T. C. DİYanet iŞleri başkanliği eğİTİm hiZMETleri genel müDÜRLÜĞÜ Program Geliştirme Daire Başkanlığı

YEDİ HARF VE MANASI :


İstinsah edil Kur’an nüshalarının ‘Yedi Harf ’ açısından değerlendirilmesi:

Yedi harf , istinsah edilen Kur’an nüshalarının okunması konusunda ruhsatı ifade eden ‘kıraat farklılıkları’ nı konu eder.İstinsah edilen Kur’an nüshalarının , yedi harfi ne kadarını ifade ettiği de , Kur’an tarihi yönüyle önem arzaeder.Bu konularda bilgi sahibi olabilmek için , yedi harf hakkında nakledilen rivayetleri kısaca bilme ihtiyacı vardır.
a) Yedi Harf ile İlgili Rivayetler:

Öncelikle ifade edelim ki;Kur’an’ın yedi harf üzere indirildiği veya vahyedildiği, dolayısıyla yedi harf üzere okunduğu hakkında kesin ve sahih rivayetler mevcuttur.Bu gerçeği reddetmek mümkün değildir.Zira konu ile ilgili olmak üzere Buhari ve Müslim başta olmak üzere önemli kaynaklar başta olmak üzere, 25 kadar sahabi’den nakil mevcuttur. Öyle ki Ebu Ubeyd el-kasım b. Sellam gibi bazı alimler, yedi harf konusundaki nakil zenginliğinin, konuyu tevatür derecesine çıkardığını nakletmişlerdir. Nitekim Ebu Ubeyd, “Bu rivayetlerin hepsi, yedi harfe dair tevatürü ifade eder” demiştir.( Kay:Ebu Ubeyd,Fedail’ül-Kur’an,s.339 – Maşalı,s.340)

Yedi harf ile ilgili rivayeler iki katgoride ele alınmıştır:

1.si:Her ikisi de okuyuşunu peygamberimizden aldığını belirten iki sahabinin, okuyuşları arasında farklılık görmeleri üzerine, birbirlerini yanlış okumakla suçlamadıklarından, durumun Hz. Pegamberimize arzedilmesi üzerine,Peygamberimizin, her iki okuyuşun da doğruluğunu, farklılığın nedeninin Kur’an’ın yedi harf üzere indirilmesi olduğunu belirtmesidir.Bunu açık örneği,Hz.Ömer ile Hişam arasında yaşanan kıraat ihtilafının Pygamberimiz tarafından çözüme kavuşturulmasıdır.(Kay:Maşalı,340)

2.Kategoride ise, yedi harf ruhsatının keyfiyetinden bahsedilmektedir.Bu konudaki rivayetlerin tamamında ana tema “Kur’an yedi harf üzere inmiştir,kolayınıza geleni okuyun” şeklindedir.Semere b. Cündeb, üç harften bahseden bir nakilde bulunsa da, Ebu Ubeyd meşhur olan rivayet ve bilginin yedi harf olduğunu belirtir.( Kay: Ebu Ubeyd, a.g.e., s.339- Maşalı,,s.341)