T. C. Adnan menderes üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İŞletme anabiLİm dali
Yüklə 3,81 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ABSTRACT
- İÇİNDEKİLER
|
T.C. ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI İŞ-DR-2003-001 AVRUPA BİRLİĞİ SÜRECİNDE KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELERİN İHRACAT PAZARLAMASI SORUNLARI: AYDIN İLİNDEKİ KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ TARIMA DAYALI SANAYİ İŞLETMELERİ İÇİN BİR ÖNERİ HAZIRLAYAN :Ece AKSU ARMAĞAN DANIŞMAN :Prof. Dr. Selim BEKÇİOĞLU AYDIN-2003 ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ’NE AYDIN Enstitümüz İşletme Anabilim Dalı Doktora Programı öğrencisi Ece ARMAĞAN’ın hazırlamış olduğu “Avrupa Birliği Sürecinde Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin İhracat Pazarlaması Sorunları: Aydın İlindeki Küçük ve Orta Ölçekli Tarıma Dayalı Sanayi İşletmeleri İçin Bir Öneri” adlı çalışması, aşağıda isimleri bulunan jüri üyeleri tarafından Doktora Tezi olarak kabul edilmiştir.
Yukarıdaki jüri üyeleri tarafından kabul edilen bu Doktora Tezi, Enstitü Yönetim Kurulu’nun..................................... tarih, ...................................sayılı kararı ile onaylanmıştır. Enstitü Müdürü ÖZBu çalışmanın temel amacı, Aydın ilinde tarıma dayalı sanayi sektöründe faaliyet gösteren KOBİ’lerin (Küçük ve Orta Ölçekli İşletme) özellikle GB ve AB sürecinde karşılaştıkları ihracat pazarlaması sorunlarının neler olduğunu belirlemektir. Bu amaçla konuyla ilgili literatüre ve daha önce yapılmış çalışmalara dayalı olarak bir amprik bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Araştırmada ayrıca ihracat pazarlaması sorunlarına bir çözüm olabileceği düşüncesinden hareketle, işletme yöneticilerinin Sektörel Dış Ticaret Şirketine bakış açıları araştırılmıştır. Yapılan alan araştırmasının sonuçları KOBİ’lerin başlıca ihracat pazarlaması sorunlarının, gümrük sorunları ve bürokrasi, ihracat finansmanında yaşanan zorluklar ve Türkiye’deki politik belirsizlik olduğunu ortaya koymaktadır. İşletme yöneticilerinin büyük çoğunluğunun Sektörel Dış Ticaret Şirketi kavramını daha önceden duyduğu ve bu tür bir organizasyona karşı olumlu bir tutum içinde olduğu araştırmanın diğer önemli bulgularıdır. ANAHTAR KELİMELER Küçük ve orta ölçekli işletmeler, İhracat Pazarlaması, Sektörel Dış Ticaret Şirketi, Avrupa Birliği. ABSTRACTThe purposes of this study are to determined the problems of the export marketing especially during Custom Union and the European Union of Small and Medium Sized Enterprises (SMEs) which are operating in agribusiness in Aydın, and to suggest a solution. As a solution, it was recommended SMEs to be organized and to establish a Sectorial Foreign Trade Companies. For this purpose, empirical study based on related literature and previous research was carried out. Also the viewpoint of the managers had been studied. End of this research it was found that the major problems of export marketing in SME’s include custom problems, bureaucracy, some difficulties in export financing, and uncertain politics in Turkey. Another result of this study is that most of the managers are already knows Sectorial Foreign Trade Companies and they have positive attitude for that kind of organization. KEY WORDS Small and Medium Sized Enterprises (SMEs), Export Marketing, Sectorial Foreign Trade Companies, European Union. İÇİNDEKİLERÖZ i ABSTRACT i İÇİNDEKİLER i ÇİZELGELER LİSTESİ viii ŞEKİLLER LİSTESİ xiv KISALTMALAR VE SİMGELER xv GİRİŞ 1 1. Çalışmanın Konusu ve Önemi 1 2. Çalışmanın Kapsamı 3 3. Çalışmanın Hipotezi 5 4. Çalışmanın Araçları, Yöntemi ve Tekniği 6 BİRİNCİ BÖLÜM 7 KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELERE GENEL BİR BAKIŞ 7 1. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Nicel Ve Nitel Özellikleri 8 1.1. Nicelik Yönünden Sınıflandırma 8 1.1.1. Personel Sayısı 10 1.1.2. Makine Sayısı 12 1.1.3. Kullanılabilir Alan ve Hacim 12 1.1.4. İşletmenin Üretim Kapasitesi 13 1.1.5. İşletmedeki Sabit Varlıkların Değeri 13 1.1.6. Makine Parkı Değeri 14 1.1.7. Satış Tutarı 15 1.1.8. Katma Değer 15 1.1.9. Kar Hacmi ve Vergi Tutarı 17 1.1.10. Pazar Payı 18
1.2.1. İşletme Sahibine İlişkin Nitel Özellikler 19 1.2.2. İşletme Örgütüne Ait Nitel Özellikler 21
4.1.1. Sektörel Açıdan 53 4.1.2. Bölgesel Açıdan 56 4.1.3. Dış Ticaret Payları Açısından 56 4.2. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Ekonomik Sisteme Katkıları 57 4.3. Türkiye’deki KOBİ’lerin Ekonomiye Katkıları 58 4.4. Avrupa Birliğinde Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Ekonomiye Katkıları 61 4.4.1. Avrupa Birliği’nde KOBİ’lerin Yapısı 61 4.4.2. Avrupa Birliği’nde KOBİ’lerin Sayısal Dağılımı 61
5.1.1. Bürokrasinin Azlığı 64 5.1.2. Çalışanlarla Yakın İlişki 64 5.1.3. İstihdam Sağlama 64 5.1.4. Değişen Pazar Şartlarına Kolay Uyum Sağlama 65 5.1.5. Büyük İşletmelerin Tamamlayıcısı Olma 66 5.1.6. Teknolojik Yeniliklere Yatkınlık 68 5.1.7. Baskı Grubu Oluşturma 69 5.1.8. Bölgelerarası Dengeli Büyümeye ve Çevre Korumasına Katkı 69 5.1.9. Ferdi Tasarrufların Teşviki 69 5.2. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Zayıf Yönleri 70 5.2.1. Finansman 70 5.2.2. Yönetim ve Organizasyon 72 5.2.3. Üretim 72 5.2.4. Pazarlama ve İhracat 73 5.2.5. Personel ve Eğitim 74 5.2.6. Enformasyon 75 5.2.7. Teknoloji 76 6. Küçük ve Orta Ölçekli Tarıma Dayalı Sanayi İşletmeleri 77 6.1. Tarıma Dayalı Sanayi Kavramı 78 6.2. Türkiye’de Tarıma Dayalı Sanayinin Gelişimi Ve Tarımsal Üretim Üzerine Etkileri 79 6.3. Tarıma Dayalı Sanayi İşletmelerinin Genel Özellikleri 80 İKİNCİ BÖLÜM 82 AVRUPA BİRLİĞİ SÜRECİNDE KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELER 82 1.Türkiye ile Gümrük Birliği ve AB Arasındaki İlişkiler ve Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelere Etkileri 82 1.1. Gümrük Birliği’nin Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelere Etkileri 83 1.1.1. Gümrük Birliği’nin Statik Etkileri 85 1.1.2. Gümrük Birliği’nin Dinamik Etkileri 91
2.1.1. Devlet Yardımları 100 2.1.2. Türk Eximbank Tarafından KOBİ’lere Yönelik Olarak Uygulanan İhracat Amaçlı Destek Programları 103 2.1.3. KOSGEB Tarafından KOBİ’lere Yönelik Olarak Uygulanan İhracat Amaçlı Destek Programları 105 2.2. AB’de KOBİ Destek Programları ve Diğer Teşvik Araçları 107 2.2.1. Avrupa Birliği'nin KOBİ’lere Yönelik İşletme Politikası 108 2.2.2. Avrupa Birliği’nde KOBİ’lere Yönelik Devlet Yardımları 114 2.2.3. Avrupa Birliği’nde KOBİ Destekleme Programları 117 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 126 KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELER VE İHRACAT PAZARLAMASI 126 1.Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerde İhracat Pazarlaması Üzerine Yapılan Çeşitli Çalışmalar 127 2. İhracatın Önemi ve İhracatı Belirleyen Etmenler 131 2.1. İhracatın Ülke Ekonomisine Yararları 131 2.2. İhracatın Firmalara Sağladığı Yararlar 132 2.3. Türkiye İhracatı 134 2.4. Türkiye’de KOBİ’lerin Dış Ticaretteki Yeri 137 3. İhracat Pazarlaması Kavramı 139 3.1. İhracat Karar Verme Sürecinde Etkili Olan Faktörler 141 3.1.1. Makro Faktörler 141 3.1.2. Mikro Faktörler 143
3.2.1. Pazar Potansiyelinin Belirlenmesi 149 3.2.2. Ürün/Pazar Profilinin Yaratılması 150 3.2.3. İhracat Pazarlama Programlarının Geliştirilmesi 150 3.2.4. İhracat Pazarlama Programlarının Geliştirilmesi 151
4.2.1. Firmaları İhracata Yönelmekten Alıkoyan Engeller 156 4.2.2. İhracat Sürecinde Karşılaşılan Engeller 157
5.2.1. Dış Ticaret Sermaye Şirketleri 166 5.2.2. Çok Ortaklı Dış Ticaret Şirketleri 170
6.2.1. SDŞ Kurulmasına İlişkin Yasal Düzenlemeler 172 6.2.2. SDŞ Statüsünün Geri Alınmasına İlişkin Düzenlemeler 175 6.2.3. Yasal Düzenlemenin Değerlendirilmesi 175 6.3. Sektörel Dış Ticaret Şirketlerinin Fonksiyonları 176 6.3.1. Pazarlama Fonksiyonu 176 6.3.2. Finansman Fonksiyonu 177 6.3.3. İhracat İşlemleri Fonksiyonu 178 6.3.4. Teknik Fonksiyonu 178
6.4.1. SDŞ’lerin Sorumluluklarına İlişkin Düzenlemeler 179 6.4.2. Şirketi Oluşturan Ortakların Sorumlulukları 179
6.5.1. Sektörel Dış Ticaret Şirketlerinin Sağlayacağı Yararlar 181 6.5.2. SDŞ Modelinde Sorun Yaratan Hususlar ve Çözüm Önerileri 184
6.6.1. Araştırma-Geliştirme Yardımları 188 6.6.2. Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi 190 6.6.3. Pazar Araştırması Desteği 191 6.6.4. Yurt Dışı Ofis Ve Mağaza İşletme Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi 191 6.6.5. Yurt Dışında Düzenlenen Fuar ve Sergilere Milli Düzeyde Veya Bireysel Katılımın Desteklenmesi 192 6.6.6. Uluslararası Nitelikteki Yurt İçi İhtisas Fuarlarının Desteklenmesi 192
6.7.1. Sektörel Dış Ticaret Şirketlerinin Mevcut Durumu 194 6.7.2. Sektörel Dış Ticaret Şirketi ve Ortaklarının Sektörel Dağılımı 196 6.7.3. Sektörel Dış Ticaret Şirketlerinin İllere Göre Dağılımı 197 6.7.4. Sektörel Dış Ticaret Şirketlerinin Kuruldukları Yıllara Göre Dağılımı 198
2.1.1. Ulaşım 209 2.1.2. Haberleşme 212 2.1.3. Enerji 212 2.2. Sosyal Altyapı 214 2.2.1. Eğitim 214 2.2.2. Sağlık 216
1.2.1.Örnek İşletmelerin Seçiminde Uygulanan Yöntem 242 1.2.2. Anket Formunun Hazırlanması 246 1.2.3. Verilerin Analizinde Uygulanan Yöntem 247 2. Araştırma Bulguları ve Tartışma 248 2.1. Tanımlayıcı (Betimleyici) İstatistik 248 2.1.1. İncelenen İşletme ve İşletmecilerin Genel Özellikleri 248 2.1.2. İncelenen İşletmelerin İhracat Pazarlamasına Yaklaşımları 261 2.1.3. İncelenen İşletmelerde Görüşülen Kişilerin AB ve Gümrük Birliği İle İlgili Düşünceleri 273 2.1.4. İncelenen İşletmelerde Görüşülen Kişilerin Sektörel Dış Ticaret Şirketleri ile İlgili Düşünceleri 277
2.2.1. İhracat Durumu İle Diğer Faktörler Arasındaki İlişkiler 288 2.2.2. Sektörel Dış Ticaret Şirketi İçinde Yer Almayı İsteme ile Diğer Faktörler Arasındaki İlişkiler 295
2.3.1. İhracat Pazarlaması Sorunlarına Verilen Önem ile İlgili Ortalamaların Karşılaştırılması 303 2.3.2. SDŞ İçinde Yer Almayı İsteyen ve İstemeyen Firmaların Katılma Nedenlerine Verdikleri Önem Dereceleri Arasındaki Farklılık 306 2.3.3. SDŞ İçinde Yer Almayı İsteyen ve İstemeyen Firmaların Katılmama Nedenlerine Verdikleri Önem Dereceleri Arasındaki Farklılık 307 2.3.4. SDŞ İçinde Yer Almayı İsteyen ve İstemeyen Firmaların Bu Oluşumun Sağladığı Hizmetlerle İlgili Beklentilerine Verdikleri Önem Dereceleri Arasındaki Farklılık 308 2.3.5. SDŞ İçinde Yer Almayı İsteyen ve İstemeyen Firmalar Arasında Bu Oluşumun İşlerliği Yönünden Duydukları Endişe Dereceleri Arasındaki Farklılık 309 2.4. İlişkisiz Ölçümlerde Ortalama Puanların Tek Faktörlü Varyans Analizi (ANOVA) ile Test Edilmesi 311 2.4.1. İhracata Yönelmede Engel Olarak Görülen Faktörler ile İşletme Büyüklüğü Arasındaki İlişki 311 2.4.2. İhracat Pazarlaması Sorunlarına Verilen Önem Derecesi ile İşletme Büyüklüğü Arasındaki İlişki 313 2.4.3. Sektörel Dış Ticaret Şirketine Katılmayı İsteme Nedenlerine Verilen Önem Derecesi ile İşletme Büyüklüğü Arasındaki İlişki 314 2.4.4. Sektörel Dış Ticaret Şirketine Katılmayı İstememe Nedenlerine Verilen Önem Derecesi ile İşletme Büyüklüğü Arasındaki İlişki 316 2.4.5. Sektörel Dış Ticaret Şirketinin Sağladığı Hizmetlerle İlgili Beklenti Derecesi ile İşletme Büyüklüğü Arasındaki İlişki 318 2.4.6. Sektörel Dış Ticaret Şirketinin İşlerliği Yönünden Endişe Duyma Derecesi ile İşletme Büyüklüğü Arasındaki İlişki 319 2.5. Araştırma Bulgularının Değerlendirmesi 320 SONUÇ VE ÖNERİLER 329 ÖZET 332 SUMMARY 333 TEŞEKKÜR 334 KAYNAKLAR 335 INTERNET KAYNAKLARI 352 ÖZGEÇMİŞ 353 EK 1-ANKET SORU FORMU xix EK 2-GÜVENİLİRLİK TESTİ SONUÇLARI xxvii EK 3-VARYANS ANALİZİ SONUÇLARI xxxv EK 4-POST HOC TEST SONUÇLARI xxxviii Yüklə 3,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|