T. C. ÇEvre ve şEHİRCİLİk bakanliği mekânsal Planlama Genel Müdürlüğü

4.BÖLÜM: GÖSTERİMLER

Bu bölümde ülke ve bölge düzeyinde hazırlanacak mekânsal strateji plan paftalarında yer alması düşünülen konulara ilişkin bazı önemli gösterimlerin listesi verilmektedir. Gösterimler plan paftalarında “mevcut” ve “öngörülen” başlıklarıyla yer alacaktır.

Sınırlar

Ülke sınırı

İBB 1 ve İBB 2 sınırları

İBB 3 (il sınırları)

 

Karasuları sınırı

Münhasır ekonomik bölge sınırı

 

Ulaşım

Kara yolu (Otoyollar, bölünmüş yollar, devlet karayolu)

Demiryolu (Hızlı tren, tren)

Deniz ulaşımı – (Limanlar, kruvazyer limanları, marinalar, deniz ulaşım bağlantı güzergâhları)

Uluslararası, ulusal ve bölgesel açıdan önemli ulaşım odakları (hub), ülkesel kara/hava/deniz giriş kapıları (gateway),

Yerleşme Düzeni;

Yerleşme Kademelenmesi (*)

Birinci Kademe (İstanbul)

İkinci Kademe (Büyükşehirler)

Üçüncü Kademe (Orta Büyüklükte kentler)

Dördüncü Kademe (Küçük Kentler)

Kırsal Yerleşmeler

 

(*) Yerleşme kademelenmesine ilişkin içerik ve gösterim yerleşmelerin;  planlama dönemi itibarı ile öngörülen istihdam ve nüfus büyüklüğü alt ve üst değerlerini ile yerleşmelerin uzmanlaşma alanlarını ve işlevlerini içerecektir.

Üretim ve hizmet sektörünün öncelikli gelişme odak, koridor ve uzmanlaşma alanları
Doğal varlıklar ve kaynaklar

Ekolojik açıdan korunması gereken alanlar

Orman alanları

Endemik türlerin korunması gereken alanlar

Sulak alanlar (Ramsar ve diğerleri)

Mutlak Tarım alanları

Doğal sitler

Milli Parklar

Tabiat parkları

Havza koruma alanları

Yaban Hayatı Geliştirme Alanları

Biyosfer Rezervleri

İlginç Jeolojik Oluşumlar (Pamukkale, Kapadokya gibi)

Akarsular, Göller

Özel Çevre Koruma Alanları

Deniz Koruma Alanları

Kültürel miras alanları

Önemli Sitler (arkeolojik, doğal, tarihi ve kentsel)

Tarihi yollar (ipek yolu, kervan yolları, antik yollar)

UNESCO Dünya Mirasına giren tarihi yerler

Öncelikli sektörel alanlar

- Sanayi

Yenilikçi sanayiler (Teknoparklar, Teknoloji geliştirme bölgeleri )

Sanayi kentleri (endüstri bölgeleri, serbest bölgeler, organize sanayi bölgeleri)

- Enerji

Doğal gaz boru hatları / depolama alanları

Petrol boru hatları

Yüksek gerilim hatları

Rüzgâr enerjisi alanları

Jeotermal enerji alanları

Barajlar (enerji)

Enerji santralleri (Termik santraller, hidrolojik enerji santralleri, nükleer enerji santralleri, doğal gaz santralleri)

Rafineriler

Enerji İhtisas Bölgeleri

Enerji Terminalleri (Ceyhan gibi)

Tank Çiftlikleri (petrol ürünleri depolama)

- Ana hizmet merkezleri

Lojistik merkezler/lojistik köyler (inland ports)

Eğitim

Sağlık

Spor

Kültür

- Turizm

Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezleri

Turizm koridor ve güzergâhları

Turizm kentleri, yavaş kentler, tarihi kentler

- Tarım

Sulu tarım alanları

Mutlak tarım alanları

Zeytinlik ve özel mahsul alanları

Yaşam ve mekân kalitesinin artırılmasına yönelik politika ve stratejiler
Ulaşılabilirliğinin artırılması öngörülen yerleşme ve bölgeler,

Toplum ve kamu hizmetlerinin (sağlık, eğitim, kültür, spor) geliştirilmesi öngörülen merkez ve alanlar,

Çevre kirliliğinin azaltılması ve çevre kalitesinin yükseltilmesi öngörülen yerleşmeler ve alanlar,

Konut, yapılaşma ve dönüşüm sorunlarına yönelik önlemlerin alınacağı öncelikli yerleşmeler,

Afet risklerinin azaltılmasına yönelik önlemlerin alınacağı öncelikli yerleşmeler.

II.

III.KISIM: TÜRKİYE MEKÂNSAL VERİ ENVANTERİ (TÜMVERİ) İŞ TANIMI VE SÜREÇLERİ

1. TÜMVERİ SİSTEMİNE İLİŞKİN GENEL DEĞERLENDİRMELER

“Üst Ölçek Mekânsal Strateji Planlaması Hazırlama Uygulama ve İzleme Süreci Yöntem ve Esaslarının Belirlenmesi Projesi” kapsamında, Mekânsal Strateji Planları’na veri tabanı olacak biçimde ‘Türkiye Mekânsal Veri Envanteri’nin (TÜMVERİ) oluşturulmasına ilişkin içerik, kapsam ve yöntemin ortaya konulması ve iş tanımlarının yapılması öngörülmektedir.

Türkiye Mekânsal Veri Envanteri’nin amacı, ülke ve bölge ölçeğinde yapılacak olan mekânsal strateji planları için sosyal, kültürel, ekonomik, mekânsal, ekolojik, çevresel vd. bilgileri, öznitelikleriyle içerecek ve mekânsal analizlere olanak sağlayacak vektör veri modeli ile çalışacak bir sistem oluşturmaktır. Öngörülen sistemin Türkiye mekânsal veri envanterinin oluşturulması, ülke ve bölge düzeyinde mekana yönelik politikaların ve stratejilerin belirlenmesinde temel başvuru kaynağı olması beklenmektedir.

Bu rapor daha önce hazırlanan “Türkiye Mekânsal Veri Envanteri (Tümveri) Araştırma Ve Değerlendirme Raporu”nun devamı niteliğini taşımaktadır ve TÜMVERİ ilgili iş tanımlarını ve süreçleri taslak olarak ortaya koymaktadır.

Daha önce hazırlanan ilk raporda aşağıdaki konular ele alınmıştır;

• 
  Avrupa Birliği mekânsal veri sistemi dünya örnekleri ve ülke örneklerinde mekânsal veri sistemlerine ilişkin bilgiler ortaya konmuştur.
  
• 
  Mekânsal strateji planları veri sistemine esas olan mekânsal birimlerin belirlenmesi için Türkiye’nin yönetim yapısı, merkezi, yerel ve bölgesel örgütlemesi incelenmiştir.
  
• 
  Coğrafi Bilgi Sistemleri’nin Türkiye’de gelişimi kurumların CBS ile ilgili projeleri, Kurumların mekânsal planlamaya yönelik veri altyapısı ve mekânsal planlamada kullandıkları verilerin nitelikleri incelenmiştir. Bu kapsamda, Bölge Planı, Çevre Düzeni Planı, Büyükşehir Nazım planı kıyı alanları mekânsal strateji planları, kentsel göstergeler gibi vb. mekânsal içerikli planlar ve projelerin veri altyapısı ve veri kaynakları değerlendirilmiştir.
  
• 
  Mekânsal Sistemi’nin Stratejik Planlama anlayışına, ülke ve bölge düzeyindeki planların karar alma konularına göre biçimlenmesi önemlidir. Bu doğrultuda, veri seçimine ve niteliklerine ilişkin ölçütler, Mekânsal Planlamada Stratejik yaklaşım ve Mekânsal Strateji Planları’nın karar konuları ile ilgili değerlendirmeler yapılmıştır.
  
• 
  Mekânsal strateji planları için gereken ön veri seti ortaya konulmuş, veri sisteminin niteliklerini belirlemeye yönelik bazı değerlendirmeler yapılmıştır.
  

• 
  Küreselleşme ve teknolojik değişimler, bilginin önemini giderek artırmakta olup, karar-destek sistemleri için sağlıklı bilgiye erişim önem kazanmaktadır. Demografik sosyal ve politik değişmeler, ekonomik gelişmeler, kaynakların kullanımı, insan sağlığı, iklim, çevre vb. alanlarda standart ve paylaşılabilir verilere ihtiyaç artmaktadır.
  

Coğrafi Bilgi Sistemleri mekân/yer referanslı olup, bilgiyi küresel konumuna göre verdiğinden mekânsal planlamada giderek önem kazanmıştır. Coğrafi Bilgi Sistemleri Merkezi kamu kurumlarının yerel yönetimlerin yönetim ve hizmet sunumunda ve özel sektörün çalışmalarında önemli bir araç durumuna gelmiştir. Coğrafi Bilgi Sistemlerinin gelişimi, kurumsallaşması ve kullanım yolunda AB’ye uyumlu olarak Türkiye’de önemli adımlar atılmıştır.

• 
  Türkiye’de merkezi, bölgesel ve yerel yönetimler, kurum ve kuruluşlar ve meslek örgütleri, görev ve sorumluluk alanları ile ilgili olarak bilgi toplamakta, üretmekte, kullanılmakta, paylaşmakta ya da yayımlamaktadır.
  

Tümveri Sistemi’nin oluşturulmasında mevcut kurumsal kapasite ve birikimlerden yararlanması, görev ve sorumlulukları doğrultusunda veri üreten, depolayan değerlendiren, istatistik yayımlayan kurumların kapasite ve birikimlerinden yararlanılması önemlidir.

Projenin birinci aşamasında yapılan Türkiye Mekânsal Veri Envanteri Analiz ve Değerlendirme Raporunun sonuç ve değerlendirme aşağıda verilmektedir.