Yusuf Has Hacib ■
1690 İnsanlık yapanı insanlıkla karşıla
İnsan dengince cevapla
1691 Vefaya vefa göstermek insanlık görevi
Vefalı insan ol, büyüt adını
***
1692 Hakan ona günden güne değer verdi
Adı ve ünü bütün ülkeye yayıldı
1693 Halk arasında yükseldi, mevki kazandı
İyi dualarla ünü dünyaya yayıldı
1694 Arkadaşlan, dostları arasında yükseldi
Beyler arasında da ünü büyük oldu
1695 Gönlünü, dilini alçak tuttu, ılımlı davrandı
Herkesle iyi geçindi, günler aylar geçti
1694 Alçak gönüllü ve tatlı dilliydi
İçen ve dıştan halkı kendisine ısındırdı
1697 Birçok dost, arkadaş, koldaş
*
edindi
Arkadaş, koldaş insana destektir
1697 Kimin arkadaşı, koldaşı çoksa
O arkasını sağlam bir kayaya dayamış gibidir
1699 Kimin arkası varsa o güçlü olur
Bu güçlü kişinin kutu köklü olur
1700 Alçak gönüllülük kuta nasıl da uyar
Bilgelere dinginlik ne kadar yakışır
1701 Yine ne güzel söylemiş akıllı kişi
Kim akıllı sözünü tutarsa ilerler işi
1702 Devlet kime gelip yanaşırsa
O alçak gönüllü olmalıdır
1703 Devlet gelir ve insanın yüzüne gülerse
Onu tutup bağlayacak olan alçak gönüllülüktür
* KoIdaş: İş arkadaşı
158 ■ Kutadgu Bilig
1704 Göç atı gibidir kut, göçer gider
Alçak gönüllülüktür onun yıldızı
1704 Ne iyi olur gönlü alçak kişi
Ne görkemli olur, her gün yolunda gider işi
1706 Büyüklük taslayan insan sevimsizdir
Günden güne saygınlığı azalır
1707 Bu kut kime gelirse yaraşır
Akıllı insanla kut tümden bağdaşır
1708 Şimdi buna benzeyen şu beyti oku
Oku da anlayıver ey açık elli
1709 Bilgisize de kut gelir yanaşır
Ama bilgiliyle kökten anlaşır
1710 Bilgisizle birlikte olabilirse devlet eğer
Bilgiliyle daha derin anlaşır
1711 Bilgisiz büyük olsa bile devletle
Bilgili daha da büyür adı ve ünüyle
1712 Bilgisize devlet gelirse de
Duramaz bu devlet onunla birlikte
1713 Bu söze tanık gelen şu sözü
Oku sen ey temiz kalpli
1714 Gelir kut kişiye, ağırlar onu
Siner bu ağırlık yürürse doğru
1715 Olumsuza devlet, kut geliverirse
İter devletini o, geçirmez bir günü bile
***
1716 Sınadı hakan bu Ögdülmiş’i
Doğruluk içinde buldu tüm işini
1717 Bazen değer verdi, yüceltti
Bazen kötü davranıp ucuzlattı
1718 Değer verildiği zaman kişileri yere sermedi
Ucuz tutulduğu zaman hizmeti kesmedi
159
Yusuf Has Hacib ■
1719 Hakana siper oldu gönülden bağlanıp
Hazineyi ve malı iyi yönetip
1720 Büyük bir emanet yüklendi boynuna
Emanet yüklenen insana canım feda
1721 Ögdülmiş doğrulukla işini sürdürdü
Hakan onu kendine yakın tuttu
1722 Açık ve yerinde yaptı bütün işlerini
Hepsini yazdı ve ayrı ayrı kaydetti
1723 Hakanın malını öz malı gibi gözetti
Hizmette kıl kadar eğrilik göstermedi
1724 Ne der işit yaşını almış insan
Hayatta az rastlanan tam doğru insan
1725 İnsan için altın ve gümüş değerli şeylerdir
Kendini tutan insan gümüşten daha değerlidir
1726 Gümüşle ilgilenmeyen dürüst insan
Tam ve gerçek dünya mutluluğuna erişir
1727 Bilgili bilgisiyle verdi şu öğüdü
Tam doğru bir kişi bulursan gözüne sür dedi
1728 Akıl bundan daha iyisini söylüyor
İçten insana canını versen de çok değil diyor
1729 Doğru diye söylerler, nerededir doğru
Emanete hıyanet etmeyen doğru nerede
1730 İnsanlar arasında doğru hangisidir, araştırmalı
Doğruysa tavrı ona er demeli
1731 İnsanlar arasında hangi kişi övülmeli
Cömert olan övülmeli, cimri olana sövülmeli
1732 Bunalır durur insanoğlu bakarsan
Bütün gün mal derer, bulunmaz yiyen
1733 Kimi durmaz yürür, dünyayı dolaşır
Kimi canını verir, denize dalar
160 ■ Kutadgu Bilig
1734 Kimi dağ kazar bak dibini bulur
Kimi yeri kulaçlar, yaya yürür
1735 Kimi dağ aşar bak nehirleri geçer
Kimi yeri kazar, suyu kuyudan içer
1736 Kimi orduda kılıç, balta yer
Kimi satınalmada durur yaşlanır
1737 Kimi hırsız, yalancı, dolandırıcı
Kimi baskıncı, yıkıcı, öldürücü
1738 Boğaz, sırt için bu nice emekler
Mal toplar yiyemez, ölünce vebalini çeker
1739 Bunlar hep bilgisizlerin işidir
Bilgisiz kişiler tam bir hayvan sürüsüdür
1740 Allah’a inanan bilgili kişi
Kısmetiyle yetinir, tam yer aşını
1741 Ne der işit akıllı, ılımlı
Davranıp yaşamayı gözeten insan
1742 İster yat ister dünyayı gezin
Neyse kısmetin sana o gelir
1743 Gönlünü, dilini doğru tut ey büyük bilge
Yiyeceğin eksik olmaz, zamanı gelince
1744 Zenginlik istersen, dünya nimeti
Bunlar da bulunur doğrulukla
1745 Öbür dünyayı da elde edeyim dersen
Doğruluk ve inançla ara bunun çaresini
1746 Yine iyi söylemiş aklı eren insan
Doğrulukla dünyayı elde eden insan
1747 Bu dünyada zenginlik dilerse özün
Doğru ol, doğruluk üzerine tut sözün
1748 Öbür dünyayı da elde etmek istersen
Doğru olsun gönlün, dilin ve özün
|