T. C. Gazi ÜNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

4.6. 1999 İTİBARİYLE DIŞ BORÇLAR

Sovyet döneminde yabancı ülke hükümetlere ve ticari kuruluşlara borçlanma 1985’den sonra hızla arttı. SSCB’nin dağılması üzerine Rusya Federasyonu SSCB dönemi borçlarını devraldı. Alacaklı hükümetler bir araya gelerek Paris kulübünü, alacaklı ticari kuruluşlar bir araya gelerek Londra kulübünü oluşturdular. Rusya Federasyonu devraldığı SSCB dönemi borçlarını ödeyemedi, Kasım 1995’de Paris ve Londra kulüpleri ile borç erteleme anlaşmaları imzaladı.

Londra ve Paris kulübü ile varılan anlaşmalar çerçevesinde Rusya eski SSCB’den üstlendiği borçları geri ödemeye Nisan 1996’de başladı.
$42 milyar Paris kulübüne katılan hükümetlere, $32.5 milyar Londra kulübüne katılan ticari bankalara olan borcun yeniden yapılandırılması görüşmeleri 2000 başı itibariyle devam ediyordu,
Eylül 1999 itibariyle diğer borçlar,

Eurobond borcu $15 milyar,

IMF’ye $28 milyar,

Dünya bankasına $4.7 milyar,

Böyle bir dış borç dağılımı olan Rusya Federasyonunun 1999 yılının başından itibaren dış borçlanmada üç önemli hedefi bulunmaktaydı;

Sovyet döneminden kalan dış borçları yeni takvime bağlamak için Paris ve Londra kulübünü ikna etmek.

1999 yılında $17.2 milyarı faiz ödemesi ve $9.2 milyarı anapara ödemesi olmak üzere $26.4 milyarı bulan dış borç servisini anaparanın tamamını IMF ve dünya Bankasından alınacak dış kredilerle ödemek,

Rus yetkililerinin 1999 yılında vadesi dolan ve çoğu Eurobond’lara bağlanan $9.2 milyarlık dış borç faiz ödemesini sildirmek veya en azından yeni bir takvime bağlamaktı,

IMF’e yaptığı başvuruların neticesini Temmuz ayının sonunda alan Rusya beklediği $4.5 milyarlık krediyi elde etti. Ancak, söz konusu kredinin ilk dilimi olan $640 milyonun ödenmesinden önce yaşanan kara para aklama sıkandalı, IMF’i kredilerin kara para aklama operasyonlarında kullanılıp kullanılmadığını belirlemek üzere uluslararası çapta bir soruşturmaya sevk etti.¹²¹

Özet

7 Kasım 1917’de darbeyle iktidarı ele geçiren topraksız köylüler, savaştan bıkmış askerler, yoksul işçilere “barış-emek-toprak” sloganıyla ümit veren Lenin’in önünde sosyalizmin nasıl kurulması, yaşatılması gerektiği hususunda bir numune yoktu.

Eylül 1991’de üç Baltık cumhuriyetine hızla zayıflayan Sovyet devleti tarafından bağımsızlık tanındı. 1991 yılı sonunda idari komuta ekonomisinin çökmesiyle birlikte kalan 12 cumhuriyet bağımsızlığa yuvarlandı. Azat kalmış cumhuriyetler ve Orta Avrupa ülke önderleri dünya ekonomisine bağlantılı normal bir ülke olma niyetlerini açıkladılar. Bunu nasıl yapmaları gerektiğine dair bir numune yoktu.
Vadim Bakatin sistem değişikliğini şöyle ifade ediyor “Kapitalizmden Sosyalizme geçmek kolaydır. Yumurtaları kırıp omlet yapmaya benzer. Ama sosyalizmden kapitalist bir rejim üretmek kolay değildir. Omletten çiğ yumurta çıkarmaya çalışmak anlamına gelir”.¹²²
Genel Sekreter Gorbaçov’un 25 Aralık 1991’de istifasını açıklamasıyla SSCB dağıldı, SSCB’den Rusya Federasyonuna, idari komuta ekonomisinden piyasa ekonomisine, sosyalist toplumdan ekonomik adama dönüşüm süreci ateşlendi. Dönüşüm sürecinin iktisadi yönünün üç öğesi bu tezde tahlil edildi.
Bölüm I 1917’den 1992’ye kadar Sovyet idari komuta ekonomisinin kökenini, yerleşmesini ve sistem hakkındaki kaygıları yedi bölümde özetliyor. Başlık 1.1 ve 1.2 Ekim devrimi ile 1928 döneminde takip edilen iki denemeyi tetkik ediyor, savaş komunizmi ve YEP. Başlık 1.3 idari komuta ekonomisinin 1920 sonları ve 1930 başlarında kuruluşunu tetkik ediyor. Başlık 1.4 ılımlı reform çabalarını açıklıyor. Başlık 1.5 Brejnev’in korumacılığını takdim ediyor. Başlık 1.6 glasnost ve perestroika’yı özetliyor. Başlık 1.7 İdari komuta ekonomisinden piyasa ekonomisine nasıl geçileceği hususundaki geçiş teorilerini tetkik ediyor.
Bölüm II dış ticaret politikasını üç bölümde açıklıyor. Başlık 2.1 Sovyet dış ticaretini göz önüne seriyor. Başlık 2.2 1992 1996 arası dış ticaret politikasını tahlil ediyor. Başlık 2.3 1966’dan 2000’e kadar ki dış ticaret politikasını açıklıyor.
Bölüm III para politikalarını tarif eden 6 başlık sunuyor. Başlık 3.1 Sovyet para politikasından kısaca söz ediyor. Başlık 3.2 1987-1991 para politikasıyla ilgili. Başlık 3.3 ruble alanı dönemi, Ocak 1992-Temmuz 1993, para politikasını açıklıyor. Başlık 3.4 1993-1995 Başlık 3.6 1995-98 para politikalarından söz ediyor. Başlık 3.6 kriz ve kriz sonrası para politikalarıyla ilgili.
Bölüm IV maliye politikalarına tahsis edilen 5 başlıktan oluşuyor. Başlık 4.1 Sovyet maliye politikalarını özetliyor. Başlık 4.2 ve 4.3 1992’den 17 ağustos 1998’e kadar ki maliye politikalarını sergiliyor. Başlık 4.4 kriz sonrası maliye politikasındaki değişimi gösteriyor.

Summury

When Lenin captured political power by coup d’etat on 7 November 1917 there was not any model for establishing and putting into practise socialism. Lenin became hope for landless peasants and soldiers gotten bored with war and poor workers with the slogan “peace-labor-land”.

In September 1991, the three Baltic Republics were granted independence by a rapidly weakening Soviet State. The rest of the republics were catapulted into independence at the end of that year when the Soviet state dissolved along with its system of administrative comand economy. Leaders in the newly independent states declared their intent to become “normal” countries with economies integrated into world community, a goal that meant transformation of administrative command economy and political system. How the goal will be realised, there is not any experience in front of the leaders.
Vadim Bakatin poited out that “Transition from capitalism to Socialism is easy. It resemble to breaking eggs and making omelet. But it is not easy to produce a capitalist regime from socialism. It means to attempt to get eggs from omelet”.
USSR collepsed with the resignation of Gorbachev from General Secretary on 25 December 1991 and transformation process from USSR to Russian Federation and from administrative command economy into capitalist market economy and from socialist society into homo economicus rocketed. Three features this economic dimension of the transformation process will be analyzed in this thesis.
In Part I, seven chapters sum up the origins and working and suspecting of the Soviet administrative command economy from 1917 to 1992. Chapter 1.1 and 1.2 examine the period between the October revolution and 1928, during which two experimental systems –War Communism and NEP- were attempted. Chapter 1.3 examines the creation of the administrative command economy in the late 1920s and early 1930s. Chapter 1.4 explain the relatively modest attempts at reform. Chapter 1.5 presents Brezhnev’s protectionism. Chapter 1.6 summarizes glasnost and perestroika. Chapter 1.7 examines the teory of transition –how an administrative command economy makes the transition to a market economy.
Part II offers three chapters to explain the foreign trade policy. Chapter 2.1 looks at Soviet foreign trade. Chapter 2.2 examines foreign trade policy between 1992 and 1996. Chapter 2.3 express foreign trade policy from 1996 to 2000.
Part III presents 6 chapters that describe monetary policies. Chapter 3.1 briefly refers to Soviet monetary policy. Chapter 3.2 is concerned with monetary policy between 1987 and 1991. Chapter 3.3 explains monetary policy in ruble area period, January 1992- July 1993. Chapter 3.4 mentions monetary policy from 1993 to 1995 and Chapter 3.5 from 1995 to 1998. Chapter 3.6 is related to monetary policy in crises and after crises.
Part IV consists of 5 chapter devoteds to fiscal policies. Chapter 4.1 sum up Soviet fiscal policies. Chapter 4.2 and chapter 4.3 display fiscal policies between 1992 to 17 August 1998. Chapter 4.4 shows changes fiscal policy after crises.