZERBAYCAN EKONOMİSİ VE HOLLANDA HASTALIĞI AÇISINDAN DEĞERLENDİRME
Mahammad MUKHTAROV
Yüksek Lisans Tezi, İktisat Ana Bilim Dalı
Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Aziz BOSTAN
2017, 55 sayfa
Bu çalışmada Hollanda Hastalığı, Azerbaycan ekonomisindeki başlıca sektörler ve Hollanda Hastalığının Azerbaycan ekonomisi üzerindeki etkileri incelenmiştir. Petrol sektörünün sermaye yoğun yapısından dolayı Hollanda Hastalığının başlıca etkisi olan kaynak dağılımı etkisi ortaya çıkmamıştır. Harcama etkisi ise Azerbaycan ekonomisinde kamu harcamalarındaki artış şeklinde ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda Azerbaycan ekonomisinin petrol sektörüne aşırı bağımlı olduğu görülmüş ve 1990-2014 yılları arası İhracat, GSYİH ve Petrol fiyatları arasındaki ilişkiye dair ekonomik model tahmin edilmiştir. Ekonometrik analiz sonucunda Petrol fiyatlarında %1’lik bir artışın İhracatta %1,79’luk bir artışa sebep olduğu görülmektedir. Aynı zamanda yine petrol fiyatlarındaki %1’lik bir artış Azerbaycan ekonomisinde %1.51’lik bir büyümeye neden olmuştur.
Anahtar Sözcükler: Hollanda Hastalığı, Azerbaycan Ekonomisi, Kaynakların Laneti
ABSTRACT
AZERBAIJAN ECONOMY AFTER THE INDEPENDENCE AND EVALUATION IN TERMS OF THE DUTCH DISEASE
Mahammad MUKHTAROV
M.sc. Thesis, at Economics
Supervisor: Yrd. Doç. Dr. Aziz Bostan
2017
This study, Dutch Disease, the main sectors of the Azerbaijan economy and the effect of the Dutch Disease on the Azerbaijan economy were analysed. Due to the enclave structure of the oil sector, the effect of the resource movement, which is the main effect of the dutch disease has not been observer. İn addition, Azerbaijani economy was found to be overly dependent on the oil sector, and the economic model covering the relationship between export, GDP and oil prices in 1990-2014 has been developed. Result of the econometric analysis 0,1% percent of the increase in oil prices has become the cause for 1,79% percent increase in export. At the same time, 1 percent of the increase in oil prices has become the cause for 1,51% percent growth in Azerbaycan economy.
Keywords: Dutch Disease, Economy of Azerbaijan, Resorce Curse
ÖNSÖZ
Tez çalışmam sırasında kıymetli bilgi, birikim ve tecrübeleri ile bana yol gösterici ve destek olan değerli danışman hocam Sayın Yrd. Doç. Dr. Aziz Bostan’a, bana her türlü desteği sağlayan hocalarıma, yaşamının son dakikalarına kadar bana ve bilimsel çalışmalarıma dualarını esirgemeyen rahmetli babamın itimadını doğrultmamın kendime en büyük motivasyon kaynağı olduğu, bu süreçte sabır, sevgi ve saygıları ile beni yalnız bırakmayan anneme, aileme, dostlarıma saygı ve minnetleri sunmayı kendime borç bilir, hepsine ayrı ayrı teşekkür ederim.
İÇİNDEKİLER
KABUL VE ONAY SAYFASI iii
BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI …v
ÖZET 4
ABSTRACT 5
ÖNSÖZ 6
KISALTMALAR DİZİNİ 8
ŞEKİLLER DİZİNİ 9
ÇİZELGELER DİZİNİ 10
GİRİŞ 11
1. HOLLANDA HASTALIĞININ TEORİK ÇERÇEVESİ, EKONOMİK ETKİLERİ VE SEÇİLMİŞ ÜLKE ÖRNEKLERİ 12
1.1. Hollanda Hastalığının Tanımı ve Teorik Çerçevesi 12
1.1.1. Hollanda Hastalığının Tanımı 12
1.1.2. Teorik çerçeve 14
1.2. Hollanda Hastalığının Makroekonomik Etkileri 18
1.2.1. Kaynak Dağılımı Etkisi 18
1.2.2. Harcama Etkisi 19
1.2.3. Toplam Etki 19
1.2.4. Düşük Ekonomik Büyüme Etkisi 20
1.2.5. Yoksulluk Etkisi 21
1.3. Hollanda Hastalığı Kapsamında Seçilmiş Ülke Örnekleri 21
1.3.1. Hollanda ve Endonezya 21
1.3.2. Botsvana 22
1.3.3. Kolombiya 23
1.3.4. Rusya 25
1.3.5. Nijerya 27
2. BAĞIMSIZLIK SONRASI AZERBAYCAN EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER 28
2.1. Azerbaycan Hakkında Genel Bilgiler 28
2.1.1.Coğrafi Konum 28
2.1.2. Demografik Özellikler 28
2.1.3. Siyasi ve İdari Yapı 29
2.2. Bağımsızlık Sonrası Azerbaycan Ekonomisindeki Gelişmeler 29
2.2.1. Azerbaycan Ekonomisine Genel Bakış 30
2.2.2. Kişi Başına Düşen Milli Gelir 32
2.2.3. Enflasyon 33
2.2.4. İşsizlik 34
2.3. Sektörler 35
2.3.1. Sanayi Sektörü 35
2.3.2. Petrol Sektörü 36
2.3.3. Doğal Gaz Sektörü 41
2.3.4. Tarım Sektörü 44
2.3.5. İnşaat Sektörü 49
3. AZERBAYCAN EKONOMİSİNİN HOLLANDA HASTALIĞI ACISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 51
3.1. Azerbaycan Ekonomisinde Hollanda Hastalığının Makroekonomik Etkileri 51
3.2. Azerbaycan’da Hollanda Hastalığının Önlenmesi İçin Uygulanması Gereken Politikalar 53
3.3. Ekonometrik Uygulama 55
3.3.1. İhracat Modelleri 55
3.3.2. GSYİH Modelleri 57
3.3.3. Sonuçların Değerlendirilmesi 59
TARTIŞMA VE SONUÇ 60
ÖZGEÇMİŞ 66