T. C. DİYanet iŞleri başkanliği eğİTİm hiZMETleri genel müDÜRLÜĞÜ Program Geliştirme Daire Başkanlığı

KUR’AN YORUMU

VE

TEFSİR BİLGİSİ

7 – KUR’AN YORUMU VE TEFSİR BİLGİSİ DERSİ^
Kur’an Yorumu ve Tefsir Bilgisi dersi 16 saat olarak planlanmış olup, bu derste işlenecek konular şu şekilde düzenlenmiştir:
DERSİN ÜNİTELERE GÖRE DAĞILIMI

ÜNİTELER	Süre	Konular
1. ÜNİTE KUR’AN TARİHİ	3 SAAT	1. Hz. Peygamber Dönemi: Vahyin Nüzulü ve Tespiti (1 Saat) 2. Halifeler Dönemi: Cem’ ve İstinsah (1 Saat) 3. Halifeler Sonrası Dönem: Harekeleme, Noktalama, Vakf ve Özel İşaretler, On Kıraat ve İmamlar (1 Saat)
2. ÜNİTE KUR’AN’IN MAHİYETİ VE MUHTEVASI	3 SAAT	1. Kur’an Nasıl Bir Kitaptır, Özellikleri Nelerdir? (1 Saat) 2. Tevhid, Nübüvvet ve Ahiret (1 Saat) 3. Kur’an Kıssaları (1 Saat)
3. ÜNİTE TEFSİR İLMİ VE KUR’AN İLİMLERİ	4 SAAT	1. Tefsir, Te’vil, Terceme ve Meal Kavramları (1 Saat) 2. Hz. Peygamber, Sahabe ve Tabiun Dönemleri Tefsir Faaliyetleri (1 Saat) 3. Tefsir Türleri: Rivayet, Dirayet, Ahkâm, İşâri (1 Saat) 4. Kur’an İlimleri: İ’câzu’l-Kur’an, Muhkem–Müteşabih, Nasih-Mensûh, Esbâb-ı Nüzul (1 Saat)
4. ÜNİTE MEALLERDEN YARARLANMA	2 SAAT	1. Meallerden Yararlanma Usulleri (1 Saat) 2. Mukayeseli Meal Örnekleri (1 Saat)
5. ÜNİTE TEFSİR UYGULAMALARI	4 SAAT	1. Kur’an’ın Üslubu (1 Saat) 2. Mekki ve Medeni Ayırımı (1 Saat) 3. Kur’an’ı Anlamada Bütüncül Yaklaşım (Münasebet/Tenasüb) (1 Saat) 4. Kur’an Yorumuna Dair Uygulama ve Örnekler (Fatiha, Fil-Nas) (1 Saat)

1. ÜNİTE

KUR’AN TARİHİ

Kur’an-ı Kerim ilk kez miladi 610 yılı Ramazan ayının 27. gecesinde Mekke şehrinde vahyedilmeye başlandı. Mekke’de yaşamakta olan ve Allah tarafından Peygamber olarak seçilen Hz Muhammed ilk vahyi kırk yaşında Mekke yakınlarındaki Hira mağarasındayken aldı. Hz Muhammed kırk yaşına yaklaştığında, hayatında o zamana kadar tanık olmadığı bazı haller yaşamağa başlamıştı. Gece gördüğü rüyalar gündüz gerçekleşiyordu. Hz Muhammed yine bu yaşlardayken yalnız kalmaya ve tefekkür etmeye başlamıştı. Hira mağarasına gidiyor, yiyeceği ve içeceği bitinceye kadar günlerce orada kalıyordu. Daha önce tanık olmadığı bu farklı duyguları anlamaya çalışıyor ve Allah’a ibadet ediyordu. Vahiy gelmeden önceki bu dönem yaklaşık dört beş yıl kadar sürdü. Hz Peygamber’in bu yılları adeta kendisini yirmi yılı aşacak uzun bir vahiy dönemine hazırlamıştır.

Bu dönemin ardından vahiy meleği Cebrail, Peygamberimize gelmiş ve ilk vahyi getirmiştir. Bu olay şöyle gerçekleşmiştir: Cebrail Hz Muhammed’in yanına gelerek ona: “Oku!” dedi. Hz Muhammed “Ben okuma bilmem” cevabını verince melek onu sıkıca kavradı ve bıraktı. Ardından yine “oku” dedi. Hz Muhammed buna karşılık yine “ben okuma bilmem” deyince melek onu sıkıca kavradı ve bıraktı. Cebrail üçüncü defa aynı şeyi tekrarladıktan sonra “Yaratan Rabbinin adıyla oku. O insanı alaktan yarattı. Oku! Rabbin sonsuz cömertlik sahibidir. O, kalemle öğretendir. O insana bilmediğini öğretti.” (Alak: 1-5) ayetlerini okudu ve uzaklaşıp gitti. Yaşadığı bu sıra dışı olayı ilk anda anlamlandıramayan ve dehşete kapılan Hz Muhammed hemen evine sığındı ve Hz Hatice’den kendisini örtmesini istedi. Evinde bir süre dinlenen ve ilk anın korku ve endişesini üzerinden atan Hz. Muhammed kalktığında başından geçen bu olağanüstü olayı sevgili eşi Hz Hatice ile paylaştı. Bunun üzerine Hz Hatice yaşadığının gerçek dışı olmadığını ve Allah’ın kendisini yalancı durumuna düşürmeyeceğini söyleyerek onu sakinleştirmeye çalıştı.

Daha sonra Hz Muhammed, Hz Hatice ile birlikte bu olanlar hakkında kendisine danışmak üzere Hatice’nin yaşlı amcaoğlu Varaka b. Nevfel’e gitti. Varaka, Kur’an’dan önceki semavi kitaplar hakkında bilgisi olan, onları okuyabilen, o yörenin nadir bilgelerindendi. Hz Muhammed'in bu tecrübesini dinledikten sonra Varaka, aynı durumla önceki Peygamberlerin de karşılaştığını ve kendisine gelenin, daha önce Hz Musa'ya da gelmiş olan vahiy meleği Cebrail olduğunu belirtti. Ardından da dinini tebliğ etmeye başladığında eğer hala hayatta olursa kendisini izleyeceğini ve destekleyeceğini ekledi. Bu bilgiler üzerine Hz Muhammed, tıpkı kendisinden öncekiler gibi peygamberlikle görevlendirildiğini anlamıştı. Bu görüşmenin ardından Hz. Hatice kendisine ilk inanan kişi oldu.