T. C. Adnan menderes üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İŞletme anabiLİm dali

3.5. Avustralya

İmalat sanayinde 1-100 arasında kişi çalıştıran işletmeler küçük sanayi olarak tanımlanmaktadır (Koçak, 1996: 16).

3.6. Yeni Zelanda

1-49 arasında işçi çalıştıran işletmeler küçük ölçekli, 50-499 arasında işçi çalıştıran işletmeler orta ölçekli, 500 ve daha fazla işçi çalıştıran işletmeler büyük ölçekli işletme olarak tanımlanmaktadır (Koçak, 1996:17).

3.7. Güney Kore

Güney Kore’de sanayi üretimi önce fabrika ve fabrika dışı üretim şeklinde ikiye ayrılmaktadır. 5 işçiden daha çok sayıda personel çalıştıran üretim birimleri sanayi işletmesi (fabrika) tanımına girmektedir. Personel sayısı 5’in altında kalan üretim birimleri ise sanayi işletmesi (fabrika) kapsamı dışında bırakılmaktadır.

Sanayi işletmelerinde ayrıca aşağıdaki şekilde bir sınıflandırmaya gidilmektedir. İstihdam edilen işçi sayısı 300’ün altında kalan işletmeler küçük ve orta ölçekli, 300’ün üstünde işçi çalıştıran işletmeler de büyük işletme kapsamına alınmaktadır (Müftüoğlu, 1998: 115).

3.8. Güney Doğu Asya Ülkeleri

Burada Malezya, Tayland ve Filipinler’deki küçük ve orta ölçekli işletme tanımları üzerinde durulacaktır. Malezya’da istihdam edilen işçi sayısına göre sanayi işletmeleri aşağıdaki şekilde sınıflandırılmaktadır:

Çizelge 6. Malezya’da KOBİ’lerin Tanımlanmasında Kullanılan Ölçütler

İşletme Büyüklüğü	İstihdam Edilen İşçi Sayısı
Küçük Ölçekli İşletme	5-49 işçi
Orta Ölçekli işletme	50-199 işçi
Büyük İşletme	200’den çok işçi

Filipinler’de küçük ve orta sanayi tanımına işletmede çalıştırılan işçi sayısı ve toplam sermaye (aktif toplamı) esas alınmaktadır.

Çizelge 7. Filipinler’de KOBİ’lerin Tanımlanmasında Kullanılan Ölçütler

İşletme Büyüklüğü	Bilanço Aktif Tutarı	Çalışan İşçi Sayısı
Ev ve el sanatları sanayi	100 bin pessodan az	5 işçiden az
Küçük ölçekli sanayi işletmeleri	100 bin pesso-1 milyon pesso	5-9 işçi 10-19 işçi 20-99 işçi
Orta ölçekli sanayi işletmeleri	1 milyon pesso-4 milyon pesso	100-199 işçi
Büyük işletmeler	4 milyon pessodan fazla	200 işçiden çok

Çizelgede de görüldüğü gibi Filipinler’in küçük ölçekli sanayi işletmeleri kendi içinde üç alt gruba ayrılmaktadır.

Tayland’da da yine Güney Kore’de olduğu gibi sanayi üretimi önce fabrika ve fabrika dışı olmak üzere iki kesime ayrılmaktadır.

3.9. Mısır

Mısır’da 1 ila 100 arasında işçi çalıştıran işletmeler küçük sanayi olarak kabul edilmektedir (Koçak, 1996: 18).

3.10. Arap Ülkeleri (Irak, Ürdün, Kuveyt, Suudi Arabistan, Suriye)

Bu ülkelerdeki küçük ve orta ölçekli sanayi işletmeleri tanımı, ülkenin gelişmişlik düzeyine paralel olarak farklılık göstermektedir. Irak, Ürdün, Kuveyt, Suudi Arabistan ve Suriye’nin yer aldığı bu grupta küçük ölçekli sanayi 1-49 arasında işçi çalıştıran işletmeleri kapsamaktadır (Koçak, 1996: 18).

3.11. AB’de Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Tanımlanması

Avrupa Birliği’nde, KOBİ tanımları konusunda gerek ulusal gerekse Birlik bazında karışıklığa neden olmamak üzere bir ortak tanım geliştirilmiştir. 7.2.1996 tarihli Konsey Kararı çerçevesinde belirgin bir şekilde ortaya konulan KOBİ tanımı işçi sayısı, bilanço büyüklüğü ve bağımsızlık derecesinden oluşan ölçütleri kapsamaktadır.

AB, Birlik içindeki KOBİ’leri tek bir tanım altında toplarken nicel ve nitel ölçütleri değerlendirerek üç temel ölçüt üzerinde durmuştur;

Çalışan Sayısı Ölçütü: Çalışan sayısı en önemli ölçütlerden biri olarak kabul edilmiş ve KOBİ’lerin esnaf kesiminden ayrılması ve KOBİ gibi görünmeye çalışan büyük işletmelerden ayrılmasında, çalışan sayısının önemi üzerinde durulmuş ve eski 1-500 çalışan sınırının neredeyse tüm işletmelerin (yüzde 99,9) ve istihdam ve ciro bakımından Avrupa ekonomisinin neredeyse dörtte üçünü kapsamsı bakımından ayırıcı nitelikte olmadığı gerekçesiyle 1-250 çalışan sayısı esas alınarak sınır çizilmiştir (Kayaalp, 1996: 38).

İstihdam edilen işçi sayısı, yıllık çalışma ünitelerinin (Annual Working Unit AWU), sayısı ile ilişkili olmalıdır. Bu demektir ki bir yıl boyunca tam gün çalışan işçi sayısının, kısmi ve dönemsel olarak çalışan işçi sayısı ile yıllık çalışma ünitelerinin (AWU) oranları olarak ilişkilendirilmesi gerekir. Esas alınacak referans yılı son hesap dönemini içeren yıldır (Çolakoğlu, 2002: 4).

Mali Güç Ölçütü : Çalışan sayısının önemli ölçütlerinden biri olduğunu belirtmekle birlikte, buna mali bir ölçütün eşlik etmesinin bunların da ciro veya bilanço toplamının olmasının gerekli olduğu belirtilmiştir.

Yıllık satış cirosu ile bilanço net değerleri rakamları, son on iki aylık onaylanmış hesap dönemine ilişkin olmalıdır. Henüz hesapları onaylanmamış yeni işletmeler söz konusu olduğunda, o mali yılın gidişatına bağlı olarak yapılacak gerçekçi tahminlerden çıkartılacak rakamlar dikkate alınacaktır. Komisyon, AB’deki ekonomik düzenlemeleri dikkate alarak, normal olarak her 4 yılda bir veya ihtiyaç oldukça bilanço net değeri ve yıllık satış cirosu ile ilgili rakamları değiştirebilir (Çolakoğlu, 2002: 4).

Buna göre Komisyon 50 milyon Euroyu geçmeyen bir ciro veya 43 milyon Euroyu aşmayacak yıllık bilanço toplamına sahip işletmeleri küçük ve orta ölçekli olarak kabul etmiştir (Commission of the European Communities, Brussels, C(2003), 1422, Commission Recommendation, (abgs.gov.tr, 2003).

Bu rakamlar 2003 Mayıs ayından önce 40 milyon Euroyu geçmeyen bir ciro veya 27 milyon Euroyu aşmayacak yıllık bilanço tutarı olarak kullanılmaktaydı (Dilik ve Duran, 1998: 67).

Bağımsızlık Ölçütü: Bağımsızlığın da büyük çaplı bir şirketler grubuna ait bir KOBİ’nin eşit boyuttaki rakiplerinin erişemeyeceği kaynak ve destek imkanına sahip olması bakımından temel bir ölçüt teşkil ettiğini, ayrıca gerçek ekonomik güçleri bir KOBİ’ninkinden fazla olan KOBİ birliklerinden oluşan tüzel kişiliklere karşı tedbir alınması ihtiyacı duyulduğu açıkça belirtilerek bağımsızlık prensibinin KOBİ’lerin tanımlanmasındaki önemine dikkat çekilmiştir.

Buna göre bağımsız işletmeler, sermayesinin ya da hisse senetlerinin yüzde 25 ya da daha fazlası bir işletme tarafından üstlenilmemiş olan veya sermayesi “küçük ve orta büyüklükteki işletme” tanımı dışındaki işletmelerden meydana gelmemiş olan işletmelerdir. Ancak bu şart iki durumda aşılabilecektir:

Eğer işletmenin sermaye sahipleri, kamu yatırım ortaklıkları, risk sermayesi şirketleri veya kurumsal yatırımcılar ise,

Eğer işletme sermayesi, hisselerinin kime ait olduğunun belirlenemeyeceği kadar küçük hisselere bölünmüş ve eğer işletme sermayesinin yüzde 25 veya daha fazlasının tek bir işletme tarafından üstlenilmemiş olduğunu veya sermayesinin küçük ve orta ölçekli işletme tanımı dışındaki işletmelerden meydana gelmemiş olduğunu yasal olarak belirtirse (Çolakoğu, 2002: 3).

Dolayısıyla KOBİ’leri hedef alan destek tedbirlerinin firmalara bilfiil fayda sağlaması için bu işletmelerin tanımında yeterince katı ölçütlerin ortaya konması inancı hakim olmuştur. Ayrıca üye ülkeler arasında yerel ve bölgesel koşullara göre değişebilen esnek bir anlayış mümkün olabilmektedir.

Bu ölçütlere uygun KOBİ tanımı aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir:

Çizelge 8. Avrupa Birliği’nde KOBİ Tanımı

Bağımsızlık	KOBİ	Eleman Sayısı	Yıllık Ciro (veya yıllık bilanço tutarı)
	Çok Küçük	10’dan az	2 milyon Euro’yu geçmemeli
Bir veya birkaç büyük şirkete ait olmamalı	Küçük	50’den az	10 milyon Euroyu geçmemeli
	Orta	250’den az	50 milyon Euroyu geçmemeli (veya 43 milyon Euro)

Kaynak: Commission of the European Communities, Brussels, C(2003), 1422, Commission Recommendation, abgs.gov.tr, 2003.

Çizelge 8’e göre 250’den az işçi çalıştıran firmalar KOBİ olarak tanımlanmaktadır. 1-9 personel çalıştıran işletmeler mikro (çok küçük) işletme grubuna dahil edilmektedir.

10-49 personel çalıştıran, yıllık cirosu 10 milyon Euroyu aşmayan, veya10 milyon Euronun altında bir bilanço değerine sahip ve sermayesinin en çok yüzde 25’i büyük firmalara ait işletmeler küçük işletme olarak tanımlanmaktadır.

50-250 işçi çalıştıran ve yıllık cirosu 50 milyon Euronun altında, yıllık bilançosu 43 milyon Euroyu aşmayan ve sermayesinin en fazla yüzde 33’ü büyük firmalara ait olan işletmeler ise orta ölçekli işletmelere ait ölçütler olarak belirtilmektedir.

Çizelge 9. Çalışan Kişi Sayısı Ölçütüne Göre Dünyada Küçük ve Orta Ölçekli İşletme Tanımları

	Çok Küçük Ölçekli İşletme	Küçük Ölçekli İşletme	Orta Ölçekli İşletme	Genel KOBİ Tanımı
ABD	-	1-499	500-1000	1-1000
Japonya	-	-	-	1-300
Kanada	-	-	-	1-100
Meksika	1-4	5-49	50-175	1-175
Brezilya	0-10 işçi	11-49	50-99	1-99
Şili	-	-	-	1-50
Avustralya	-	-	-	1-100
Yeni Zelanda	-	1-49	50-499	1-499
Güney Kore	-	-	-	1-300
Malezya	1-5	5-49	50-199	1-199
Filipinler	5-9	10-19	19-99	5-99
Mısır	-	-	-	1-100
Arap Ülkeleri	-	1-49	-	1-49
Avrupa Birliği	1-9	10-49	50-250	1-250