T. C. Başbakanlik aile ve sosyal araştirmalar genel müDÜRLÜĞÜ İrlanda cumhuriyeti

B.İrlanda’da Aileler ve Aile Yaşamı

“İrlanda’da Aileler ve Aile Yaşamı” başlıklı sunum, Aile ve Sosyal İşler Bakanlığı’nın Aile İşleri Birimi’nden Müdür Yardımcısı Heber McMAHON tarafından yapılmıştır.

1.Aileler ile Aile ve Sosyal İşler Bakanlığı

Aile ve Sosyal İşler Bakanlığı 2006 yılında, 1 milyonun üzerinde çocuğa, toplam 2 milyar Euro çocuk yardımı tahsis etmiştir. Hastalık ya da işsizlik nedeniyle ebeveynlerin işinden uzak kaldığı ailelere doğrudan gelir desteği, tek ebeveynli ailelere (“lone parent family”) ödemeler, 6 yaşından küçük çocuklara yönelik olarak çocuk başına 1000€ erken çocuk bakımı takviyesi, bakmakla yükümlü olanlara (evde yaşlı bir kişi ya da hastaya bakanlara) yönelik ödemeler ve çocuk sahibi olan düşük gelirli ailelere “aile gelir desteği” de Bakanlık tarafından sunulan destek hizmetleri arasındadır. SAİB, ayrıca Aile Destek ve Bakım Merkezleri (Family Resource Centre - FRC) başta olmak üzere gönüllü aktiviteleri ve yerel sivil toplum örgütlerini de desteklemektedir.

2.Aile İşleri Birimi

1998 tarihli “Aile Üzerine Komisyon”da şu tavsiye kararı alınmıştır: “Ailelerin günümüzde kendilerine, akrabalarına, arkadaşlarına ve zorlu dönemlerde destek aldıkları en önemli dayanışma ağını oluşturan çevrelerine, yerel topluma ayıracak çok az zamanları vardır.” Bu komisyon tarafından, “Önce Aileler” yaklaşımı çerçevesinde aşağıdaki projeler geliştirilerek hayata geçirilmiştir:

• 
  Aile İşleri Birimi
  
• 
  Ailelere Danışma Hizmeti Sunan Organizasyonları için Nakdi Yardım Planları
  
• 
  Aile Destek ve Bakım Merkezleri Programı
  
• 
  Aile Uzlaştırma Hizmetleri
  
• 
  Aile Araştırma Programı
  
• 
  Aile Hizmetleri Projesi (“Hizmet Sürecini Tek Başına Üstlenen Müessese”) (“One Stop Shop”)
  

Aile İşleri Birimi (“Family Affairs Unit”), “tek ebeveyn”lere (“lone parents”) yönelik ve danışmanlık sürecini de içeren politikaları gözden geçirmekte, yeni teklifler geliştirmekte, gelir desteklerini gözden geçirmekte ve “Sosyal İçerme Üzerine Tek Resmi Grup” (“Single Official Group on Social Inclusion”) olarak anılan çalışma grubunu oluşturmaktadır. 2004–2006 bütçesi 28 milyon Euro olan “Aile Destek Ajansı” (Family Support Agency) faaliyetlerine Aile İşleri Birimi’ne bağlı olarak devam etmektedir. Aile İşleri Birimi vasilere ödemeleri yapmakta ve Uzunlamasına (Boylamsal) Çocuklar Araştırması’na (“Longitudinal Study of Children”) destek vermektedir. Aile İşleri Birimi “İş/Hayat Dengesi” (“Work/Life Balance”) , “Tek Ebeveynler” (“Lone Parents”) , “Ulusal Çocuklar Ofisi” (“National Childrens’ Office”) gibi Bakanlıklar arası komitelerin kurulmasına öncülük etmekte ve destek vermektedir. Bunun yanı sıra parlamenter sorulara cevaplar, temsiller, brifingler gibi genel görevlerini de yerine getirmektedir.

Aile İşleri Birimi’nin çalışma alanı ile ilgili olarak öncülük ettiği ve ortağı olduğu diğer çalışmalar şunlardır:

• 
  Anayasa Üzerine Tüm Tarafların Katılımıyla Oluşan Genel Meclis Komitesi (“All Party Oireachtas Committee on Constitution”)
  
• 
  Sivil Ortaklık Çalışma Grubu
  
• 
  Erken Çocukluk Dönemi Bakım ve Eğitim Grubu (Bakanlıklar arası bir inisiyatiftir.Bütüncül bir ulusal politika geliştirmek için kurulmuştur)
  
• 
  Sağlık Bakanlığı’nın Aile Hizmetlerinin Gözden Geçirilmesi
  
• 
  Ulusal Yoksulluk Karşıtı Stratejisi
  
• 
  Ulusal Çocuklar Stratejisi
  
• 
  Sosyal Yardımlar Politikası
  

3. Aile ile İlgili Sosyo-demografik Bilgiler

3.1. Aile ve Çocuklara İlişkin İstatistikler

• 
  Ülke nüfusu 4.234.925 kişidir (2006 Nüfus Sayımı).
  
• 
  25 yaş altı nüfus 1.490.600 kişidir (İrlanda Merkezi İstatistik Ofisi (CSO) 2005 Verileri).
  
• 
  19 yaş altı çocukların sayısı 1.149.300’dur (İrlanda Merkezi İstatistik Ofisi (CSO) 2005 Verileri).
  
• 
  15 yaş altı çocuğa sahip olan 802.500 aile bulunmaktadır (İrlanda Merkezi İstatistik Ofisi (CSO) Üç Aylık Ulusal Hane halkı Anketi, 2006 İkinci Üç Aylık Araştırma, Aile ve Sosyal İşler Bakanlığı (DSFA) Verileri).
  
• 
  15 yaş altı çocuğa sahip olan tek ebeveynli ailelerin sayısı 104.800’dür (İrlanda Merkezi İstatistik Ofisi (CSO) Üç Aylık Ulusal Hane halkı Anketi, 2006 İkinci Üç Aylık Araştırma, Aile ve Sosyal İşler Bakanlığı (DSFA) Verileri).
  
• 
  Tek Ebeveynli Aile Yardımı alan aile sayısı 81.654’dir. (2006 Haziran)
  
• 
  Tek Ebeveynli Aile Yardımı alan 20 yaş altı ebeveynler bu sayının %2,2’sini oluşturmaktadır (1997’de bu oran % 4,4 idi).
  
• 
  Doğurganlık Oranı (2003 verileriyle) 1,98’dir (AB’de en yüksek orandır).
  

2. Aile Hayatında Gözlenen Değişiklikler

• 
  Birlikte (evlilik dışı) yaşayan ve çocuk sahibi olan çift sayısı 29.709’dur.
  
• 
  2005 yılı içerisinde mahkemece hükmedilmiş boşanma sayısı 3.411’dir.
  
• 
  1997 ve 2005 arası boşanma / yasal ayrılık kararı sayısı 33.839’dir.
  
• 
  İrlanda’da doğan çocuklardan neredeyse üçte biri (% 31,4’lük bir kısmı) evlilik dışı doğmaktadır (Üç Aylık Ulusal Hanehalkı Anketi, 2004 İkinci Üç Aylık Araştırma).
  

2. Gelecekte Beklenen Nüfus Eğilimleri

• 
  2010 yılı itibarıyla İrlanda’nın AB içerisinde en yüksek genç nüfusa sahip olması beklenmektedir.
  
• 
  2010 yılı itibarıyla her 10 İrlandalıdan 3’ünün 15 yaş altında olması beklenmektedir.
  
• 
  2010 ve 2020 yılları arası dönemde AB’nin 25 üyesi arasında sadece İrlanda ve Lüksemburg’un % 1’in üzerinde nüfus büyüme oranına sahip olması beklenmektedir.
  
• 
  2010 yılı itibarıyla İrlanda’nın % 0,7 ile Avrupa’da en düşük ölüm oranına sahip olması beklenmektedir.
  
• 
  Ayrıca 15 ve 64 yaş arası nüfus artışının AB ülkeleri arasında en keskin biçimde İrlanda’da kendini göstereceği gözlemlenmektedir.
  
• 
  İrlanda 2010 yılına kadar muhtemelen Lüksemburg ve Kıbrıs’tan sonra Avrupa’da en yüksek net göç alma oranına sahip 3’üncü ülke olacaktır.
  

2. Aileler ve İş Hayatı

• 
  İrlanda’da kadınların işgücüne katılım oranı % 52,5’dir. (Bunların % 78,5’lik kısmı 25–34 yaş grubunda yer almaktadır).
  
• 
  Ebeveynlerin her ikisinin de çalıştığı ailelerin % 72’si çocuk sahibidir.
  
• 
  Çalışan annelerin üçte biri (yaklaşık 121.000) beş yaşın altında çocuğa sahiptir.
  
• 
  Ücretli çocuk bakımevlerinden yararlanan ailelerin sayısı 353.000’dir.
  

2. Tek (Yalnız) Ebeveynli Ailelere Yönelik Politika

Başbakanlık (Department of Taoiseach) tarafından yönetilen “Sosyal İçerme Üzerine Yüksek Memurlar Grubu” (“Senior Officials Group on Social Inclusion”) tek ebeveynli ailelere yönelik çalışmaları koordine etmektedir. Sosyal İçerme Üzerine Yüksek Memurlar Grubu, tek ebeveynli ailelere gelir desteği, eğitim ve mesleki eğitim, çocuk bakımı, iş bulma ve diğer destek hizmetlerinin sunulmasını sağlayan bir dizi kararlar almıştır. Aile ve Sosyal İşler Bakanlığı ise tek ebeveynli ailelere ödenen sigorta, gelir desteği, nafaka ve yan ödemeler gibi maddi destek düzenlemelerini gözden geçirmektedir. Bu konudaki çalışmalar halen sürmekte ve tek ebeveynli ailelere desteğin kapsamını ve içeriğini geliştiren uygulamalar 2006 yılında da devam etmektedir.

Tek ebeveynli ailelere yönelik bazı istatistikler ise şöyledir:

• 
  Bu konuda sözü geçen yardımları halen alanların sayısı 81.654’dür. Bunların %77’si hiç evlenmemiş, %23’ü ise boşanmıştır.
  
• 
  Tek ebeveynli ailelerin sahip olduğu çocuk sayısı ülke genelinde 130.000’dir.
  
• 
  Ayrı kalan eşlere yapılan DWB Yardımı (Deserted Wife’s Benefit) alan çocuklu ebeveynlerin sayısı 13.125’dir.
  
• 
  Tek ebeveynli ailelere yardım genellikle 6–8 yıllık bir dönemi kapsamaktadır.
  
• 
  Bu yardımı alanların %60’lık bir kısmı çalışmaktadır.
  
• 
  Tek ebeveyn yardımı alanların sayısı artmaktadır. Son istatistiklere göre bu yardımı almak için yapılan başvuru ortalama 18.000, yardımı almaya hak kazanan başvuru sayısı ise ortalama 14.000’dir. Yardım programından ayrılan kişi sayısı ise 10.823’tür. Bunlardan 3.065’i uygun koşullarda iş dolayısıyla, 7.758’i başka nedenlerden dolayı yardım programından ayrılmıştır.
  

Tek ebeveyn yardımına dair rakamlar şu şekildedir:

• 
  Bu yardım için yapılan toplam kamu harcaması 800 milyon Euro’nun üzerindedir.
  
• 
  2005 EU SILC (EU Survey on Income and Living Conditions) anketine göre yardımı alanların % 42’si yoksulluk riski ile karşı karşıyadır.
  
• 
  Yardımlar, para ve mal varlığı soruşturması esasına göre verilmektedir.
  
• 
  Yardımı alanlarda birinci dereceden bakım ve sorumluluk esastır.
  
• 
  Tek ebeveyn yardımı (haftalık) 165,80 Euro’dur.
  
• 
  Çocuk bakım tahsisatı 19,30 Euro’dur.
  

3. Aile Destek Ajansı

Aile Destek Ajansı 2003 yılında kurulmuştur. Ülke çapında 16 adet “Aile Arabuluculuk Hizmetleri Merkezi” (“Family Mediation Service Centre”) olarak anılan ve boşanmaya dair danışmanlık hizmeti veren kurumun, 95 adet (2006 sonu itibariyle 100 adet olacak) “Aile Destek ve Bakım Merkezi” (“Family Resource Centre”) olarak anılan ve çok çeşitli aile destek hizmetleri veren organizasyonun finansmanını ve koordinasyonunu sağlamaktadır. Aynı zamanda ülke çapında 540 adet gönüllü ve yerel örgütü desteklemekte ve ülke çapında uygulanan Aile Araştırma Programını yürütmektedir. 2006 yılı için, birinci aşamada 14 adet yayın hazırlanmıştır.

3. Çocuklara Dair Çalışmalar ve Politikalar

Aile İşleri Birimi, çocuklara dair yürütülen çalışmalara ve bu alanda uygulanan politikalara da destek vermektedir. Aile İşleri Birimi’nin destek verdiği en önemli çalışma ülke çapında 18.000 adet çocuk üzerinde yapılan Uzunlamasına (Boylamsal) Çocuklar Araştırması’dır. Bu araştırma kapsamında incelenen 18.000 çocuğun 10.000 adedi 9 aylıktan büyük, 8.000 adedi ise 9 yaşın üzerindedir. Bu araştırma, İrlanda’da yapılan en büyük araştırmadır. Araştırma, çocuk gelişiminin tüm yönleri üzerine kapsamlı bilgi toplanmasını hedeflemektedir. Bilgi toplama başlangıcı için 2007 yılı başlangıç yılı kabul edilmiştir.

“Çocuklardan Sorumlu Bakanlığın Ofisi”, ülke çapında çocuklarla ilgili politikaların eşgüdümünden sorumlu en yetkili kurumdur. Bu bakanlık 2005 yılında kurulmuştur. Bakanlığın ana sorumluluk alanları;

• 
  Ulusal Çocuk Stratejisi
  
• 
  Ulusal Çocuk Bakımı Yatırım Programı
  
• 
  Çocuk Refahı ve Çocukların Korunması
  
• 
  Çocuklara ve Gençlere Yönelik Adalet Sistemidir (2001, Çocuklar Kanunu).
  

Çocuk bakımı konusunda uygulanan politikalara ve yapılan yatırımlara dair bilgiler ise şu şekildedir:

• 
  “Eşit Fırsatlar Çocuk Bakımı Programı” (Equal Opportunities Childcare Programme) kapsamında, 2000–2006 yılları arasında 500 milyon Euro’luk bütçe harcanmış ve 41.000 adet yeni bakım yeri inşa edilmiştir.
  
• 
  Ulusal Çocuk Bakımı Yatırım Programı kapsamında, 2011 sonuna kadar 50.000 adet yeni yerin açılması hedeflenmektedir. 2006–2010 dönemi için 575 milyon Euro tahsis edilmiştir.
  
• 
  Erken dönem çocuk bakımı yardımları 6 yaş altı için çocuk başına 1.000 Euro’dur. Bu yardımlar her üç ayın sonunda ödenmektedir.