T. C. Başbakanlik aile ve sosyal araştirmalar genel müDÜRLÜĞÜ İrlanda cumhuriyeti

C.Sağlık ve Çocuklardan Sorumlu Bakanlık

Sağlık ve Çocuklardan Sorumlu Bakanlık temsilcileri ile 14/Kasım/2006 tarihinde saat 10:00’da görüşülmüştür.

Bu görüşmede çocukların bakımı ve korunması ve engellilere yönelik politikalardan bahsedilmiştir. Çocuk Refahı ve Korunması birimi Müdür Yardımcısı Sayın Dilly O’BRIEN ve Engelliler Birimi Yüksek İdari Memuru Sayın Stephen DORAN, tarafından gerekli bilgiler aktarılmıştır.
İrlanda’da kimsesiz çocukların bakımı konusunda iki eğilim bulunmaktadır. Bunlar “Bakımevinde Bakım” (“Residential Care”) ve “Koruyucu Aile Yanında Bakım” (“Foster Care”)dır. Son yıllarda çocukların bakımevinde bakımından uzaklaşılmış ve mümkün olduğunca kimsesiz çocukların koruyucu ailelerin yanında bakılması sağlanmaya çalışılmıştır. Şu anda devletin himayesi altında bulunan kimsesiz ve bakıma muhtaç çocuk sayısı 5.000 civarındadır. Bunların 4.500’üne aile yanında bakılmakta, 500’ünün bakımı ise bakımevlerinde devlet tarafından üstlenilmektedir. Devlet, koruyucu ailelere maddi yardımda bulunmaktadır. Bakımevinde bakım, daha çok yüksek düzeyde bakıma ve desteğe muhtaç çocuklar için gerçekleşmektedir.
Sağlık ve Çocuklardan Sorumlu Bakanlık, çocuklara dair çalışmalarını daha çok Çocuklardan Sorumlu Devlet Bakanı (junior minister) aracılığı ile sürdürmektedir. Bu bakan, 17 Devlet Bakanlığı (alt-bakanlık) içerisinde üstün yetkilerle donatılmış ve kabinede oturma hakkını elde eden tek Devlet Bakanıdır (junior minister). Bu yüzden “Süper Devlet Bakanı” (Super Junior Minister) olarak anılmaktadır. Sağlık ve Çocuklardan Sorumlu Bakanlık Ana Birimi, kendisine idari açıdan bağlı olan Çocuklardan Sorumlu Devlet Bakanının (alt bakanın) Ofisine idari açıdan destek vermektedir. Ayrıca Sağlıktan ve Çocuklardan Sorumlu Bakanlık, Adalet Eşitlik ve Hukuk Reformu Bakanlığı ile çocuk ve genç adaleti üzerine ortaklaşa çalışmalar gerçekleştirmektedir.
Engelliler üzerine yapılan çalışmalarda da aynı esas geçerlidir. Engelliler üzerine Sağlık ve Çocuklardan Sorumlu Bakanlığın çalışmaları da Engellilerden Sorumlu Devlet Bakanı (junior minister) tarafından gerçekleştirilmektedir.
Çocuklardan Sorumlu Devlet Bakanlığını 2006 yılı itibarıyla Brian LENIHAN, Engellilerden Sorumlu Devlet Bakanlığını ise Tim O’MALLEY yürütmektedir. Bu iki alt bakan, idari açıdan Sağlık ve Çocuklardan Sorumlu Bakanlığı’na bağlı çalışmakta ancak kendi sorumlu oldukları konuyla ilgili diğer bakanlıklarla işbirliği ve ortak çalışma içinde bulunmaktadır.
İrlanda’da Çocuk Bakımevleri ve Engellilerin Bakımından sorumlu kuruluşların ortalama %90’lık bir kısmı kamuya bağlı olmayan ve kar amacı gütmeyen kuruluşlardan oluşmakta ve bu kuruluşlar devletten finansal destek almaktadırlar.
Engellilerle ilgili son dönemde ortaya atılan en önemli yenilik “Erken Müdahale Takımları” (“Early Intervention Team”) denilen takımlarla çalışılmaya başlanmasıdır. Bu takımlar 80 takımdan ibarettir ve her biri 50.000’lik bir nüfustan sorumlu olarak çalışmaktadır. Bu takımlar küçük yaşlardan itibaren insanları gözetim altında tutmakta, onların özel ihtiyaçlarını ve karşı karşıya bulundukları riskleri ve zorlukları tespit etmektedirler. Engellilik ortaya çıkmadan ya da bireyin yaşam kalitesi düşmeden müdahale etmekte ve bireye birtakım hakların ve imkânların sağlanması için devreye girmektedirler. 2004 yılı itibarıyla bir “Ulusal Engelliler Politikası” ortaya konmuştur. İrlanda’da “özürlülük” kavramından “özel ihtiyaçlar” kavramına yönelik köklü bir gelişme söz konusudur. 5 yaşın altındaki çocuklar da özürlüler gibi bu ihtiyaçların gerektirdiği haklardan yararlanmaktadır. Bu hakların kazanılma yaşı gittikçe yükselecektir.

Sağlık ve Çocuklardan Sorumlu Bakanlığın Çocuklarla ve Özürlülerle ilgili çalışmalarına kaynaklık eden ve son dönemde bu iki alanla ilgili ulusal stratejiyi ortaya koyan yasal dayanaklar şunlardır:

1.1991–17 Çocuk Bakımı Kanunu

Yasada çocuklara sağlanan refahın yükseltilmesi, acil durumlarda çocukların korunması, bakım muameleleri, çocuklara dair hukuki usul, okul öncesi hizmetlerin yönetimi, çocukların bakımevleri gibi konulara dair maddeler yer almaktadır. Kanunun tam metnine http://www.irishstatutebook.ie/ZZA17Y1991.html adresinden ulaşılabilir.

2.2001–24 Çocuklar Kanunu

Kanunda aile refahı konferansının düzenlenmesi ve düzenlenme şekli, 1991–17 sayılı yasada değişiklik, farklılıkların ele alınması, suça dair sorumluluk, çocuk şüphelilere muamele, çocuk mahkemeleri ve çocuklara dair muhakeme, çocuk tutuklu evleri, özel bakım merkezleri kurulu, çocukların korunması gibi konular yer almaktadır. Kanunun tam metnine http://www.irishstatutebook.ie/ZZA24Y2001.html adresinden ulaşılabilir.

3.2004–30 Özel İhtiyaçları Olan Kişilere Yönelik Eğitim Kanunu

Kanunda özel ihtiyaçları olan çocukların eğitimine, bu eğitimin kaynaklarının sağlanmasına ve devletin sorumluluklarına, Özel Eğitim, Ulusal Konseyi’ne, Özel Eğitim Başvuru Kurulu’na, Sağlık Kurullarının sorumluluklarına dair konular yer almaktadır. Kanunun tam metnine http://www.irishstatutebook.ie/ZZA30Y2004.html adresinden ulaşılabilir.

4.2005–14 Engelliler Kanunu

Kanunda özel ihtiyaçların ve hizmet gereksinimlerinin değerlendirilmesi, binalara ve hizmetlere erişim ve sektörel plan, genetik test, kamu hizmeti istihdamı gibi konular yer almaktadır. Kanunun tam metnine http://www.irishstatutebook.ie/ZZA14Y2005.html adresinden ulaşılabilir.

D. Çocuklardan Sorumlu Bakanlığın Ofisi

Çocuklardan Sorumlu Devlet Bakanlığı halen Brian LENIHAN, TD tarafından yürütülmekte ve diğer Devlet Bakanlarından daha yüksek yetkilerle donatılmış bir tür Süper Devlet Bakanlığı (Super Junior Ministry) olarak hizmet vermektedir (TD, Teachta Dála kavramının kısaltılmışı ve Dáil Éireann olarak bilinen İrlanda Temsilciler Meclisinin Üyeliği, “Meclis Delegesi” anlamına gelmekte ve kişi isimlerinden sonra unvan olarak kullanılmaktadır). Sözgelimi bu bakan, İrlanda kabinesinde diğer Hükümet Bakanlarıyla oturma hakkını elde eden, yani bakanlar kurulunda yer alan tek devlet bakanlığı, yani alt bakanlık (Junior Ministry) olarak görülmektedir.

14/Kasım/2006 tarihinde Sağlık ve Çocuklardan Sorumlu Bakanlıktan sonra ziyaret edilen Çocuklardan Sorumlu Bakanlığın Ofisi ise adı geçen Çocuklardan Sorumlu Bakanın Ofisi olmasından daha da önemli işlevlere sahiptir. İrlanda’da oldukça ciddi, iyi planlanmış ve çeşitli kurumlarla eşgüdüm içerisinde yürütülen, oldukça gelişmiş bir “Çocuk Politikası” ve “Çocuk Stratejisi” mevcuttur.
Hükümetin çalışma biçimi ve devlet teşkilatı açısından Türkiye’den oldukça farklı bir yapı arz eden Devlet Bakanlığına (Alt Bakanlık-Junior Ministry) daha önce değinilmiştir. Halen görev başında bulunan Devlet Bakanları grubu 2002 yılının Haziran ayında oluşturulmuş ve birtakım değişikliklerle bugüne kadar gelmiştir. Bu listede her Devlet Bakanı en fazla iki ana bakanlıkla (Hükümet Bakanlığı) çalışırken, Çocuklardan Sorumlu Bakanlık hem üç Hükümet Bakanlığı (Ana Bakanlık) ile birlikte çalışmakta, hem de özel sorumluluk yüklenmiş (çocuklardan sorumlu) durumdadır. Bu durum, bu bakanlığa ne kadar önem verildiğine ve bu bakanlığın ne türlü yetkilerle donatıldığına dair bir fikir vermektedir. (Aşağıdaki şemada, Çocuklardan Sorumlu Bakanlığın Ofisi’nin diğer kurumlarla işbirliği ve çalışma şekli özetlenmiştir).
Çocuklardan Sorumlu Bakan, Eğitim ve Bilim Bakanı, Adalet Eşitlik ve Hukuk Reformu Bakanı ve Sağlık ve Çocuklardan Sorumlu Bakan ile işbirliği içinde çalışmakta, Çocuklardan Sorumlu Bakanın Ofisi ise bir ana Bakanlık olan Sağlık ve Çocuklardan Sorumlu Bakanlığın idari bünyesinde yer almaktadır. Çocuklardan Sorumlu Bakanın söz konusu Ofis ile irtibatını Bakanlıklar arası bir Asistan Sekreterler Grubu sağlamaktadır. Ofisin Eğitim ve Bilim Bakanlığı ile çalışması “Erken Yaş Eğitim Politikası Birimi” vasıtasıyla, Adalet Eşitlik ve Hukuk Reformu Bakanlığı ile çalışması ise “Gençlere Adalet Hizmetleri Politika Birimi” vasıtasıyla gerçekleşmektedir. Ofis aynı zamanda Sağlık İşleri Dairesi ile doğrudan bağlantılı çalışmaktadır. Erken Yaş Eğitim Politikası Birimi aynı zamanda eğitim sektörü ile işbirliğini sağlamakta, Gençlere Adalet Hizmetleri Politika Birimi ise adalet sektörü ile birlikte çalışılmasını sağlamaktadır. Ofise bağlı bir Ulusal Çocuk Politikası Danışma Kurulu yer almakta ve ofis gerekli gördüğünde çalışma konusu kendi politikalarını ilgilendiren diğer bakanlıklar ile iletişim içerisinde faaliyetlerine devam etmektedir.


Çocuklardan Sorumlu Bakanın Ofisi’nin sorumluluğu, aşağıdaki konularda çocukları etkileyen politikaları ve uygulamaları uyumlu hale getirmektir:

• 
  Erken Dönem Çocuk Bakımı ve Eğitimi
  
• 
  Genç Adaleti
  
• 
  Çocuk Refahı ve Korunması
  
• 
  Çocukların ve Gençlerin Katılımı
  
• 
  Çocuklar ve Genç İnsanlar Üzerine Araştırmalar
  
• 
  Çocuklar için “Birimler-arası” (“cross-cutting”) İnisiyatif Oluşturmak
  

Asıl kadrosu Aile ve Sosyal İşler Bakanlığı’nda olmasına rağmen, işbirliği çerçevesi içinde son aylarda bu ofiste yetkili olarak çalışan Muriel CLEARY, son dönemde ofisin ortaya koyduğu çarpıcı gelişmelere örnek olarak;

• 
  Anayasada çocuk haklarını artırmaya yönelik yasama girişimleri
  
• 
  Yerel yönetimler ile toplantılar yapılması
  
• 
  Çocukların nabzının tutulması için sürekli çocuklar arasında anketler düzenlenmesi ve kamuoyu yoklamaları
  
• 
  Çocuklardan gelen talep üzerine 2004 yılı itibarıyla bir “Ulusal Oyun Politikası” ortaya konulmasını (ve bu program dâhilinde 2005 yılında çocuk parkları ve oyun merkezleri yapımına 24 milyon Euro kaynak ayrılması) göstermektedir.
  

Çocuklardan Sorumlu Bakanlığın Ofisi, İrlanda’nın çocuklara dair üç ulusal hedefini gerçekleştirmek için çalışmalarını sürdürmektedir. Bunlar hedefler:

1. “Çocuklar Seslerini Duyuracaklar!”

2. “Çocukların Hayatı Daha İyi Anlaşılacak!”

3. “Çocuklar Kaliteli Hizmetler ve Destek Alacaklar!”
Bu hedeflere göre çocuklar ve onların hayatları daha iyi anlaşılmalı; çocuklar, ihtiyaçları, hakları ve hizmetlerin etkililiği üzerine yapılacak değerlendirmelerden, araştırmalardan ve bilgilerden mutlak fayda sağlamalıdır.

1.Çocuk Çalışmalarının Hedefleri

Çocuk çalışmalarının hedefi şöyle özetlenebilir:

1. Çocuklu çalışanlara yönelik olmak üzere, çocukların gelişimine ve ihtiyaçlarına yönelik tutarlı bir anlayış geliştirmek,

2. Hizmetleri sunan en alt noktalara kadar, karar verme sürecinde “kanıta-dayalı” bir yaklaşım geliştirmek,

3. Araştırma sonuçlarının ve bilginin üretimini, iletilmesini ve yayılmasını geliştirmek

4. Çocuklara sunulan hizmetlerin geliştirilmesini ve değerlendirilmesini sağlamak

Çocuklardan Sorumlu Bakanlığın Ofisi’nin yürüttüğü önemli faaliyetler şunlardır:

• 
  Ulusal Uzunlamasına (Boylamsal) Çocuk Çalışması
  
• 
  Burs Programları
  
• 
  Çocuk Araştırmaları Programı
  
• 
  Hükümetin 2006 Çocuk Raporu
  
• 
  Kanıtların Rehberlik Ettiği Politika Üretimi
  

2. Ulusal Uzunlamasına (Boylamsal) Çocuklar Araştırması

a)İlk Aşama

Sağlık ve Çocuklardan Sorumlu Bakanlığının, Çocuklardan Sorumlu Bakanın Ofisi kanalıyla finanse ettiği çalışma Aile ve Sosyal İşler Bakanlığı ve Merkezi İstatistik Ofisi ile ortaklaşa sürdürülmektedir. Çalışmanın ilk aşaması (2006–2012) Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü ve Dublin Trinity College tarafından yönetilen bir konsorsiyum tarafından sürdürülmektedir.

b)Amaç

Çalışmanın amacı, çağdaş İrlanda ailesinde çocukların refahına katkıda bulunan veya çocukların refahını sekteye uğratan faktörleri inceleyerek çocuklara dair etkili ve kolay sonuç alınabilen politikalar üretilmesine ve çocuklar ile aileleri için hizmetlerin tasarlanmasına katkıda bulunmaktır.

c)Hedefler

Bu çalışmanın hedefleri şunlardır:

• 
  İrlandalı çocukların hayatının tanımlanması, tipik ve normal olan ile tipik olmayan ve sorunlu olan şeylerin ortaya konması,
  
• 
  İrlandalı çocukların zaman içinde gelişiminin bir planının ortaya konulması ve doğumdan yetişkinliğe kadar olan sürecin kritik noktalarında çocukların gelişiminin ve refahının incelenmesi,
  
• 
  Diğer faktörlerden bağımsız veya interaktif olmak üzere çocukların gelişimine en çok yardımcı olan ya da bu gelişimi engelleyen başlıca etkenlerin tanımlanması,
  
• 
  Erken çocukluk döneminin sonraki hayattaki etkilerinin ortaya konması,
  
• 
  Çocukların hayatındaki değişkenliğin bir haritasının çıkartılması,
  
• 
  Sosyal dezavantajlılığa, sosyal dışlanmaya, eğitim zorluklarına, sürekli hastalıklara ve mahrumiyet durumlarına sürekli bir şekilde yol açan ters etkilerin açığa çıkarılması,
  
• 
  Çocukların kendi hayatları hakkındaki görüşlerinin ve fikirlerinin alınması,
  
• 
  Çocuklar hakkında bir bilgi bankası sağlanması,
  
• 
  Çocuklar ve ailelerine yönelik etkili ve sonuç veren politikaların ortaya konması için kanıt elde edilmesi.
  

d)Uygulanan Çocuklar

Çalışmanın uygulandığı çocuklar iki gruba ayrılmaktadır. Birinci grup “doğum grubu” olarak ele alınmakta ve 9 aylık, 3 yaş ve 5 yaş alt gruplarını içinde barındırmaktadır. İkinci grup 9 yaş grubu olarak ele alınmakta ve kendi içinde 9 yaş ve 13 yaş alt gruplarını barındırmaktadır.

3.Finansmanı Sağlanmış Araştırma Programları

Araştırma programı çerçevesinde genç evsizliği, çocuklara yönelik sağlık sistemi, çocuklara ilişkin bilgi kaynakları, oyun ve teknoloji, çocukların ve gençlerin karar alma süreçlerine dâhil edilmesinin etkileri, ebeveynlik tarzları ve disiplini, İrlanda’da genç suçlulara yönelik destek ve hizmetler, çocuk koruma hizmetleri, ayrılık sonrası anne-babalık ve çocuk politikasının gözden geçirilmesi konularına yönelik araştırmalara finansman sağlanmıştır.

Ayrıca İrlanda’daki etnik azınlık ergenlerinin bilgi dünyası, Ebeveyn Destek Programının genç anneler ve çocukları açısından verimliliği, İrlanda’da çocuk obezitesi, İrlanda’da çocukluk ve vatandaşlık, gençler ve kentleşme, gençlerin eğlence ve boş vakit alternatiflerine yönelik fırsatlar, engeller ve destekler konusundaki görüşleri, çocuk merkezli hizmetlerin yeterliliği, bakıcı aile yanındaki gençlerin uzun dönem eğitim ve sosyal destek deneyimleri gibi konularda yapılmakta olan çalışmalar için fon imkânlarının yanı sıra bu konulara yönelik uzmanlık eğitimleri için burs imkanı da sağlanmaktadır.
Genç intiharları, okullarda oyun zamanları, sığınma talep eden çocukların deneyimleri, çocukların yatılı hastane deneyimleri, günümüz İrlanda’sında cep telefonu ve çocuk gibi konularda yapılan araştırmalar için de burs imkanı sağlanmaktadır.
“Çocuklar daha iyi anlaşılacaktır” ulusal hedefi doğrultusunda yukarıda belirtilen konularda yapılan araştırmaların ışığında karar almada kanıta dayalı bir yaklaşım benimsenmekte ve politika izleme ve değerlendirme süreçleri geliştirilmektedir.