29
Ögdülmiş Beylere Vezir Olacak Birinin
Nasıl Olması Gerektiğini Söyler
2181 Cevap verdi Ögdülmiş, dedi: Hakan
Vezir, beyin halka uzanan elidir
2182 Kuşkusuz gereklidir beye vezir
Vezir iyi olursa bey rahat uyur
192 ■ Kutadgu Bilig
2183 Vezirdir yüklenen beylerin yükünü
Vezirdir sağlam tutan, beyliğin kökünü
2184 Bu iş için çok seçkin biri gerek
Aklı, gönlü yeterli, yürekten bağlı olması gerek
2185 Akıllı ve bilgisi deniz gibi olmalı
Her işi bilmeli, beyin yüzünü güldürmeli
2186 Hem soylu olmalı, hem günahtan sakınmalı
Doğruluk üzerine geçmeli günü
2187 Vezirlik büyük iş, bu işe seçkin insan gerek
Dürüstlük ve soylu tavır gerek
2188 Hem akıllı hem bilgili olması gerek
Hem uyanık hem alçak gönüllü olması gerek
2189 Akıllı ve soyu iyi olan kişi
Yükselir nerede olsa, kalmaz kuru
2190 Günahtan sakınan biri olmalı, din sahibi, arı
İlin halkı ondan yana emin olmalı
2191 Sakınan kişidir kişilerin seçkini
Bütün bunalmışların odur ilacı, merhemi
2192 Sakınan kişi her işte önlem alır
Yararsıza yaklaşmaz, işin zamanını bilir
2193 Beyden sonra ilde sözü geçen
Vezirdir ili sözü ve davranışyla yöneten
2194 Soysuz kişiler arı olmaz
Arı olmayan vezirliğe yaraşmaz
2195 Vefalı olur bu soylu kişiler
Cefacı olur o kirli kişiler
2196 Ne der işit yasa yapan kişi
Yasa yapan kişinin başköşedir yeri
2197 Soylu kişilerin incedir tavrı
Vefayla halka uzatır elini
193
Yusuf Has Hacib ■
2198 Temiz olmayanın tavrı, vefasız cefa
Nice şeker ve ilik yedirsen de
2199 Vezir edepli, gözü tok ve güvenilir olmalı
Edepsiz kişidir insanların en kabası
2200 Gözü tok olmalı, mal hırsı bulunmamalı
Açgözlü doyamaz bu dünyayı yese
2201 İnsanların seçkinidir edepli kişi
Edepli kişidir insanların başı
2202 Edep kimde varsa ona bütün işini ver
Edeple insan küstahın yolunu tıkar
2203 Edepsiz kişidir insanın alçağı
Doğru söz söylemez utanmaz dili
2204 Ne der işit edep sabibi insan
Sana öğüt verir şimdi acıdığı için
2205 Edepsiz kişiden uzak dur uzak
Edepsiz olur onun inkarcı gözbebeği
2206 Edepsizin yüzü dikkat edersen etsiz bir kemik
Edepsizin özü kapanmaz bir gedik
2207 Edeple insanın yüzü ağarır
Edepli insanın bundan ötürü gözü parlar
2208 Vezirin yüzü, görünümü düzgün olmalı
Tavrı doğru olup halka adil davranmalı
2209 Davranışı doğru, tavrı ılımlı olursa
Ondan iyilik gelir halka aylarca, yıllarca
2210 Doğru olmazsa işinde işçibaşı
Tümden eğri olur bu beylerin işi
2211 Doğruluk, dürüstlük gerek işçiye
Ondan sonra inanıp beyler işini verse
2212 Güzel kişinin tavrı da güzel olur
Tavrı güzel olanın ile yararı dokunur
194 ■ Kutadgu Bilig
2213 Kimin güzel olursa yüzü, görünüşü
Dışı gibi güzeldir yine onun içyüzü
2214 Ne der işit sınanmış kişi
Sınayıp iyiyi kötüyü bilen kişi
2215 Kişinin görünüşü içine eştir
Yüzünün görünümüyle tavrı denktir
2216 Dışını gördüğünde içine tanık tut
Dışı gibidir içi, içi gibidir dışı
2217 Saçı sakalı düzgün vezir heybetli olur
Vezir heybetli olursa işi sağlam yürür
2218 Hesap bilmeli, bilge ve zeki olmalı
Bilgili olmalı ve bilmeli türlü yazıları
2219 Vezirin tüm işi hesapla olur
Hesap bilmezse işçinin işi kalır
2220 Hesapla yapar insan işini gücünü
Hesapla seçer yıl, ay ve gününü
2221 Hesabın adı hesaplı davranmaktan gelir
Dikkat edersen hesap sayıyla çok ilgili bir iştir
2222 Zeki olmazsa insan onaramaz işi
Zekâyla yapar insan işini
2223 İnsan bildiğini yazıyla yazar
Yazınca ne yaptığını bilir
2224 Zekânın nişanıdır bu yazı
Yazı bilen insan çok zeki olur
2225 Yazı bilmeseydi insanoğlu
Nasıl bilirdi yıl, ay, gün sayısını
2226 Yazıp bırakmasaydı bilgeler kitabı
Hesap nasıl yapılırdı, nasıl bir çare bulunurdu
2227 Yaratmadan önce Allah âlemi
Yarattı bu levh ü kalemi
*
* Levh ü kalem: Kağıt ve kalem
195
Yusuf Has Hacib ■
2228 Kulun ne yaptığını melek yazar
Ondan ötürü Allah o işi sorar
2229 Vezir alçak gönüllü ve yumuşak dilli olmalı
Budur insanın sevilme nedeni
2230 Alçak gönüllülük sevdirir kişiyi
Kendini sevdiren kişi avutur arkadaşlarını
2231 Ne der işit bak sakin, ılımlı insan
Ne iyidir kişinin alçak gönüllü olması
2232 Halk arasında sevilir alçak gönüllü kişi
Sevimsiz olur kibirli, katı kişi
2233 Alçak gönüllü kişinin uzun sürer yüceliği
Büyüklüğe ulaşamaz katı, kibirli kişi
2234 Vezirliğe çok olgun biri gerekli
Okumalı, yazmalı ve çok anlayışlı olmalı
2235 Dili, gönlü bir, hem tavrı doğru olmalı
Halk arasında hayâ sahibi, bağışlayıcı olarak tanınmalı
2236 Gözü tok, uyanık, işini bilen
Yararlı ve yararsız kişiyi ayıran
2237 Hizmeti seven, sadık ve yine hayırlı
Emanete karşı temiz gönüllü biri olmalı
2238 Bu erdem ve bilgi tam olarak kimdeyse
Hakan vezirliği ona vermeli
2239 Böyle bir kişi olursa beye vezir
Beyiyle birlikte halkı da erince ulaşır
2240 Dilediğince tam olur hakanın işi
Zenginleşir insanlar hem ilerler ili
2241 Vezir olursa ile yararsız, yavuz
*
biri
Zengini ve fakiriyle bozulur o ilin halkı
2242 Vezir iyi olursa, halka yararlı
Halkın yararıyla birlikte verir hakana tadı
* Yavuz: Kötü, acımasız, çetin
196 ■ Kutadgu Bilig
2243 Ne der işit bilgi denizi
Bilgiyle aydınlanmış gönlü, göğsü
2244 Beyin iyi olursa gönlü ve dili
Tutar işcileri doğruluk yolunu
2245 Eğer beyler zorba ve kötü olursa
Onun işçileri bozar bu iyi izi
2246 Bey iyi olursa onun işçisi
Olur iyi tavırlı, dokunmaz zararı
2247 Kötü olmadıkça bu beyler bakın
Kötüyü tutmaz kendine yakın
2248 Kötülük nerede olsa birliktedir kötülerle
Ey iyi, yürü sen iyi arkadaş dile
2249 Kötü iyiye yaraşmaz
Doğru eğriyle güreşmez
2250 Kara gece parlak güne yaklaşmaz
Yeşil su kızıl ateşe konuk olmaz
2251 Tanımadığın birini tanımak istersen
Tanıdıklarına sor, anlarsın o zaman
2252 Her şey katılır kendisi gibi olana
Sen eğriye katılma, doğrulukla yaşa
2253 Bu sözün tanığı olan şu beyti oku
Bu beyti oku ve gönlüne al onu
2254 Yürüyen, uçan her ne varsa bak
Kendi dengini kendine eş tutar bak
2255 Kötü iyiye katılmaz, kaçar
Her şeye yansıyan bu kuralı gör
2256 Vezir beyin yardımcısı olur
Yardımcı kişiler kıyasçı olur
2257 Kötüye katılma sen halkın iyisi
Kötü olur onun tavrı, ağırdır yükü
197
Yusuf Has Hacib ■
2258 Bu beyler kendine yakın tutarsa iyi kişileri
Hem adı iyi kalır, hem il gün işleri
2259 Yine bey yakın tutarsa kendine kötü kişileri
Kötü kılar adını ve il gün işlerini
2260 Ey hakan, böyle biri olursa vezir
Bey huzur bulur, halkı rahat uyur
2261 Bey onunla bütün dileklerine ulaşır
Hâl ne olursa olsun, bütün işleri düzelir
2262 Zenginleşir halkı bundan ötürü, ilerler ili
Hazine çoğalır, mutlulukla geçer beyin yılları
2263 Adı hiç yaşlanmaz, ölümsüz olur
Yaşlansa bile yeri sağlamlığını korur
2264 Bu dünya ve öbür dünyada mutluluk bulur
Bu mutlukla uzun süre yaşar
-Hakanın Ögdülmiş’e sorusu-
2265 Hakan dedi: Bu sözleri anladım
İyi sözler konuşuldu bugün
2266 Bana açıkla şimdi, subaşı
*
Nasıl olmalı ki görsün beylerin işini
2267 Ordunun başına geçse ve işini işlese
İşini başarıyla yapsa, hataya düşmese
2268 Deyiver bana sen, kim bu işe yarar
Düşman ordusunu dağıtıp bozar
Dostları ilə paylaş: |