T. C. BÜKreş BÜYÜkelçİLİĞİ Tİcaret müŞAVİRLİĞİ

Başkan : Abdullah GÖKTAŞ

Adres : Str.Pogeni no.17, TARGU-MUREŞ

Tel : [phone]

Fax : [phone]

E-mail : [e-mail]

TÜRK İŞADAMLARI DERNEĞİ - DOBROGEA (TİAD DOBROGEA)

Başkan : Hacı VURAL

Adres : Str. Panait Cerna Nr. 19, KÖSTENCE, RO 900630,

Tel : [phone]

Fax : [phone]

E-mail : [e-mail]; www.dobrucatiad.org

TÜRK İŞADAMLARI DERNEĞİ – TRANSİLVANYA (TİAD TRANSİLVANYA)

Başkan : Kaftar SEZAR

Adres : Str. 13 Decembrie no.17 BRAŞOV

Tel/Faks : 0040 268 475 582

E-mail : [e-mail] ;www.sezarforest.ro
ROMANYA-TÜRKİYE İŞ KADINLARI DERNEĞİ –AFART (ASOCİATİA FEMEİLOR DE AFACERİ ROMANİA-TURCİA)

Başkan : Birgül ŞENYUVA

Adres : Blv.Aviatorilor no.30, sector 1 BÜKREŞ

Tel : [phone]

Tel/Faks : 0040 21 318 82 77

E-mail : [e-mail]; [e-mail]

II.1.7. Diğer Bilgiler

1. 
   ROMANYA İSTATİSTİK KURUMU
   

(İnstitutul National de Statistica)

Blvd. Libertatii, Nr. 16,

Sector 5, Bucureşti

ROMANİA

Tel: [phone] / 42 / 71

Fax: [phone]

Web: www.insse.ro

2. 
   ROMANYA MERKEZ BANKASI
   

(BNR – Banca Nationala a Romaniei)

Str. Lipscani, Nr. 25,

Sector 3, 030031 Bucureşti

ROMANİA

Tel: [phone]

Fax: [phone]

Web: www.onrc.ro

3. 
   ROMANYA TİCARET SİCİL KURUMU
   

(ONRC – Oficiul National al Registrului Comertului)

Blvd. Unirii, Nr. 74., Bloc J3B,

Sector 3, 030837 Bucureşti

ROMANİA

Tel: [phone]

Fax: [phone]

Web: www.onrc.ro

II.2. SORUNLAR, GÖRÜŞLER VE ÖNERİLER
II.2.1. Sorunlar
Romanya’da faaliyet gösteren firmalarımızın karşılaştıkları sorunları üç ana başlık altında toplamak mümkündür:
A) Genel sorunlar;

B) Gümrüklerde karşılaşılan sorunlar;

C) Firma bazında yaşanan sorunlar.
A) Genel Sorunlar :
A1) Çalışma İzinleri:

Romanya’daki firmalarımızın müşterek sorunlarından birinin özellikle ülkemizden getirilen çalışanlar için çalışma ve oturum izni almakta yaşanan sıkıntılar olduğu, çoğu firmamızın bu konuda mağduriyetler yaşamakta olduğu ifade edilmektedir.

Oturma izinleri alınırken bürokratik işlemlerin fazlalığı ve çok zaman alışının firmalarımıza çok külfet yüklediği belirtilmektedir. Şöyle ki; oturum izni başvurularının uzatılması aşamasında eksik ya da düzeltilmesi gereken belge olması durumunda yabancılar bürosunun refleksinin doğrudan oturumun iptali şeklinde olduğu, bunun yerine belgelerin tamamlanması ya da gerekli şartların karşılanması için yeterli süre; örneğin üç aylık bir termin verilmesi istenmektedir. Ancak burada bir hususa dikkat çekmek yerinde olacaktır, şöyle ki çok büyük yatırımlar için 3 yıla kadar verilen çalışma izinleri firmalarımızın talep etmiş olduğu kategori için geçerli değildir; bahse konu bu 3 yıla kadar varan çalışma izinleri 2001/332 sayılı Ekonomiye Önemli Katkı Sağlayan Yatırımları (bir milyon avro üzerindeki yatırımlar) Teşvik Mevzuatı kapsamına giren yatırımları yapan şirketlerin üst düzey yöneticilerine, bu yatırımların başarısı için bu kişilerin çalışmalarının gerekliliğine otoriteleri ikna kaydıyla verilmektedir, dolayısıyla firmalarımız tarafından talep edilen tüm yabancıları çalışanlara uyğulanacak bir mevzuat değildir. Bu nedenle firmalarımızın istediği türden oturma izinlerinin sürelerinin hem iş sahiplerimiz hem de çalışanları için iki yıla kadar uzatılmasının büyük kolaylıklar sağlayacağı, bunun aynı zamanda Romen kurumları üzerindeki iş yoğunluğunu da hafifleteceği düşünülmektedir.
A2) Sık Sık Uygulanan Mali Kontroller:

Çok sık karşılaşıldığı belirtilen mali kontrol denetimleri, KDV iadelerinin aylarca verilmemesi ve sürekli ‘cross-check’ler dolayısıyla milyonlarca dolarlık KDV iadelerinin birikmesi, sosyal sigorta primi ya da devlete başka ödemeleri bulunan firmalarımızın ithalat işlemlerinin yapılmaması gibi uygulamaların iş ortamını bozucu ve bu ülkeye gelecek yatırımların önünü kesici etki yarattığı ifade edilmektedir.

A3) Kar Payları:

Kanun gereğince tüm işverenlerin elde ettikleri gelirleri (kar payı – divident) üzerinden %6,5 oranında sağlık sigorta katkısı ödemek zorunda olduğu, bu oranın çok yüksek bulunduğu ve bu konuda bir düzenleme yapılması gerektiği ifade edilmekte, ayrıca bu oranın bir vergi niteliği arzettiği ve ülkeye yapılacak yeni yatırımları engellediği savunulmaktadır.

A4) Gümrük vergileri:

Romanya gümrük vergileri uygulamalarında AB entegrasyonu dolayısıyla yaşanan değişiklikler çerçevesinde 2006 yılı başı itibariyle başlatılan uygulamaların bazı tarım ve işlenmiş tarım ürünlerimizin girişini tamamen engelleyecek nitelikte olduğu, bu bağlamda örneğin kuru kayısının bu ülkeye girişinde gümrük vergisinin %200 olarak uygulandığı, benzeri uygulamaların unlu ve şekerli mamüllerimizden bisküvi ve şekerleme ürünleri için de sözkonusu olduğu belirtilmektedir.

A5) Diğer bazı sorunlar:

- Yatırımda öncelikli bölgeler için verilen teşviklerin verilen süre dolmadan hükümet kararları ve idari düzenlemeler ile kaldırılmasının işadamlarımızın önünü görememelerine yolaçtığı, 2004 yılında yapılan bir düzenleme ile yatırım teşviklerinin belli katsayılar ve benzeri kriterlere dayandırıldığı ifade edilmekte, ancak sıkıntının bu uygulamanın yıllar önce bu hakkı o zamanki kriterlere göre elde etmiş hak sahiplerine geriye dönük olarak da uygulanmasından kaynaklandığı belirtilmiştir. Bu tür uygulamalarda firmalarımızın hak sahibi olarak görülmediği ve tüm iş programlarını değiştirmek zorunda kalmakla çok büyük maddi kayıplara uğradıkları savunulmaktadır.

- Romanya yasal düzenlemelerinde bir şirketin almış olduğu bir malı alış fiyatının altında bir fiyata satamadığı, bundan dolayı ellerindeki malların satılamaması durumunda, sözkonusu malları alış fiyatının altından satarak nakte çevirmek istediklerinde büyük sıkıntılar yaşandığı ifade edilmekte, çözüm yerinin ise Romanya Maliye Bakanlığı olduğu belirtilmektedir.

- Romanya içinde üretim yaparak mamüllerini pazarlayan şirketlerin ürünlerinin üzerinde her türlü teknik spesifikasyonu yazmalarının zorunlu tutulduğu, ithal edilen aynı katagorideki ürünler için ise bu zorunluluğun bulunmadığı bu durumun ise haksız rekabete yolaçarak bilhassa buradaki üretici firmalarımızın işlerini zorlaştırdığı vurgulanmaktadır.

B) Gümrüklerde Karşılaşılan Sorunlar:
B1) Taban Fiyat Uygulanması:

Tekstil ve konfeksiyon ürünlerine gümrüklerde özellikle Türkiye ve Çin’den gelenler için taban fiyat uygulaması yapıldığı firmalarımızca ifade edilmekte, tüm ürünler için hazırlanmış gayri resmi listelerdeki taban fiyatlar üzerinden katma değer vergisi alındığı belirtilmektedir. Bu listelerde Türkiye ve Çin menşeli ürünler için farklı taban fiyatların yer aldığı vurgulanmaktadır. DTÖ kuralları gereği benimsenmemesi gereken bu tarz bir uygulamanın bazı istismarlar dolayısıyla yapıldığı bilinmekle birlikte resmi otoritelerce bu uygulamanın resmen telaffuz edilmediği savunulmaktadır (örneğin: pantolon için 6, etek için 5 , triko için 1,8, takım elbise için10 ve palto için ise 10 USD/adet taban fiyat uygulandığı belirtilmektedir).

B2) Gümrüklerde Karşılaşılan Diğer Sorunlar:

Romanya’da bulunan ithalatçı şirketlerimiz, bilhassa Türkiye’den gelen tekstil ürünlerini Romen gümrüklerinden çekebilmeleri için, devlete vergi, sosyal sigorta primi v.b. şekillerde herhangi bir borcu olmadığına dair çeşitli belgeler istenmekte olduğunu, bu belgelerin tamamlanması ve ibrazının malların gümrükte bekleme sürelerini uzatmakta, dolayısıyla zaman ve para kaybına yolaçmakta olduğunu oysa bu tür belgelerin bu aşamada istenmesinin yasal dayanağı bulunmadığını ifade etmektedirler.

Gümrüklerde gerekli görülen durumlarda TIR ların yükü boşaltılarak malların kontrolünün yapılmakta, herhangi bir sorun olması durumunda cezai müeyyide uygulanmakta olduğu, ancak sorun bulunmaması durumunda malların yeniden araçlara yüklenmesi için ortalama 140 Avro kadar indir-bindir parası alınmakta olduğu belirtilmekte ve ilgili mevzuata göre gümrükteki görevlilere TIR ları bu tarz control etme insiyatifi tanınmadığı ifade edilmektedir. Ayrıca bu durumlarda geri yüklemeyi kimin yapacağı ve masrafları kimin karşılayacağı konusunda belirsizlik bulunduğu, bunun ise istismara yolaçacağı savunulmaktadır.
Bu bağlamda Türk Standartları Enstitüsü ile Romanya’da benzer işlere sahip olan İSCİR arasında karşılıklı olarak yapılacak bir protokolun her iki ülkenin gümrüklerinde büyük kolaylıklar sağlayacağı ve ticari ilişkilerin geliştirilmesine katkıda bulunacağı düşünülmektedir.
C) Firma Bazında Yaşanan Sorunlar

Romanya'da özelleştirilmeden doğan kurumlar arasındaki yetki kargaşasının getirdiği ödeme problemlerinden dolayı firma bazında bazı özel sorunlar da bulunmaktadır.

II.2.2. Görüş ve Öneriler

Romanya ile ticaret hacmimize bağlı olarak yatırımlarımızın tutarı ve firma sayısıda artış görülmektedir. Yirmi bin civarında vatandaşımızı barındıran Romanya'nın AB dışındaki ülkelerle dış ticaretinde Türkiye ihracatında birinci ithalatında ise Çin ve Rusya'dan sonra (Romanya'ya petrol ve doğal gaz ihraç eder) üçüncü sırayi alırken, bu ülkeye yatırım yapan ülkeler arasında firma sayısı bakımından İtalya ve Almanya'nın ardından dünyada üçüncü sıraya yerleşmiştir.

Böylece Türkiye’nin Romanya ile dış ticaretindeki yatay genişlemesi tamamlanmış, sıra firmalarımızın birbiriyle dayanışıp bütünleşerek zorlu rekabet şartlarının hüküm sürdüğü yeni AB sistemine nüfuz edip, kalıcı olmak anlamına gelen dikey genişlemeye gelmiştir.
Bu bağlamda, firmalarımızın kurumsallaşması, kendi aralarında dayanışmayı güçlendirerek verimliliklerini artırmaları, yeni sisteme adapte ve entegre olma yönünde kolaylık sağlayacaktır.

EKLER :

• 
  EK.1 : ROMANYA’NIN İTHALATINDA İLK 20 MAL VE ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI
  
• 
  EK.2 : ROMANYA'NIN BAŞLICA MADDELERE GÖRE TÜRKİYE'YE İHRACATI
  
• 
  EK.3 : ROMANYA'NIN BAŞLICA MADDELERE GÖRE TÜRKİYE'DEN İTHALATI
  
• 
  EK.4 : ROMANYA’DA BAŞLICA MAĞAZA VE YAPI MARKETLER
  
• 
  EK.5 : ROMANYA’DA BAŞLICA EKONOMİ GAZETELERİ
  

KAYNAKÇA :

• 
  Romanya Yabancı Yatırımlar Ajansı (Autoritatea Romana pentru Investitii Straine – ARIS)
  
• 
  Romanya Ticaret Sicil Kurumu (Oficiul National al Registrului Comertului – ONRC)
  
• 
  Romanya İstatistik Kurumu (İnstitutul National de Statistica – INS)
  
• 
  Romanya Merkez Bankası yayınları
  
• 
  Romanya Ticaret ve Sanayi Odası yayınları
  
• 
  Bükreş Ticaret ve Sanayi Odası yayınları
  
• 
  Ernst & Young – Romania Business Passport
  
• 
  Romanya Dış Ticaret İstatistik Bülteni (Buletinul Statistic de Comert İnternational)