2.BÖLÜM 3.BÖLÜMMEKÂNSAL İÇERİKLİ PLANLAR VE PROJELERİN VERİ ALTYAPISI
Proje kapsamında üst ölçek mekânsal planlar ve mekâna ilişkin araştırma projelerinin veri altyapısı değerlendirilmiştir. Bu kapsamda, Kalkınma Ajansları’nca yapılan Bölge Planları, Çevre Düzeni Planları, Büyükşehir Nazım İmar Planları, Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetim ve Planlama Projeleri ile Kentsel Göstergeler Pilot Uygulamalarında kullanılan veriler ve veri kaynakları örnek olarak incelenmiştir.
-
Bölge Planları, Bölge Kalkınma Planı Hazırlama Kılavuzuna göre yapılmaktadır. Kılavuzda mevcut durum analizinin bölgenin kaynaklarını, dinamiklerini temel alması, beşeri gelişme, ekonomik ve sosyal yapı, mekânsal organizasyon, diğer bölgelerle ilişkiler konularına yoğunlaşması önerilmektedir. Sosyo- ekonomik analizlerin istatistiki verileri endeks ve katsayıları, ekonomik modelleri içermesi bölge, il ve ilçe ölçeğinde karşılaştırmaya imkan vermesinin önemi belirtilmektedir. Mekânsal analizlerin ise mekan - kalkınma ilişkilerine odaklanması, sosyo-ekonomik, politika ve gelişmelerin mekan üzerindeki etkileri ile mekânsal politikaların bölgesel kalkınmada nasıl ele alınabileceği konularına değinilmektedir. Kılavuzda Bölge planının seçmeci olması, bölgenin durumuna ilişkin bütün bilgilere yer verilmesi yönündeki çabaların zaman ve kaybına neden olabileceği gibi, planın stratejik yönelimini azaltacağından analizlerin stratejik öneme sahip konulara odaklanmasına vurgu yapılmaktadır.
Bölge Planı Mevcut Durum Analizinin Konuları ana başlıklara göre aşağıdaki gibidir.
Bölgeye Genel Bakış, küresel konum, gelişmişlik düzeyi, rekabet edilebilirlik
Sosyal Yapı, nüfus, eğitim, kültür, sağlık, kurumsal yapı, istihdam, gelir dağılımı ve yoksulluk, dezavantajlı gruplar
Ekonomik Yapı, genel ekonomik yapı, tarım, ormancılık, su ürünleri, sanayi, enerji, OSB, hizmetler, lojistik, ticaret, turizm sektörleri
Çevre, su, atıksu, katı atık, hava kalitesi, endüstriyel kirlilik, deniz ve kıyı alanları, havza alanları, biyo çeşitlilik ve hassas ekosistemler
Ulaşım Altyapısı, ulusal ve uluslar arası bağlantılar, karayolu, demiryolu, havayolu, denizyolu, kent içi ulaşım, raylı sistemler
-
Çevre Düzeni Planlarının Veri Altyapısı coğrafi tabanlıdır. Çevre Düzeni Planlarına altlık oluşturan veriler, fiziki yapı, doğal kaynaklar, koruma alanları, arazi kullanımı, yerleşmeler, ulaşım altyapı gibi ağırlıkla fiziki ve mekânsal verileri kapsamaktadır. Veriler CBS ortamında, sorgulanabilir nitelikte olup, çok sayıda katman ve alt katmandan oluşmaktadır. Bu verilerin sürekliliği, güncellenmesi ve kurumsal düzeyde paylaşımı ve kullanımı için çalışmalar yapılmaktadır. Bu kapsamda “Çevre Düzeni Planlarına Yönelik Coğrafi Veri Tabanının Geliştirilmesi Veri Entegrasyonu ve Planların Web Üzerinden Yayınlanması Projesi” hazırlanmıştır. Çevre Düzeni planlarının yönetilmesi, güncellenmesi, veri tekrarının önlenmesi, çok kullanıcılı ortamda çalışabilen ulusal ve uluslar arası veri standartlarına uygun veri tabanlarının bağımsız olarak güncellenmesini sağlayan ve coğrafi veri sonucuna entegre edilebilen Çevre Düzeni planlarına yönelik standart bir veri tabanı oluşturulmuştur.
Çevre Düzeni Planlarının veri tabanında tutulan (çizgi, alan, nokta, vd.) verilerin başlıkları aşağıda verilmektedir.
Sınırlar: Ülke sınırı, planlama bölgesi sınırı, il sınırı, ilçe sınırı, planlama sınırları, sorumluluk sınırı, özel koruma tabi alanlar, idari merkezler, sınır kapıları
Arazi Kullanım: Yerleşim alanları, çalışma alanları, turizm alanları, büyük ve açık alan kullanışları, tarımsal arazi kullanımları, su yüzeyleri, doğal karakteri korunacak alanlar, orman ve ağaçlandırılacak alanlar, diğer arazi kullanım alanları
Koruma Alanları: Sit alanları, su kaynakları, koruma alanları, kullanım sınırlaması getirilen alanlar, diğer koruma alanları
Ulaşım: Karayolları, demiryolları, denizyolları ve kıyı yapıları, hava yolları
Altyapı: Enerji- sulama, atıksu ve arıtma tesisleri
Stratejik Kararlar: Stratejik Kararlar Annotasyonlar
-
Plan Tadilat Otomasyonu Projesi kapsamında, bölge ve havza düzeyinde üretilen 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni planlarının güncel olarak, coğrafi bilgi sistemi içinde tutulması ve karar vericilerin doğru, güvenilir planlama altlıkları ile çalışmalarının sağlanması, plan değişikliklerinin CBS otomasyonu sayesinde güncel plan verilerine ulaşılmasının sağlanması, planlama verilerinin kullanımına yönelik altyapısının oluşturulması mevcut planların güncel olarak yer aldığı bir plan tadilatı ara yüzünün oluşturulması hedeflenmiştir.
-
Çevre Düzeni Planlarının veri tabanı ile ilgili projelerin tamamlanması ve veri tabanının, güncelliğinin sürdürülmesi mekânsal veri envanteri gelişimi açısından önemli bir adımdır. Orman ve Su İşleri Bakanlığınca Doğa Koruma Alanlarında yapılan uzun devreli gelişme planları ile Kültür ve Turizm Bakanlığınca Turizm Merkezleri ve Kültür Turizm Koruma Gelişim Bölgelerinde yapılmış olan Çevre Düzeni planları, Büyükşehir Nazım İmar planları ve diğer üst ölçekli mekânsal planların veri tabanlarının yapılacak projelerle bütünleştirilmesi/ uyumlaştırılması durumunda üst ölçek mekânsal strateji planlarında geliştirilebilir, kullanılabilir düzeyde bir veri sistemi kurulmuş olacaktır.
-
Kentsel Göstergeler Pilot Projeleri, yerleşmelerin, sosyal, ekonomik, çevresel ve mekânsal durumlarının belirlenmesi ve bir dizi gösterge ile izlenmesine sürdürülebilir mekânsal gelişmenin yaşam ve mekan kalitesinin arttırılmasına yönelik olarak geliştirilmiştir. Bu amaçla kentsel göstergeler kılavuzu hazırlanmış ve pilot projelerde uygulanmıştır.
Kılavuzda Kentsel yerleşmelerin gelişimi ve değişimin izlenmesine, karşılaştırmalı analize kente dair hedef ve politika belirlemeye ve sonuçların izlenmesine imkan verecek biçimde oluşturulan ve pilot proje uygulamaları ile yeniden değerlendirilen kentsel göstergeler seti mekânsal strateji planlarında kentler ya da il, ilçe gibi yönetim birimleri düzeyinde mevcut durumun saptanması, yerleşmelerin birbiriyle karşılaştırılması ve planlama hedef ve politikalarının belirlenmesi için mekânsal analiz ve planlama yöntemi olarak kullanılabilir kentsel göstergeler mekânsal strateji planlarının izlenmesi ve başarı ölçümü için etkin bir araç olarak da değerlendirilebilir.
Kentsel göstergeler setinden, mekânsal strateji planlarının hedefleri ve karar konularına göre, önceliklerin belirlenmesi, seçme yapılması, ölçülmesi istenen konuya göre gözden geçirilmesi önerilmektedir.
Dostları ilə paylaş: |
