T. C. Adnan menderes üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İŞletme anabiLİm dali

SONUÇ VE ÖNERİLER

Farklı gelir grupları içerisinde denge unsuru olarak görev yapan, yeni fikir ve buluşlara kaynaklık teşkil eden, küçük birikimlerin doğrudan yatırıma aktarılmasında önemli rol üstlenen, uzun dönemde büyük işletmelere girdi ve ara malları üreterek büyük işletmelerin tamamlayıcısı konumunda bulunan, emek yoğun faaliyetleri nedeniyle istihdam oluşturarak işsizliğin azaltılmasına katkı sağlayan KOBİ’ler ekonominin temel yapı taşları olarak nitelendirilmektedirler.

Değişik açılardan ülke ekonomisine bir çok katkı sağlayan KOBİ’ler sağladıkları bu katkılara karşılık olarak, başta finansman, pazarlama ve yönetim olmak üzere bir çok sorunla karşı karşıyadırlar.

Avrupa Birliği ülkelerindeki KOBİ’ler ile Türkiye’deki KOBİ’ler karşılaştırıldığında, Türkiye’deki KOBİ’lerin daha düşük yönetim veteknolojik seviyeye sahip olduğu, ciddi finansal sıkıntılarının olduğu, bilgiye ulaşmada, kalite altyapısında, ekonomik istikrar ve kaliteli işgücüne sahip olmada, yasal ve kurumsal faktörler bazında da zor koşullar altında faaliyet gösterdikleri ortaya çıkmaktadır.

Avrupa Birliği’ne uyum süreci açısından bakıldığında, KOBİ’lerin hem ulusal hem de uluslararası pazalarda daha rahat ve verimli bir şekilde faaliyet gösterebilmeleri, bu pazarlarda finansal, pazarlama, üretim ve yönetim açısından güçlü bir konuma sahip olabilmeleri için AB’ne uyum şartlarını yerine getirebilmeleri gerekmektedir. Ülkemiz KOBİ’lerinin bu alanlarda önemli sıkıntıları göz önünde bulundurulduğunda, AB’ye uyum ve geçiş döneminde desteklenmelerinin gerektiği ortaya çıkmaktadır.

Bu araştırmanın sonucunda, KOBİ’lerin ihracat pazarlaması alanında önemli

sıkıntılarının olduğu görülmüştür. KOBİ’lerin bu sorunlarının giderilebilmesi için, pazarlama araştırmaları yapan uluslararası araştırma servisleri ve KOBİ’lerin yararlanabileceği bilgi bankaları kurulmalıdır. Böylece gerek yurt içinden gerekse yurt dışından bilgilere kolayca ulaşmaları sağlanmalıdır.

Bir diğer öneri, özellikle tarıma dayalı sanayi sektöründeki işletmelerin örgütlenerek bir Sektörel Dış Ticaret Şirketi kurmalarıdır. Bilindiği gibi bir sektörel Dış Ticaret Şirketi, kuracak firmaların ihtiyaçları paralelinde şekillenmektedir. Çünkü Sektörel Dış Ticaret Şirketleri bazen tamamlayıcı veya farklı malları üreten firmaların bir araya gelmesiyle bazen de aynı sektörde birbirine ikame edilebilen malları üreten firmaların bir araya gelmesiyle ortaya çıkmaktadır.

Önemli bir ihracat potansiyeli olan Aydın sanayisi incelendiğinde her iki türde de Sektörel Dış Ticaret Şirketi modelinin kurulabileceği düşünülmektedir. Birinci olarak olarak gıda sanayinde faaliyet gösteren firmalar özellikle zeytinyağı ve incir üreticileri bir araya gelerek böyle bir oluşum gerçekleştirebilirler. Gıda sanayindeki firmaların böyle bir çatı altında toplanması ile Aydın sanayisinin büyümesine engel teşkil eden bir soruna da çözüm olabilecektir. Bu sorun, modern teknoloji kullanmayan, kalite ve verimliliği göz ardı ederek ucuz üretim yapan firmaların artması nedeniyle pazar payı rekabetinin çoğalmasıdır. Ayrıca tarıma dayalı sanayinin önemli bir sıkıntısı olan tarımsal üretim ve tarım politikalarından kaynaklanan sorunlar da bu firmaları olumsuz yönde etkilemektedir. İlde kurulacak bir Sektörel Dış Ticaret Şirketi ile firmalar bir çatı altında toplanarak hem devletin bu şirketlere verdiği tüm desteklerden yararlanarak mali ve teknik yönden rahatlayacak hem de kalite ve fiyat yönündeki haksız rekabeti ortadan kaldırabileceklerdir. Bu sayede mali ve teknik açıdan sıkıntı çeken firmalar daha verimli ve kaliteli üretim yapmaya yönlendirilebileceklerdir. Bu durum uluslararası pazarlarda ihraç mallarının fiyatlarının daha istikrarlı ve yüksek belirlenmesine imkan sağlayacaktır. Böylece bu sektördeki firmalar daha yüksek gelir ve Aydın da daha fazla döviz girdisi elde edebilecektir. Diğer taraftan uluslararası pazarlarda rekabet şansları artacaktır. Böyle bir Sektörel Dış Ticaret Şirketi modelinde tek sorun, dış talebin nasıl, ne kadar ve hangi firma tarafından karşılanacağıdır. Bu sorun da ya önceden kararlaştırılan oranlarda ortaklar arasında paylaşım ya da ortaklar arasında en iyi teklifi veren ortaktan temini yoluna giderek aşılabilecektir.

İkinci olarak, tamamlayıcı veya farklı malları üreten firmalar (Zeytinyağı, tarım makinaları, tekstil, ambalaj) bir araya gelerek bir Sektörel Dış Ticaret Şirketi kurabilirler. Bu türdeki Sektörel Dış Ticaret Şirketleri, genellikle aynı pazarlara ürünlerini sunan firmaların aynı dağıtım kanallarını kullanarak hem daha kolay hem de para ve zaman açısından tasarruf sağlamalarına imkan vermektedir. Böylece firmalar, ofis açma, depo ve mağaza kiralama gibi faaliyetlerden maksimum düzeyde yararlanma imkanı elde etmektedirler.

Kısacası Aydın’da kurulacak Sektörel Dış Tcaret Şirketlerinin firmaların kendi aralarındaki rekabeti minimum düzeye indireceği, üretim maliyetlerinin düşülmesine katkıda bulunacağı, çok büyük finansal destek sağlayacağı, marka oluşturarak dış pazarlardaki yabancı firmalarla daha etkili rekabet edilebileceği ve en önemlisi üretimin daha verimli ve kaliteli düzeyde gerçekleşmesini sağlayacağı için kurulması gereklidir. Böylece firmaların anket sonuçlarıyla da belirttikleri gümrük sorunlar ve bürokrasi, ihracat finasmanında yaşanan zorluklar, yüksek üretim maliyetleri ve döviz işlerinin karmaşıklığı gibi ihracat pazarlaması sorunlarının aşılmasında bu şirketlerden etkin bir biçimde yararlanma fırsatı doğabilecektir. Yine firma yöneticileri anket sonuçlarıyla böyle bir oluşuma karşı son derece olumlu bir tutum içerisinde olduklarını ve katılmayı istediklerini yüksek bir oranda ifade etmişlerdir. Bu nedenle, Aydın’da kurulacak bir Sektörel Dış Ticaret Şirketi’nin her anlamda yararlı olacağı beklenmekte bu oluşumun ilin, komşu Denizli ve İzmir illerine göre göreli geri kalmışlığına da bir çözüm olacağı tahmin edilmektedir.

Bu anlamda ildeki Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler ile bu işletmelere hizmet götüren çeşitli kamu kurum ve kuruluşları, Ticaret ve Sanayi Odaları ile Üniversite arasında bir koordinasyon sağlanarak bu anlamda ciddi çalışmalar yapılmasının yerinde olacağı düşünülmektedir.