Yusuf Has Hacib ■
1445 Sen göçeceksin buradan, göçün yükünü
Önden gönder, gereksizi bırak, al gerekeni
1446 İşte ben gidiyorum, beni gör, düşün
Gayret et, kendine iyi ad bırak
1447 Ne der işit ölmek üzereyken
Nasihat verip giden insan
1448 Kalanlara öğüt verir ölmekte olan
Dinleyenler onu gönlüne alsın
1449 Ey canlı, uyan, aymaz olma
Pişmanlıkla yatacağım yer altında yıllarca
1450 Beyliğinin uzun sürmesini istersen
Birkaç işi yap, birkaçını yapma sen
1451 Adaletli ol, buna çabala, zorbalık yapma
Allah’a kul ol, yüz sür onun kapısına
1452 İkincisi aymaz olma, dikkatli ol
Bir iftira ansızın değmesin sana
1453 Bu iki durumda yapma hiçbir işi
Heves, öfke gelince sık dişini
1454 Bu birkaç şeyi gözetirsen gözetilir il
Uzun sürer beyliğin, sana iller verir
1455 Bütün iyileri ağır tut, yücelt
Kötüleri tutma, ilinden çıkart
1456 Kötü yasa yapma, iyi yasa kur
Kutun sana bağlanır, günün iyi olur
1457 Ne der işit ünlü bilge
Bu sözden kendi payını al
1458 İyi yasa yap ey yasa koyucu
Kötü yasa yapan, daha hayattayken öldü
1459 Kötü yasa yapma ey güçlü hakan
Dünyaya hükmedilmez kötü yasayla
140 ■ Kutadgu Bilig
1460 Kötü yasa yaparsa bir kişi kendi zamanında
Kötü ad bırakır kendinden sonra
1461 Kim yapıp bırakırsa iyi yasayı
Ayakta kalır onun iyi adı
1462 Ey hakan dikkat et, kendini yanıltma
Bunu aklında tut, aslını unutma
1463 Ey iktidar sahibi, kötü davranışları benimseme
Kötü tavır seni inletir, iki günlük dünyada
1464 Eğer halkı yönetmekteyse elin
Dikkat et, sonra ah vahla geçer ömrün
1465 Geçicidir dünya, geçti bil
Gelir ölüm, kesinlikle geldi bil
1466 Beni gör, öğüt al benden
Pişman olma yarın, bugün dirisin sen
1467 İnsan ölünce ondan miras kalır
Sana mirasım budur ey bilir
1468 Sevdiğim insan sendin ey hakan bana
Yararlı mirasımı bıraktım sana
1469 İnsana yararlı olan miras sözdür
Miras bırakılan sözü tutmanın, yararı yüzdür
1470 Bu doğru sözü yazıp bıraktım şimdi
Unutma bu sözü, unutma beni
1471 Nice çok yaşayıp canlı kalsan da sen
Ölümdür sonun dikkat edersen
1472 Kuşkusuz ölüm sonunda bir gün gelir
Yaşayan bütün canlıların canını alır
1473 Çağrıcının gelmesine hazır olmalı
Uzun yol yürümek için hazırlık yapmalı
1474 Ölümden kurtulmanın çaresi yok, bunu bil
Ölüme hazırlan, gerekenleri al
141
Yusuf Has Hacib ■
1475 Ne der işit aklı eren insan
Ölümü ölmeden önce anlamış insan
1476 Sırayla gelir bu ölüm nöbeti
Ölüme her an hazır bulundur kendini
1477 Gümüş kuşak bağlayarak işte ben diyenin
Ölüm yakalayınca çözülür kuşağı
1478 Ey hakan ben şimdi ödedim
Senin içtenliğinin hakkını
1479 Allah yardım etsin bütün iyiliklerin için
Kut versin, bu iyiliklerin sana yararlı olması için
1480 Esenlikle çok yıllar yaşa
Sevincin, avuncun çok iller aşsın
1481 İçtenliğimin göstergesiydi bu sözlerim
Esen kal, selametle ey güzel yüzlüm
1482 İşte gidiyorum ey kutlu hakan
Durakaldı oğlum, budur bağrımı yakan
1483 Yalvararak bıraktım onu Allah’a
Dilerse gözetir yanan ateşin içinde
1484 Senden isteğim şudur, görüver onu
Kendinden uzaklaştırma, olur yabani gibi
1485 Allah her şeye bir sebep kılar
İyi kötü her şeyi o paylaştırır
1486 Oğlun kızın sebebi atadır ya da ana
Tavrı bozuksa ya da itilirse bir yana
1487 Onun babasıydım, ölürüm bugün
Küçük kaldı oğlum, yetim öksüzüm
1488 Hizmet hakkım varsa sana
Doğru yola çağır, sebep ol ona
1489 Gözden uzak tutma, öğret erdem ve bilgi
Bilgi ve erdemle ilde yer bulsun eli
142 ■ Kutadgu Bilig
1490 Tavrı düzgün, yolu doğru olsun
Yararlı olup hizmete yarasın
1491 Serbest bırakma, başıboş kalmasına engel ol
Sıkı tutulan oğlan, sonra kut bulur
1492 Ne der işit yaşlanıp köklenmiş
Sınayıp, anlayıp, bilip söylemiş
1493 Küçükten öğret oğula bilgi
Küçükten öğrenen bilir her işi
1494 Acıma oğula kıza değnek vur
Oğula kıza değnek bilgi öğretir
1495 Oğul, kız küçükten neyi öğrenirse
Unutmaz onu yaşlanıp ölmeyince
***
1496 Bitirdi yazıyı, dürüp katladı
Alıp oğluna verdi, elini uzattı
***
1497 Dedi: Bu yazıyı yitirme oğul
Hakana götür, vasiyetim budur
1498 Mektubumu okusun, sözümü tutsun
Ölüme hazırlansın, işini düzenlesin
***
1499 Uzunca sustu, oğluna baktı sonra
Dedi: Bunu anla, doğrudan ayrılma
1500 Yine oğlunu kucakladı, bağrına bastı
Öpüp ağladı, gözünden yaşlar saçıldı
***
1501 Dedi: Ey oğul, gördün şimdi beni
Ne hâlde gidiyorum, unutma bunu
1502 Kuşkusuz bu an gelecektir sana da
Aymaz olma, sen de öleceksin sonunda
143
Yusuf Has Hacib ■
1503 Gerekli sözleri ben söyledim sana
Sözümü unutma, dua et bana
1504 Eğer hakan bir gün isterse seni
Düzgün tavırla hizmet et, reddetme onu
1505 Aymaz olma, başıboş koşup durma
Doğru ol, alçak gönüllü ol, sözünde dur
1506 Gece geç yat ama erkenden ayakta ol
Yataktan erken kalkan kutunu artırır
1507 Allah buyruğunu sen ağır tut ağır
Hakana hizmet et ve gönülden bağlı ol
1508 Kötüye yaklaşma, uzak dur, kaç
Yürü, iyilik yap, doğru yoldan git
1509 Sözünü gözet, selametle yaşa
Kendini gözet, esenlikle koca
***
1510 Sözünü kesti, oğlunu kucaklayıp ağladı
Yine yakınarak pişmanlık duydu
***
1511 Dedi: Ey güvenilmez, vefasız dünya
Neden ettin şimdi bana sen cefa
1512 Türlü nimetlerle beslenmiş bedenim
Giriyor bu kara yere, ey güzel yüzlüm
1513 Anadan nasıl doğdumsa bugün
Onun gibi gidiyorum ben, aciz, yalın
1514 Ne der işit ölmek üzere olan insan
Ölürken pişman olup ağlayan insan
1515 Karından çıkardın karına giriyorum
Şekerle beslediğimi yılana veriyorum
1516 Yazık gençliğime, yaşamıma yazık
Pişmanlıkla ağlayarak mezara giriyorum
144 ■ Kutadgu Bilig
***
1517 Ağlamayı kesti Ay-Toldı, aklını topladı
Vasiyet etti, malını paylaştırdı
1518 Bütün akrabalarıyla helalleşti
Canı mavi göğe doğru yol almak istedi
1519 Göğe dikti gözünü, açtı elini
Kelime-i şehadetti son söylediği
1520 Can parıltısı gitti, karardı günü
Allah adıyla verdi son nefesini
1521 Edizlik
*
diledi saf ve temiz canı
Uçup gitti can, kaldı kuru kalıbı
1522 Hiç doğmamış gibi can, yitip gitti
Dünyada belge ve nişan olarak adı kaldı
1523 Gönlü doğru ne der, dinle şimdi
Aymazlık uykusundan uyanmış kişi
1524 Et özün evidir, süslü evin
Temiz canın evidir, süs gibi tenin
1525 Kuru kaldı kalıbı uçup gidince can
Allah bilir ancak nereye gider can
1526 Yükseklerdedir onun yeri ey kutlu kut
Yükselirse ne mutlu, inerse felaket
1527 Kuşkusuz ikisinden biridir onun payı
Başlar ölümsüz, uzun hayatı
1528 Ne kadar güçsüzdür insanın özü
Yürürken yatar da kesilir sözü
1529 Nereden gelir, nereye gider
Nerede durur, nerede yürür
1530 Bilgili bilir mi, ne der ne
Akıllı anlar mı, ne der ey bilge
* Edizlik: Yücelik, yükseklik
145
Yusuf Has Hacib ■
1531 Her şeyi bilen Allah’tır, o bilir bu işi
Her şeyi anlayan Allah’tır, ancak o anlar bu işi
1532 Arada bir kaybolur, dolaşır belli etmeden
Arada belirsiz olur göz görürken
1533 Kısa ömürlüdür insanın kendisi
Düşüncesi uzundur, büyüktür sözü
1534 Dikkat edersen insanın güçsüzlüğüne
Şaşarsın nasıl bunca gururlandığına
1535 İki günlük geçici dünyayı bulup
Nasıl gerer göğsünü kaya gibi olup
1536 Ne der işit uyanmış kişi
Ölümü anlayıp doğruya dönmüş kişi
1537 Ne benzersiz şeysin ey kötü ölüm
Çare olmaz sana silahta binlerce dolum
1538 Herkese gelirsin sen, kurtulmaz bir kişi
Tuzağına düşürürsün, iyi kötü hepsini
1539 Bilgelerin kutla yaşamaları gerekirdi
Bilgisizlerin hepsi ölmeliydi
1540 İyi kötü kalmaz hepsi de ölür
Büyük ya da küçük hepsi kara toprak olur
1541 Ölümden kaçış yok, yaşamakta olan
Nice çok yaşasa da gelir ölüm
1542 Ne güzel söylemiş halkın başında bulunan
İşini bilgiyle, anlayışla işleyen insan
1543 Ne iyi olurdu ölüm olmasa
Ne iyi olurdu insan ölmese
1544 Sıkıntıya götürdü bu ölüm beni
Ölümdür bozan aslımı, temelimi
1545 Ölüme şaşılmaz, doğan ölür
Doğan ölür bak kara toprak olur
146 ■ Kutadgu Bilig
1546 Kişi kötü doğmaz, kişilik kötü
Doğan kötü doğmaz, gerçeklik kötü
1547 Bu kocakarı dünyanın budur huyu
Sen ister beğen, ister beğenme bunu
Dostları ilə paylaş: |