T. C. Amman Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği
Yüklə 160,34 Kb.
|
|
Ürdün Müteahhitlik Sektörü 1-Genel Ekonomik Bilgiler 2-Müteahhitlik Sektörü 3- Teknik Müşavirlik Sektörü 4- Lojistik Sektörü 5- Müteahhitlik, Teknik Müşavirlik ve Yabancı Yatırım Mevzuatı 6- Türk Müteahhitlik Firmalarının Faaliyetleri 7-İkili İşbirliği Olanakları 8-Firma Sorunları 9-Görüş ve Değerlendirmeler 10-Geleceğe Yönelik Projeler 11-İlgili Adresler 1- Genel Ekonomik Bilgiler
Demografik Veriler (2009 Tahmini)
Ulaştırma Ve Telekomünikasyon
Enerji Üretimi
Ekonomik Veriler (2008)
Ürdün’ün Dış Ticareti Milyon $
*İlk 6 ay. Başlıca İhraç Maddeleri: Giyim, ilaç, potas, fosfat, gübre, sebzeler, kimyasallar. Başlıca İthal Maddeleri: Ham petrol, kumaş, makine, ulaşım araçları, mamul mallar. İhracatında Başlıca Ülkeler: ABD %25.2, Irak %16.9, Hindistan %8.0, Saudia%5.8, Suriye %4.7. İthalatında Başlıca Ülkeler: Suudi Arabistan %23.2, Almanya %8.3, Çin %8.0, ABD %5.3. 2009-2010 Yılında Ürdün Ekonomisi Büyüme/küçülme; global kriz nedeniyle dünya ekonomileri küçülürken, Ürdün ekonomisi 2009 yılının ilk 9 ayında %3.2, 2010 yılının ilk 6 ayında %3.9, büyüme sağlamıştır. 2008 yılında %13-14 oranında artan fiyatlar genel seviyesi 2009 yılının ilk 9 ayında %0.14 oranında daralmıştır. Enflasyon 2010 yılının ilk 6 ayında %4.5 olarak açıklanmıştır. Hakikatte işsizlik oranı %14, enflasyon %13 seviyesindedir. 2009’da inşaat sektörü durma noktasına gelmiş, sektör 9 aylık sürede %0.5 oranında büyüme kaydetmiştir. 2010 yılının ilk 6 ayında %5 oranında büyümüştür. Sektörün büyümesinde global ve lokal tedbirlerin etki olduğu düşünülmektedir. İnşaat sektörünü desteklemek amacıyla 2010 yılında hükümet alım satım vergilerini 150M2 konutlardan kaldırmış, 150M2’ nin üstündeki konutlarda alım satım vergisini %10’dan %5’e çekmiştir. Banka mevduatlarının garanti kapsamına alınması lokal piyasaya güveni artırmıştır. Bütçede açık büyümektedir. 2009 yılı içinde 102 milyon dinar (144 milyon dolar) dış kaynaklı yardım alınmasına rağman bütçe açığı 861 milyon dinara (1.216 milyon dolar) yükselmiştir. Halen ülkenin 6.713 milyon dinar iç (GDP’nin %42si), 3.655 milyon dinar dış GDP’nin %23’ü borcu bulunmaktadır. Ülkenin ihracatı 2009 yılının ilk 9 ayında %16 azalarak 2.640 milyon dinar (3.729 milyon $), ithalatı %22 azalarak 5.641 milyon dinar (7.968 milyon $) olarak gerçekleşmiştir.
Ürdün bölgesinde uzun yıllardan beri sosyal ve ekonomik açıdan güven ve istikrar göstermektedir. Bölge ülkelerinden İran-Irak savaşları, ardından Irak’ın Kuveyt’i işgali, Irak ve Lübnan’da yaşanan savaşlar ve işgaller, İsrail-Filistin olayları daima Ürdün’e göçü hızlandırmıştır. Göç ve nüfus artışına parelel olarak ülkede konut ihtiyacı artmıştır. Daha önce tatil için Lübnanı, Irakı tercih eden zengin körfez ülkeleri vatandaşları Ürdüne gitmeyi tercih etmişlerdir. Körfezden sadece Ürdüne tatil için gelinmemiş, körfez ülkeleri fonları için Ürdün cazip bir pazar haline gelmiştir. 1970 li yıllarda başlayan dünya petrol fiyatlarındaki yükseliş Arap ülkelerinde önemli sermaye birikimine neden olmuştur. Ürdün devleti çevresinde biriken bu sermayeyi ekonomik ve sosyal alanda yaptığı ataklarla ülkesine çekmeyi başarmıştır. Biryandan konutlar, bir yandan turizim, eğitim ve sağlık alanlarında yapılan yatırımlar, özellikle başkent Ammanda inşa edilen dünyanın meşhur otelleri Ürdünü cazibe merkezi haline getirmiştir. Sektör 2008 dünya ekonomik krizi dahil büyümesini sürdümüştür. Ancak global krizin ikinci yılında 2009’un sonlarına doğru sektör küçümsenmeyecek bir resesyona girmiştir. Ammanda ve ülkenin muhtelif semtlerinde yapılan konutlar büyük oranda müşteri beklemektedir. Sektörün bir yıl öncesine göre 2009 daki gelir kaybı 6 milyar dolara ulaşmıştır. Sektör, 2010 yılın ilk 6 aylık verilerine göre yeniden kazançlı bir duruma gelmiştir. Ürdün’de yüksek teknoloji isteyen işleri daha çok yabancı firmalar yapmaktadır. Yabancı firmalar arasında Türk Müteahhitlik firmaları da bulunmaktadır. Ürdün’de yaklaşık 1740 dan fazla küçük ve orta ölçekli müteahhitlik firması “Jordan Contractors Associations” çatısı altında faaliyet yürütmektedirler. Ülkede sektörün üstlendiği işlerin başında %60 oranında konut, okul, hastane gibi bina yapımı ağırlıklı işlerdir. Son dönemde yol %22, su, kanalizasyon %9, tünel, köprü, havalimanı tevsii, fabrika tesisi, turizm işletmesi, liman tevsii gibi işler öne çıkmıştır. Ürdün’de yatırım yapan yerli ve yabancılar için şirket sahipliği konusunda bir ayırım gözetilmemektedir. Yani yerli yatırımcı firma hangi haklara ve avantajlara sahipse, yabancı firma ya da firmalar aynı haklara sahiptirler. Yatırım alanları, bölgeleri sosyal ve ekonoik önceliklere göre bazı avantajlara sahiptir. Projelerin yapımında ihale yöntemi esas teşkil etmetedir. Büyük projeler BOT-BOO sistemleri, devlet kaynakları, uluslararası kredi kuruluşlarından finanse edilmektedir. Şahıs projelerini şahıslar kendi imkanlarıyla, tedarik yöntemleriyle finanse etmektedir. Konut sektörü daha çok yap-sat modeli üzerine işlemektedir. Ülkedeki zenginliğin temelinde gayrimenkul satışlarının payı büyüktür. Müteahhitlik Hizmetleri/Construction Activity
Jordan Ministry of planing Standartlar: Ürdün standartları diğer ortadoğu ülkelerinde olduğu gibi İngiltere standartlarının tercümesidir. Dolaysıyla standrtlar batı standartlarıdır. Kalifiye İş Gücü Sıkıntısı: Ürdün’de ünüversite mezunu oransal olarak ve nitelik olarak yüksektir. Ülkede 63 bin kayıtlı mühendis vardır. Ülkenin yetişmiş işgücünün yüksek ücretlerle diğer körfez ülkelerine gitmesinden kaynaklanan sıkıntılar yaşanmaktadır. Sektörde çalışan firmalarımız kalifiye işgücünü daha çok ülkemizden karşılamaktadırlar. Makine ve ekipman sıkıntısı yoktur. Ürdün inşaat sektörü vasıfsız işgücünü, Mısır veya Uzakdoğu orijinli işçiler tarafından karşılamaktadır. Teşvikler ve vergi muafiyetleri açısından ülke A, B ve C olmak üzere üç bölgeye ayrılmıştır. A bölgesi % 25, B bölgesi % 50 ve C bölgesi % 75 oranında, 10 yıl boyunca muafiyetlerden yararlanmaktadır. Ürdün Hükümeti Müteahhitlik sektörünü canlandırmak amacıyla, gayrimenkul alımlarındaki %10 olan alım satım vergisini %10’dan %5’e çekmiştir. Hükümet ayrıca 150M2 ve daha altındaki konutların alım ve satımından alınan tüm vergileri kaldırmıştır. Ürdün, bölgesinde siyasi istikrar, sağlam bankacılık altyapısı, yüksek sosyal hayat statüsü, orta doğuda batı hayat standartlarına yakınlığı, doğu-batı arasında barış köprüsü oluşu, zengin körfez ülkelerine açılan kapı olma özelliği, Irak’a ve Türkiye’ye yakınlığı ile dikkat çekmektedir. Türk Müteahhitlik firmalarının elinde yaklaşık 2 milyar dolar civarında iş hacmi bulunmaktadır. 2010 yılında Türk firmalarının aldığı küçük ölçekli işler vardır. 2010 yılı içinde iş alındı belgesi almak üzere, tarafımıza başvuruda bulunan firmalar listesinde Metek Madenecilik, Berke inşaat, Rem Mühendislik firmaları dışında firma bulunmamaktadır. Bunlardan başka taşeron olarak çalışan firmalardan Taşçı İnşaat şirketi 750 bin dolar, Zeynep dekorasyon firması 750 bin dolar, Kates firması 5 milyon dolar yeni işler üstlenmişler ancak, bu firmaların iş alındı belgesi taleplerinin olmadığı görülmüştür. Çünkü bu firmalar üstlendikleri işlerde taşeron olarak çalışmaktadırlar. Ürdün’de halen bir Türk firması tarafından yapılmakta olan DİSİWATER projesinin imalatı hızla ilerlemektedir. Projede ondan fazla Türk firması, sekizden fazla Ürdün firması görev almışlardır. Bu firmalardan bazıları Disi bölgesinden Başkent Amman’a su taşıyacak boru hattının döşemesinde, kaynak işlerinde, pompa istasyonlarının imalatında, su kuyularının açılmasında görev yapmaktadırlar. Yıl içinde iş alındı belgesi almak için Ticaret Müşavirliğimize başvuran firmalardan Metek Madencilik 378 bin, Rem Mühendislik 5.500 bin, Berke inşaat 8.251 bin dolar tutarında iş aldıklarını beyan etmişlerdir. Yukarıdaki verilere göre Türk firmaları 2010 yılında Ürdün’de, 20.628 bin ABD doları tutarında iş üstlenmişlerdir. 3- Teknik Müşavirlik Sektörü Halen Ürdünde 12 ilde (Amman, Ürbid, Karak, Tafile, Akaba, Mafrak, Zarka, Aclun, Salt, Caraş, Maen, Madaba) toplam 2802 adet proje, toplam 2 476 milyon dolar imalat halindedir. (Nakaba, 2008 Raporu sayfa37) Uluslararası Müteahhitler Federasyonu temsilciliğine üye müteahhitler raporun içinde liste halinde verilmiştir. İnşaat sektörü 2006 yılında %5, 2007 yılında %8, 2008 yılında %3 büyümüştür. Sektör 2009 yılında bir önceki yıldaki durumunu korumuştur. Ürdün’ün ekonomisi küçük olduğundan sektördeki basit bir hareketlilik oransal olarak yüksek görünmektedir. Akabe Limanı tevsii projesi, demir yolları Kuzey-Güney (Suriye-Akabe hattı), Güney-Batı (Irak-Suudi Arabistan sınır hattı), Elektrik Santrali yapımı, Red Sea-Dead Sea projeleri toplam maliyetinin 10 milyar dolar olacağı hesaplanmaktadır. Ancak ülkede nakit sıkıntısı olduğundan bu projelerin yapmı BOT, BOO sistemleri ile mümkündür Halen ülkede Türk Müteahhitlik firmalarınca 2 milyar dolar civarında projeler yapılmaktadır.. Dolaysıyla Ürdün bölge ülkeleri içinde hedef ülke olarak gösterilebilir. 4-Lojistik Sektörü Müteahhitlik sektöründe çalışan firmalarımız kullandıkları makine-ekipmanlarını geçici ithal kaydıyla ülkemizden getirmektedirler. Pazarın açık pazar olması nedeniyle piyasadan ürün temin etmek zor değildir. Ürdün Yatırımları Teşvik Kanunu; sanayi, tarım, otelcilik, hastane, sergi ve gösteri merkezi, dinlenme ve eğlence tesisleri, deniz ve demir yolu taşımacılığı, petrol boru hattı, su-doğal gaz-petrol üretimi ve dağıtımı gibi alanlarda faaliyet gösteren şirketlere gelir vergisi ve sosyal hizmet verigisi muafiyetleri tanınmaktadır (Madde 3). Nakliyecilikteki temel sorun üçüncü ülkelere geçen tırlarda yaşanmaktadır. “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İle Haşimi Ürdün Krallığı Hükümeti Arasında Uluslar Arası Karayolu Taşımacılığı Anlaşması” 1988 yılında imzalanmış olup iki ülke ve iki ülke araçlarının üçüncü ülkelerle olan karayolu taşımacılığı anılan anlaşma çerçevesinde yürütülmektedir. Aramızdaki sorunlar ülkemiz veya Ürdün araçlarının üçüncü ülkelere transit geçişlerinde yaşanmaktadır. Ürdün tarafı anlaşmanın 7. maddesi gereği izin vermekte ise de gerek eksik beyandan, gerek talep sıklığından sorunlar çıkmaktadır. Anlaşmanın 7. maddesinde: “Akit taraflardan birinin ülkesinde tescil edilmiş taşıtlar diğer akit taraf topraklarındaki iki nokta arasında yolcu ve eşya taşımayacaktır. Diğer akit taraf ülkesinin yetkili makamlarından özel izin belgesi alınmadıkça bir akit taraf taşımacısı diğer akit taraf topraklarından üçüncü ülkelere yolcu ve eşya taşıyamayacaktır” denmektedir. Madde açıktır. Özel izin alımı zaman almaktadır. Ürdün’ün Suudi Arabistan, Yemen, Küveyt, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri, Umman gibi diğer ortadoğu devletlerine taşıma yapan Türk tırları için de geçiş kapısı olması münasebetiyle, bu ülke topraklarından geçen araçlarımız sayısal olarak artmaktadır. Ürdün Irakta yaşanmakta olan olağanüstü durumun bilincindedir. Son yıllarda, ülkemizin komşu ve çevre ülkelerle ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasi ilişkilerini geliştirmesine paralel olarak, bölgeye yönelik taşımacılık hizmetlerinde artışlar yaşanmaktadır. THY’nin seferleri, insan ve yük taşıyan nakliye araçlarının giriş ve çıkışları artmaktadır. Günde THY iki, Ürdün Hava Yolları iki dört geliş, dört gidiş olmak üzere toplam sekiz sefer düzenlenmektedir. Toplam nüfusu alt milyon olarak düşünüldüğünde Ürdün-Türkiye hava trafiği dikkat çekicidir. Dış ticaretin temel alt yapısını da oluşturan kara, hava ve deniz taşımacılıklarını kapsayan çok yönlü taşımacılık işlemlerini bölge ve ülke bazında yeniden ele almakta yarar vardır. Bu meyanda, Türkiye’nin bölgeyle ticaretinin önündeki tek engel, taşıma maliyetlerinin yüksek oluşudur. Ülkemizde akaryakıt fiyatları pahalıdır. Çin’den gemiyle üç ayda Ürdün’e getirilen yükün taşıma maliyeti ile aynı ağırlıktaki yükün Türkiye’den Ürdün’e taşınmasında ücret farkı yoktur. Hatta Türkiye’den gelen ürünlerin taşıma maliyeti daha pahalıdır. Burada zaman maliyeti değerlendirilebilir. Yani Türkiye’den Ürdün’e yük alan bir tır aracı sınırdan sınıra (Türkiye-Ürdün) 13 saat alır. Yaklaşık yarım gün… Çin’den sınırdan sınıra (Çin-Ürdün) yaklaşık iki-üç ay alıyor. Burada zaman farkı çok fazladır. Ülkemizle çalışan daha sonra Çin’e yönelen Ürdünlü firmalara, zaman farkını göz ardı etmemeleri hatırlatıldığında, toptan alım yapılarak bunun aşılacağını ifade etmişlerdir. Taşımacılık maliyetlerini minimize etmek için, doğu-batı arasında tren yollarını geliştirmek önemli bir husustur.13-14 Aralık 2010 tarihleri arasında Ürdün’de yapılan 2. Arap Ülkeleri Ortadoğu Taşımacılık Konferansı ve Fuarı nedeniyle, Fas, Cezayir, Tunus, Libya, Suudi Arabistan, Yemen, Suriye, Irak Ulaştırma bakanları bir araya gelmişlerdir. Kara, hava, deniz taşımacılığı etraflıca tartışılmış, muhtelif oturumlar yapılmıştır. Uluslar arası taşımacılık konularını bilen uzmanlar konferansta görüşlerini beyan etmişler, bölgeye yönelik önerilerde bulunmuşlardır. Bu toplantıdan çıkan sonuç “ortadoğuda bugün ve yarın taşıma maliyetleri tren yollarıyla minimize edilir” olmuştur. Süveyş kanalından geçmeden Ortadoğuda birçok ülkenin limanlarına ulaşmak mümkün değildir. Süveyş kanalı geçişleri ek maliyet getirmektedir. Konferansa T.C. Ulaştırma Bakanı da davet edilmiş fakat katılamamıştır. Yerine Ulaştırma Bakanlığından daire başkanı düzeyinde katılım olmuştur. Daire Başkanı, Türkiye demiryollarının dününü, bugününü ve yarının anlatmıştır. Dinleyiciler ve konuşmacılar tarafından konuşma ilgiyle izlenmiştir. Alman konuşmacı “biz boğazın alttan geçilmesine önem veriyoruz, çünkü doğu batı hattı İstanbul’dan geçecek” demiştir. Yani Alman konuşmacı, bir ucu Avrupa’nın en uç noktalarından gelip İstanbul Boğazından geçerek Yemen’e kadar uzanacak, Arap yarımadasını baştan sona dolaşarak Orta Doğu, Afrika, Asya ülkelerine doğru uzanacak demir yolları ağlarının inşasının önemli olduğunu vurgulamıştır. Tüketicilerin kaliteli ve ucuz ürün temin etmeleri sadece üretim girdilerinin maliyetlerini ucuzlatmakla mümkün değildir. Asıl önemli olanın istenilen ürünü, istenilen yere ve makul fiyatla ulaştırmaktır. Suriye ve Ürdün ulaştırma bakanları, konferans sonunda bir araya gelerek Suriye’nin Şam ve Ürdün’ün Zarka vilayetleri arasında hızlı tren yolunu yapmak gerektiği yönünde ortak görüş beyan etmişlerdir. Bunun için Suriye Şam’dan Ürdün Hududuna kadar yeni tren yolunu yapacak, Ürdün de sınırdan Zarka vilayetine kadar yeni tren yolunu yapacaktır. Bu amaçla iki ülke ortak bir şirket kuracaklar. Çalışmaların 2012 yılına kadar tamamlanması sağlanacaktır. Daha sonra Irak ve Ürdün makamları bir araya gelerek bir an önce Ürdün-Irak arasında nakliye maliyetlerini düşürmek, taşıma kapasitesini artırmak amacıyla tren yolunun devreye sokulması gerektiği vurgulanmıştır. Taraflar, Bağdat-Amman-Akaba arasında tren seferlerinin 2015 yılına kadar başlatılmasında muvafakat etmişlerdir. Türkiye, Suriye, Lübnan ve Ürdün arasında 2010 yılında gündeme gelen "Close Neighbors Economic & Trade Association Council” (CNETAC) Yakın Komşular Ekonomik ve Ticaret İşbirliği Konseyi, ekonomi ve ticaret bakanları düzeyinde ilk toplantısını 31 Temmuz 2010 tarihinde İstanbul’da, daha sonra 12 Ekim 2010 tarihinde teknik komite düzeyinde Amman’da yapmıştır. Oluşumun temel amacı, Suriye, Türkiye, Lübnan ve Ürdün arasında ticaretin, hizmetlerin, malların, sermayenin ve iş gücünün önündeki engelleri kaldırmak, bunların rahat bir şekilde dönüşümünü sağlamaktır. Dört ülke arasında yapılan toplantılar sonucu ilk etapta ülkeler dört konu başlığını paylaşmışlardır. Buna göre Türkiye ticaret, Lübnan turizm, Suriye enerji, Ürdün taşımacılık sektöründe çalışmalarını yoğunlaştıracaktır. 5- Müteahhitlik, Teknik Müşavirlik ve Yabancı Yatırım Mevzuatı Ürdün Yatırım Kurulu bünyesindeki “One Stop Shop, OSS” biriminde Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Çevre Bakanlığı, Belediye ve Kırsal İşler Bakanlığı, Amman Büyükşehir Belediyesi, Çalışma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Turizm Bakanlığı ve Tapu-Kadastro Departmanı’ndan temsilciler görev yapmaktadır. Projelerin Şirketler Kanunu’na göre tescili, ön lisans verilmesi, yabancı çalısanlar için vize ve ikamet izni verilmesi gibi hizmetler sunmaktadır. Bir yatırım projesi için lisans almak isteyen yatırımcıların tescil belgesi, saha krokisi, tapu, kadastro krokisi ve pasaport fotokopisi ile söz konusu birime başvurmaları yeterlidir Yürürlükteki Şirketler Kanunu’na göre Ürdün’deki yabancı firmalar, şube veya temsilcilik yoluyla da faaliyette bulunabilmektedir. Temsilcilik ofisleri, Ürdünlü müşteriler ile ana firma arasında bağlantı bürosu niteliğinde olup, ticari bir faaliyette bulunamamakta; şube ofisleri ise her türlü ticari faaliyeti yürütebilmektedir. (www.jordaninvestment.com) Ürdün’de Çalışma ve Oturum İzni Almak, İşçi Sosyal Hakları Öncelikle bu ülkeye çalışmak amacıyla getirilecek işçilerin Ürdün Çalışma Bakanlığından alınan işçi talebi izni çerçevesinde ve işçi vizesi ile getirilmesi gerekmektedir. Başvuru Yapılırken Takip Edilecek İşlemler: Personel Ürdün'e giriş yaptıktan yirmi gün içinde kan tahlili yapılır, alınan kan tahlilleri sonuçları ile birlikte bağlı olunan karakola gidilir, parmak izi alınır. Polis vize süresini iki (2) ay daha uzatır. Müteakiben çalışma izni başvurusunda bulunulur. Çalışma izni başvurusu yapıldıkdan üç (3) hafta ile dört (4) hafta içinde izin sonuçlarını emniyet teşkilatı şirketinize bildirir. Verilen listeye göre ilk olarak çalışma bakanlığına, çalışma izni ve çalışma izin kartlarını almak için başvuru yapılır, genellikle aynı gün içinde çalısma izni kartları alınır. Bu kartlar ve diğer gerekli evraklar hazırlanarak emniyet müdürlügüne oturum izni için başvuru yapılır, oturum izinleri 4-5 gün içinde alınır. Çalışma ve oturum izinleri bir yıl sürelidir. Genelde oturum izinleri çalışma izin sürelerinden bir ay sonra biter. Not: personel ülkeye giriş yaptıktan sonraki ilk üç ay içinde çalışma izni alınmadığı takdirde, verilen kontenjan sayısı kadar üç ay daha vize süresi uzatımı yapılabilir. Çalısma İzni Almak İçin Gerekli Evraklar: pasaport fotokopisi, sözleşme fotokopisi, emniyetçe verilen liste fotokopisi, fotoğraf, çalışma bakanlığının istediği matbu form. Oturum İzni Almak İçin Gerekli Evraklar:yukarıdaki evraklara ilave olarak önceden alınan çalışma izin kartı fotokopisi, çalışma bakanlığından çalışma izni alınırken verilen oturum alabilir belgesi, emniyet müdürlüğünce doldurulması istenen matbu formlar.
Sosyal Güvenlik Vergisi: çalışan personele %16,5 SGK (sosyal güvenlik) vergisi ödenir. Ödenen %16,5’in % 11’i işverene, % 5,5’i işçiye aittir. Güvenlik vergileri bir ay içerisinde ödenir. Maaş zamlarından doğan vergi farkı yıl sonunda dikkate alınır. Gelir Vergisi: bireyin yıllık gelir matrahının 12.000 JD'lik kısmı için % 50, 12.000 JD dan fazla olan kısmı için % 25 lik vergi muafiyeti bulunmaktadır. İlk 2000 JD için % 5, sonraki 4000 JD için % 10, sonraki 8000 JD için %20 ve artan kısım için % 25 muafiyet vardır. Personel Gelir Vergisi İndirim kalemleri: standart indirim, çalışmayan eş ve küçük çocuklar için indirim , eğitim indirimi (üniversite ), ev kirası, sağlık indirimi. Gelir Vergisi Oranları; 2000 JOD'e kadar 5%, 2001 den 6000 JD e kadar 10%, 6001 den 14000 JD e kadar 20%, 14000 JOD Üzeri 25% Servis ücreti olarak, %10 ücret alınmaktadır, tüm vergilerin ödemesi yıl sonunda veya aylık olarak yapılmaktadır. JD= Jordan Dinar, 1 $=0.708 Ürdün Dinarıdır ve sabittir. Vergiler: Ürdün’de kurumlar vergisi oranı % 25’tir. Ancak hastaneler ve oteller ile madencilik, sanayi, inşaat ve ulaştırma gibi sektörlerde faaliyet gösteren işletmeler için bu oran % 15, bankacılık ve finans alanında faaliyet gösteren şirketler için % 35 olarak uygulanmaktadır. Gelir vergisi oranının üst limiti % 25’tir. Pirinç, şeker, un, süt ve çay gibi temel gıda maddeleri dışındaki birçok ithal ürüne % 16 oranında KDV uygulanmaktadır. 6- Türk Müteahhitlik Firmalarının Faaliyetleri Türk Firmaları Ürdün Devletinde; endüstriyel tesisler, sulama sistemleri, yollar, köprüler, tüneller, petrokimya tesisleri, enerji nakil hatları, kentsel altyapı, enerji santralleri, pompa istasyonu, baraj, sosyal konut, askeri tesis, nitelikli sanayi bölgesini işletmek, pazarlamak gibi muhtelif iş kollarında çalışmaktadırlar. Bu projelerden bazıları tamamlanmış, bazılarının imalatı sürmektedir. Firmalarımızın elinde yapımı süren yaklaşık 1.8 milyar dolar civarında bir iş hacmi bulunmaktadır. 2009 yılında Türk Firmalarının Ürdün’de yeni iş alımları devam etmiştir. Bu yıl firmlarımız yaklaşık 400 milyon dolar civarında yeni iş almışlardır. Ürdün’de Yatırımları Bulunan ve Taahhüt İşleri Yapan Türk Firmaları
Yatırımlar; firmalarımızın gerek kamuya ait sanayi bölgelerinde gerek özellikli sanayi bölgelerinde 90 milyon dolar civarında yatırımları bulunmaktadır. Firmalarımızın yatırım alanları; tekstil, konfeksiyon, gıda işleri, restorant, oto tamir ve bakımı gibi değişik meslek kollarına göre çeşitlilik arzetmektedir. Firmalarımızda iş imkanı bulan yerli ve yabancı işçi sayısı bugün binlerle ifade edilmektedir. GAMA tarafından 1.100 milyon ABD Doları bedelle BOT modeli ile yapımı üstlenilen “Amman Water Conveyance Project DISI” ülkenin su ile ilgili 6 stratejik projesinden biridir. Proje ana hatları ile, DISI bölgesinde bulunan yer altı su rezervuarından 350 kilometrelik bir boru hattı ile 100 milyon metreküp içme suyunun Amman’a taşınmasıdır. Şener Arda firması Ölü Deniz kenarında deniz suyunu çevredeki havuzlara pompalayacak üç adet kolektör ve iskele yapmaktadır. Firma 2011 yılı sonu kadar işin kontrol ve bakımını üstlenmiştir Koray Enternasyonal Firması Amman’da Kanser Araştırmaları hastanesini yapımına devam etmektedir. Aysel (Yüksel) İnşaat Ürdün Genel Kurmay Başkanlığı binalarının yapımını tamamlamış, teslim süreci devam etmektedir. Yapılan binalar Ürdün Sosyal Sigortalar Kurumuna devredilmiştir. Ürdün’deki Türk Müteahhitlik firmalarının 2010 yılında aldıkları yeni işler (yaklaşık 20.728 bin dolar) aşağıdaki şekilde seyretmiştir. Yani Türk firmaları halen Ürdün’de yaklaşık iki milyar dolar iş yapmaktadırlar. Zaten sadece DISIWATER projesi bir milyardan fazladır.
7- İkili İşbirliği Olanakları Türkiye, yapılması planlanan ve yapımı devam eden aşağıdaki projelerde Ürdün’le işbirliği yapabilir. Yapılmakta olan Önemli Projeler:
Yapılacak Büyük Projeler 1- Nükleer Enerji Üretim Santralleri, Malıyet: 5-7 milyar dolar. Üretim 3740 MW/Yıl, 2- Red Sea Ded Sea Projesi, Uzunluk 180 km., Taşınacak su kapasitesi 1900 milyon M3/yıl, Aratılacak temiz su:850 milyon M3/yıl, Üretilen temiz su şehirlere pompa istasyonları ile verilecek. Toplam maliyetin 10 milyar dolar olması tahmin ediliyor. Bu projede suyun debisinden elektrik üretilmesi, sulu tarım yapılması, içme suyu olarak kullanılması bulunmaktadır. Ürdün henüz bu proje ile ilgili somut adım atmamıştır. Projenin BOT sistemi ile yapılması beklenmektedir. 3- Ürdün Demiryolları Projesi Kuzey-Güney Hattı (Suriye-Akabe), Güney-Batı Hattı (Irak-Saudi Arabia Sınırı), 1 Milyar dolar maliyeti bulacağı tahmin ediliyor. Henüz proje müzakere aşamasındadır. www.mot.gov.jo 4- Shal Oil-petrol kayaları projesi, Ürdün’de bol miktarda taşlaşmış petrol rezervleri bulunmaktadır. Ürdün bu rezervleri işletmek istemektedir. En geç 2020 yılına kadar oil shale/taşlaşmış petrol işletmeye alınacaktır. Çin, ABD, Baltık ülkeleriyle müzakereler halen devam etmektedir. www.josco.jo 8-Firma Sorunları Hakedişler: kamu ihale yasasına göre alınan ve gerekli denetim raporlarıyla teslim edilen hakedişlerde sorun yoktur. Sorunların temelinde işgören işveren arasındaki iletişim kopukluğu, uyuşmazlıklar, ilave talepler yer almaktadır. Bankacılık: Ülkede Bankacılık sektörü gelişmiştir. Modern bir üst ve alt yapısı vardır. Uluslararası bankalar ve katılım bankacılığı müştereken hizmet vermektedirler. Ülkede 24 tane farklı banka bulunmaktdır. Burada temsilciliği olan bankalar aracılığı ile verilen teminat mektuplarında genelde bir sorun yoktur. Ancak teminat mektupları masrafları firmalar için pahalı gelmektedir. Türk Bankaların Teminat Mektupları: Burada aracısı, mahabiri veya şubesi bulunan bankalar vasıtası ile alınan veya onaylanan teminat mektupları kabül görmektedir. Bürokrasinin işleyişi: Ürdün bölge ülkeleri içinde bürokrasisi en az ülkedir.. Arbitraj Sistemi: Ürdün’de arbitraj sistemi işlemektedir. Firma Özelinde Karşılaşılan Sorunlar:
Yatırımcı firmalar, işçi getirme, oturum ve çalışma izni alma gibi sorunlar yaşamaktadırlar. Taşıma firmaları üçüncü ülkelere geçişlerinde bayram ve tatil günleri başta olmak üzere sorunlar yaşamaktadırlar. Bu sorunlar çoğu kez Müşavirliğimizin girişimleriyle aşılmaktadır. 9- Görüş ve Değerlendirme Genel olarak ülkede müteahhitlik hizmetlerinde öncelik, alt yapı, enerji (özellikle nükleer enerji) ve su ile ilgili projelerdedir. Ancak, finansman sıkıntısı nedeniyle ihaleler ya yabancı bazı finans kurumlarından veya ülkelerden (USAID, World Bank, Kore, Japonya, Fransa, Kanada, Arap Fonu, Çin) temin edilen kredilerle açılmakta ya da BOT ve benzeri modeller tercih edilmektedir. Yabancı ülkelerden alınan kredilerde kredi veren ülkelerin firmaları tercih sebebidir. Ürdün’de su miktarı fakirlik sınırının altındadır bu nedenle su şebekesinin yenilenmesi (kaçakları önleme adına), atık su arıtma tesisleri, su boru hatları ve pompa istasyonları ve ölü denizi korumak adına hazırlanan Red Sea-Dead Sea projesi, nükleer enerji ülkenin gündeminde olan projelerdir. Bu alandaki önemli projeler Su ve Sulama Bakanlığının www.mwi.gov.jo internet sitesinde yayınlanmaktadır. Ülkede, giderek artan enerji tüketimini karşılamak amacıyla alternatif kaynaklar değerlendirilmektedir. Bu bağlamda nükleer enerji geliştirme planları gündeme gelmiştir. Barışçıl amaçlı nükleer enerji üretimi için Fransa, ABD, Kanada, İngiltere, Çin, Güney Kore ve Türkiye ile işbirliği protokolleri imzalanmıştır. İlk nükleer reaktörün 800-1000 megawattlık enerji üretmesi planlanmaktadır. Devletin açtığı ihaleler ağırlıklı olarak kamu ihale dairesi tarafından açılmakta ve www.gtd.gov.jo adresinde yayınlanmaktadır. Amman Büyük Şehir Belediyesinin açtığı toplu taşımacılık, şehir planlaması, parkların yeniden düzenlenmesi gibi ihaleler de www.ammancity.gov.jo adresinde açıklanmaktadır. Ürdündeki projelerin www.jordaninvesment.co adresinden takibi mümkündür. 10-Geleceğe Yönelik Projeler ÜRDÜN DEVLETİ, 2011-2013 YILLARINI KAPSAYAN PLANLI DÖNEMDE 8.5 MİLYAR DOLAR YATIRIM ÖNGÖRÜYOR
KAYNAK: ÜRDÜN PLANLAMA BAKANLIĞI 2011-2013 KALKINMA PLANI WWW.MOP.GOV.JO Planın ana omurgasını oluşturan yukarıdaki tablonun hazırlanması için, devlet, özel sektör, üniversitelerde çalışan ve konularında uzman elemanlardan oluşan 14 farklı komisyon üyeleri bir yıllık yoğun çalışma neticesinde, ülkenin gelecek üç yılında öncelik ve önem sırasına göre yatırım konularını tespit etmişler, buralarda kullanılacak mali harcamaların kaynağını, rakamsal büyüklüğünü açıklamışlardır. Yapılan hesaplamalara göre devlet, gelecek üç yıl içinde iç (vergiler, harçlar, hibeler, bağışlar, krediler) ve dış gelirlerinden (hibeler, krediler, transferler) elde edeceği gelirlerini tablodaki önem sırasına göre harcayacaktır. Yine yapılan incelemelere göre yukarıda tadat edilen 24 kalem hizmet için üç yıl içinde 6 milyar Ürdün Dinarı (8.474 milyon dolar) harcama yapılacaktır. Bir noktada bu 24 hizmet kalemi, ülkenin gelecek üç yıl içinde yapmayı planladığı yatırımların, ana gövdesini ve önem sırasını göstermektedir. Hizmet sıralamalarına bakıldığında, Ürdün’ün öncelikli konularının başında su kaynaklarını zenginleştirmek ve vatandaşa sağlıklı su verebilmek olduğu anlaşılmaktadır. Üç yıllık toplam 8.5 milyar dolarlık yatırım bütçesinde su sektörüne %17 oranında bir pay verilmesi konunun önemini ve aciliyetini anlatmaktadır. Suyu taşımacılık sektörü, daha sonra enerji ve doğal kaynaklara yapılacak yatırımlar takip etmektedir. Aslında planın genel harcama kalemlerini şu şekilde okumak daha doğru olacaktır. Ürdün devleti gelecek 3 yıl içinde en fazla mali kaynaklarını %55 oranında alt yapı yatırımlarına, %20 sosyal yapının iyileştirilmesine, %14 eğitim, öğretim, ilmi araştırmalara ve yüksek öğrenime, %6’sını çalışma ortamının iyileştirilmesine, %3’nü meslek edindirme çalışmalarına, %2’sini idarenin geliştirilmesine, kurumların yeniden yapılandırılmasına, %1’ini de adli ve hukuki işlere harcayacaktır. 2011-2013 yılları arasında Ürdün devletinin harcamayı planladığı konuların su, taşıma, enerji, sağlık, yüksek eğitim, genel hizmetler-yol, fakirlikle mücadele-toplumsal kalkınma, orta öğretim, bölgesel kalkınma, konut gibi önemli alanlara ayrılan oransal paylar toplandığında yapılacak toplam harcamanın %82’sine (6.970 milyon $) tekabül ettiği görülmektedir. Yani sayılan bu on adet konu başlığı 24 kalemin içinde öncelikli konular olarak öne çıkmaktadır. Aşağıda konu başlıkları yukarıdaki listede verilen ve harcamaların %82’sini (6.970 milyon $) oluşturan ilk on madde için gelecek üç yıl içinde yapılacak çalışmaların bir özeti yer almaktadır.
Diğer yandan Suriye’nin Şam vilayeti ile Ürdün’ün Zarka vilayeti arasında yolcu ve yük taşımacılığı amacıyla yeni tren yolu yapımı, özellikle bu projenin 2012 yılına kadar hizmete alınması konunun önemine işaret etmektedir. Irak-Ürdün arasında bir tren yolunun faaliyete geçirilmesi, bu yolun Bağdat-Akabe arasında hizmet vermesi planlanmaktadır. Her iki ülkenin uzmanları konuyu müteaddit defa görüşmüşlerdir. Irak-Ürdün hattının 2015 yılı sonuna kadar hizmete alınması planlanmaktadır.
Yukarıdaki on konu başlığı, ülkenin 2011-213 yılları arsında yapacağı hizmetler için harcamayı planladığı toplam 8.5 milyar doların %82’ini kapsamaktadır. Kalan %18’ni yatırımların ve ticaretin geliştirilmesi, meslek edindirme çalışmaları, bilişim sektörünün desteklenmesi, çevre, turizm, tarım, kamu binaları, kamu yönetimi, mali disiplin, kültürel konular, yasama, gençlik ve spor gibi madde başlıkları oluşturmaktadır. Planlama Bakanı 7 Aralık 2010 tarihinde Amman’da, ülkede temsilcilikleri bulunan uluslar arası finans ve mali destek kuruluşlarıyla (Al-Rai Gazetesi 08 /12/ 2010) bir toplantı yapmış, katılımcılara Ürdün’ün gelecek üç yılını kapsayacak plan ve programlarını tanıtmıştır. Katılımcılardan projeler için mali destek istemiştir. Basında da yer alan haberlere göre, Ürdün Planlama Bakanının bu toplantısına Avrupa Birliği Temsilciliği, ABD Uluslar arası Kalkınma Ajansı, Kanada Kalkınma Ajansı, Fransa Kalkınma Ajansı, Alman İmar Bankası, Japon Teknik Yardım Ajansı, İsviçre Uluslararası Kalkınma ve Yardım Kuruluşu, İspanya Uluslararası Kalkınma Ajansı, Birleşmiş Milletler Kalkınma Örgütü, Dünya Bankası Ürdün Temsilciliği gibi kurum ve kuruluş temsilcilerinin yanında diğer bazı yabancı misyonların muhtelif statülerde temsilcileri katılmışlardır. Ürdün Devleti, yukarıda isimleri tadat edilen kurum ve kuruluşlardan bu projeler için yaklaşık 500 milyon dolar yardım alacağını beklemektedir. Almanya, planlı dönemde Ürdün’e 90 milyon Avro destek sağlamayı taahhüt etmiştir. Çin Halk Cumhuriyeti ilk etapta 5 milyon dolar destek sağlamayı kabul etmiştir. Ürdün Devletinin 2011-2013 yıllarını kapsayan üç yıllık kalkınma planı için yapacağı her türlü yatırım gideri, ait olduğu mali yılın bütçe kalemleri kapsamında değerlendirilecektir. Geniş bilgi için: www.mop.gov.jo
Majeste Kral Abdullah’ın Web Sitesi www.kingabdullah.jo Başbakanlık www.pm.gov jo A/E BUSINESS COUNCIL IN JORDAN (Representing Int. Federation For Consulting Engineers-FIDIC)
Jordanian Members Of A/E Business Council In Jordan 1- Amman Consulting Engineering & Planning Office www.acepo.jo 2- Arab Center for Engineering Studies www.aces-int.com 3- Arabtech Jardaneh Engineers & Architects www.aj-group.com / www.aj.com.jo 4- ARCHISYS Architects & Engineers www.archisys.com.jo 5- ACE- Associated Consulting Engineers www.ace-intl.net
Municipality Of Greater Amman www.ammancity.gov.jo Departments of Greater Amman Municipality (GAM)
Jordanian Construction Contractors Association: www.jcca.org.jo Jordanian Engineers Association: www.jea.org.jo Jordan Investment Board Important: www.jordaninvestment.com Sanayi ve Ticaret Bakanlığı www.mit.gov.jo Planlama Bakanlığı www.mop.gov.jo Su Bakanlığı www.mwi.gov.jo Tarım Bakanlığı www moa.gov.jo Enerji Bakanlığı www.memr.gov.jo Ulaştırma Bakanlığı www.mot.gov.jo Amman Dünya Ticaret Merkezi http://wtca.org Ürdün Sanayi Bölgeleri Kurumu www.jiec.com T.C. Amman Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği amman@dtm.gov.trwww.musavirlikler.gov.tr Kaynakça Müşvirlik Raporları İgeme Ürdün Ülke Raporu (internet) Koray İnternasyonal Co.-Ürdün Yüksel İnşaat-Ürdün Rem Mühendislik - Ürdün Yerel Basın, Ürdün Müteaahitler Birliği Raporu Müşavirliğimizi ziyaret eden Türk ve Ürdünlü İşadamları Ürdün’de Resmi Tatil ve Tören Günleri A- Haftalık Tatil Günleri 1- Cuma
2- Cumartesi B- Yıllık Tatil Günleri 1- Hz. Muhamed’in Doğum Günü 2- 1 Mayis İşçi Bayramı 3- Ramazan Bayramı 4- Kurban Bayramı 5- 1 Ocak Yılbaşı 6- Hicri Yılbaşı 7- Bağımsızlık Günü 25 Mayıs 8- Christmas 25 Aralık (bir gün genel)
1- İsra ve Mirac Günü 2- Ordu Günü 3- Büyük Arap Devrim Günü 4- Kral Abdullah II’nin Doğum Günü 30 Ocak 5- Kral Abdullah II’nin Tahta Geçiş Günü 9 Haziran 6- Merhum Kral Hüseyin’in Doğum Günü 14 Kasım
1- Mesih İsa (aleyhisselam)’ın Doğum Günü, 25-26 Aralık (iki gün hristiyanlar için) 2- Easter Bayramı, Doğu Hesabına Göre (yılda iki gün) 3- Şaanin – Pazar-Bayramı Doğu Hesabına Göre (yılda bir gün) Yüklə 160,34 Kb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||